03.03.1975
Efri deild: 53. fundur, 96. löggjafarþing.
Sjá dálk 2063 í B-deild Alþingistíðinda. (1640)
95. mál, vegalög
Ragnar Arnalds:
Herra forseti. Ég ætla hér ekki að fjalla um efni frv. ellegar þær brtt., sem fram hafa komið frá hv. samgn., enda er ég samþykkur þessum till. svo langt sem þær ná. En ein er sú till., sem hv. samgn. hefur gert, sem ég tel að mætti ganga eilítið lengra en hún gerir, og það er 5. brtt. við 11. gr.
Hv. þm. Steingrímur Hermannsson hefur lagt fram till. ásamt tveimur öðrum þm. d. um að árlega skuli halda eftir 35% af heildarframlagi því, sem veitt er til lagningar þjóðvega í kaupstöðum og kauptúnum, og skuli því fé ráðstafað eftir till. vegamálastjóra að fenginni umsögn Sambands ísl. sveitarfélaga, til að auðvelda kauptúnum og kaupstöðum að flýta gerð vega með bundnu slitlagi og jafna þann mismun sem er á milli staða að þessu leyti. Ég er algerlega samþykkur þeirri hugsun, sem felst í þessari till., og mun styðja hana hvort heldur hún verður í þessum búningi eða eitthvað lítillega breytt í samræmi við málflutning þann sem kom fram hjá nokkrum hv. dm. áðan.
En till. n., sem ég geri aths. við, er að aftan við gr. komi: „Heimilt er að láta þetta ákvæði einnig ná til þéttbýlis með 100–200 íbúa.“ Ég er algerlega samþykkur því að víkka þessa heimild út og að þorp af þessari stærð verði tekin með. En ég fæ ekki skilið af hverju menn hafa látið staðar numið við þessa tölu, 100. Ég bendi á það, að með þessu eru skilin eftir allmörg þorp, sem eru þó af þeirri stærð að þar er um skipulagsbundna þéttbýlismyndun að ræða. Þar er um að ræða götur og vegi og þörfin virðist vera alveg sú sama hjá þessum þorpum eins og þeim sem hafa náð stærðinni 100, og ég sé ekki að séu nein rök fyrir því að skilja þessi þorp eftir. Ég skal benda á um hvaða þorp er að ræða sem þarna gætu komið til greina. (Gripið fram í.)
Svo að ég byrji hér vestanlands, þá er fyrst að telja Rif, þar sem eru rúmlega 80 íbúar, Drangsnes, þar sem eru milli 80 og 90 íbúar, Borðeyri, þar sem eru liðlega 40 íbúar, og Varmahlíð, þar sem eru liðlega 60 íbúar. Ég tel að allir þessir staðir ættu þarna að teljast með. En vegna þess að gripið var fram í fyrir mér og Varmahlíð nefnd sérstaklega, þá er svo sannarlega ekki að ástæðulausu að sá staður er nefndur sérstaklega, vegna þess að þar er um að ræða mjög fjölfarna þjóðvegi í gegnum þorpið, bæði þjóðveginn frá Sauðárkróki suður og einnig hringveginn sjálfan, sem liggur beinlínis í gegnum þorpið og veldur því að staðurinn er í miklum rykmekki á góðviðrisdögum að sumri til. Ég fæ ekki séð, að þar sé ekki einmitt um mjög hliðstætt vandamál að ræða og þau sem menn hafa verið að tala hér um á öðrum stöðum sem stærri eru.
Ég skal halda upptalningunni áfram. Það er Litli-Árskógsandur með um rúmlega 80 íbúa, Hjalteyri með liðlega 60 íbúa, Svalbarðseyri með liðlega 70 íbúa, Kópasker með rétt um 100 íbúa. Ég veit ekki hvort Kópasker er komið yfir markið nú þegar, það má vel vera, en ég held það sé alveg á mörkunum. Má þá ekki mikið út af bregða, þarf kannske ekki að flytja nema svo sem ein fjölskylda burt aftur til þess að sá staður detti niður fyrir markið 100. Svo að ég haldi áfram upptalningunni, þá er Bakkafjörður með liðlega 50 búa, Kirkjubæjarklaustur með liðlega 50 íbúa, líklega fast að 60, og Lagarfell á Fljótsdalshéraði með liðlega 80 íbúa. Það er sem sagt sá hluti þéttbýlismyndunarinnar við Lagarfljótsbrúna sem er norðan við brúna og tilheyrir ekki Egilsstöðum. Svo eru auk þess í þessum hópi tveir þéttbýlisstaðir sem komnir eru til vegna raforkuframkvæmda, þ. e. a. s. annars vegar Búrfell með liðlega 70 íbúa, hversu lengi sem það verður nú. Það má vel vera að með stöðugum raforkuframkvæmdum á þeim slóðum nái sá staður varanlegri stærðargráðu. Svo er það Ljósafoss með u. þ. b. 90 íbúa.
Þetta eru samtals 13 þorp, sem hér um ræðir og mörg þeirra eru einmitt þess eðlis, að þau hafa ríka þörf fyrir að eitthvað sé gert við þjóðvegi, sem liggja um þau.
Ég hjó eftir því, að hv. þm. Helgi F. Seljan nefndi, að það gæti verið álitamál hvort gera ætti slíka breyt. þar sem þessir staðir misstu þá fjárveitingar úr sýsluvegasjóðum til vegagerðar. En ég vek á því athygli, að till. samgn. er fyrst og fremst heimildarákvæði sem skerðir ekki rétt þessara staða til fjárveitinga úr sýsluvegasjóði, og mér hefur verið tjáð af frsm. n. að það sé ekki um það að ræða að þessir staðir missi þau framlög. Þetta er heimildarákvæði, sem heimilar að vandamál þessara staða séu sérstaklega skoðuð.
Ég vil óska mjög eindregið, að hv. d. taki til vandlegrar skoðunar hvort ekki sé í lagi að miðað yrði við lægri tölu en 100, og vil í því tilefni leyfa mér að bera fram brtt. um að hér verði um að ræða þéttbýliskjarna með 50–200 íbúa. Allir þeir staðir nema einn, sem ég nefndi áðan, ná þeirri tölu. Sá eini, sem nær ekki þeirri tölu, er Borðeyri, er rétt fyrir neðan og nær henni þá kannske bráðlega. Borðeyri er reyndar ekki beinlínis í þjóðbraut, þó að þjóðvegurinn sé þar skammt frá. Vitaskuld gæti komið til greina að miða töluna við 40, en till. mín er svo hljóðandi og ég legg hana fram sem skriflega brtt.: „Við 11. gr. Aftan við gr. komi:
Heimilt er að láta þetta ákvæði einnig ná til þéttbýlis með 50–200 íbúa.“
Ég vil leyfa mér að leggja þá till. fram. Ég er eindregið hlynntur þeim uppástungum, sem hafa komið fram í þessum umr., að ákvæði 11. gr. verði skoðuð svolítið nánar milli umr. og ég tek það því fram að ég mun draga þessa till. aftur til 3. umr. ef hugsanlegt væri að hægt væri að ná um hana samkomulagi milli umr.