13.03.1974
Neðri deild: 81. fundur, 94. löggjafarþing.
Sjá dálk 2768 í B-deild Alþingistíðinda. (2510)
259. mál, skattkerfisbreyting
Karvel Pálmason:
Herra forseti. Áður en ég kem að því að gera grein fyrir brtt. við þetta frv., sem ég ásamt 2 öðrum hv. alþm. stend að, vil ég fara aðeins örfáum orðum um nokkuð af því, sem hér hefur komið fram í ræðum manna.
Menn hafa mikið talað um það hér og þá fyrst og fremst stjórnarandstæðingar, hver kjarni málsins væri. Í mínum huga er kjarni þessa máls, sem hér er verið að ræða, sá, að hér er um að ræða gert samkomulag af hálfu verkalýðshreyfingarinnar til lausnar kjaradeilu. Þar hefur verkalýðshreyfingin í frjálsu samkomulagi samþykkt það, sem hér er um að ræða, og fer því ekkert milli mála, að hér er um að ræða vilja forustumanna og verkalýðshreyfingarinnar í heild.
Talsmenn stjórnarandstæðinga, sem hér hafa talað, hafa allir beint eða óbeint lýst því yfir og talið, að þeir forsvarsmenn verkalýðshreyfingarinnar, sem stóðu að þessu samkomulagi á sínum tíma, hafi látið ríkisvaldið plata sig. M.ö.o.: þeir stjórnarandstæðingar halda því fram, að forsvarsmenn verkalýðshreyfingarinnar í landinu, sem til þess hafa verið kjörnir að fara með umboð hennar, séu ekki menn til þess að semja um þessa hluti sem og aðra fyrir hönd hreyfingarinnar. Ég verð að segja það, að mér finnst þetta vera stór dómur af hálfu þeirra talsmanna stjórnarandstæðinga, sem hér hafa látið í sér heyra. Mér kemur það að vísu ekki á óvart, þó að talsmenn Sjálfstfl. hafi haldið slíku fram og það hafi ekki verið auðsótt að fá fylgi við óskir verkalýðshreyfingarinnar innan þeirra vébanda. Það hefur ekki verið og eru ekki líkur á, því miður, að það verði auðsóttara að fá tekið tillit til óska verkalýðshreyfingarinnar innan Sjálfstfl. undir núverandi forustu en áður var.
Lengst í þessum efnum gekk þó hv. 3. landsk. þm., sem því miður er nú ekki hér í salnum eins og stendur, en ég hefði mjög gjarnan viljað fá að tala við. Það fór ekkert milli mála, að þau orð, sem hann viðhafði um forustulið verkalýðshreyfingarinnar, eru einhver þau stærstu og verstu orð, sem uppi hafa verið höfð á almennum fundum og í áheyrn alþjóðar í garð þeirra manna, sem hafa staðið og standa enn í forustu fyrir verkalýð hér á landi. Ég þykist vita, að þarna hafi mælt maður, sem vegna ókunnugleika veit lítið, hvað hann er að tala um. Þarna er einstaklingur, sem aldrei í neinni mynd, á einu eða neinu sviði, hefur komið nálægt félagsmálastarfi innan verkalýðshreyfingarinnar og veit því sáralítið eða harla litið, hvað hann er að tala um. Það eina, sem hann hefur sér til ágætis, ef til ágætis er hægt að kalla, í sambandi við félagsmálastarf, er að leita fulltingis dómstóla til þess að geta staðið áfram sem formaður félags, sem hann var þó búinn að vera sviptur formennsku fyrir á sínum tíma. Ég ætla því ekki, líka með tilliti til þess, að hann er ekki hér staddur, að fara frekar út í það, sem hann sagði hér, en til þess hefði vissulega verið full ástæða.
