15.03.1966
Neðri deild: 55. fundur, 86. löggjafarþing.
Sjá dálk 83 í C-deild Alþingistíðinda. (2301)
81. mál, loðdýrarækt
Pétur Sigurðsson:
Herra forseti. Ég hafði nú ekki séð ástæðu framan af þessum umr. að taka til máls í þessu máli, en satt að segja vekur málflutningur hv. 2. þm. Austf. svo mikla furðu mína, ekki aðeins í þessu málí, heldur og öðrum, þar sem hann tekur til máls, að annaðhvort verð ég svo hlessa og hneykslaður, að ég geng úr hv. þd., eða ég sit, að því er virðist, agndofa yfir þeim röksemdum, sem hann ber á borð fyrir okkur þdm. Sumt af þeim röksemdum, sem hann kom með, voru reyndar fram komnar áður hjá frsm. minni hl. hv. landbn., og það má þá vera, að mér auðnist að lýsa skoðunum mínum og þeirra, sem flytja þetta frv., gagnvart málflutningi þeirra beggja.
Mér þykir það eftirtektarvert, að þeir báðir leggja mikla áherzlu á það, að minkarækt hafi verið þrautreynd hér á landi áður fyrr og misheppnazt. Nú er eftirtektarvert fyrir þessa menn að fá á það bent, að margt af því, sem hefur kannske orðið okkur hér á Íslandi, íslenzku þjóðinni, fyrir hvað beztu og valdið mestum framförum í okkar framleiðslu, framleiðni og framförum, eru m.a. tæki og aðferðir, sem misheppnuðust í byrjun, á frumstigi. Má ég þar t.d. benda á kraftblökkina, hringnótina, síldardælurnar, bæði til þess að dæla úr nót og í land o.s.frv.
Það tók árabil að samræma þessa hluti og sýna fram á, að þetta passaði fyrir okkar aðstæður.
Þegar hér er farið út í minkarækt á sínum tíma, er það gert á sömu árunum og verið er að hefja þessa ræktun á Norðurlöndum, og að vísu verðum við fyrr varir við þann skaða, sem gáleysi og kæruleysi olli á sínum tíma í meðferð minksins. En við getum líka hins vegar núna, ef Alþ, ber gæfu til að samþykkja þetta frv., ef við hefjum minkarækt á ný, lært af þeirri miklu reynslu, sem Norðurlandaþjóðirnar búa við í dag i þessu máli. Og þegar þessir hv. þm. tala um, að það sé ekki meiri gróðavegur í dag en á þeim árum, þegar heimurinn var að lenda á barmi heimsstyrjaldar og allur auður þjóðanna beindist að því að hervæða löndin og þjóðirnar, að það sé ekki meiri gróðavegur í dag, þegar það er svo hjá a.m.k. allflestum þjóðum, að almenningur allur hefur meira fé til umráða til þess að eyða fyrir sjálfan sig og þ. á m. til þess að búa sig betur til þess að eignast loðskinn utan á sjálfan sig heldur en nokkurn tíma áður, þá þykir mér harla einkennilegt að heyra þær röksemdir þornar fram hér, að það sé minni gróðavegur en þá fyrir okkur að rækta loðdýr.
Mér finnst alveg sjálfsagt að taka undir það með þeim þm., sem hér hafa talað á móti frv., eins og öðrum, sem tala með því, að auðvitað ber okkur að nota þá sérþekkingu, sem til er, þegar við setjum upp slík bú, enda finnst mér, að í frv., sem flutt er, sé reynt að gæta þess, að það sé farið af stað með þetta sem tilraunastarfsemi, þar sem allrar varkárni er gætt. Við höfum lesið um það í blöðum að undanförnu, að þeir menn, sem hafa virkilega viljað fara af stað með slíka ræktun og boðizt til þess að leggja fjármuni fram til slíks, hafa sjálfir lagt fram ákveðnar till. um það, hvernig beri að gæta búra í dag, til þess að dýr sleppi ekki út. Hitt hefur komið fram hjá þeim, sem andmæla frv., það hefur komið fram, að því sé slegið föstu hjá flm. eða a.m.k. hjá þeim, sem mæla fyrir því, að dýr muni sleppa út. Mér finnst rétt að gera þetta. Auðvitað geta alltaf komið fyrir þau tilfelli, að dýr sleppi út. Það geta fallið snjóskriður og tekið burt búr. Það geta komið óvandaðir menn og hreinlega sprengt búrin í loft upp. Við höfum dæmi fyrir okkur héðan úr Reykjavík, að listaverk hafi verið sprengt í loft upp. Það má vel vera, að það hafi verið sérstakir andstæðingar þessa ákveðna listaverks. Það getur vel verið, að hv. skoðanabræður snoðinskinna, hv. 2. þm. Austf., komi og sprengi í loft upp tilraunabú, sem verður einhvers staðar staðsett á Norður- eða Vesturlandi, til þess að sýna fram á, að þetta sé ræktun, sem alls ekki eigi að eiga sér stað hér á Íslandi.
