21.12.1972
Sameinað þing: 33. fundur, 93. löggjafarþing.
Sjá dálk 1653 í B-deild Alþingistíðinda. (1245)
1. mál, fjárlög 1973
Frsm. samvn. samgm. (Stefán Valgeirason):
Herra forseti. Samvn. samgm. hefur unnið að tillögugerð um framlög ríkissjóðs til flóabáta og vöruflutninga. N. hefur haft samráð við forstjóra Skipaútgerðar ríkisins. Hann hefur að venju aflað upplýsinga um rekstur einstakra flóabáta og sat á fundum n. Í ljós hefur komið, að útgerðarkostnaður bátanna hefur aukizt mjög mikið, enda hafa fargjöld eigi hækkað s.l. 2 ár. N. hafði því samráð við viðkomandi rn. um, að fargjöld og farmgjöld yrðu hækkuð a.m.k. um 15% og fargjöld milli Reykjavíkur og Akraness yrðu hækkuð um 20%. Þrátt fyrir þessa hækkun, sem ætlazt er til, að rn. hlutist til um, að framkvæmd verði, hefur n. neyðzt til þess að hækka framlög til flóabátanna. Till. n. eru við það miðaðar, að tryggt sé, að haldið verði uppi nauðsynlegum samgöngum á milli héraða í landinu og til einstakra byggðarlaga, þar sem erfiðleikar eru á samgöngum.
Það kom fram í n., að það væri í raun og veru meiri upplýsinga þörf um rekstur bátanna og þyrfti að athuga um það, hvort ekki væri hægt að nota bátana meira en gert er, þar sem verkefni fyrir vissa tíma ársins eru í raun og veru ekki nægjanleg. N. varð sammála um að koma fram með till. um það, að mþn. yrði skipuð til þess að rannsaka þessi mál frekar. En að athuguðu máli kom í ljós, að það er varla gerlegt að flytja slíka till. í sambandi við afgreiðslu fjárl., og mælist því n. til þess við ríkisstj., að hún skipi mþn., sem athugi þessi mál á næsta ári, þannig að það liggi fyrir fyllri upplýsingar um þessi mál. þegar fjárl. verða til afgreiðslu næsta ár.
Undanfarin ár hefur styrkur verið veittur til nokkurra snjóbifreiða. Þeim umsóknum hefur farið fjölgandi. Viðkomandi byggðarlög telja brýna nauðsyn bera til þess, að rekstur snjóbifreiða sé styrktur af almannafé, m.a. vegna þess, að víða vantar héraðslækna og það getur því verið lífsnauðsyn, að byggðarlögin hafi ráð á snjóbifreið, ef flytja þarf sjúkling eða sækja lækni. N. hefur því eigi séð sér annað fært en að leggja til, þar sem staðhættir eru slíkir, að rekstur snjóbifreiða verði styrktur um 100–120 þús. kr. á bifreið og í einstaka tilvikum enn meira. Eru það eigi háir styrkir, þegar þess er gætt, að kaupverð snjóbifreiða mun vera um í millj. kr., auk þess sem rekstrarkostnaður og fyrning nemur verulegum fjárhæðum.
Norðurlandsbáturinn Drangur heldur aðallega uppi vetrarferðum um hafnarsvæði sitt. Síðan kaupstaðirnir Ólafsfjörður og Siglufjörður fengu akvegasamband, þurfa þeir aðeins á ferðum bátsins að halda að vetrarlagi. Í vetur hafa verið mikil snjóalög fyrir norðan, þannig að Drangur hefur reynzt þessum kaupstöðum mjög nauðsynlegur. Báturinn heldur einnig uppi ferðum til Grímseyjar og fleiri staða norðanlands og norðaustanlands. Samkv. rekstrarreikningi bátsins virðist óhjákvæmilegt að hækka framlag til hans frá því, sem var á s.l. ári og leggur n. til, að framlagið hækki úr 3 millj. í 4.5 millj. Lagt er til. að styrkur til flugferða til Grímseyjar hækki um 50 þús. kr. N. leggur enn fremur til, að veittur verði 200 þús. kr. styrkur til Strandabáts. Þessi bátur annast farþega- og póstflutninga milli Hólmavíkur, Djúpavíkur og Gjögurs í Árneshreppi. Lagt er til, að Hríseyjarbátur fái 300 þús. kr. í rekstrarstyrk og 200 þús. kr. í stofnstyrk. Enn fremur er lagt til, að styrktur verði rekstur nokkurra snjóbifreiða í Norðurlandsfjórðungi.
