30.01.1968
Sameinað þing: 31. fundur, 88. löggjafarþing.
Sjá dálk 73 í D-deild Alþingistíðinda. (2664)
47. mál, undirbúningur þess að gera akfært umhverfis landið
Flm. (Eysteinn Jónsson):
Herra forseti. Þessi þáltill. er flutt af 11 alþm. úr öllum þingflokkum, og í þeim hópi eru einnig allir þm. Austurl.
Það er skylt að geta þess, að sumir af þessum hv. alþm., sem eru flm. þáltill., hafa áður hér á hv. Alþ. hreyft þessu máli, sem þátill. fjallar um, sem sé að athuga möguleika á því að Ijúka akvegi umhverfis landið með því að brúa stórárnar á Skeiðarársandi. Ég rek ekki sögu þessa máls hér á Alþ, en ég tel mér skylt að geta þess greinilega, að sumir af þeim flm., sem hlut eiga að máli nú, hafa áður hreyft þessu máli, svo að þetta er ekki í fyrsta sinn, sem það kemur hér til skoðunar. En ég hygg, að það hafi aldrei áður jafnmargir sameinazt um að hreyfa málinu og nú, og aldrei áður hafa þm. úr öllum stjórnmálaflokkum sameinazt um að koma málinu inn á hv. Alþ. En þetta á vitanlega rætur sínar í því, að hér er um óvenjulega stórfellt þjóðmál að ræða, sem á ekki að þurfa að vera flokkamál og heldur ekki sérmál neins sérstaks landshluta, fullyrði ég, því ég tel, að þetta málefni snerti svo alla landsmenn að það sé ekki hægt að kalla það annað en mál allrar þjóðarinnar í fyllstu merkingu þeirra orða, því að vafalaust er enga eina framkvæmd hægt að gera á Íslandi sem mundi breyta jafnmikið lífi allrar þjóðarinnar í landinu og það að gera akfært umhverfis landið.
Efni þáltill. er, að Alþ. álykti að skora á samgmrh. að láta gera áætlun um vega- og brúargerðir á Skeiðarársandi, sem tengi hringleið um landið, og á hvern hátt megi afla fjár til að framkvæma verkið. Áætlun þessari skal hraðað eftir föngum, svo að hafa megi hana til afnota við gerð næstu vegáætlunar.
Nú vil ég taka það skýrt fram, að þessi þáltill. er ekki flutt til þess að gefa í skyn, að hæstv. samgmrh. skorti áhuga á þessu máli og þess vegna þurfi að skora á hann, né heldur af því, að með henni sé verið að gefa í skyn, að nokkuð hafi verið vanrækt af því, sem með skynsamlegu móti hefði verið hægt að gera fram að þessu. Þetta tek ég alveg skýrt og greinilega fram.
Ástæðan til þess, að við hreyfum þessu máli hér á hv. Alþ. í þessu formi nú, er hreinlega sú, að við teljum, að hér sé um slíkt stórmál að ræða, að skynsamlegt sé og nauðsynlegt, að Alþ. láti í ljósi þann vilja sinn, að áætlun um þessar framkvæmdir verði hraðað og það svo, að hún gæti orðið til afnota við gerð næstu vegáætlunar, en næstu vegáætlun á að gera næsta vetur, að stefnan yrði sú, að slík áætlun yrði gerð í tæka tíð fyrir næsta haust og gæti orðið til afnota við það að semja vegáætlun fyrir næstu 4 ár. Hér er um það mikið málefni að ræða, að okkur finnst eðlilegt að Alþ. láti í ljós þennan vilja sinn til stuðnings samgmrh. og öðrum þeim, sem eftir réttri allsherjarreglu mundu vinna að undirbúningi málsins. Einkum mundum við vilja leggja áherzlu á að tímabært væri að hraða vinnunni á þann hátt, sem þátill. gerir ráð fyrir. Þetta mætti segja, að væri önnur aðalástæðan fyrir því, að við förum á flot eða ein af aðalástæðunum fyrir því, að við förum á flot með málið núna og þá í þessum búningi. En ég tek það greinilega fram, að við viljum halda málinu í eðlilegum farvegi, sem sé þeim, að samgmrh. hafi forystuna og vegamálastjórnin, en Alþ. styðji þessa aðila á þann hátt, sem gert er ráð fyrir í ályktuninni. Þá mætti næst nefna þá ástæðu, að við teljum heppilegt, að Alþ. láti nú þegar í Ijósi þá skoðun, að það muni þurfa að afla sérstaklega fjár til þess að framkvæma þetta verk og þess muni ekki að vænta, að hægt verði að taka fjármagn af hinu almenna vegafé í þessu skyni, og a.m.k. alls ekki nema þá að gengið yrði í að stórauka það fé frá því, sem nú er. Þess vegna höfum við stungið upp á því, að Alþ. styddi samgmrh. og vegamálastjórnina ekki aðeins í því að flýta áætlunum um þetta málefni, heldur léti einnig í ljós þá skoðun, að það mundi þurfa að gera sérstakar áætlanir um fjáröflun til þessa verks.
