20.12.1972
Efri deild: 38. fundur, 93. löggjafarþing.
Sjá dálk 1626 í B-deild Alþingistíðinda. (1208)
15. mál, bann gegn veiðum með botnvörpu og flotvörpu
Steingrímur Hermannsson:
Herra forseti. Sjútvn. hefur skotið á stuttum fundi í fundarhléi og rætt um þetta breytta frv. til l. um breyt. á l. nr. 62 frá 18. maí 1967, um bann gegn veiðum með botnvörpu og flotvörpu. N. hefur orðið sammála um að mæla með frv., eins og það kemur frá Nd. Frv. var, eins og hv. þm. þekkja, afgreitt héðan allmjög á annan veg en það er nú orðið. Í Nd. voru gerðar á frv. verulegar breytingar, og eru þær runnar undan rifjum fiskveiðilaganefndar. Þykir mér rétt að gera í örfáum orðum grein fyrir þessum breytingum.
Í þeirri fiskveiðilaganefnd, sem nú starfar, sitja Gils Guðmundsson, formaður, Guðlaugur Gíslason, Steingrímur Hermannsson, Jón Árm. Héðinsson og Karvel Pálmason. En sá, sem hér talar, tók sæti Ingvars Gíslasonar á s.l. hausti. Í erindisbréfi n. er gert ráð fyrir því, að hún semji drög að frv. um fiskveiði innan fiskveiðilögsögu og leggi, ef unnt reynist, fyrir Alþ. um áramótin eða fyrir áramótin 1972–1973. N, tók þegar til óspilltra málanna, sendi bréf til allmargra aðila og óskaði umsagna og till. 32 skriflegar till. hafa þegar borizt n. Auk þess hefur hún rætt við ýmsa aðila og haldið 7 almenna fundi víða um landið, og hygg ég, að rétt sé, að á þeim fundum hafi talað a.m.k. um 80 manns.
Staðreyndin er sú, að skoðanir eru mjög skiptar í þessu máli og má segja, að till. séu nánast því eins margar og mennirnir eru margir. Friðunarhugmyndir eru þó mjög ríkjandi. E.t.v. ganga þær einna lengst í till. Hafrannsóknastofnunarinnar, sem hafa verið birtar opinberlega, að vísu ekki með samþykki n., og má raunar segja, án þess að leitað væri samþykkis n. En ég hygg, að flestir þm. hafi séð þær till., og geri sér grein fyrir því, að þar er um mjög víðtæk friðunarsjónarmið að ræða. Ég ætla ekki að fara að rekja þessar till., en vil aðeins geta þess, að þessi mikli fjöldi till, hefur að sjálfsögðu leitt til fjölmargra spurninga og hugmynda, og ég vil leyfa mér að hlaupa yfir nokkrar þeirra úr grg., sem fiskveiðilagnefnd hefur sent frá sér.
Hugmyndir og spurningar sem þessar vakna: Á að gera allar veiðar íslenzkra skipa innan landhelgi háðar leyfum, eða hvaða veiðar eiga að falla undir slíkt leyfakerfi? Þetta er ein megintill. Hafrannsóknastofnunarinnar. Hvaða reglur eiga að gilda um möskvastærð botnvörpu? Eiga sömu reglur að gilda fyrir botnvörpu og flotvörpu? Eiga sömu reglur að gilda fyrir dragnót og botnvörpu? Hvaða togveiðiheimildir eiga íslenzk skip að hafa í fiskveiðilögsögunni á hinum ýmsu veiðisvæðum allt í kringum landið? Á að miða þessar togveiðiheimildir við mismunandi stærðir eða gerðir skipa? Á að breyta ákvæðum um lágmarksstærðir fisktegunda? Á að leyfa loðnuveiðar í flotvörpu, og á að binda slíkt leyfi einhverjum skilyrðum? Á algerlega að banna bolfiskveiðar í hringnót eða veiðar með smáriðinni ufsanót? Hver á möskvastærð þorskfiskneta að vera? Hvaða reglur eiga að gilda um netaveiðar? Á að banna að skilja net eftir í sjó, meðan siglt er til hafnar? Þarf að auka eftirlit með ástandi fiskistofna annars vegar og landhelgisgæzlu hins vegar? Hvaða reglur eiga að gilda um rækju-, humar- og skelfiskveiðar? Á að friðlýsa sérstök hrygningar- og/eða uppeldissvæði? Hvaða svæði, á hvaða rímum, fyrir hvaða veiðarfærum? Er rétt og hægt að koma við aukinni skiptingu veiðisvæða með tilliti til veiðarfæra?
Þetta er nokkur hluti af almennum spurningum, sem fiskveiðilaganefnd setti á blað, en mörg önnur sjónarmið komu þarna einnig til greina, sjónarmið t.d. um hin almennu friðunarsvæði allt í kringum landið, og að sjálfsögðu koma þarna einnig inn byggðasjónarmið, því að þessi mál öll eru mjög viðkvæm fyrir hinar einstöku byggðir allt í kringum okkar land. Ég vil einnig geta þess, að það olli nokkrum erfiðleikum í starfi fiskveiðilaganefndar, að staðið hafa yfir viðræður við Breta og Vestur-Þjóðverja, þar sem ákveðnar hugmyndir eða till. um friðun hafa verið fram settar, og var að sjálfsögðu erfiðara fyrir n. að móta sínar till. að þessu leyti, á meðan á því stóð, a.m.k. arfiðara að ganga frá þeim í frv.-formi.
