08.05.1969
Sameinað þing: 48. fundur, 89. löggjafarþing.
Sjá dálk 468 í D-deild Alþingistíðinda. (3398)
171. mál, fæðingardeild Landsspítalans
Hannibal Valdimarsson:
Herra forseti. Hv. frsm. þessa máls gat þess í upphafi umr., að till. hans um stækkun Fæðingardeildar Landsspítalans væri búin að bíða hér á dagskrá hátt í tvo mánuði. Sömu sögu er að segja um till., sem ég flyt nálega um þetta sama mál, till. eru efnislega samhljóða, en í minni till. er aðeins lögð meiri áherzla á stækkun eða byggingu geislalækningadeildar og kvensjúkdómadeildar við Fæðingardeild Landsspítalans, en báðar eru till. um stækkun Fæðingardeildar og um geislalækningadeild og sérstaka kvensjúkdómadeild með fyllstu nútímaaðstæður til geislalækninga. Eftir tvo mánuði er þessi till. loks tekin til umr., en mín till. um sama efni, sem hefur jafnan fylgt þessari á dagskránni og verið tekin af henni með þessari till., er ekki á dagskrá. Má þess vegna vænta þess, að það líði enn dagar og kannske vikur, þangað til hún verði afgr. til n. En báðar hefðu nú till. helzt þurft að fara samtímis til n., til þess að n. hefði getað fjallað um þær báðar samtímis og afgr. þær sem eitt og sama málið, því þær eru efnislega eitt og sama málið og komu hér fram, án þess að flm. vissu hvorir um aðra, af því að allmyndarlega var ýtt við þessu máli af félagsskap hér í borg, Bandalagi kvenna í Reykjavík.
Það mál, sem Bandalag kvenna hefur þannig flutt inn á Alþ. með miklum skörungsskap, hefur fengið stuðning annarra kvennasamtaka. Mér er tjáð, að Kvenréttindafélag Íslands hafi gert till. og samþykkt Bandalags kvenna að sínum till. og kvenfélagasamtök úti um land hafa sent Alþ. áskoranir, og hér hefur verið minnzt á hinn mikla fjölda starfsfólks í heilbrigðisstofnunum þjóðarinnar, sem hefur sent Alþ. og hæstv. ráðh. áskoranir um aðgerðir í þessu máli. Málið hefur fengið mikinn og djúpan hljómgrunn, svo djúpan, að ég held, að það sé algerlega misráðið að reyna að komast fram hjá framkvæmdum í þessu máli með einhverjum kákráðstöfunum til bráðabirgða. Ég er alveg viss um, að það er misráðið af hæstv. heilbrmrh. að hafa uppi nokkra tilburði í þá átt. Það er málið sjálft og fullkomin lausn þess, sem er heimtuð, af því að hún er orðin svo tímabær, að það má ekki gegn framkvæmdum standa. Þar verður að leysa úr fjárhagsvanda, og það verður að setja tæknilega krafta á hreyfingu til þess að teikna þá byggingu, sem hér er til umr. og nauðsynlegt er að byggja. Margra ára bið í þessu máli verður áreiðanlega ekki þoluð, það er alveg víst.