Ég var áður búinn að víkja að Sjálfstæðisfl., ég vænti ekki mikils þaðan, og þá er komið að þriðja stjórnarandstöðuflokknum, þ.e. Alþfl. Það skal viðurkennt, að meðan Alþfl. átti aðild að viðreisnarstjórninni, lét hann nota sig til ýmissa óþurftarverka í garð verkalýðshreyfingarinnar, ekki einu sinni, heldur oftar. Ég var einn af þeim og er einn af þeim, sem létu sér detta í hug, að Alþfl. hefði lært af þeirri reynslu. Ég hélt, að forustulið Alþfl. og þá kannske fyrst og fremst hv. 7. þm. Reykv., form. Alþfl., hefði lært af þeirri lexíu, sem sá flokkur og þeir menn, sem þar ráða ferðinni, hafa fengið í tvennum síðustu kosningum hjá íslenskum kjósendum. En því miður virðist sem þessir menn ætli að láta þessi varnaðarorð og þau einu, sem þeir ættu að skilja, sem vind um eyru þjóta, að því er þetta mál varðar. Hér ætlar Alþfl., eins og mál standa í dag, að standa við hlið Sjálfstfl. og Frjálslynda flokksins í því að fella eða hafna samkomulagi, sem verkalýðshreyfingin hefur gert við ríkisvaldið til að leysa kjaradeilu, sem yfir stóð á þeim tíma, sem þetta samkomulag var gert. Ég hins vegar trúi því, þar til annað sýnist, að þeir séu ekki svo forhertir, þeir forráðamenn Alþfl., að þeir ætli sér til enda að halda til streitu þessari ákvörðun. Ég trúi því ekki fyrr en ég má til, að flokkur, sem ber nafnið Alþfl., ætli að ganga til samstarfs við íhaldsöflin í landinu til þess að ganga í berhögg við óskír og gjörðir verkalýðssamtakanna í þessu máli.
Ég á eftir að sjá það, en verði svo, þá hefur forustulið Alþfl. og þinglið hans æðilítið lært af þeirri reynslu, sem hann hefur þó fengið frá þeim tíma, sem það var aðili að viðreisnarstjórninni. Ég hefði gjarnan viljað, að það hefði fylgt með hjá form. Alþfl. áðan, þegar hann var að tala um tilboð, sem ríkisstj. hefði gert Alþfl., hvaða tilboð það voru. Jafnframt kemur í huga manna, hvort þeir séu þá almennt á uppboði í þessum efnum.
En mér sýnist eða réttara sagt mér heyrðist á ræðu form. Alþfl. áðan, að hann hafi a.m.k. innst inni með sér áttað sig á þessu, því að hann virðist nú vera til þess reiðubúinn að fallast á, að það frv., sem hér er til umr., gildi ekki nema það ár, sem nú er verið um að tala, þ.e.a.s. árið 1974, og 5% söluskattsstig kæmu þá til með að gilda þetta ár. Minn skilningur var þessi á ummælum hv. þm. Gylfa Þ. Gíslasonar, og ef hann er rangur, þá sjálfsagt leiðréttir hann það hér á eftir. Ég verð því að vænta þess, að í lokin gangi verkalýðsflokkurinn, eins og þeir kalla sig og að vissu leyti eru, undir merki verkalýðshreyfingarinnar og staðfesti hennar ósk og hennar samkomulag við ríkisstj.
Mér finnst hvað sem öðrum stjórnarandstæðingum líður, að þá komi það úr hörðustu átt frá talsmönnum Alþfl. að brigsla forustumönnum íslenskrar verkalýðshreyfingar um það, að þeir kunni ekki fótum sínum forráð og viti ekki, hvað þeir eru að gera, þeir láti ríkisvaldið plata sig til hinna verstu óþurftarverka. En það er það, sem þessir menn halda fram með sínu tali hér, eins og það hefur verið.
