09.03.1967
Neðri deild: 51. fundur, 87. löggjafarþing.
Sjá dálk 1030 í B-deild Alþingistíðinda. (781)
111. mál, ríkisreikningurinn 1965
Fjmrh. (Magnús Jónsson):
Herra forseti. Hv. 3. þm. Vesturl., sem er einn af yfirskoðunarmönnum ríkisreikninga, hefur hér skýrt frá því, að hann hafi lagt áherzlu á að taka efnislega afstöðu til ríkisreikningsins og endurskoðunarinnar, en ekki að halda uppi í því sambandi neinni pólitískri gagnrýni. Ég tel ástæðu til að þakka það, hvernig endurskoðendur hafa tekið á þessu máli, ekki það, að ég sé að biðjast undan neinni gagnrýni, heldur tel ég, að það skipti meginmáli, að þeir, sem eru valdir til yfirskoðunar af hálfu Alþ., starfi einmitt í þeim anda að blanda ekki pólitískum deilumálum, varðandi grundvallarstefnu í fjármálum ríkisins hverju sinni, saman við störf sín sem ríkisendurskoðendur. Ég tel, að þeim sé skylt að benda á allt, sem aflaga fer, og rn. sé skylt að sinna þeim ábendingum, að svo miklu leyti sem þær eru raunhæfar, og ég tel, að ríkisendurskoðendur, — og hann eigi síður en aðrir, sem hafa með þessi mál haft að gera þann tíma, sem ég hef þekkt í mínu starfi sem fjmrh., — hafi tekið á þessu á rökréttan og raunhæfan hátt, og allt það, sem þeir hafa vakið athygli á, hafi verið þess eðlis, að það hafi verið sjálfsagt að taka það til athugunar, þó sumt af því hafi að sjálfsögðu verið þess eðlis, að meginefni til, að það var hægt að skýra það með eðlilegum hætti, eins og þeir hafa líka tekið fullkomlega til greina. En það voru auðvitað viss atriði, sem hefðu mátt betur fara, það er alveg rétt, og er þá jafnskylt að sinna þeim ábendingum, en út í það skal ég ekki fara í einstökum atriðum, enda eru grg. með ríkisreikningnum mjög glöggar um þær aths., sem ríkisendurskoðendur og yfirskoðunarmenn hafa gert, og jafnframt svör viðkomandi rn. við þeim aths.
Að því má vitanlega finna, að í þessum ríkisreikningi er ekki það yfirlit, sem hefur verið í ríkisreikningi síðustu ár um greiðsluafkomu ríkissjóðs eða greiðsluhallann á árinu 1965. Ég skýrði hins vegar frá því í fjárlagaræðu minni, að það hefði verið illgerlegt, eða raunar ógerlegt, að birta sams konar yfirlit, vegna þess að reikningi var lokað með allt öðrum hætti, eins og hv. 3. þm. Vesturl. benti á, á árinu 1965 en undanfarin ár, vegna þess að verið var að gera skipulagsbreytingu í samræmi við hin nýju l. um undirbúning fjárlaga og meðferð ríkisreikningsins. Hins vegar mun slíkt yfirlit um greiðsluhalla eða greiðsluafgang koma með ríkisreikningi ársins 1966, því að þá verður þetta nýja skipulag farið að verka með eðlilegum hætti, en hlaut að verða nokkuð sérstætt það árið, sem breytingin væri gerð.