Það varð því í fáum orðum sagt niðurstaða fiskveiðilaganefndar, að skynsamlegast væri að framlengja þau ákvæði, sem nú gilda um baun gegn veiðum með botnvörpu og flotvörpu, nú í nokkurn tíma. N. taldi rétt að framlengja þau í 41/2 mánuð, þ.e.a.s. til 15. maí n.k. hún lagði hins vegar til, að ákveðnar breytingar yrðu gerðar á þeim lögum, eins og nú hafa verið samþ. í hv. Nd. Mikilvægust af þessum breytingum er að mínu viti sú, sem felst í 4. gr., a.- lið, en samkv. þeirri gr. er sjútvrn. heimilað að loka ákveðnum veiðisvæðum, þar sem ætla má, að seiða- og smáfiskadráp sé í þeim mæli, að varhugavert og hættulegt geti talizt, að fenginni umsögn Hafrannsóknastofnunarinnar. Þetta getur sjútvrn. samkv. þessari gr. gert með tilskipun einni saman, m.ö.o. er reglugerð ekki nauðsynleg, og flýtir þetta að sjálfsögðu mjög fyrir framkvæmd slíkrar friðunar. Það var einnig í 4. gr., c-lið, lögð áherzla á það, að eftirlit með veiðum fiskiskipa innan fiskveiðilögsögunnar verði hert og sjútvrn. falið að beita sér fyrir því. Það er talið nauðsynlegt, að betur sé fylgzt með veiðarfærabúnaði skipanna og einnig allri framkvæmd og árangri á friðunarsvæðum.
Í 2. gr. þessa frv., eins og það nú liggur fyrir, er ákvæði, sem e.t.v. orkar tvímælis. Þar er ráðh. heimilað að fenginni umsögn Hafrannsóknastofnunarinnar að veita leyfi til loðnuveiða í landhelgi með flotvörpu. Getur ráðh. bundið leyfið þeim skilyrðum, er hann telur nauðsynleg. Skal það varða sviptingu veiðileyfa, segir enn fremur, ef bolfiskur er veiddur í þetta veiðarfæri. Um þetta var allmjög rætt í n., en þessi varð niðurstaða n. að fenginni ítarlegri umsögn og eftir fund með fiskifræðingi þeim, sem mest hefur fjallað um loðnuveiðar. Var talið á þessu stigi a.m.k. óhætt að leyfa slíkar veiðar, enda yrði haft með þeim strangt eftirlit og sviptingu veiðileyfa beitt, ef út af væri brugðið.
Í 3. gr. er gerð sú breyting í lið C3, að opnað er svæði fyrir Suðausturlandi frá 12 mílum út að 50, sem annars mundi vera lokað, ef lög væru framlengd óbreytt að þessu leyti, því að í upphaflegu frv. er í raun og veru um það að ræða, að fyrri reglur um veiðar með botnvörpu eru færðar út að 50 sjómílna mörkunum. Það er ekki talið rétt, a.m.k. án þess að athuga málið langtum betur, að loka þessu svæði alveg út að 50 sjómílum, og er þar farið alveg eins að og í brbl. var gert með Vestfirði.
Ég hef nú rakið þau atriði, sem fela í sér breytingar að till. fiskveiðilaganefndar og öll hafa verið samþykkt óbreytt í hv. Nd. En eins og ég gat um áðan, lagði n. jafnframt til, að lögin væru framlengd til 15. maí 1973. Hæstv. sjútvrh. mun hins vegar hafa talið eðlilegra, að þau væru framlengd til 1. júlí 1973, og ákvað hv. sjútvn. þessarar d. að gera ekki athugasemd við það. Við föllumst á það sjónarmið hæstv. ráðh., að unnt er með endanlegum lögum að breyta þessu á ný, ef mönnum sýnist svo þ.e.a.s. að færa þetta fram.
Ég vil að lokum geta þess, að nm. allir, leyfi ég mér að segja, í fiskveiðilaganefnd eru þeirrar skoðunar, að mjög ströng ákvæði um friðun beri að taka inn í íslenzk lög. Ég ætla ekki að rekja þau mörgu atriði, sem þar þarf eflaust að fjalla um. Hins vegar sýndist nm., að mjög væri erfitt að taka inn í þessi lög, sem aðeins gilda til skamms tíma, eitt af slíkum atriðum fremur en annað, því að líklegt væri, að þú opnaðist skriða, sem erfitt yrði að stöðva og gæti aðeins orðið málinu til trafala á þessu stigi.
Eitt er það ákvæði, sem ég vil vekja athygli hv. dm. á, sem ekki er í þessu frv., þar sem það ákvæði varðar ekki lög um botnvörpu og flotvörpu. Nm. voru þrátt fyrir það, sem ég sagði áðan, sammála um, að banna bæri bolfiskveiðar í hringnót. Ég vil leyfa mér að lesa, með leyfi hæstv. forseta, síðustu mgr. í grg. fiskveiðilaganefndar, sem er stutt og er svo:
„Að síðustu ber að greina frá því, að n. varð sammála um, að nú þegar bæri að gera ráðstafanir varðandi bolfiskveiðar í hringnót. Var samþykkt í n. að beina þeim tilmælum til sjútvrh., að reglugerð um þorsk-, ýsu- og ufsaveiðar með nót o.fl. verði breytt hið allra fyrsta, þannig að bolfiskveiðar í hringnót verði bannaðar. Þó skuli sjútvrn. heimilt að veita sérstakt leyfi til hringnótaveiða á bátum undir 50 smálestum, sem stundað hafa þessar veiðar að marki s.l. tvö ár. Gildi sú heimild til ársloka 1973.“
Svo vil ég að lokum endurtaka þá samþykkt sjútvrn., að hún mælir með því, að frv. í því formi sem það er nú, verði samþ. óbreytt.