Okkur er kunnugt um, að það hafa farið fram allmiklar athuganir á þessu máli, aðstöðunni á Skeiðarársandi, á undanförnum árum á vegum vegamálastjórnarinnar, og vil ég láta í ljósi ánægju með, að því verkefni hefur verið sinnt á undanförnum árum. Það hefur verið lögð meiri og meiri vinna í það nú upp á síðkastið að kynna sér alla staðhætti, og þetta hefur verið gert með það fyrir augum að þúa sig undir að taka ákvarðanir í þessu efni, þegar tímabært væri. En það má kallast tímabært nú, þegar búið er að ljúka smíði brúarinnar á Jökulsá á Breiðamerkursandi, en henni lauk s.l. sumar. Þess vegna er tímabært að búa sig undir að hefja lokasóknina í þessu máli. Og þá er það átak eftir til þess að gera akfært umhverfis landið að leggja akveg um Skeiðarársand og brúa vötnin, sem falla um sandinn, en það er talið, að með þeirri tækni, sem menn búa nú yfir, muni þetta vera mögulegt, þrátt fyrir hin miklu hlaup, sem þar verða en þá kemur spurningin: Hvernig á að haga þessum framkvæmdum og hvað kosta þær og hvernig á að afla fjár til þeirra? Það er þetta, sem við stingum upp á að nú verði gengið í að brjóta til mergjar á þann hátt, sem gert er ráð fyrir í þátill.
Það er álit okkar flm. og vafalaust margra fleiri, að hér megi kosta miklu til, því að þetta yrði alger bylting í ferðamálum á Íslandi, og eins og ég sagði í upphafi, er það okkar skoðun, að engin ein framkvæmd geti valdið annarri eins þjóðlífsbreytingu á Íslandi og opnun hringleiðarinnar umhverfis landið. Allt viðhorf til ferðalaga mundi gerbreytast og aðstæður batna svo, að það mætti kalla byltingu. Ísland mun verða nálega eins og annað land, ef þessu yrði komið í framkvæmd, bæði að því er snertir möguleika til þess að verða ferðamannaland fyrir annarra þjóða menn, og þetta mundi opna landið til fulls landsmönnum sjálfum að kalla mætti Þetta snertir hvert mannsbarn í landinu, því að hver er sá sem ekki mundi hugsa sér að hafa not af þessari framkvæmd, ef hún kæmist á?
Ferðalög innanlands mundu vaxa stórkostlega, en aukning þeirra er áreiðanlega einn hinn þýðingarmesti þáttur í þjóðarbúskapnum. Það þykir kannske einkennilegt að taka þannig til orða, en það er ekkert um það að efast að eins og nú er háttað orðið, eru ferðalög mjög sterkur þáttur í lífi hvers manns, sem býr við sæmileg kjör, og þannig á það að verða framvegis og í vaxandi mæli. Þá er það ekki þýðingarlítið fyrir þjóðarbúskapinn, að menn hafi aðstöðu til þess að ferðast um sitt eigið land, og er ekki með því verið að amast við því þótt menn skreppi einnig til annarra landa. Það er áreiðanlegt, að í framtíðinni verða ferðalög og ferðaþjónusta sívaxandi liður í þjóðarbúskapnum. Þess vegna má kosta hér gífurlega miklu til. Það fé kemur beinlínis aftur. Hér við bætist, að þessi framkvæmd mundi gera landið enn skemmtilegra heimili fyrir þjóðina og treysta bönd lands og þjóðar.
Þetta eru í örfáum orðum meginástæðurnar fyrir því, hversu margir þm. úr öllum flokkum hafa sameinazt um að flytja þetta mál inn á hv. Alþ. Það má svo raunar líka bæta því við, að ein ástæðan er sú, að við álítum, að það þurfi að verða sem mestar umr. um þetta mál og sem víðast og þess vegna sé nauðsynlegt, að það sé ekki eingöngu fjallað um það inni á skrifstofum sérfræðinga, þó að þar verði tæknilegur undirbúningur að fara fram. Við teljum þetta mál þannig vaxið, að það þurfi að ræða það sem mest og sem víðast, menn þurfi að velta fyrir sér öllum hliðum þess, hversu þýðingarmikið þetta mál er fyrir þjóðina í heild og hve miklu megi hér til kosta miðað við allar aðstæður. Ég held, að mér sé óhætt að segja það fyrir munn okkar allra, að þetta hafi verið eitt af því, sem hvatti okkur til þess að koma með þetta mál nú inn á Alþ. í þessum búningi. Sumir segja kannske, að við hefðum getað snúið okkur til hæstv. samgmrh. og rætt málið við hann og kynnt okkur, hvað hann væri að láta gera, og lýst yfir við hann stuðningi við allan undirbúning í málinu og málið sjálft. En það töldum við ekki fullnægjandi né eðlilegt heldur hitt að koma með málið fram á sjálfu Alþ. til þess að það gæti orðið rætt hér og fengi þinglega meðferð, og um leið væri unnt að vekja athygli allrar þjóðarinnar á málinu með nokkuð sérstökum hætti
Það ýtti einnig mjög á okkur að koma með málið í þessum búningi, og ég vil endurtaka það í lokin, að í þessu á að felast stuðningur við hæstv. samgmrh. og hans menn í vegamálastjórninni til kröftugra og skynsamlegra framkvæmda í málinu, en engin sneið um það, að þarf muni að ýta á eftir þeim. Við viljum ekki, að nokkur snefill af misskilningi komist þarna að um þetta. Ég leyfi mér að leggja til, að málinu verði vísað til n. að aflokinni þessari umr., en mér sýnist að það ætti að vera fjvn.