Lagt er til, að framlag til Mjóafjarðarbáts hækki um 70 þús. kr. Mikið gagn hefur orðið af rekstri snjóbifreiða á Austfjörðum vegna læknisþjónustu og til reglubundinna ferða yfir snjóþunga fjallvegi. N. leggur því til, að veittir verði rekstrarstyrkir til allmargra snjóbifreiða í þessum fjórðungi.
Vöruflutningar til hinna hafnlausu byggðarlaga í Vestur-Skaftafellssýslu eru mjög kostnaðarsamir, og hafa þeir því verið greiddir nokkuð niður undanfarin ár. Til þessara vöruflutninga voru veittar 1300 þús. kr. á s.l. ári. N. leggur til, að þessi styrkur verði hækkaður um 200 þús. kr. og verði 1500 þús. kr. árið 1973. Til vatnadreka á Skeiðará leggur n. til, að veittur verði 90 þús. kr. styrkur, og framlög til Vestmannaeyjabáts hækki um 100 þús. kr. og verði þá 800 þús. kr.
Rekstur Akraborgar, er heldur uppi ferðum milli Akraness og Reykjavíkur, hefur reynzt fjárhagslega örðugur. Horfur eru á, að svo verði einnig á næsta ári. N. ætlast til, að fargjöld hækki um 20% frá næstu áramótum að telja. En þrátt fyrir það telur hún óhjákvæmilegt að hækka rekstrarstyrk Akraborgar um 1300 þús. kr., eða úr 5.2 millj. í 6.5 millj. Akraborgin hefur mjög litla vöruflutninga. Tekjur hennar eru aðallega af fólksflutningum. Deila má um, hvort rétt sé að hafa jafnstórt og dýrt skip í rekstri milli nefndra staða, en eigi hefur orðið samkomulag í n. um að gera þar róttækar breytingar.
Flóabáturinn Baldur í Stykkishólmi á alltaf í fjárhagsörðugleikum. Verulegar skuldir hvíla á skipinu, og verkefnin eru of lítil. Hins vegar virðist óhjákvæmilegt að hafa bát til vöru- og fólksflutn. á Breiðaf., en þörf væri á, að athugun færi fram á, hvort báturinn gæti haft meiri verkefni. Reynist slíkt ekki gerlegt, væri athugandi, hvort ekki mætti komast af með bát, sem væri ódýrari í rekstri. Þyrfti slík athugun að fara fram á vegum rn., ef hún yrði framkvæmd af einstökum mönnum, sem til væru kvaddir. Báturinn fékk 5 millj. kr. í rekstrarstyrk og 2 millj. kr. í byggingarstyrk á s.l. ári, en n. álítur óhjákvæmilegt, að á næsta ári fái hann 8 millj. kr. í rekstrarstyrk og 2 millj. kr. í byggingarstyrk.
Djúpbáturinn Fagranes heldur uppi ferðum um Ísafjarðardjúp og til kauptúna í Vestur-Ísafjarðarsýslu, m.a. vegna mjólkurflutninga, þegar eigi er bílfært. Báturinn virðist vel rekinn. Hann fékk 3.5 millj. í rekstrarstyrk á s.l. ári, en það reyndist of lítill styrkur. Leggur n. því til, að hann fái 4.5 millj í rekstrarstyrk og 100 þús. kr. vegna mjólkurflutninga úr Dýrafirði gegn því, að báturinn fari tvær ferði í viku, þegar þess gerist þörf vegna mjólkurflutninga. Undan því hefur verið kvartað, að báturinn komi ekki reglulega að ferjubryggju við Mjóafjörð. Úr þessu verður að bæta, enda ætti það að vera unnt, miðað við þá hækkun, sem lagt er til, að báturinn fái nú. Það hefur sérstaklega valdið vandræðum með mjólkurflutninga á þessum stað, þegar stopular ferðir hafa verið að Eyri.