Það, sem mér hraus mest hugur við að heyra í hinni ömurlegu lýsingu, sem Bandalag kvenna lét fylgja sínu erindi til alþm., var þessi setning og að henni vék ég í umr., sem urðu um málið, þegar fsp. var borin fram um þetta mál fyrir alllöngu. Þar stóð: „Finnist grunsamlegt tilfelli“, þ.e.a.s. krabbameinstilfelli, „liggur leið þessa sjúklings ekki beint inn á deildina, sem þó er talið nauðsynlegt, heldur skrifast nafn sjúklingsins á biðlista deildarinnar.“
Það voru fyrstu viðbrögð hæstv. ráðh. að segja, að það væri ýmislegt missagt í þessu plaggi, byggt á misskilningi og ekki rétt, en nú hef ég heyrt hann svara gögnum, sem honum hafa borizt um þetta mál, og gladdi mig að heyra, að hann viðurkenndi nú, með því að gera engar athugasemdir við þetta plagg, að það mundi vera rétt í flestum eða öllum atriðum. En hann vék aftur að bréfi, sem hefði borizt frá starfsfólki og sérfræðingum við Landsspítalann og taldi, að þar hefði gætt missagna og skýrði Alþ. frá, að hann hefði svarað því og leiðrétt. Hann bar sig upp undan því, að þetta starfsfólk, sem hafði ritað undir það bréf, hefði talið bréf ráðh. ókurteislegt og hefði hnykkt við. Ég skal ekkert undrast, þó að fólkið hafi kippzt víð þá setningu, einmitt þá, sem hæstv. ráðh. tilfærði úr sínu bréfi. Hann sagði, að undirskrifendurnir væru svo margir, að það væri með ólíkindum, ef hver og einn hefði kynnt sér efni bréfsins. Þetta segir í bréfi ráðh., það bara segir, að fólk hafi skrifað undir það, sem það hafi ekkert vitað um hvað var. (Gripið fram í.) Það kynnti sér ekki, að það var rangt, segir ráðh. Ráðh. heldur þessu enn fram, að fólkið hafi skrifað undir plagg, sem það vissi ekki, hvað það var að gera með. Þetta er auðvitað svo fruntalega sagt, að það er ekki hægt að setja slíkt í ráðherrabréf.
Það var önnur glósa, sem var opinber við lestur hæstv. ráðh. úr bréfinu til fólksins. Hann vék því til yfirhjúkrunarkonunnar, að hún ætti að kynna meðundirskrifendum sínum efni bréfsins, ef þeir hefðu áhuga á að kynnast því. Þetta er óráðherralega sagt líka. Og ég undrast ekkert, að fólki hafi brugðið við slíkt ráðherrabréf. Ég heyrði aftur, að ráðh. talaði núna af mikilli stillingu um þetta mál, en það skorti á hans stillingu, þegar málið var hér fyrst til umr., og bréfið hefur borið keim af því, það er sýnilegt.
Hæstv. ráðh. sagði, að það væri sín innilegasta ósk, að það tækist að sameina alla krafta um lausn á þessu máli. Um það er ég honum alveg sammála. Það er nauðsyn. Ég hygg, að öllum sé ljóst, að það er ekki vandkvæðum bundið að sameina krafta læknanna, hjúkrunarliðsins og annars starfsfólks á sjúkrahúsinu um þetta mál. Það er ekki erfitt að sameina krafta þjóðarinnar um þetta mál. En það er einn kraftur, sem ekki má vanta. Það má ekki vanta ráðherrakraftana. Það má ekki vanta ríkisstjórnarkraftana í þessu máli. Og það eru þeir, sem geta kannske ráðið mestu um, hvort aðgerðir hefjast í málinu eða ekki. Ráðherrakraftana má ekki vanta. Þeir verða að vera sameinaðir við krafta fólksins, sem áreiðanlega eru til reiðu til framkvæmda og aðgerða í málinu.
Hæstv. ráðh. hafði gefið þær upplýsingar, að það hlyti að vera margra ára bið, að fullnaðarframkvæmdir yrðu í málinu, og hann hefur skrifað í Morgunblaðið yfirlýsingu, sem er svar við viðtali við dr. Gunnlaug Snædal og Guðmund Jónsson eðlisfræðing, þar sem hann dregur ekki dul á, að það verði löng bið á framkvæmd málsins. Hann segir, með leyfi hæstv. forseta — það eru aðeins örfáar línur:
„Vissulega skil ég, að menn óski þess, að þetta geti allt verið í fullkomnara formi, en eins og nú standa sakir, er útilokað, að svo geti orðið, nema með nokkurra ára bið, enda þótt hvorki stæði á fé eða ákvörðunum um skipulag Landsspítalalóðarinnar.“
En nú stendur þar að auki á því hvoru tveggja. Það tekur sinn tíma að ganga endanlega frá teikningum af svo vandasömum byggingum, þó að undirbúningsathuganir og uppdrættir liggi þegar fyrir.
