30.04.1969
Sameinað þing: 45. fundur, 89. löggjafarþing.
Sjá dálk 2180 í B-deild Alþingistíðinda. (2218)
Fyrirspurnir um stjórnarráðstafanir
Fjmrh. (Magnús Jónsson):
Herra forseti. Ég skal reyna að verða við óskum hæstv. forseta, gaf enda ekki tilefni til þess að fyrra bragði, að ég þyrfti hér að tala. Ég ætla, að það væri ákaflega fróðlegt mál út af fyrir sig að ræða um stefnu Framsfl. í kjaramálum og efnahagsmálum, og þó skal ég ekki fara út í þá sálma. Ég hygg, að það gefist tækifæri til þess síðar að ræða þá stefnu á viðeigandi hátt. En ég held nú samt, að það sé óhætt að segja það, að sú stefna og þau viðhorf séu ekki sérstök hvatning einum né neinum til þess að fara eftir áskorunum úr þeirri átt. Ekki meira um það. (Gripið fram í.) Ég held, að það sé nokkuð sama hvernig lesið er til þess, þ. e. a. s. það er náttúrlega hægt að fá anzi margar útkomur eftir því, hvernig menn lesa það, það er rétt, því að heilsteyptar eru þær nú ekki. En það voru aðeins örfá orð, sem ég vildi sagt hafa út af því, sem hv. þm. sagði, og ég vildi endurtaka og leggja áherzlu á.
Hv. þm. sagði, að það væri ekki hlutverk ráðh. eða réttur að breyta lögum, og ég er honum alveg sammála um það. En það getur hins vegar verið fullkomlega eðlilegt að skoða forsendur hverju sinni, og ég legg á það ríka áherzlu hér, sem er nauðsynlegt, að komi fram, að úrskurður kjaradóms, sem kveðinn var upp á s. l. ári, er byggður algerlega á þeim samningum, sem þá voru gerðir milli stéttarfélaganna og vinnuveitenda, og það er beinlínis tekið fram í forsendum kjaradóms, að hann byggist á þessum niðurstöðum með smáatriðum, sem ekki skipta máli og varða breytingu í sambandi við efra þakið, sem kallað er, greiðslu til þeirra, sem eru í hærri launaflokkum. En þetta tel ég ákaflega veigamikið grundvallaratriði vegna þess, að hér er um að ræða endurskoðun kjaradóms á gildandi kjarasamningi, endurskoðun, sem beinlínis staðfestir það, að kjaradómur lítur svo á, að þeir kjarasamningar, sem þá voru gerðir, séu hin eðlilega undirstaða undir ákvörðun á launum ríkisstarfsmanna miðað við þær aðstæður, sem þá voru. Ég álít, að það sé því í algerlega beinu sambandi við þann skilning og í samræmi við þann skilning, að þegar niður falla þær greiðslur, sem gert hafði verið ráð fyrir að mundu halda áfram eða niður voru felldar með uppsögnum aðila á þeim samningum nú frá 1. marz, þá hljóti eðli málsins samkv. hliðstæð rök að vera fyrir hendi frá kjaradómi, eins og var, þegar hann kvað upp þennan úrskurð sinn. Ég lít því ekki á, að það hafi verið neitt ofríki framið, þó að gripið hafi verið til þeirra ráða að bíða um skeið, til að fá úr því skorið frá kjaradómi, hvort þessi skilningur væri ekki réttur. Ég lýsti þeirri skoðun minni fyrir stjórn B.S.R.B., að ég álít ekki, að það væri ríkisstarfsmönnum til neins góðs að fara að greiða þeim óeðlilega há laun, sem yrðu síðan af þeim endurkrafin eftir 1–2 mánuði, það yrði engum til góðs, því að það hlyti að hafa verið gert. Á þetta féllst stjórnin ekki og taldi sér ekki fært að fallast á neinar breytingar í þessu efni, og því var sá kostur valinn, — sem auðvitað orkaði tvímælis, ég játa það fúslega, en ég valdi, og það er á minni ráðherraábyrgð fullkomlega, sem ég er ekki að skjóta mér undan, — að leita aftur úrskurðar kjaradóms um það, hvort það væri ekki réttur skilningur, að það bæri nú miðað við hinar breyttu aðstæður að miða launin við þau laun, sem gildandi væru á hinum almenna vinnumarkaði, eins og dómurinn hafði áður sagt, að skyldi verða forsenda fyrir ákvörðun launakjara opinberra starfsmanna.
Þetta er það, sem gerzt hefur og þetta er það eina, sem gerzt hefur. Ég hef æ ofan í æ lýst því yfir, að það er ekki ætlunin að hafa eina krónu af neinum ríkisstarfsmanni. Verði það niðurstaða kjaradóms, að þetta skuli ekki svo vera, þá að sjálfsögðu verða þessi laun orðalaust greidd. En ég tel rétt að fá úr þessu skorið, og ég vil taka það skýrt fram út af því, sem hv. þm. sagði, að það hefði verið seinkað eða seinagangur á meðferð kjaradóms og félagsdóms á þessum málum, að rn. hefur að sjálfsögðu engin áhrif á þessi mál, og það veit ég, að hv. þm., sem er prófessor í lögum og þekkir þau vinnubrögð öll, veit að það eru ekki málsaðilar, sem hafa nema að litlu leyti möguleika til að hafa áhrif á, hvernig úrskurðir ganga fyrir sig og vinnubrögð dómstóla. Það hefur ekki staðið á grg. frá lögmanni ríkisins í þessum tilfellum, þannig að það er dómstólanna sjálfra, sem þetta hafa úrskurðað.
Þetta vildi ég aðeins láta koma fram. Þetta er ekki hugsað sem neinn sparnaður fyrir ríkið. Þetta er hugsað sem eðlileg vinnubrögð til þess að skapa ekki óeðlilegt rask og fá úr því skorið með eðlilegum hætti, hvort ekki er réttur sá skilningur, sem rn. hefur lagt og hlaut að leggja í núgildandi dóm kjaradóms, að forsendurnar fyrir honum væru brostnar, og af því leiddi, að nýr dómur hlyti að vera kveðinn upp í samræmi við það, sem ég hef áður sagt. Það, sem nú hefur gerzt, er enginn úrskurður um það, hvernig kjaradómur líti á þetta mál, heldur einungis formleg ástæða, þar sem hann vill, að við í rauninni gerum víðtækari kröfu heldur en rn. hafði óskað eftir að gera, en telur af réttarfarsástæðum, af því að hann lítur á sitt hlutverk sem almenns dómstóls en ekki gerðardóms, að verði að gera. En það mun verða leitað eftir að fá úrskurð um þá kröfu með öllum þeim hraða, sem unnt er, og að þeim úrskurði fengnum verður að sjálfsögðu að beygja sig fyrir þeim dómi, hvernig sem hann verður.