N. þykir leitt, hvað framlög til báta hafa hækkað, en hún sér eigi fært að hafa till. sínar lægri vegna þess, að allur rekstrarkostnaður við bátana hefur stórhækkað s. l. 2 ár, og nemur sá kostnaðarauki 40–60%.
N. vill taka fram, að skilyrði fyrir því, að styrkur þessi verði veittur og greiddur, er, að rekstri bátanna verði hagað þannig í samráði við viðkomandi rn., að þjónustan við hinar dreifðu byggðir verði sem fullkomnust.
Mjög margir aðilar hafa beðið um rekstrarstyrk til snjóbifreiða. Hefur n. lagt til. að slíkir styrkir verði veittir, þar sem um mikil snjóþyngsli er að ræða, og þá einkum með tilliti til þess, að bifreiðarnar séu notaðar til að greiða fyrir læknisþjónustu.
Samkv. þessu leggur samvn. samgm. til, að heildarfjárveiting til flóabáta, snjóbifreiða og vöruflutninga verði á árinu 1973 33 millj. 225 þús., og skiptist sú upphæð þannig: 1. Norðurlandsbátur 4.5 millj. kr. 2. Til Strandaferða 200 þús. 3. Hríseyjarbátur 300 þús. og til stofnkostnaðar vegna Hríseyjarbáts 200 þús. kr. 4. Grímsey vegna flugferða 300 þús. kr. 5. Til snjóbifreiðar í Dalvíkurlæknishéraði 120 þús. kr. 6. Mjóafjarðarbátur 420 þús. kr. 7. Snjóbifreið í Vopnafirði 120 þús. kr. 8. Snjóbifreið á Fjarðarheiði 600 þús. kr. 9. Snjóbifreið á Fagradal 160 þús. kr. 10. Snjóbifreið á Oddsskarði 450 þús. kr. 11. Snjóbifreið í læknishéruðunum á Fljótdalshéraði 100 þús. kr. 12. Snjóbifreið í Borgarfirði eystra 120 þús. kr. 13. Snjóbifreið Stöðvarfjörður–Egilsstaðaflugvöllur 120 þús. kr. 14. Til vöruflutninga á Suðurlandi 1.5 millj, kr. 15. Til vatnadreka á Skeiðará 90 þús. kr. 16. Vestmannaeyjar vegna mjólkurflutninga 800 þús. kr. 17. H/f Skallagrímur 6.5 millj. kr. 18. Mýrabátur 25 þús. kr. 19. Til vetrarflutninga í Breiðavíkurhreppi 75 þús. kr. 20. Stykkishólmsbáturinn Baldur 8 millj, og til sama byggingarstyrkur 2 millj. 21. Langeyjarnesbátur 160 þús. 22. Snjóbifreið í Austur-Barðastrandarsýslu 100 þús. kr. 23. Til vetrarflutninga í Vestur-Barðastrandarsýslu 385 þús. kr. 24. Dýrafjarðarbátur 90 þús. kr. 25. Snjóbifreið um Botnsheiði 150 þús. kr. 26. Djúpbáturinn h/f Fagranes 4.5 millj., sama vegna mjólkurflutninga úr Dýrafirði 100 þús. kr. 27. Snjóbifreið í Þórshafnarhéraði 100 þús. kr. 28. Til vetrarflutninga í Haukadal 50 þús. kr. 29. Snjóbifreið á Akureyri 120 þús. kr. 30. Vetrarflutningar á Lónsheiði 120 þús. kr. 31. Snjóbifreið Axarfjörður-Kópasker 200 þús. kr. 32. Snjóbifreið á Hólmavík 150 þús. kr., sama stofnstyrkur 200 þús. kr. 33. Snjóbifreið í Hálshreppi í Suður-Þingeyjarsýslu 100 þús. kr.
Hv. 6. þm. Norðurl. e. var fjarstaddur við afgreiðslu málsins. Hv. þm. Garðar Sigurðsson skrifaði undir nál. með fyrirvara, en að öðru leyti var n. sammála um afgreiðslu málsins.