30.03.1966
Sameinað þing: 34. fundur, 86. löggjafarþing.
Sjá dálk 506 í D-deild Alþingistíðinda. (3203)
162. mál, Íþróttasjóður
Fyrirspyrjandi (Daníel Ágústínusson):
Herra forseti. Ég hef leyft mér að bera fram fsp. í tveimur liðum á þskj. 365 til hæstv. menntmrh. varðandi fjármál íþróttasjóðs.
Íþróttalögin og þar með íþróttasjóður áttu 25 ára afmæli á síðasta ári. Setning íþróttalaganna markaði tímamót í íþrótta- og menningarmálum Íslendinga. Með þeim viðurkenndi löggjafinn stöðu íþróttanna í þjóðfélaginu og fjárhagslegan stuðning við þau mannvirki, sem þeim eru nauðsynleg. Áður hafði verið veittur styrkur til einstakra mannvirkja og einkum sundlauga, en um það voru engar fastar reglur né heildarkerfi. Tæknilegur undirbúningur og eftirlit voru oft af skornum skammti, enda sagði það oftlega til sín, þegar frá leið. Með setningu íþróttal. 1940 hættir Alþ. að veita fé í einstakar framkvæmdir, en tekur upp eina fjárveitingu til íþróttasjóðs, sem ráðstafað skyldi af íþróttanefnd ríkisins og íþróttafulltrúa, en þeir aðilar hófu störf sín samkv. íþróttalögunum.
Með tæknilegri aðstoð og fjárhagslegum stuðningi íþróttasjóðs hafa verið byggð eða eru í byggingu 167 íþróttamannvirki þennan aldarfjórðung. Þau skiptast þannig eftir tegundum: 54 sundlaugar, 68 íþróttavellir og hlaupabrautir, 22 skíðamannvirki, 14 baðstofur, 9 íþróttahús. Mannvirki þessi hafa kostað í heild um 160.5 millj. kr. Framkvæmdir þessar og fyrirheit ríkisins um fjárhagslegan stuðning við þær hafa leyst úr læðingi óhemjustarf og mikla fjármuni einstakra félaga og félagasamtaka, bæjar- og sveitarfélaga og einstaklinga í þágu hinna ýmsu íþróttamannvirkja. Er vafasamt, að slíkt hefði átt sér stað í jafnríkum mæli án íþróttal. og stuðnings þeirra. Greiddar hafa verið úr íþróttasjóði til umræddra framkvæmda 23.6 millj. kr. samkv. reglum, sem farið hefur verið eftir við úthlutun styrkja, en þær eru 40% til sundlauga, íþróttahúsa, baðstofa og héraðsíþróttavalla, 30% til íþróttavalla einstakra félaga og íþróttaáhalda og 20% til skíðamannvirkja. Nokkur fjárhæð hefur á hverju ári gengið í sérfræðilega aðstoð, fyrir teikningar, bæði til arkitekta og verkfræðinga, en samkv. íþróttal. ber að greiða hana úr íþróttasjóði. Það ákvæði er vafalaust sett í íþróttal. til að tryggja það, að teikningar og annar tæknilegur undirbúningur og eftirlit sé í fyllsta lagi. Þá hefur enn fremur nokkrum fjárhæðum verið varið til stuðnings íþróttakennslu hinnar frjálsu íþróttastarfsemi í landinu. Eftir var að greiða frá íþróttasjóði til allmargra mannvirkja 26.4 millj. kr., er úthlutun ársins 1965 lauk, og er þá miðað við þá reglu, sem áður er getið um. Upphæð þessi skiptist þannig samkv. tegundum íþróttamannvirkja: Sundlaugar 10 millj. 357 þús., íþróttavellir 9 millj. 259 þús., íþróttahús og baðstofur 5 millj. 670 þús., skíðamannvirki 1 millj. 143 þús., íþróttaáhöld 15 þús., eða alls 26 millj. 446 þús. kr. Fjárveiting Alþ. til íþróttasjóðs er nú 3.4 millj. kr. Af þeirri upphæð ganga ca. 2.5 millj. til mannvirkja, hitt fer í sérfræðilega aðstoð og til styrktar íþróttakennslunni. Með sömu fjárhæð tæki það íþróttasjóð 10—11 ár að greiða þá skuld, sem nú hvílir á sjóðnum, þótt ekkert nýtt mannvirki bættist við, en slíkt er vitanlega alveg óhugsandi. Þótt margt hafi áunnizt á liðnum aldarfjórðungi, eru samt enn mikil verkefni áleyst, sem aðkallandi verða á næstu árum.
Fjárveiting Alþ. til íþróttasjóðs hefur hæst komizt í 4 millj. kr., var lækkuð í fyrra í 3.4 millj. og ekki hækkuð úr þeirri upphæð í ár. Á sama tíma, sem fjárl. hafa hækkað um hundruð milljóna, stendur umrædd fjárveiting í stað eða er lækkuð. Með ört vaxandi byggingarkostnaði verður fjárveiting Alþ. æ minna hlutfall af þörfum íþróttasjóðs, ef framkvæmdir halda áfram með svipuðum hætti og áður. Sem dæmi um þróun þessara mála vil ég benda á eftirfarandi: Árið 1955 var fjárþörf íþróttasjóðs 5 millj., fjárveiting Alþ. 1 millj. eða 20% af fjárþörfinni. 1960 var fjárþörf íþróttasjóðs 14.9 millj., fjárveiting Alþ. 2 millj. eða 13.4% af fjárþörfinni. 1965 var fjárþörf íþróttasjóðs 29.7 millj., fjárveiting Alþ. 3.4 millj. eða 11.4% af fjárþörfinni. Og í ár, 1966, er fjárþörf íþróttasjóðs talin vera 34 millj., fjárveiting Alþ. er 3.4 millj. eða 10% af hinni raunverulegu fjárþörf. Þetta eru rúmlega víxilvextir af þörf sjóðsins. Af þessu yfirliti mætti Alþ. vera ljóst, að mál þessi eru komin í fullkomið ófremdarástand, og það versta er, að hvergi verður vart viðleitni af hálfu stjórnarvaldanna til að ráða fram úr vandanum.
Alþ. hefur oft, þegar svipað hefur staðið á með ýmsa aðra málaflokka, t.d. skólamál, hafnarmál, sjúkrahúsmál o.fl., gert ráðstafanir með sérstökum fjárveitingum til að stytta skuldahalann og jafnframt komið fjármálunum á betri rekspöl til frambúðar. Á meðan þetta er ekki gert, líða einstök félög og félagasambönd, mörg bæjar- og sveitarfélög, og aðkallandi framkvæmdir dragast lengur en viðunandi er. Þetta tel ég mig geta dæmt um og fullyrt af rúmlega 20 ára starfi í íþróttanefnd ríkisins og nánu samstarfi við marga þá aðila, sem ríka þörf hafa haft fyrir hraðari afgreiðslu hjá íþróttasjóði á styrkjum.
Ég efast ekki um, að hæstv. menntmrh. er kunnugt um þetta vandamál og sennilega ríkisstj. allri og á það bendir m.a. skipun n. 23. febr. 1963 af hæstv. menntmrh. til að endurskoða lagaákvæðin um íþróttasjóð. Nú leyfi ég mér með vísun til þess, sem að framan er sagt, að spyrja hæstv. menntmrh.: „1. Hvaða ráðstafanir hyggst ríkisstj. gera til að greiða úr fjárhagsvandræðum íþróttasjóðs? 2. Hvað liður störfum þeirrar n., sem menntmrh. skipaði í febr. 1963 til þess að endurskoða lagaákvæði um íþróttasjóð?“