06.12.1965
Neðri deild: 25. fundur, 86. löggjafarþing.
Sjá dálk 2151 í B-deild Alþingistíðinda. (1378)
26. mál, verðlagning landbúnaðarvara
Landbrh. (Ingólfur Jónsson):
Herra forseti. Þetta mál var nú svo mikið rætt við l. umr., að það er ekki ástæða til að fara mörgum orðum um það hér við 2. umr.
Ég verð nú að segja það, að þótt hv. 2. þm. Sunnl. (ÁÞ) hafi sagt við l. umr., að það væri ekki að vænta stuðnings frá framsóknarmönnum við þetta mál, hef ég samt sem áður vænzt þess, að þessi orð hans hafi verið sögð í hita dagsins, vanhugsuð. En sú von hefur nú brugðizt, og hér höfum við þskj. nr. 104, nál., sem á eftir að verða sögulegt plagg og gefur áreiðanlega tilefni til margs konar hugleiðinga, og ég gæti trúað því, að margir hv. þm. lesi þetta nál. vandlega og íhugi, hvað fyrir hv. þm. vakir. Ég geri einnig ráð fyrir því, að hv. alþm. undrist það ekki, þótt það sé aðeins einn maður, sem skrifar þarna undir, hv. 2. þm. Sunnl., en ekki hv. þm. Norðurl. v., Björn Pálsson. Þarf ég ekkert að fara nánar út í það. Ég hafði ekki búizt við því, að hv. þm. Norðurl. v. léti nafn sitt undir þetta, og það hefur ekki brugðizt.
Hv. 2. þm. Sunnl. hefur áreiðanlega ekki gert sér grein fyrir því, hvað mundi ske, ef frv. yrði fellt. Hann er ekki í eðli sínu svo ábyrgðarlaus, þessi hv. þm., að hann hefði lagt til, að frv. yrði fellt, ef hann hefði gert sér grein fyrir afleiðingunum af því. Það er ástæða til að ætla, að það hafi beinlínis verið mismæli hér hjá hv. þm. áðan, þegar hann segir, að það sé því síður ástæða til þess að samþ. þetta frv. hér á hv. Alþ., þar sem nú hafi verið skipuð n. til þess að leita eftir framtíðarsamkomulagi um þessi mál. Hitt er vitað, og það hélt ég, að allir bændur vissu og einnig hv. 2. þm. Sunnl., að verðlagning landbúnaðarvara í haust fór fram samkv. brbl., og ef þetta frv. til staðfestingar brbl. væri fellt, stæðist ekki það, sem gert var í haust, og hvað ætti þá að gera við vöruna? Á hvaða verði ætti að selja vöruna eftirleiðis, ef svo færi? Ég fullyrði það, að hv. þm. talar ekki fyrir hönd bænda, og meiri hluti bænda mundi ekki samþ. það, að þetta frv. væri fellt.
Hv. þm. vitnaði hér í samþykkt, sem gerð var norður í Þingeyjarsýslu, þar sem brbl. var mótmælt. Hann hefði einnig, hv. þm., getað vitnað í aðra samþykkt, sem gerð var á Austurlandi, þar sem því var fagnað, að 6 manna n. fyrirkomulagið væri upphafið. Og það var fleira í þeirri samþykkt, sem var harla einkennilegt, þannig að það kemur nú stundum fyrir, að á bændafundum séu gerðar vanhugsaðar samþykktir, og bændamálefnum ekki til hags.