Ég skal ekki hafa fleiri orð um þetta, en kem þá að því að gera grein fyrir brtt, á þskj. 484, sem við hv. 4. þm. Reykn. og hv. 4. þm. Reykv. stöndum að. Brtt. þessi er flutt vegna þess, að eins og frv. liggur nú fyrir og yrði það samþykkt óbreytt, þá stæðu menn frammi fyrir því, sem íslenskur almenningur hefur staðið frammí fyrir í áraraðir, að stóreignamenn og stóratvinnurekendur hafa verið tekjuskattslausir ár eftir ár. Ef þetta frv. væri samþ., eins og það nú liggur fyrir, væri ekki bara þetta, sem gerðist, heldur og hitt, að með því, sem gert er ráð fyrir í 4. gr. frv. í sambandi við skattafsláttinn, yrðu auk þess að þessir einstaklingar væru skattlausir, teknar upp greiðslur til handa þeim úr ríkissjóði beint eða óbeint. Ég fyrir mitt leyti get ekki staðið að slíkri samþykkt hér á Alþingi, vegna þess að ég tel, að það eigi miklu frekar að koma í veg fyrir, að það, sem hefur gerst, geti gerst áfram, heldur en að auka á þetta, sem um er talað.
Ég skal taka fram, að mér er fullkunnugt um, að það var vilji verkalýðshreyfingarinnar og er, að inn í þetta frv. eða reglugerð, eins og við leggjum til, komi efnislega klásúla um það, að þetta yrði ekki í framkvæmd. (Gripið fram í.) Vegna þess að þarna var gripið fram í, þá vil ég aðeins geta þess, að fulltrúar verkalýðshreyfingarinnar lögðu á það höfuðáherslu, að slíkt kæmi inn í frv., en ýmsir sérfræðingar, sem um þessi mál hafa fjallað, töldu ýmis tormerki á því og tæknilega óframkvæmanlegt að gera slíkt. Við, sem að þessari brtt. stöndum, viljum láta á það reyna, hvort það er ekki hægt að finna upp leið til þess, að þetta verði framkvæmanlegt. Þó að við gætum ekki sett það inn í löggjöfina sem slíka, þá viljum við hafa opna leið til þess, að slíkt verði hægt að gera í reglugerð. Það er ekki eins og frv. liggur núna fyrir.
Brtt. þessi, sem við flytjum, er við 4. gr., tölul. II. Ég held, að til þess að þetta skiljist þolanlega, þá lesi ég þetta: „Sé manni ákveðinn hærri skattafsláttur skv. liðum A–D og næstu mgr. hér að framan en nemur tekjuskatti skv. 1. tölul. og þá eins þegar tekjuskattur skv. 1. tölul. er enginn, skal ríkissjóður leggja fram fjárhæð, sem þessum mun nemur.“ Brtt. er um það, að þarna bætist við: „sbr. þó ákvæði þessarar greinar um reglugerð um meðferð skattafsláttar.“ Það er breytingin, að viðbót komi þarna við, svo haldi greinin áfram.
Í öðru lagi er brtt. um það, að aftan við 4. mgr. bætist nýr málsl. svo hljóðandi en þar segir: „Ráðh. ákveður með sérstakri reglugerð alla meðferð skattafsláttar, skv. þessum lið.“ Brtt. er um, að við bætist: „í reglugerð skal tryggja eftir föngum, að skattafsláttur njóti ekki þeir, sem skattlausir eru vegna afskrifta eða annarra hliðstæðra ástæðna.“ Það er því miður svo, að í gildandi skattalöggjöf eru afskriftir og fyrningar það rúmar, að það þarf æðimikið til, vægt til orða tekið, til þess að þeir, sem geta hagnýtt sér þessar afskriftaheimildir eða fyrningarreglur, komi til með að greiða skatt. Þess vegna teljum við flm. þessarar brtt., að það beri nauðsyn til að koma í veg fyrir, að þeir einstaklingar, sem þarna mundu falla undir, geti auk þess að vera skattlausir eða skattlitlir einnig fengið greiðslur úr ríkissjóði beint eða óbeint.