Sérfræðingar telja, að byggingartíminn geti naumast orðið undir 4 árum. Þetta er ekki uppörvandi boðskapur um skjót viðbrögð í nauðsynjamáli, lífsnauðsynjamáli. Það er ekki þvílíkt, að þetta mál eigi að hafa forgangshraða, 4 ár til undirbúnings, þó að athuganir og uppdrættir liggi fyrir og byggingartíminn ekki undir 4 árum. Ég veit ekki, í hverju það liggur, að þessi viðbót við Fæðingardeild, sem á að vera geislalækningadeild og stækkun á Fæðingardeild — ég veit ekki í hverju það liggur, að það geti verið svona gífurlega vandasamt og sérfræðilegt verk að teikna hana. Það liggja fyrir frumteikningar frá 1956 um 42 rúm. Við skulum segja, að þau þyrftu að vera 80. Það er viðbót, framhald af þessum frumteikningum, það virðist ekki vera annað en sama gerð af húsi og þegar hefur verið þarna byggt og áformað var að byggja og einhvern veginn hefur það farið svo, að það hefur lagzt til hliðar þetta mál. Það hefur ekki verið unnið að málinu síðan 1956, ekki einu sinni undirbúningi þess. Og þess vegna er einmitt ömurlegt að heyra, að nú eigi eftir 12 ára bið, frá því að frumteikningar voru gerðar, að tefja framkvæmdir málsins svo að árum skipti vegna teikninganna. Það er ómögulegt að skýra það á annan hátt en þann, að þetta mál hafi gleymzt. Það hefur gleymzt. Það hefur gleymzt í meira en áratug.
Ég las það í blöðunum í dag, að samtök hér á landi hygðust byggja verksmiðjuhús fyrir 90 millj. kr., stórhýsi, og því á að ljúka á 8 mánuðum. (Gripið fram f: Er það stálgrindahús?) Ég veit það ekki, en líklega hefur þeim gefizt tóm til þess að teikna það. Og þeir ætla sér ekki einu sinni einn meðgöngutíma til þess að koma húsinu upp.
Það er greinilegt, að sú ákvörðun hæstv. ráðh. að byggja þarna svolítinn böggul út úr Landsspítalabyggingunni sjálfri til að koma fyrir kóbalttækinu, sem gefið var 1966, hefur verið honum erfið. Það var m.a. valinn sá kostur, af því að það átti ekki að taka nema örfáa mánuði. Ég held, að það hafi verið talað um, að þessu væri hægt að koma í verk á 5 mánuðum. Og ákvörðun um þetta mun hafa verið tekin, eftir því sem ráðh. sagði, upp úr áramótum. Nú er maí, ekki satt? Er það ekki fimmti mánuður ársins? Og hvað er komið? Ja, ennþá er víst byggingin ekki komin upp úr jörð. Ég harma, að það gengur líka seint með þessa litlu byggingu þarna, sem á að leysa málið til bráðabirgða. Mér finnst hún ganga furðu seint. En svo mikið er víst, að þarna var um ágreining að ræða milli heilbrmrh., sem ekki er sérfræðingur í heilbrigðismálum, og aftur sérfræðinganna, sem þarna eiga að starfa og ekki aðeins að fá tækið til þess að vinna við, heldur hljóta þeir einnig að gera kröfu um að fá starfsaðstöðu við þetta tæki. Og það er óneitanlega þeirra skoðun, sérfræðinganna, sem þarna eiga að fá starfsaðstöðu, að þetta sé ófullkomin lausn og ekki til frambúðar, byggingin sé of lítil. Og nú vil ég bara án nokkurrar illkvittni spyrja hæstv. ráðh.: Tókst svo illa til, að það væri grafið fyrir of lítilli viðbyggingu og orðið hafi að stækka það síðan eftir kröfum frá Kanada? Það hafa verið leiðu mistökin, ef það hefur tafið verkið á ekki stærri byggingu. Þessu svarar ráðh., ef hann telur ástæðu til, en mér er tjáð, að þau mistök hafi orðið, að plássið hafi verið alveg af skornum skammti fyrir þessa litlu byggingu þarna og ýmis tormerki komið í ljós, þegar farið var að grafa fyrir henni, þ.á.m. að upphaflega bráðabirgðabyggingin hafi reynzt of lítil fyrir tækið sjálft.
