24.02.1969
Efri deild: 50. fundur, 89. löggjafarþing.
Sjá dálk 12 í C-deild Alþingistíðinda. (2333)
103. mál, tekjustofnar sveitarfélaga
Frsm. minni hl. (Björn Fr. Björnsson):
Herra forseti. Eins og fram kom í ræðu hv. frsm. meiri hl. heilbr.- og félmn., hefur n. ekki getað orðið sammála um afgreiðslu þessa frv. Í frv. er lagt til, að heimilt sé að lækka álag fasteignaskatts, þegar um meðalíbúð til eigin afnota er að ræða. Með hliðsjón af þeim erfiðleikum, sem steðja að mörgum efnaminni íbúðareigendum, sem eiga erfitt með að standa í skilum, bæði af sínu eigin íbúðarhúsnæði og í öðrum yfirstandandi þrengingum, teljum við í minni hl. n. sanngjarnt, að heimild sé til þess í l. að lækka eftir atvikum fasteignaskatta og þá þegar svo er ástatt, að aðeins er um minna íbúðarhúsnæði að ræða og einvörðungu til nauðþurfta.
Fasteignaskattar eru orðnir býsna háir í þessu þjóðfélagi og ekki sízt hér í Reykjavík, og þess er kannske full von, vegna þess að útsvör reynast oft á tíðum vart eða ekki nægileg til að standa undir síauknum kostnaði við rekstur og uppbyggingu sveitarfélaganna. Hins vegar ber á það að líta, að margir skattþegnar og þá ekki sízt þeir efnaminni eiga fullt í fangi með að halda sínu íbúðarhúsnæði, og þessu fólki sýnist okkur í minni hl. að beri að rétta nokkra hjálparhönd og veita því sveitarstjórnum heimild í þá stefnu, sem í frv. greinir.
Að sjálfsögðu er þetta ekkert stórmál, sem hér ber á góma, sem hafi úrslitaþýðingu um efnahag gjaldþegns, sem illa er á vegi staddur, en samt sem áður hyggjum við, að ákvæði frv. gætu haft nokkra þýðingu og sýni a. m. k. manneskjulegt tillit til slíks fólks. Það má segja, að hér reyni mest á það „prinsip“ að freista þess að byrja einhvers staðar á því að lækka álögur á þegna, sem eiga óhæga aðstöðu, svo og hvort ekki megi fara svolítið hægara í skattálagningu með það fyrir augum að draga að einhverju leyti, ef verða má, úr kostnaði sveitarfélaga um það, sem ef til vill er síður nauðsynlegt og kannske má án vera að skaðlitlu.
Um framkvæmd þessa heimildarákvæðis, sem í frv. greinir, fer að sjálfsögðu, ef að l. verður, eftir vilja og mati viðkomandi sveitarstj. Það nær ekki lengra. Þess vegna teljum við í minni hl., að það geti engan veginn talizt skaðlegt, þó að það yrði samþ. hér á Alþ.
Að mismunandi fasteignamat í hinum ýmsu héruðum um landið hafi þær verkanir, að um stórkostlegt misrétti geti verið að ræða með skattþegnum, það fáum við ekki skilið. Við skulum ætla það, að innan sama sveitarfélags a. m. k. sé fasteignamatið svo samræmt, að órétti megi ekki að komast, og það er í raun og veru höfuðatriðið.
Það kemur fram í bréfi Gjaldheimtunnar í Rvík, að það sé ýmsum annmörkum bundið að leggja fasteignaskatt á með þeim hætti, sem í frv. greinir, sérstaklega að því er varðar margbýlis- eða fjölbýlishúsin. En við í minni hl. álítum, að hér sé ekki sérlega stórt vandamál á ferð í sambandi við frv. og því fari enda víðs fjarri. Það yrði kannske svolítið meiri vinna í upphafi, en það mundi ekki bitna svo mjög á Gjaldheimtunni, að henni yrði það að nokkrum teljandi erfiðleikum. Þannig lítum við a. m. k. á, og þar sem um sanngjarnt mál er að ræða, réttlætismál, þá ætti það ekki að stranda á innheimtumönnum opinberra gjalda. En í bréfi Gjaldheimtunnar er aðeins fjallað um framkvæmdaraðferðir á þessu ákvæði, ef til kæmi og að lögum yrði, en efnisafstöðu tekur þessi stofnun ekki.
Ég tel, að það sé mjög eðlilegt, að hver og ein íbúð í fjölbýlishúsunum, svo að við tökum þau til dæmis, hafi sérstakt fasteignamat. Misrétti getur nefnilega vel orðið, þar sem um slíkt er ekki að ræða, og ég er alls ekki grunlaus um það, og veit enda um það með vissu, að það hefur ýmiss konar ágreiningur skapazt og margs konar erfiðleikar einmitt við það, að fasteignamatið er í stórum einingum, og þess vegna deilur uppi af ýmiss konar tagi. Þess vegna tel ég og við í minni hl., að það sé alls ekki úrhendis, en beinlínis eðlilegt og sjálfsagt, að hver og ein íbúð eða hvert og eitt íbúðarhúsnæði búi við sitt sérmat, og það er atriði, sem að sjálfsögðu verður að taka til greina. En eins og ég sagði áðan, þá er ekki álagningin og innheimtan neinn þröskuldur að mínu viti í vegi fyrir því, að þetta frv. nái fram að ganga, og til lítilla óþæginda fyrir innheimtuna, því að þeir hafa séð framan í annað eins og komizt samt yfir það.
En þá er það hitt: Hver er meðalíbúðin, hvernig ákvarðast hún? Hvert á að vera markið í þessu efni, ef til kemur? Og það má segja, að það sé umtalsvert, en matsatriði, og þarf margs að gæta í því sambandi, bæði um stærð íbúðar og enn fremur um ýmiss konar önnur atriði. Þar koma fleiri sjónarmið til, og drap hv. frsm. meiri hl. einmitt á eitt eða tvö slík atriði. Þess vegna höfum við í minni hl. viljað gera lítils háttar breyt. á frv., og er þeirrar till. getið í nál. á þskj. 282.
Þar leggjum við til, að slíkt mat verði háð ákvörðun sveitarstjórnar, þegar ákveðið hefur verið að nota þessa undanþáguheimild. En það, sem gert er ráð fyrir í frv., viljum við ekki taka undir og ekki slá því föstu í eitt skipti fyrir öll, hver sé meðalíbúð.
Eins og ég sagði áðan, þá er hér ekki um neitt stórmál að ræða. Það er miklu frekar „prinsip“mál og höfðar til manneskjulegra tilfinninga.
Ég sé svo ekki ástæðu til þess að ræða frekar um það en orðið er. Ég vona, að hv. dm. sé ljóst, hvað um er að ræða, og eins og ég gat um, þá höfum við í minni hl. komið fram með brtt. og mælum með því, að frv. verði samþ. með þeirri breytingu.