25.02.1975
Neðri deild: 46. fundur, 96. löggjafarþing.
Sjá dálk 1895 í B-deild Alþingistíðinda. (1514)
168. mál, ráðstafanir vegna snjóflóða í Norðfirði
Hæstv. forsrh. benti á það í framsöguræðu sinni að þessi lagaákvæði væru sett til bráðabirgða, eins og kemur fram í 1. gr., þar sem segir, með leyfi hæstv. forseta:
„Stofna skal til bráðabirgða sérstaka deild við Viðlagasjóð vegna snjóflóðanna, er féllu í Norðfirði 20, des. 1974“ — og síðar komi lagasetning sem hugsanlega verði á þá leið að gera Viðlagasjóð að almennum sjóði, almennum hjálparsjóði þjóðarinnar, sem grípa má til þegar atburði ber að höndum eins og t.d. eldgos, jarðskjálfta, snjóflóð eða skriður eða jafnvel skaðaveður. Í því sambandi minntist hæstv. forsrh. á að til greina kæmi að skoða sérstaklega lögin um Bjargráðasjóð í þessu efni, en eins og kunnugt er gilda aðrar reglur um bætur vegna tjóna skv. lögum og reglum Bjargráðasjóðs heldur en þær sem Viðlagasjóður notar í sínum störfum. Þess vegna er full ástæða til að samræma þessi lög, þannig að allir verði jafnt settir í þessum efnum án tillits til þess hvort þeir falla undir viðlagasjóðslög eða lögin um Bjargráðasjóð.
Það má auðvitað deila um aðferð til fjáröflunar í svona málum. Það er rétt að benda á að sú aðferð, sem nú er notuð, þ.e.a.s. að leggja á söluskatt í þessu efni, er sama aðferð og notuð var þegar löggjöfin um Viðlagasjóð var sett á sínum tíma. Þá voru allir stjórnmálaflokkar og að ég hygg allir alþm. sammála um þá stefnu. Í öðru lagi má benda á það, að þetta er í raun'og veru sú stefna sem verkalýðshreyfingin í kjarasamningunum fyrravetur varð sammála um að marka, þ.e.a.s. að leggja á óbeina slatta, þó að ég hafi fyrir mína parta aldrei getað skilið að það væri í samræmi við hagsmuni þeirra lægst launuðu og tekjulægri í þjóðfélaginu að leggja á óbeina skatta, en það er annað mál. Ég viðurkenni fúslega, að það kann að orka tvímælis hvernig á að afla fjár í þessu skyni. Hér hefur verið talað um að gera þetta þannig að skera niður ríkisútgjöld að nokkru leyti í staðinn fyrir að leggja á söluskatt. Ég er sannfærður um að ef sú leið yrði farin að skera niður ríkisútgjöld í staðinn fyrir að leggja á söluskatt, þá yrðu fyrir valinu opinberar framkvæmdir og þá sennilega áreiðanlega að mestu leyti opinberar framkvæmdir úti um landsbyggðina. Ég segi fyrir mitt leyti að ég er ekki reiðubúinn til þess að standa að því að breyta þessu á þá leið að skera niður opinberar framkvæmdir úti um landsbyggðina sem úrræði í því efni að afla fjár í þessu skyni.
Stofnun Viðlagasjóðs á sínum tíma var að mínum dómi Alþ. til hins mesta sóma, enda stóðu, eins og ég sagði áður, allir alþm. að þeirri löggjöf. Ég hygg að vegur Alþ. hafi vaxið með þjóðinni við þá afgreiðslu málsins. Og ég vil taka undir það, sem aðrir þm. hafa sagt hér, að ég trúi því ekki fyrr en ég tek á að einhverjir stjórnmálaflokkar í landinu skerist úr leik í þessu efni, jafnvel þó að þeir séu óánægðir með þá aðferð sem notuð er til tekjuöflunar. Það er þýðingarmikið að hraða þessu máli, vegna þess að það má segja að þeir í Neskaupstað bíði raunverulega eftir ákvörðun, sérstaklega í sambandi við endurbyggingu síldarverksmiðjunnar, því að þeir leggja á það hina mestu áherslu að unnt verði að endurbyggja síldarverksmiðjuna það fljótt að hún geti tekið til starfa fyrir næstu loðnuvertíð, 1976.