Ég heyri, að hæstv. ráðh. er mjög ánægður með að hafa tekið þessa ákvörðun gegn ráði læknanna, af því að hann sé að bjarga mannslífum með því. Ég efast þó ekkert um það, að læknarnir hugsa um mannslífin eins og aðrir menn og ekkert síður, en einhvern veginn hafa þeir áreiðanlega ekki hugsað sér að fórna mannslífum með því að leysa málið á annan hátt. Ég læt engan segja mér, að læknarnir hafi horfzt í augu við mannslífafórnir, ef aðrar leiðir yrðu farnar en þessar. Það má ekki bregða læknunum um það, að þeir hafi ekki horft í það, en bara ráðh. Ég er viss um, að það er eitthvað annað, sem ber þarna á milli, heldur en mismunandi sjónarmið lækna og ráðh. að þessu leyti. Svo mikið er víst, að þessi ákvörðun ráðh. sætir ágreiningi og sérstaklega rísa læknarnir upp, sem við tækið eiga að vinna og eru andvígir þessari úrlausn, og ég held, að ófaglærðum, ósérfróðum heilbrmrh. beri að taka tillit til ráðlegginga sérfræðinga í slíku máli sem þessu. Mér fannst hæstv. ráðh. ekki færa fram sterk rök fyrir því, hvers vegna hann hefði borið læknana ráðum í þessu máli. Þau rök tel ég, að þurfi að koma fram, til þess að við alþm. getum skorið úr því, hvort þarna hafi verið viturlega ráðið eða ekki. Og það mega vera meira en lítið sterk rök, til þess að við getum á það fallizt, að þarna hafi verið betur ráðið, en með því að fara að vilja og till. læknanna, sérfræðinganna við Fæðingardeildina. Ég óttast því, að þarna hafi verið stigið víxlspor, sem enga ánægju veki, engir sætta sig við og verði þannig e.t.v. fyrst og fremst til þess að tefja framtíðarúrbætur í málinu. Ég óttast það og þá er verr farið, en heima setið. Það er kannske algert aukaatriði, að ég efast um, að rétthafar Guðjóns heitins Samúelssonar, húsameistara ríkisins, hafi gefið samþykki til þess að hans byggingarverki sé misboðið með því að byggja út úr því alls konar kumbalda og ég vil segja nærri því æxli. En ef þeir kvaka ekkert í því máli, þá sleppur hæstv. ráðh. yfir það skerið.
Það er ekki óeðlilegt, að einnig sé tekin til umr. í framhaldi af þessu bráðabirgðaúrræði varðandi kóbalttækið önnur bráðabirgðaúrlausn, sem hæstv. ráðh. hefur komið í kring varðandi húsnæðisleysið í kvensjúkdómadeild Fæðingardeildarinnar. Það hefur verið birt í blöðum, að samkomulag hafi verið gert milli handlækningadeildar Landsspítalans og Fæðingardeildarinnar og þannig bætt úr húsnæðisskorti deildarinnar, að vísu til bráðabirgða. Það er upplýst, að það þurfi hvorki meira né minna en að tvöfalda sjúkrarúmin í Fæðingardeild og kvensjúkdómadeildinni. Það viðurkenndi hæstv. heilbrmrh. áðan. Nú spyr ég: Um hvað er þetta samkomulag við handlækningadeildina? Er það rétt, að þarna sé um að ræða tvö herbergi, hvort um sig með þremur rúmum, þannig að lausnin sé 6 rúm? Er það rétt? Ef það er rétt og hæstv. ráðh. telur þetta vera svar við kröfunni um tvöföldun sjúkrarúma við Fæðingardeildina, þá verð ég að segja eins og í fornum bókmenntum stendur: Litlu verður Vöggur feginn.