Þar sem þeir hafa verið að tala um Suður-Ameríku-rottur, þá tel ég, að það sé fyrir utan það mál, sem við ræðum hér. Við ræðum hér um loðdýr, og það hefur ekkert farið á milli mála hjá þeim, sem flutt hafa frv., að þetta frv. er fram komið vegna þess, að við æskjum eftir því, að það verði gerð tilrann hér á landi aftur til þess að rækta mink, en ekki neinar rottur, og það má vel vera, að hv. 2. þm. Austf. finni það út, að það verður þá að koma einhver sérstök heimild til landbrh. til þess að veita leyfi til innflutnings á nagdýrum, en ekki loðdýrum. Má vel vera, að það komi hér á eftir hjá honum.
Eitt af því, sem ég rak mig á í málflutningi þessara manna, eða sérstaklega hjá hv. 2. þm. Austf., voru ummæli hans um þá brtt., sem kemur fram hjá meiri hl. um heimild til þess að veita leyfi fyrir 1 af 5 búum í Vestmannaeyjum. Hann taldi þetta hina mestu fásinnu eftir það, að hann hafði talið það hina mestu fásinnu af meiri hl. n. að taka til greina það, sem hann hafði kallað hér í fyrri umr. um þetta mál létt grín frá sér. Nú veit ég það, að bæði mér og öðrum hv. þm. verður erfitt að gera greinarmun á því af vörum þessa hv. þm., hvað er grín og ekki grín, því að maðurinn er nú einu sinni þannig gerður. En í sambandi við till. okkar um búið í Vestmannaeyjum vil ég undirstrika það, sem ég sagði í umr. þá, sem var á þá leið, að rakastig í Vestmannaeyjum væri þannig, að það væri á öllu Norðurlandi og öllu Vesturlandi eftir upplýsingum veðurstofunnar hér á Íslandi betra að hafa minkabú þar heldur en í Vestmannaeyjum. Hins vegar er ekki þar með sagt, að það sé ekki heppilegt og ekki hagkvæmt að hafa minkabú þar.
En það eru tvö atriði í áliti minni hl., sem ég vildi aðeins fara nokkrum orðum um og hef reyndar gert það að nokkru. Það er í fyrsta lagi í töluatriðum þeim, sem þeir taka fram, og í töluatriði 1, þar sem þeir segja, að það sé almennt viðurkennt, að minkar muni alltaf sleppa úr haldi, hversu vel sem um er búið. Þetta er því miður staðreynd á Norðurlöndum, og þó, eftir því sem mér er sagt, hefur þessari hættu hér um bil verið eytt nú á síðari árum með nýjum reglugerðum og betri umbúnaði búra en áður þekktist. Og eftir því sem við höfum heyrt hér talað um í blöðum og fréttatilkynningum útvarps, er útbúnaður búra þannig orðinn nú, að þessi hætta á að vera hverfandi lítil. Hins vegar, eins og ég tók fram áðan, getur þessi hætta verið fyrir hendi. En hitt, að það sé slík vá fyrir dyrum, þótt nokkur dýr bættust við þann stóra stofn, sem hér er villtur í landinu í dag, ég tel það hina mestu fjarstæðu, að hér sé einhver vá fyrir dyrum, þótt svo sé.
Eins tala þeir um sem sína aðra og helztu röksemd þetta, sem ég minntist á áðan, að það liggi ekki fyrir þinginu nein gögn í dag, sem styðji skoðun okkar flm. um það, að minkaeldi sé líklegra til að verða gróðavegur en það var áður. Ég vitna þá enn til þeirra orða, sem ég viðhafði hér áðan um það, að það eru tveir ólíkir heimar, sem við lifum í þá og í dag, kaupgeta almennings um allan þann heim, sem býr við frjálsa verzlun, er allt önnur og miklu meiri en hún var á þeim árum, þegar við vorum að feta okkur áfram með minkana hér á landi, og ég mundi segja, að við fetuðum okkur áfram og urðum að búa við okkar eigin reynslu, höfðum ekki reynslu neinna annarra til þess að byggja á, eins og við höfum i dag. Og þegar hv. 2. þm. Austf. dregur inn í þessar umr. reynslu, að hann telur, frá Englandi, er nákvæmlega sama þar upp á teningnum og var hjá okkur á sínum tíma. Þetta er sú reynsla, sem þeir fengu, eins og við fengum á sínum tíma. Við bönnuðum alla minkarækt, þeir halda áfram með sína og hirða arðinn af henni, meðan við höldum bara skaðanum. Og eins og hefur komið fram hjá okkur flm. þessa frv., viljum við sérstaklega undirstrika það, að villiminkurinn hér á Íslandi er staðreynd og hann verður staðreynd, þótt hann spígspori aldrei um anddyri Búnaðarbankans á Egilsstöðum, að við skyldum vona. En hann er staðreynd á Íslandi, og við eigum ekki bara að hafa skaðann, við eigum að ná arðinum líka, og það veit ég, að hv. bankastjóri á Egilsstöðum tekur undir með mér.