16.05.1969
Neðri deild: 95. fundur, 89. löggjafarþing.
Sjá dálk 1808 í B-deild Alþingistíðinda. (2103)
198. mál, loðdýrarækt
Birgir Kjaran:
Herra forseti. Þar sem mál þetta verður nú trúlega afgreitt úr d., vil ég þó leyfa mér að fara fáeinum orðum um það til viðbótar því, sem ég hef áður sagt.
Ég hef fyrr í þessum umr. bent á þá miklu hættu, sem fylgt getur innflutningi búfjár, og talið, að við ættum að draga nokkurn lærdóm af því og að aldrei sé yfirleitt of varlega farið í þessum efnum. Einn þm., hv. 3. þm. Sunnl., hefur viljað gera lítið úr þessari reynslu okkar. Ég held því hins vegar fram, að vítin séu til þess að varast þau. Í þessu sambandi vil ég t. d. nefna mæðiveiki, sem hingað barst til landsins með karakúlfénu 1933 og herjað hefur landið í 35 ár og kostað ríkið beint í mæðiveikivarnir um 200 millj. kr., og þó mun meira, ef allt óbeint tjón bænda og þjóðarinnar allrar yrði reiknað þar til peningavirðis. Um kostnað af eyðingu minka er það að segja, að hann er áætlaður, beinn kostnaður ríkisins á þeim árum, sem sú starfsemi hefur verið rekin, nær 15 millj. kr. og þar við bætist auðvitað geysilegt þjóðartjón eða tjón, sem bændur sjálfir hafa orðið fyrir og ekki fengið bætt við búpeningstjón. Þessi faraldur er mjög mikill eins og menn mega bezt marka af því, að á ári hverju er nú eytt um 3000 yrðlingum og sér þó ekki neitt lát á, þannig að viðkoman minnki. Ég álít, að þessar tölur tali sínu máli og sé reynsla, sem vert sé að hafa hugfasta, þegar nú er verið að taka ákvörðun um það, hvort eigi á ný að gera enn eina tilraun til innflutnings á því spendýri, sem við höfum haft jafnömurlega reynslu af og minkurinn er. Mér er spurn, finnst mönnum virkilega ekki mæðiveikin og minkaplágan vera nægilega dýr lexía til þess að rasa nú ekki um ráð fram, — blindaðir af einhverjum ímyndunargróða?
Þeir, sem fluttu inn karakúlféð á sínum tíma, voru grandalausir, þótt sumir hefðu raunar aðvarað þá. Þeir, sem fluttu inn fyrstu minkana, gerðu það og í góðri trú. En við höfum reynsluna og getum því ekki skotið okkur undir góða trú og ókunnugleik. Við höfum sjálfir reynsluna og við höfum þessa reynslu manna hvarvetna, þar sem minkaeldi hefur verið rekið. Við vitum, að því fylgir gífurleg — glæfraleg áhætta, vil ég segja, hætta á óbætanlegum náttúruspjöllum og á hinn bóginn vafasamur peningahagnaður. Þjóðin og landið hafa ekki efni á slíku fjárhættuspili að mínu viti.
Kannske er þm. þetta allt saman fullljóst, en vilja samt taka á sig áhættuna. Ég vil hins vegar ekki taka á mig slíka áhættu. Það kann að vera, að spár mínar reynist rangar, og mundi ég aðeins gleðjast yfir því sökum þess, að aðvaranir mínar eru ekki sprottnar af neinni sérvizku eða meinsemi í garð þeirra manna, sem trú hafa á minkaeldi, eða annarra, sem hug hafa á að auka fjölbreytni atvinnuvega landsmanna, — síður en svo og þvert á móti. Ég óttast hins vegar, að ef minkurinn eyðileggur — við skulum segja fuglalíf Heimaeyjar í Vestmannaeyjum, mundi það draga úr nýjum atvinnuvegi þar, straumi ferðamanna til Eyjanna, sem þar er orðinn verulegur tekjustofn, sem fer vaxandi sökum þess, hve Vestmannaeyjar eru sérstætt og fagurt land og ekki sízt vegna hins fjölskrúðuga fuglalífs, sem þar er fyrir hendi.
Við flm. þessarar brtt., sem er á þskj. 763 og gerð hefur verið grein fyrir, teljum það lágmarkskröfu, að ekki sé linað á því eftirliti, sem nú er með innflutningi dýra til landsins. Og við teljum ekki, að það eigi að gilda neinar sérstakar reglur öðrum fremur um minkinn en önnur spendýr. En eins og nú er, er gert ráð fyrir því, að leita þurfi samþykkis yfirdýralæknis til þess, að heimilaður sé innflutningur dýra. En með þessu frv. er slakað svo mjög á, að nú er aðeins þörf umsagnar hans. Mér dettur ekki í hug, að nokkur þm. treysti ekki dýralækninum, yfirdýralækni Íslands, sem ég hef aldrei heyrt annað en væri mætur embættismaður og kynni sitt fag, til þess að vera sá ráðgjafi í þessum málum, sem úrslitaáhrif eigi að hafa, eins og verið hefur. Ég get heldur ekki séð, hvaða rök hníga undir það, að minkurinn eigi að setjast á eitthvað og sérstakt plan æðra en önnur spendýr hafa. Ég vona því, að þm., þótt þá greini á, hvort haft skuli minkaeldi eða ekki í landinu, geti fallizt á þessa hóflegu brtt., sem við hér flytjum og aðeins á að viðhalda því fyrirkomulagi, sem verið hefur, að leitað sé til kunnáttumanna í þessum efnum, og hann er talinn beztur, yfirdýralæknir landsins.