09.03.1967
Neðri deild: 51. fundur, 87. löggjafarþing.
Sjá dálk 674 í B-deild Alþingistíðinda. (482)
20. mál, tekjustofnar sveitarfélaga
Frsm. (Guðlaugur Gíslason):
Herra forseti. Ég vildi mjög undirstrika það, sem hæstv. fjmrh. sagði hér, að allar breytingar á tekjustofnalögunum eru miklu flóknara mál en þm. almennt, sem ekki annast sveitarstjórnarmál og ekki eru þeim mjög kunnugir, geta gert sér grein fyrir. Þetta er einfalt í sambandi við álagningu tekjuskatts, þar sem frádrátturinn kemur viðkomandi aðila beint til góða og lækkar skatta hans. Í sambandi við útsvörin er allt öðru máli að gegna. Þar er um millifærslu milli manna að ræða, en ekki kannske beina lækkun hjá viðkomandi aðilum. Sveitarstjórnir eru bundnar af ákveðinni heildartölu, sem þær verða að jafna út, eftir því sem bæjarstjórnir og sveitarstjórnir hafa ákveðið. Ef dregið er úr tekjum til útsvars hjá einstökum flokkum manna, hlýtur það að verka til hækkunar á öðrum, og jafnhliða verkar það einnig til hækkunar á þessum aðila, sem á að lækka hjá, í minnkuðum frádrætti eða hækkuðum viðbótum við gildandi útsvarsstiga. Ég tel því mjög æskilegt, að þeir aðilar, sem hér hafa flutt brtt. við lögin, vildu draga þær breytingar til baka gegn þeirri yfirlýsingu, sem hæstv. fjmrh. hefur gefið hér, að þetta mál yrði tekið til athugunar, því að það er miklu flóknara, eins og hér hefur komið fram, heldur en menn geta gert sér grein fyrir.
Ég er t.d. alveg sannfærður um það, að hv. 5. þm, Reykv., þegar hann flytur sína till., heldur hann, að þetta komi láglaunafólki til góða. Hans framsöguræða um till. var í þeim anda. Nú liggur fyrir umsögn frá ráðuneytisstjóra félmrn., sem ég fullyrði alveg að er manna fróðastur um þessi mál hér á landi. Hann fær árlega skýrslur frá hverju einasta sveitarfélagi um álagninguna hjá viðkomandi aðilum og um pá stiga, sem notaðir eru, og um þann frádrátt, sem veittur er, þannig að ég fullyrði alveg af þeirri reynslu, sem ég hef af þessum málum, að hann er sá maður, sem er langsamlega kunnugastur þessum málum og hvernig allar breytingar á tekjustofnal. verka. Í umsögn sinni til heilbr.- og félmn., sem hér var lesin upp, þegar málið kom til 2. umr., segir hann m.a.: „Brtt. mundi vera mjög hagstæð fyrir bótaþega, sem hafa háar tekjur.“ Brtt., sem þar um ræðir, er till. hv. 5. þm. Reykv. Það er umsögn ráðuneytisstjórans, að till. mundi verða mjög hagstæð fyrir bótapega, sem hafa háar tekjur, en mundi litlu eða engu máli skipta fyrir bótaþega, sem hafa ekki verulegar tekjur auk bótanna. Ég hygg, að þetta álit stangist alveg á við tilgang hv. 5. þm. Reykv. með flutningi á þeirri till., sem hann hér hefur lagt fram. Og ég mundi telja illa farið, ef Alþ. samþykkti till. í þá átt að skerða rétt þeirra, sem lægri tekjurnar hafa, en yrði, eins og ráðuneytisstjórinn segir, til hagsbóta fyrir þá, sem hærri tekjurnar hafa.
Út af því, sem hv. 3. þm. Vestf. sagði hér í sambandi við fjölskyldubæturnar, ber einnig að hafa það í huga, að þeir, sem ómaga hafa á framfæri sínu, fá viðurkenningu fyrir það. Það er í tekjustofnalögunum ætlaður, að ég hygg, 12 þús. kr. frádráttur fyrir hvern ómaga, fyrir hvert barn, sem er á framfæri viðkomandi aðila. Ég tel, að það væri miklu eðlilegra að hækka jafnvel barnafrádráttinn heldur en að fella niður álagningu útsvars á fjölskyldubæturnar. Það mundi koma ekki síður til nota fyrir barnafjölskyldur en þó að það yrði gert að lögum að gera fjölskyldubæturnar útsvarsfrjálsar. En eins og ég segi, vegna aðstöðu framtalsnefnda, sem verða að jafna niður ákveðinni upphæð, er tekjustofnamálið miklu flóknara en svo, að það sé eðlilegt, að því sé breytt nema að undangenginni mjög nákvæmri athugun hjá þeim aðilum, sem bezt þekkja málið, en það eru að sjálfsögðu það ráðuneyti, sem hefur með það að gera, og Samband ísl. sveitarfélaga, en báðir þessir aðilar leggja á móti því, að þær till., sem hér hafa verið bornar fram, verði samþ.