20.02.1973
Sameinað þing: 46. fundur, 93. löggjafarþing.
Sjá dálk 1991 í B-deild Alþingistíðinda. (1553)
Umræður utan dagskrár
Geir Hallgrímsson:
Herra forseti. Ég vil ekki láta hjá líða að þakka hæstv. sjútvrh. fyrir svör hans við fsp. mínum. Það kom fram í svörum hæstv. ráðh., að hann hafði haft samband við deiluaðila og hann hafði skipað n. til þess að kanna málin. En það kom líka fram í svörum hæstv. ráðh., að núna eftir mánaðarverkfall hefur sú n. ekki skilað grg. um málið, og í raun og veru taldi hæstv. ráðh., ef mig misminnir ekki um orð hans eða hef misskilið hann, að það væri ekki eðlilegt, að málin lægju skýr fyrir, fyrr en þessi n. hefði skilað áliti. Ég verð að gagnrýna þennan seinagang á meðferð málsins af hálfu sjútvrh. og af hálfu þeirrar n., sem hann hefur skipað.
Hæstv. ráðh. taldi, að togaraeigendur þyrftu að gera kröfur til ríkisstj. og ríkissjóðs, fyrr væri ekki hægt að gera sér grein fyrir því, hvernig ætti að leysa þessi mál. Og hann tók alveg sérstaklega fram, að fyrst þyrftu samningar að eiga sér stað og síðan yrði að ákveða framlag ríkisins til þess að skapa togurunum rekstrargrundvöll. Ég verð að taka undir með hv. 8. landsk. þm., Benedikt Gröndal, þegar ég dreg í efa, að þetta sé sú rétta leið til lausnar þessari deilu, að fyrst séu samningar gerðir og síðan sé tryggður rekstrargrundvöllur eða sköpuð skilyrði fyrir rekstri togaranna. Ég held, að togaraeigendur séu þess ekki umkomnir að semja um eitt eða neitt, fyrr en þeir hafa von um, að rekstrargrundvöllur sé til staðar fyrir togarana, og þess vegna beri a. m. k. að leggja áherzlu á það af hálfu sjútvrh., að þetta haldist í hendur, að það haldist í hendur að skapa togurunum rekstrarskilyrði og koma á samningum við bæði undirmenn og yfirmenn á togaraflotanum.
Það voru ekki út af fyrir sig fréttir, að ríkisstj. væri tilbúin að ræða við forráðamenn togaraútgerðarinnar um rekstrarskilyrði. En það er ámælisvert, að þetta var því skilyrði bundið, að fyrir lægju samningar um launakjörin. En ástæða er til að vekja athygli á því, að hæstv. sjútvrh. tók ekki undir orð málgagns síns um, að hér væri tilefnislaust verkfall á ferðinni. Hann lagði á það áherzlu og tók undir það, að rekstrarörðugleikar togaraútgerðarinnar væru miklir, eins og stæði, væri rekstrargrundvöllur ekki til staðar fyrir þá, og það er út af fyrir sig góðra gjalda vert, að hæstv. sjútvrh. hefur þennan skilning. En ég verð til frekari áréttingar því, að seinagangur hefur verið á þessum málum af hálfu hæstv. ráðh. og ríkisstj. hingað til, sérstaklega þegar miðað er við fyrri ummæli þeirra, þegar þessir aðilar voru í stjórnarandstöðu, að leyfa mér — með leyfi forseta — að vitna örstutt í skrif Þjóðviljans fyrir tveim árum. Í leiðara í Þjóðviljanum, um það bil mánuði eftir að verkfallið er skollið á, segir á þessa leið :
„En sjómenn hafa ekki gleymt því, að þau tvö ár, sem Alþb. lagði til sjútvrh., Lúðvík Jósepsson, stöðvaðist fiskfloti Íslendinga aldrei, heldur hélt óslitið áfram framleiðslustörfunum. Kunnugir vita, að það var engin tilviljun, var ekki af hví, að vandamál skorti, en þau voru leyst með þeim hætti, að þessi varð árangurinn. Fiskiflotinn gat óskiptur gefið sig að hinum dýrmætu framleiðslustörfum.“
Þetta var þá sagt til hnjóðs fyrirrennara núv. sjútvrh., Eggert G. Þorsteinssyni, en ég vek athygli á þessum ummælum núna. Nú hefur mánaðarstöðvun verið á þessum þýðingarmikla hluta íslenzka fiskveiðiflotans.
Hin tilvitnunin, sem ég leyfi mér að vitna í úr leiðaraskrifum Þjóðviljans, er þegar verkfallið hefur staðið í tæpar 2 vikur, og hljóðar svo:
„Ríkisstj. ber nefnilega ábyrgð á því, að tugmilljóna verðmæti fara í súginn á viku hverri í verkfalli yfirmanna á togurum, en um þessar mundir er hver fiskur dýrmætur á erlendum mörkuðum auk vinnsluverðmætanna hér í landi. Og á sama tíma og 70–100 erlendir togarar skarka á landgrunninu umhverfis Ísland, lætur ríkisstj. binda íslenzku togarana í höfn. Slíkt ábyrgðarleysi ætti að vera refsivert.“
Vegna þess að þarna var nefnt, að erlendir togarar skörkuðu á landgrunninu umhverfis landið, þá má ítreka það nú, að enn eru erlendir togarar á landgrunninu umhverfis landið, og þótt íslenzkir togarar hafi því miður fiskað minna á síðasta ári og síðustu tveim árum en árin þar á undan og aflinn hafi minnkað um og yfir 30%, á s. l. tveim árum, þá er það svo, að eftir skýrslum um löndun enskra togara sýnist sem afli þeirra hafi minnkað hlutfallslega minna. Samkv. skýrslum, sem fyrir liggja hjá Fiskifélagi Íslands, hefur afli enskra togara af Íslandsmiðum, sem landað er í Englandi, á s. l. ári miðað við 1971 minnkað um 14% fram til 1. sept., eða þar til útfærsla fiskveiðilögsögunnar átti sér stað. Úr þessari aflaminnku hefur dregið, eftir að útfærslan tók gildi, þannig að fram til 1. des. s. l. hefur aflaminnkunin á árinu farið niður í 11%. Togararnir ensku sýnast þess vegna hafa bætt stöðu sína, hlutdeild sína í afla teknum á Íslandsmiðum, eftir að útfærslan átti sér stað 1. sept. s. l. Þetta eru alvarleg tíðindi. Og ef við ætlum nú að friða íslenzk fiskimið með þeim hætti að binda íslenzka togara við bryggju, þá er illa komið.