Hins vegar hefur auðvitað ekki verið hjá því komizt að gera upp það dæmi, hver hafi verið raunveruleg útkoma ríkissjóðs, og það er rétt, sem hv. þm. sagði, að hallinn á árinu 1965 var rúmar 90 millj. kr., ef það er gert upp með sama hætti og gert hefur verið undanfarin ár. Eins og hann gat um kemur það fram sem afleiðing af þessu breytta skipulagi, að það virðist í fljótu bragði vera um að ræða meiri vanskil á innheimtutekjum ríkissjóðs en áður hafa verið. Ef hins vegar skipulagsbreytingin er skoðuð, telja þeir menn, sem hafa með þetta að gera, að þau séu sízt meiri en undanfarin ár, enda hefur verið lögð á það rík áherzla, að tekjur ríkissjóðs væru innheimtar með meiri hraða, og á árinu 1966 hygg ég, að það hafi gerzt með meiri hörku en áður og það kannske svo, að ýmsum hefur þótt nóg um. Sérstaklega hefur verið sýnd ítarleg viðleitni í þá átt að koma í veg fyrir það, sem sums staðar hefur gerzt í landinu, að vörum hafi verið sleppt, án þess greiddir hafi verið af þeim tollar. Þetta hefur verið mjög mismunandi eftir héruðum, en það hefur verið lögð rík áherzla á að gera í því efni sérstakar ráðstafanir til þess að koma í veg fyrir, að slíkt geti gerzt áfram. Það hefur jafnframt verið lögð áherzla á, við þau embætti, sem hv. flm. minntist á, og ekki hafa gert skil í sama hlutfalli og önnur embætti, að á þessu yrði breyting, og ég vænti þess, að það hafi orðið á s.l. ári allveruleg breyting í því efni, sem mun að sjálfsögðu koma fram, þegar reikningur þessa árs kemur til endurskoðunar.
Varðandi þau atriði, sem hv. þm, minntist hér á, skal ég aðeins um þau segja örfá orð. Það er rétt hjá honum, að innheimta útvarpsins hefur ekkí verið í æskilegu lagi, en það var hins vegar gerð ráðstöfun til þess á s.l. ári að taka upp breytt skipulag í þessum efnum og sett á stofn innheimtustofnun með innheimtustjóra, og ég hygg, að sú innheimta hafi skilað mjög góðri raun. Því er ekki að leyna, að því miður hefur það gerzt á undanförnum árum, að jafnvel afnotagjöld af útvarpi hafa fyrnzt, og það er auðvitað alger óhæfa, að slíkt skuli gerast, og því hin mesta nauðsyn, að á þessu verði breyting. Ekki sízt verður það nauðsynlegt, eftir að til kemur, að auki, sjónvarpið með sín háu og miklu afnotagjöld, að þetta sé með eðlilegum hætti, og vonandi að það geti orðið með þessu nýja skipulagi.
Varðandi ferðaskrifstofuna skal ég ekki mikið segja. Það er vafalaust rétt hjá hv. þm., að það eru nokkrar efasemdir uppi um það, hvernig eigi að líta á rekstur hótelanna, sem hafa verið starfrækt á vegum ferðaskrifstofunnar undanfarin ár á sumrin, og það er auðvitað eðlilegt, ef ferðaskrifstofan reiknar sér til eignar allan húsgagnakost, sem fram hefur verið lagður, að þá sé reiknuð einhver húsaleiga af viðkomandi skólum.
Um embættislánin er það rétt, að þau hafa þróazt nokkuð undanfarin ár, og reyndar um alllangan aldur, og byggjast á löggjöf, sem heimilar slík lán, þannig að hér er ekki um neitt ólöglegt að ræða. Hins vegar er ég sammála hv. þm, um það, að þessar lánveitingar séu óeðlilegar, enda hefur að undanförnu ekki verið um nein slík lán að ræða, og þessi lán, sem veitt hafa verið, munu smám saman hverfa úr sögunni, eftir því, sem þau greiðast.
Ég held ekki, að það sé frekari ástæða til umræðna um það, sem fram hefur komið, en legg aðeins áherzlu á það, að af hálfu rn. er það mjög vel séð, að yfirskoðunarmenn leggi sig fram um að gagnrýna ríkisreikninginn. Það er auðvitað alltaf margt, sem betur mætti fara, og ágætt, að einmitt frá slíkum aðilum komi ábendingar um það, og getur það í mörgum tilfellum beinlínis styrkt rn. í viðleitni þess til aðhalds, og á meðan þær athugasemdir eru gerðar á efnislegum grundvelli, er að sjálfsögðu ekki annað hægt að gera en fagna þeim.