14.02.1967
Efri deild: 38. fundur, 87. löggjafarþing.
Sjá dálk 513 í C-deild Alþingistíðinda. (2100)
117. mál, einkasala ríkisins á tóbaki
(Magnús Jónsson):
Herra forseti. Þar sem þetta frv. hefur verið flutt hér, þykir mér rétt að segja nokkur orð.
Eins og hv. flm. tók fram, flutti ég samhljóða frv. hér fyrir 2 árum eða um það bil, og urðu það endalok þess máls, að hv. Nd. vísaði því til ríkisstj. Nú má segja kannske og ætlast til þess, að það hafi skilað einhverjum sérstökum árangri, þar sem það hafi viljað svo til, að ég hafi síðan átt sæti í ríkisstj. En það þarf naumast að útskýra það fyrir hv. þdm., að þar er málið vissulega komið á allt annað svið og í rauninni ekki hægt að koma við þeim aðgerðum af hálfu ríkisstj., sem farið var fram á í þessu frv., enda var í rauninni ekki sjáanleg nein skynsemi í því, ef Alþ. ætlaðist til þess, að hugsunin næði fram að ganga, sem í frv. fólst, að vísa málinu til ríkisstj., vegna þess að með stjórnarákvörðun var hvorki hægt að binda blöð né aðra þjóðfélagsborgara á þann hátt, sem lög hefðu getað gert.
Þetta mál heyrir að sjálfsögðu ekki undir fjmrh. í ríkisstj. Það má segja, að það sé álitamál, undir hvern það heyrir, en málið var engu að síður tekið þar til athugunar og íhugað, hvað auðið væri að gera til þess að ganga til móts við þær óskir, sem þarna lágu að baki, enda þótt ekki væri beinlínis séð af vísuninni til ríkisstj., hvað ætlazt væri til, að hún gerði. Og mér þykir rétt að láta það koma hér fram, að að tilhlutan hæstv. menntmrh., sem var sérstaklega falið að athuga málið, var annars vegar haft samband við kvikmyndahúseigendur, en það voru sérstaklega áberandi tóbaksauglýsingar í kvikmyndahúsunum, svo sem ég gerði grein fyrir einmitt, þegar ég flutti frv., og það var leitað eftir því að fá frjálst samkomulag við þá um það, að þeir hættu að auglýsa tóbak. Og þetta hygg ég, að muni hafa verið gert, þannig að sá árangur hafi af þessu orðið. Í annan stað var, eftir að sjónvarpið tók til starfa, tekið að birta þar tóbaksauglýsingar, en að tilhlutan menntmrh., sem sjónvarpið heyrir undir, var ákveðið, að slíkar auglýsingar yrðu þar ekki birtar. Þetta varðandi sjónvarpið er að sjálfsögðu á valdi stjórnvalda. Að öðru leyti er það á valdi stjórnvalda, hvað snertir auglýsingar tóbakseinkasölu ríkisins. Þær hafa ekki verið birtar aðrar heldur en hefðbundin venja hefur verið að birta verðlag á hinum einstöku tegundum tóbaks, ef breytingar hafa orðið á því, sem er auðvitað allt annars eðlis heldur en hinar almennu áróðursauglýsingar fyrir reykingum. En um hitt atriðið, birtingu auglýsinga í blöðum, sem var annar þáttur þessa máls, sem vikið var að, þegar frv. var upphaflega flutt, í því hefur ekkert gerzt.
Ég skal hér ekkert fara út í þá sálma, hvað hefur valdið afstöðu Nd. Alþ. til þess, að frv. var vísað til ríkisstj. og það fékk ekki formlega afgreiðslu með eðlilegum hætti eða efnislega afgreiðslu. Ég skal engar getgátur um það færa hér fram. En það hlaut að sjálfsögðu öllum að vera ljóst, sem að slíkri afgreiðslu stóðu, að með því var hindrað, að hægt væri að stöðva tóbaksauglýsingar í blöðum. Enda hefur svo verið, að þær auglýsingar hafa birzt áfram, þó að það hafi ekki verið í eins ríkum mæli og var, meðan frv. var hér til meðferðar í Alþ. á sínum tíma, af hvaða ástæðum sem það var.
Ég vil taka það fram, að ég er fylgjandi þessu frv. og þessum ráðstöfunum. Það er óbreytt skoðun mín í því efni, þó að ég hafi ekki haft aðstöðu til þess, eins og hv, þdm. gera sér grein fyrir, að flytja málið aftur, þar sem það heyrir ekki undir mitt rn., og ég tel, að fyrir samþykkt þess séu alveg sömu rök og áður voru og ekki minni, og tel ég því, að það væri eðlilegt, að Alþ. ákvæði það, að um tóbak að þessu leyti skyldi gilda sama og gilt hefur um áfengi, að slíkar auglýsingar væru ekki leyfðar í blöðum, og tei ég, að ekki sé minni ástæða til þess að banna tóbaksauglýsingar.
Þetta vildi ég láta koma hér fram í þessari hv. d., af því að þetta mál er, eins og hv. frsm. tók fram, upphaflega þannig til komið, að ég var nokkuð við það riðinn, og ég vildi skýra, hvað gerzt hefur í málinu síðan, og afstöðu mína til þess.