Nei, þessi mál eru í meira óefni komin en svo, að hægt sé að leysa þau með smávægilegum bráðabirgðaúrlausnum og ég er alveg viss um, að slíkar bráðabirgðaúrbætur vekja óánægju, magna meiri óánægju, koma að takmörkuðu gagni, eru líklegar til þess að slaka á um fullnaðarúrbætur og geta þannig verið framtíðarlausn til tafar og heildarmálinu til ógagns. Ég held, að þm. gætu freistazt til þess að halda, að ástandið væri ekki mjög alvarlegt í þessum málum, þegar þeir sjá, að hæstv. ráðh. ætlar að bregðast við því með mjög smávægilegum bráðabirgðaúrræðum. En það fer ekkert á milli mála, að ástandið í þessum málum er mjög alvarlegt hjá okkur og úr því verður ekki bætt nema með stórfelldum aðgerðum.
Það var nefnt áðan, að Guðmundur Jóhannesson læknir, einn af okkar færustu sérfræðingum í kvensjúkdómum, hefði ritað grein í Læknablaðið, en það var ekki lesið neitt úr þeirri grein, en þar eru dregnar upp átakanlegar myndir, sem ég vil bókstaflega ekki, að fari fram hjá hv. alþm. Ég er ekkert viss um, að þeir hafi haft í höndum 5. hefti Læknablaðsins frá þessu ári, nú í okt. í haust. Það verða 3–4 atriði úr grein þessa læknis, sem ég mun, með leyfi hæstv. forseta, kynna þingbeimi.
Það er þá fyrst, að hann segir, að af þeim 142 sjúklingum með leghálskrabbamein, sem á áðurnefndu tímabili, þ.e.a.s. 10 ára tímabili, sem rannsókn hans náði yfir, hafa verið skráðir á öllu landinu, voru 68 eða tæpur helmingur meðhöndlaður á Fæðingardeild Landsspítalans, 43 eða tæpur þriðjungur á handlækningadeild Landsspítalans og 31 eða næstum1/4 hlutinn annars staðar. Það er af þessu ljóst að, að langmestu leyti fer meðferð þessara sjúklinga fram á Fæðingardeild Landsspítalans.
