21.01.1970
Sameinað þing: 31. fundur, 90. löggjafarþing.
Sjá dálk 779 í D-deild Alþingistíðinda. (3699)
119. mál, nýting landgrunnsins
Utanrrh. (Emil Jónsson):
Herra forseti. Á síðustu árum hafa margar þjóðir og þar á meðal flestar nágrannaþjóðir okkar sett lög um nýtingu landgrunnsins og þeirra auðlinda, sem þar kunna að felast. Hins vegar er hverri þjóð talið heimilt samkvæmt þjóðarétti að taka sér yfirráðarétt yfir auðæfum landgrunnsins allt út að 200 m dýptarlínunni eða lengra, ef unnt reynist að vinna auðæfi landgrunnsins á meira dýpi. Hafa ýmis verðmæt efni fundizt í landgrunni nágrannaþjóðanna, gas og olía í nokkrum mæli í landgrunni Noregs og Danmerkur, en mikil slík auðæfi á botni Norðursjávarins, sem mörg ríki eiga tilkall til. Til þess að tryggja hagsmuni Íslands í þessum efnum lét utanrrn. fara fram ítarlega rannsókn á þessum málum á síðasta vetri í rn., og var þar síðan samið lagafrv. um yfirráð íslenzka ríkisins yfir landgrunninu umhverfis Ísland og lagt fyrir síðasta Alþ. Þessu frv. lýsti hv. fyrirspyrjandi og hef ég ekki frekar þar við að bæta. En lagafrv. þetta var samþ. óbreytt sem lög nr. 17 frá 1. apríl 1969.
Enn sem komið er liggja mjög litlar upplýsingar fyrir um, hvaða verðmæt jarðefni finnast í hafsbotni íslenzka landgrunnsins. Vísindarannsóknir hafa nær engar verið framkvæmdar í því efni enn sem komið er, þótt nú sé verið að vinna að heildaráætlun í þeim efnum, eins og vikið skal að síðar. Hins vegar hafa jarðfræðingar talið, að ekki væri útilokað, að verðmæt jarðefni væru þarna finnanleg, svo sem olía, og fyrst og fremst út af Vestfjörðum í eldri jarðlögum. Á korti, sem kunn bandarísk jarðfræðistofnun gaf út í sumar, er talið, að hugsanleg olíusvæði séu m.a. hér við land á milli Íslands og Grænlands, en vegna skorts á vísindarannsóknum til þessa er ekkert hægt að fullyrða í þessum efnum. Utanrrn. hefur hins vegar þótt sjálfsagt, að öll þessi mál yrðu skjótlega tekin til grundvallarathugunar, og var það ein meginástæðan til þess, að rn. undirbjó lagasetningu þá um landgrunnið, sem þar er minnst á. Hefur rn. fyrir nokkru mælst til þess við rannsóknaráð ríkisins, að hafnar yrðu skipulegar og vísindalegar rannsóknir á því, hvað íslenzka landgrunnið kann að geyma. Afleiðing þess er sú, að rannsóknaráð hefur falið ýmsum vísindamönnum okkar að gera till. í þessum efnum. Fer bréf rannsóknaráðs til mín hér á eftír, en þar er frekar skýrt frá verkefnum þeim, sem framundan eru varðandi vísindarannsóknir á íslenzka landgrunninu. Bréfið er svo hljóðandi, með leyfi hæstv. forseta:
„Með tilvísun til fsp., sem beint hefur verið til yðar á Alþ. um rannsóknir á landgrunni Íslands, fara hér á eftir upplýsingar um þær ráðstafanir, sem rannsóknaráð ríkisins hefur þegar gert í þessu sambandi.
Eftir fund með herra deildarstjóra, Gunnari Schram, ákvað framkvæmdanefnd rannsóknaráðs ríkisins að skipa n. sérfræðinga til þess að gera till. um rannsóknarverkefni á landgrunninu, hvernig þau beri að framkvæma og hvenær, ásamt áætlun um kostnað við slíkar rannsóknir og till, um skipulag þeirra. Í n. þessa völdust prófessor Trausti Einarsson jarðeðlisfræðingur,.Sveinbjörn Björnsson jarðeðlisfræðingur, dr. Svend Aage Malmberg haffræðingur, dr. Guðmundur Sigvaldason jarðefnafræðingur og dr. Vilhjálmur Lúðvíksson efnafræðingur, sem er ritari n. Til nánari skýringar fylgir hér með ljósrit af bréfi rannsóknaráðs til prófessors Trausta Einarssonar til staðfestingar á því, sem hér er sagt.
Landgrunnsnefndin hefur haldið nokkra fundi og m.a. komizt að þeirri niðurstöðu, að verkefni hennar sé þríþætt:
1. Almenn skilgreining á landgrunni Íslands með tilliti til þeirra alþjóðaákvæða, sem um takmarkanir slíks landgrunns gilda.
2. Almennar athuganir á jarðfræðilegum og jarðeðlisfræðilegum rannsóknarverkefnum á landgrunninu.
3. Söfnun upplýsinga um hugsanlega hagnýtingu landgrunnsins.
Starfsemi n. til þessa hefur einkum beinzt að því að safna margvíslegum gögnum þetta mál varðandi og með tilliti til lagasetningar um takmörkun landgrunnsins. Einnig hefur verið safnað upplýsingum um hagnýt efni, sem á því kunna að finnast. Mun n. gera till. um rannsóknir, sem nauðsynlegar eru, áður en unnt er að fullyrða nokkuð um slíkt. Loks hefur verið safnað upplýsingum um landgrunn og landgrunnsrannsóknir erlendis, sem til leiðbeiningar gætu orðið í þessu starfi. N. gerir ráð fyrir að ljúka störfum með vorinu með grg. til framkvæmdanefndar rannsóknaráðs ríkisins og með till. um þetta efni.“
Við þetta má svo bæta því, að nú er unnið að því í utanrrn. að semja ítarlega reglugerð á grundvelli landgrunnslaganna, þar sem segir fyrir um heimildir til vinnslu á landgrunninu, framkvæmd vinnslunnar, vinnsluleyfi, gjöld fyrir þessi vinnsluleyfi, ábyrgð aðila, sem vinnsluna framkvæma o.s.frv. Þegar þessi reglugerð hefur verið samin, og eftir að nauðsynlegum vísindalegum rannsóknum er lokið, má segja, að tímabært sé að hefja tilraunaboranir á landgrunninu og e.t.v. veita erlendum fyrirtækjum heimild til þess.
Fram að þessu hafa nokkrar lauslegar fsp. borizt til utanrrn. í þessum efnum og fyrirspyrjendum verið tjáð það, sem að framan hefur verið sagt. Ekki á þó neitt af stóru olíufélögunum þar hlut að máli.
Þetta er helzt um nýtingu íslenzka landgrunnsins að segja á þessu stigi. Aðeins er hálft ár liðið síðan landgrunnslögin voru sett og ljóst er, að ýmsar rannsóknir verður að framkvæma, áður en unnt er að veita aðilum leyfi til að hefja tilraunavinnslu hér við land. Nauðsynlegt er að fara í þessu máli með fullri gát og undirbúa hvert skref vandlega.
Ég vænti, að þetta séu að dómi hv. fyrirspyrjanda nægileg svör við þessari fsp., sem hér hefur verið lögð fram.