10.02.1966
Neðri deild: 39. fundur, 86. löggjafarþing.
Sjá dálk 2007 í B-deild Alþingistíðinda. (1315)
100. mál, Háskóli Íslands
Menntmrh. (Gylfi Þ. Gíslason):
Herra forseti. Það kom greinilega fram í ræðu hv. síðasta ræðumanns, hv. 3. þm. Reykv., að hann er stuðningsmaður þessa frv., sem hér er flutt, og þakka ég þann stuðning. Að öðru leyti var meginefni ræðu hans að leggja áherzlu á, að í þeirri 10 ára áætlun háskólans, sem þetta frv. er einn þáttur í að framfylgja, sé ekki gert nægilegt ráð fyrir aukningu heimspekideildarinnar eða aukningu kennslukrafta og rannsóknarstarfa í íslenzkum fræðum. Í sambandi við þetta vildi ég með fáeinum orðum láta tvenns getið.
Ég hef margoft í ræðu og riti lýst þeirri skoðun minni, að ég tel rannsóknir og kennslu í íslenzkum fræðum vera meginskyldu háskólans. Ég tel þá deild, sem fjallar um íslenzk fræði, eiga að vera og hljóta að vera kjarna háskólans. Að sjálfsögðu ber brýna nauðsyn til þess, að haldið sé uppi fullkominni kennslu í læknisfræði, í lögfræði, í hagfræði, verkfræði og öðrum slíkum greinum, en í þeim efnum geta Íslendingar þó aldrei orðið brautryðjendur, og segja má líka, að í þeim efnum hafi Íslendingar ekki sérstökum skyldum að gegna, a.m.k. ekki nema gagnvart sjálfum sér, þ.e. gagnvart þeim mönnum, sem þurfa starfsins vegna að kunna góð skil á þessum fræðum. En á sviði íslenzkra fræða hafa Íslendingar ekki aðeins skyldum að gegna gagnvart sjálfum sér, heldur gagnvart heiminum öllum, gagnvart heimsmenningunni, því að þar er um að ræða rannsókn á þeim skerf, þeim eina stórvægilega og mikilvæga skerf, sem Íslendingar hafa lagt fram til heimsmenningarinnar. Ef Íslendingar telja það ekki skyldu sína að halda uppi rannsóknum á því sviði, geta þeir ekki búizt við því, að nokkur önnur þjóð telji slíkt vera skyldu sína. Ég tel það því vera sjálfsagðan hlut, að lögð sé á það áherzla, að rannsókn í íslenzkum fræðum og sú deild, sem það annast, eigi að vera kjarni háskólans, sú deild hans, sem megináherzla sé lögð á að efla. Að þessu leyti erum við hv. 3. þm. Reykv. algerlega sammála.
En það, sem ég vil taka fram í því sambandi, er, að ýmislegt hefur verið gert til þess að efla þær rannsóknir á undanförnum árum, og vil ég í því sambandi minna á stofnun Handritastofnunar Íslands, sem komið var á fót nú fyrir nokkrum árum. Þar starfa 6 menn að rannsóknum á þessu sviði, á íslenzkum handritum, og þó að þessi stofnun sé sjálfstæð, ekki í beinum skipulagstengslum við háskólann, var með stofnun hennar um að ræða stórfellda aukningu á rannsóknarstarfi á þessu sviði. Þeir menn, sem þar vinna, hafa enga kennsluskyldu, heldur er allt starf þeirra helgað rannsóknum á þessu sviði, og sú starfsemi hlýtur mjög að aukast, hlýtur að aukast stórkostlega, þegar að því kemur, að Íslendingar fá afhent handritin úr dönsku söfnunum, eins og danska þjóðþingið hefur þegar samþ., þótt nokkur dráttur muni verða á afhendingu þeirra dýrgripa. Allir munu verða sammála um, að þegar þar að kemur, muni verða að auka stórlega rannsóknaraðstöðu og rannsóknarstarf á vegum Handritastofnunarinnar.
Hitt atriðið, sem ég vildi taka fram að gefnu þessu tilefni, þó að það sé ekki í beinum tengslum við frv., sem hér er flutt, er, að ríkisstj. hefur ákveðið að skipa í samráði við háskólann n. til þess að fjalla um alhliða aukningu og eflingu háskólans á næstu árum. Geri ég ráð fyrir því að skipa þessa n. nú einhvern allra næstu daga. Verður hún væntanlega skipuð 5 mönnum, sumpart beinum fulltrúum ríkisstj. og sumpart fulltrúum tilnefndum af háskólanum. Verkefni þessarar n. á að vera að kanna rækilega, á hvaða sviðum sé nauðsynlegast og æskilegast að auka og bæta starf háskólans á næstu árum eða jafnvel áratugum, og ekki aðeins fjalla um þarfir háskólans til aukinna kennslukrafta, heldur einnig um byggingarmál háskólans, sem brýna nauðsyn ber til að taka til gaumgæfilegrar athugunar. Ég læt þessa getið hér til að undirstrika, að jafnvel þó að fyrir liggi 10 ára áætlun háskólans, sem þetta frv. er einn þáttur í að framfylgja, er ekki þar með sagt, að í þessari 10 ára áætlun um kennarafjölgun við háskólann sé fólgið allt það, sem stjórnarvöldin annars vegar, háskólinn hins vegar hafa að segja um nauðsynlega eflingu háskólans á næstu árum.
Ég gat þess í framsöguræðu minni, að þessi kennarafjölgun væri eingöngu miðuð við starfsemi þeirra deilda, sem nú starfa í háskólanum, og þá kennslu, sem nú fer þar fram. Verkefni þeirrar n., sem ég mun skipa nú alveg á næstunni, verður einmitt að rannsaka það alveg sérstaklega, á hvaða sviðum nauðsynlegast sé og æskilegast, að háskólinn færi út kvíarnar, og hvað nauðsynlegt sé m.a. í byggingarmálum, til þess að slíkt geti orðið. Ég vona, að ein af niðurstöðum þessarar n. verði sú, að heimspekideild háskólans eða deild norrænna fræða í háskólanum verði stórefld frá því, sem verið hefur. Í því efni er ég sem sagt algerlega sammála um öll meginatriði, sem fram komu í ræðu hv. 3. þm. Reykv.