Þá segir hv. þm., að samningsrétturinn hafi verið tekinn af bændum. Það sé tilræði við hagsmuni bænda og bændasamtökin, sem hafi verið gert með útgáfu þessara l. Það sé vansæmd fyrir bændur og bændastéttina, að það skuli vera miðað við bætur almannatrygginganna, þegar laun bænda eru ákveðin eða sú viðbót, sem þeir fá vegna aukinnar dýrtíðar og tilkostnaðar. Og sérstaklega telur hv. þm. þetta varhugavert vegna þess, að það sé aðeins heimildarákvæði um að bæta þeim, sem fá úr almannatryggingunum, eins og gert er ráð fyrir í l. Það er eins og hv. þm. geri í öðru orðinu ráð fyrir því, að það, sem ákveðið er með brbl., eigi að verða varanlegt, enda þótt hann vitni til þeirrar n., sem nú hefur tekið til starfa. Hv. þm. vitir, að það skuli ekki hafa verið haft samráð við bændur og leitað eftir samkomulagi við þá. Nú vildi ég spyrja: Hefur hv. þm. kynnt sér það nokkuð, hvort samráð hafi verið haft við fulltrúa bænda? Það væri betra fyrir hv. þm. að hafa kynnt sér það, áður en hann skrifar nál. eins og þetta. Hefur hv. þm. talað við formann Stéttarsambands bænda? Hefur hv. þm. talað við Vilhjálm Hjálmarsson bónda? Hefur hv. þm. talað við Einar í Lækjarhvammi? Hefur hv. þm. kynnt sér það, hvort bændur hafi átt nokkra hlutdeild í þessari lagasetningu?
Nú vita bændur það, að ríkisstj. vill finna frambúðargrundvöll, sem ekki aðeins bændur, heldur einnig launþegar geti unað, og þess vegna hefur verið skipuð n., þrír fulltrúar frá neytendum, þrír fulltrúar frá bændum og einn oddamaður, sem allir bera traust til. Þess vegna standa vonir til, að það geti orðið samkomulag um framtíðargrundvöll í þessum málum. Og það verður gert allt, sem unnt er, til þess að svo megi verða. Hins vegar er engin vissa fyrir því enn. Og hvað ætti nú að gera, ef það fengist ekkert samkomulag? Það er tvennt til — ja, það er þrennt. Það er eitt að láta bændur ráða verðlagningunni sjálfa, gefa þeim fullt frelsi til þess að verðleggja landbúnaðarvöruna. Það eru sumir bændur, sem vilja það, en sennilega eru þeir nú miklu færri. Og ég veit ekki, hvort það væri nú það bezta fyrir bændur. Í öðru lagi að gera ekki neitt og gefast upp, og væri það kannske helzt að skapi sumra stjórnarandstæðinga, sem vilja nú gefa ríkisstj. ráð. Eða í þriðja lagi að skera á hnútinn oftar og í annað sinn, líkt því sem gert var í haust, og hafa í huga að leysa málið á þann veg, að það sé sanngirni, sem ræður, að bæði framleiðendur og neytendur geti við unað. Og það er rétt, að hv. 2. þm. Sunnl. viti það, að núv. ríkisstj. mun leysa málið með nýrri lagasetningu, frekar en að gefast upp á því, ef svo ógiftulega tækist til, að ekki næðist samkomulag, eins og nú er að unnið. Og eitt er víst, að hvað sem hv. 2. þm. Sunnl. segir hér á Alþ., vita bændur það, að núv. ríkisstj. mun ekki á bændunum níðast, og núv. ríkisstj. mun reyna að halda þannig á þessu máli, að það sé ekki með neinum rétti hægt að segja, að á borgurum þessa lands sé níðzt. Og hv. þm. veit það, m.a. í gegnum samtöl við þá bændur, sem hann hittir á Suðurlandi, að bændur una því verði, sem þeir nú hafa fengið, og þeir telja það beina hræsni, þegar hv. framsóknarmenn eru að tala um það, að nú sé á bændunum níðzt, að rétturinn sé af þeim tekinn, vegna þess að bændur muna tvenna tímana. Þeir muna það, þegar framsóknarmenn réðu og fóru með þessi mál, og þeir bera þá tíma saman við það, sem nú er við búið. Og sá samanburður er núv. ríkisstj. í hag og er alveg ákvarðandi um skoðanir bænda á þessum málum.