Þá víkur læknirinn nokkuð að aðstöðunni þar til þess að fullnægja ýtrustu kröfum um læknismeðferð slíkra sjúkdóma og segir:
„Til þess að við getum leyft okkur að meðhöndla illkynja sjúkdóma eins og leghálskrabbamein hér á landi, verður meðferð okkar að vera sambærileg við hið bezta, sem völ er á erlendis og til þess að það sé kleift, verður að koma hér upp aðstöðu til hávoltageislunar. Þar sem ekki er einungis fyrir hendi boð um að gefa Landsspítalanum slíkt tæki, heldur einnig að byggja hús yfir það“, segir hann, „er okkur, sem að þessum málum vinna, óskiljanlegt, að það skuli dragast ekki mánuðum, heldur árum saman að hrinda þessu þarfa máli í framkvæmd.“
Það dylst ekki óþolinmæði læknisins yfir því, að það skuli hafa legið fyrir gjafatilboð um tækið 1966, fyrir þremur árum síðan og ennþá hefur ekki tekizt að búa svo um, að hægt væri að taka við því og búa því starfsaðstöðu. Þá segir læknirinn ennfremur:
„Eigi Fæðingardeild Landsspítalans, sem er eina sérdeild fyrir kvensjúkdóma hér á landi, að sjá um meðferð þessara sjúklinga, þá er hún algerlega ófullnægjandi, bæði um stærð og allan aðbúnað. Starfsemi Leitarstöðvar B hefur þegar haft í för með sér mikla þörf fyrir aukinn fjölda rúma í sambandi við kvensjúkdóma, þörf, sem Fæðingardeildin er langt frá því að vera fær um að fullnægja eins og er.“
Með þessum orðum læknisins er okkur það ljóst, að stækkun Fæðingardeildarinnar, kvensjúkdómadeildarinnar, er nauðsyn, sem verður ekki bætt úr með því að fá samkomulag við handlækningadeildina um tvö herbergi inni í Landsspítalanum. Og að lokum þessi orð læknisins úr þessari ritgerð hans í Læknablaðinu, með leyfi hæstv. forseta:
„Hér hefur eingöngu verið rætt um leghálskrabbamein, en við höfum á umræddu tímabili ekki færri en 112 tilfelli af krabbameini í eggjastokkum og 65 tilfelli af krabbameini í legholi. Þar er árangurinn ennþá lakari. T.d. lifa ekki nema 57% af sjúklingum með legholskrabbamein, þar sem árangurinn er hins vegar í Svíþjóð og víðar á Norðurlöndum kominn upp í 90%, 57% hjá okkur. Talsvert hefur áunnizt í þessu efni á undanförnum árum, en samt vantar enn mikið á, að árangurinn sé nógu góður. Hér þarf skjótra aðgerða við, sem varða öll þrjú áðurnefnd grundvallaratriði, þ.e.a.s. aukin útfærsla leitarstöðvanna, fjölgun rúma og bætt aðstaða um meðferð kvensjúkdóma og síðast en ekki sízt hávoltageislunartæki. Til lengdar getum við ekki samvizkunnar vegna haldið áfram að meðhöndla illkynja sjúkdóma hér, vitandi það, að þessir sjúklingar hefðu mun betri lífsvon í nágrannalöndum okkar. Enda hefur það orðið úrræðið, það er mér kunnugt um, að í alvarlegum tilfellum hefur orðið að senda sjúklingana til útlanda og er það ekki ánægjulegt að þurfa að gera það.“
Annar læknir, dr. Gunnlaugur Snædal, sem hæstv. ráðh. vitnaði einmitt til og vakti athygli á, að væri ósammála sér um lausn byggingarinnar yfir kóbalttækið, víkur að því hvað eftir annað í ræðu, sem birt er eftir hann í Morgunblaðinu 11. marz s.l. Og hann staldrar hvað eftir annað við það, að það sé aðstaðan á Fæðingardeildinni, húsnæðisskorturinn, sem standi mjög í vegi fyrir því, að hægt sé að vinna að krabbameinslækningunum með sómasamlegri aðstöðu. Ég vil taka hér þrjár örstuttar tilvitnanir í þessa grein læknisins í Morgunblaðinu. Þar segir hann í fyrsta lagi:
„Undanfarin 4 ár hafa félögin“, — þ.e.a.s. krabbameinsfélögin — „beitt sér fyrir því, að kóbalttækið fengist til landsins. En það er sú tegund hávoltageislatækja, sem mest hafa rutt sér til rúms í heiminum s.l. 10 – 15 ár og henta mundu bezt hér. Það ber að harma, hve lengi hefur dregizt að fá tæki þetta til landsins, en von mun, að úr því rætist með komu þess nú í náinni framtíð.
Það hefur komið í ljós, að árangur í meðferð krabbameins hér á landi hefur ekki verið sem skyldi. Allt bendir til þess, að einkum megi tvennu um kenna: Skort hefur tæki til hávoltageislunar og samræmingu hefur vantað í meðferð, vegna þess hve hún hefur farið fram víða og með ýmsu móti. Sjúkrarými hefur vantað til þess að öll meðferð á krabbameini í landinu gæti safnazt á fáar og vel búnar deildir.“
Sjúkrarými hefur vantað og það hillir heldur lítið undir það, að leyst verði úr sjúkrarýmisskortinum, a.m.k. ekki á næstunni. Þá segir hann:
„Því hafa upp á síðkastið sjúklingar með vissar tegundir krabbameins verið sendir til útlanda, þar sem árangur er betri vegna fullkomnari aðstæðna. Hér á landi er að sjálfsögðu“, segir læknirinn, „aðeins þörf fyrir eina geislalækningadeild. Sú deild, sem til er, hefur svo takmarkað húsrými, að því fer fjarri, að hún geti sinnt öllum áður nefndum atriðum.“
Og að lokum: „Leitarstöðvarstarfið og mjög vaxandi árvekni lækna í greiningu sjúkdómsins hefur valdið aukinni þörf fyrir sjúkrarými, einkum fyrir konur með grun um krabbamein í legi. Vandræðin, sem stafa af skorti á sjúkrarými fyrir þessa sjúklinga, eru uggvænleg.“ Og þar með læt ég lokið tilvitnun í þennan lækni.
Þeim ber ekki mikið á milli, þessum sérfræðingum. Þeir segja, að ástandið sé óhugnanlegt hjá okkur, uggvænlegur skortur á húsrými og aðstöðu til þessara lækninga. Þá hefur birzt hver greinin annarri betri í Morgunblaðinu að undanförnu, síðan málið komst á dagskrá, frá konum og í grein frú Bjarnveigar Bjarnadóttur var vitnað áðan. Ég skal ekkert endurtaka af því. En hún lauk sinni grein á þennan hátt, og þar er tekið undir orð læknanna. Hún segir, með leyfi hæstv. forseta:
„Í umr. þeim á Alþingi, sem nýlega fóru fram um þessar gleymdu deildir, er biðtíminn áætlaður nokkur ár þar til hægt verður að hefjast banda um nýbyggingu eða þar til fullnaðarskipulagi Landsspítalalóðar og Hringbrautar er lokið. En til bráðabirgða verður byggt yfir hin dýrmætu kóbaltgeislatæki við hlið röntgendeildarinnar.“ Og svo segir frúin:
„Sú bygging bætir á engan hátt úr rúmleysi kvensjúkdóma- og fæðingardeildarinnar. Konur geta ekki beðið eftir slíkum ákvörðunum í skipulagsmálunum. Hér þarf að hefjast handa strax“, segir hún. „Þetta mál þolir ekki áralanga bið, eins og nú er rætt um. Af samhug, skilningi og góðvild ber ráðamönnum þjóðarinnar að leysa þetta vandamál konunnar nú þegar, alþm., stjórnarvöldum og öðrum þeim, sem þessum málum ráða og hef ég bjargfasta trú á, að þeir muni gera það.“
Þetta skrifaði frúin s.l. páskadag. Það er almenningsálit, að þetta mál þoli ekki árabið, og lýsingarnar, sem læknarnir gefa af ástandinu, gera okkur öllum ljóst, að það verður að snúa sér að framkvæmdum í þessu máli þegar á þessu ári. Það er ekkert vit í að reyna að afsaka þann tíma, sem glatazt hefur, sem er nú a.m.k. heill áratugur síðan málið kom á dagskrá og vakin var athygli á því, að Fæðingardeildin væri orðin of lítil og það yrði að hefja undirbúning að byggingum og gera frumteikningar. Vanrækt hefur verið að sinna málinu.
Það er ekki eingöngu þessi hæstv. ráðh., sem hefur sofið á málinu, það eru aðrir, sem hafa sofið á því á undan honum, en ekki verður það betra fyrir það. Og einmitt þess vegna verður að hraða málinu því meir. Bráðabirgðaaðgerðirnar eru þess eðlis, að þær leysa ekki vanda málsins. Og það gefur ekkert tilefni til þess að leggja sig aftur á koddann og sofna og hugga sig við það, að nú sé búið að bæta úr þessu til bráðabirgða.
Hæstv. ráðh. minntist á það áðan, að konurnar ættu mikið lof skilið fyrir, að þær hefðu beitt sér fyrir stofnun Landsspítalasjóðsins. Það má segja, að konurnar voru upphafsmenn Landsspítalabyggingarinnar og lögðu fram mikið fé til þeirrar byggingar, ýttu málinu á framkvæmdastig. En þær hafa gert meira í heilbrigðismálunum. Þær komu líka hreyfingu á heilsuhælismál Norðlendinga og hrintu því í framkvæmd. Þær ýttu svo fast á eftir þessum málum hvorum tveggja, að stjórnarvöldin áttu einskis annars úrkosta, en að hefja framkvæmdir og Landsspítalinn reis og Kristneshæli reis af grunni. En þær hafa gert meira. Þeirra verk er líka barnaspítalinn á Landsspítalanum. Þær hafa séð fyrir fénu, lagt það í lófa ríkisvaldsins og komið þeirri stofnun upp. Við áttum engan barnaspítala áður, og svarið, sem þær fá, konurnar í landinu, verður að vera það, að þær fái sjúkrahús, aðstöðu til að lækna þá skæðu sjúkdóma, sem kallaðir eru kvensjúkdómar. Þær deildir eru svo ömurlega ófullkomnar og allt of litlar, að þær svara á engan hátt þörfinni, brýnustu þörfinni. Þetta mál hefur verið látið verða útundan.
Ég hef verið að velta vöngum yfir því stundum, til hvers þessi kringlótta bygging þarna við Landsspítalabygginguna sé. Hún hlýtur að hafa verið afskaplega nauðsynleg, úr því að hún var látin sitja í fyrirrúmi fyrir byggingu kvensjúkdómadeildar. Hvað er þetta nývirki þarna? Er verið að byggja þarna sjoppu eða hvað? Er það kaupsýsluaðstaða, sem á að byggja þarna við Landsspítalann, eða er þetta forstofa? Hvað, sem þetta er, þá er því fé áreiðanlega illa varið, sem í það fer, í samanburði við það, að byrjað hefði verið á byggingu kvensjúkdómadeildarinnar. Hlutirnir hafa áreiðanlega ekki verið teknir þarna í réttri röð. En eru þetta nokkur sérstök mál kvenna, kvensjúkdómar? Er það ekki mál allrar þjóðarinnar? Er það ekki mál eiginkvenna okkar og mæðra? Er það ekki mál okkar sjálfra?
Fjárlög íslenzka ríkisins eru upp á 7.000 millj., upp á 7 milljarða. Það er um það að ræða hérna að útvega 60–70 millj. eða við skulum segja innan við 100 millj. kr. Við höfðum efni á því á liðnu ári að verja mörgum tugum millj. í að breyta umferðinni úr vinstri umferð í hægri umferð, og við höfum varið mörgum hundruðum millj., ríkissjóður, þjóðin, heimilin, í að fá okkur lúxus eins og sjónvarp. En við höfum ekki efni á þessu. Ég vil fullyrða, að þetta er mál, sem á rétt á því að vera tekið með forgangshraði og það á ekki að vera neinum óyfirstíganlegum erfiðleikum bundið að útvega fé til framkvæmda, fullnaðarframkvæmda eftir kröfum okkar sérfræðinga, svo að þeirra sérfræðiþekking og kunnátta geti notazt þjóðinni og við þurfum ekki að fórna mannslífum vegna aðstöðuleysis þeirra eða senda okkar fársjúka fólk til útlanda. Sérfræðin er til í landinu, en aðstöðuna vantar. Málið verður að fá framgang.