05.04.1976
Neðri deild: 87. fundur, 97. löggjafarþing.
Sjá dálk 2979 í B-deild Alþingistíðinda. (2472)
23. mál, umferðarlög
Dómsmrh. (Ólafur Jóhannesson):
Herra forseti. Ég efast ekki um að hv. allshn. hefur athugað þetta frv. gaumgæfilega og velt því fyrir sér á ýmsa vegu. En niðurstaða hennar er sú, eins og kom fram á síðasta fundi í þessari hv. d., að hún leggur til að felld séu niður þau ákvæði frv. sem fjalla um nýskipan á skráningu ökutækja eða bifreiða. En þetta var og er kjarni þessa frv.
Ég vil láta það koma fram að ég get ekki fallist á þessa niðurstöðu n. og þau sjónarmið sem sú niðurstaða er byggð á. Hins vegar geri ég ráð fyrir því að þar sem n. öll er sammála um þessa niðurstöðu, þá sé gagnslítið að vera að eyða mjög mörgum orðum að því.
N. hefur fengið nokkrar umsagnir um frv. og mér sýnist svo við lauslega athugun á þessum umsögnum að þær séu flestar jákvæðar að því er varðar þetta nýja skipulag á skráningu. Þó að í sumum þessara umsagna séu aths. um sum atriði og bollaleggingar um önnur, þá sýnist mér að þetta sé niðurstaðan hjá langflestum þeim umsagnaraðilum sem látið hafa í té umsögn. Þar nefni ég fyrst til þá aðilana sem ég tel hafa langmesta reynslu og ég vil segja þekkingu varðandi þessi mál. Þar nefni ég til Bifreiðaeftirlit ríkisins og lögreglustjórann í Reykjavík, en þetta eru þeir aðilar sem hafa auðvitað langmesta reynslu í þessum efnum. Ég nefni enn fremur til umsögn frá Samvinnutryggingum sem er langstærsta tryggingafélagið. Sú umsögn var jákvæð að þessu leyti þótt bent sé á viss atriði í því sambandi. Umsögn Ábyrgðar, tryggingafélags bindindismanna, er jákvæð. Umsögn bifreiðaeftirlitsmanna er í raun og veru jákvæð um þetta atriði, en þeir taka þó fram að skoðanir séu skiptar hjá bifreiðaeftirlitsmönnum um þetta atriði. Hins vegar má svo segja að það séu umsagnir eins og Félags ísl. bifreiðaeigenda og Hagtryggingar víst sem eru neikvæðar að þessu leyti. Samband Ísl. tryggingafélaga bendir í raun og veru á kosti og galla þessa nýja kerfis, en án þess að kveða upp dóm um það, þannig að mér virðist að þessar umsagnir bendi frekar í þá átt að það sé skynsamlegt að taka upp þetta nýja kerfi sem frv. gerði ráð fyrir.
Það var bent á það af hv. frsm. að þessari nýju skipan gætu fylgt vissir annmarkar að því leyti til að það gæti leitt til óvissu í sambandi við eigendaskipti á bifreiðum og varðandi veðsetningu. En ég held að úr þessu hvoru tveggja hafi hv. flm. gert fullmikið. Það er að sjálfsögðu svo að veðsetning á bifreiðum er mikið notuð hér á landi, miklu meira en í nágrannalöndum, og bifreiðar eru að sjálfsögðu lausafé og þess vegna gildir það að það verður að fara fram þinglýsing ef flutt er samkv. gildandi lögum á milli umdæma. En það er gert ráð fyrir því að þessi ákvæði í lögum um hina nýju skráningu taki þá fyrst gildi þegar dómsmrh. ákveður, og það hefur alltaf verið gert ráð fyrir því, hvort sem það kemur nægilega fram í grg. með frv. eða hvort sem það hefur komið nægilega fram í framsögu á sínum tíma, að það yrði, áður en þessi skipan tæki gildi, að setja nýjar reglur um þinglýsingu að þessu leyti, og með nýjum reglum að því leyti til ætti að vera hægt að koma í veg fyrir þessa óvissu eða a.m.k. gera hana tiltölulega litla.
Þá held ég að hv. frsm. hafi bent á það sem rök fyrir niðurstöðu n. að breyting til hins nýja horfs gæti haft óheppileg áhrif varðandi skiptingu í áhættusvæði eða áhættuflokka. Það er að sjálfsögðu svo, eins og menn þekkja, að landinu er skipt í áhættusvæði varðandi þetta og íðgjöld mismunandi á hverju áhættusvæði. Ég skal ekki ræða það hér hvort þessir hættir, sem tíðkast hafa, eru að öllu leyti heppilegir eða ekki, heldur byggja á því sem er. En ég held að það sé ekki mikil hætta á því að nýr eigandi verði fyrir neinu tjóni í þessu sambandi af þessum völdum, vegna þess að það er svo mikil ábyrgð, sem á hann er lögð í sambandi við ökutækið, að fyrri eigandi hlýtur að hafa hagsmuni af því að gæta þess að tilkynnt sé um eigendaskiptin. Þess vegna held ég að það sé gert of mikið úr þeim annmarka sem á kynni að vera að þessu leyti.
En aðalmarkmiðið og atriðið með þessum ákvæðum í frv. var að reyna að koma á meiri hagræðingu og sparnaði. Það er að vísu rétt að það er ekki hægt að reikna það út með nákvæmni hver sá sparnaður mundi verða, og hv. allshn. hefur ekki viljað gera mikið úr þeim sparnaði. Það er þó augljóst af grg., sem frv. fylgir, að það kveður ákaflega mikið að umskráningum. Það er birt tafla um þær í grg. með frv. og hún ber með sér að það eru ákaflega margar umskráningar sem fara fram, og ég held að það gefi auga leið að það hlýtur að vera kostnaður því samfara, hljóta að fara æðimörg dagsverk í að koma þessari umskráningu við. Það er rétt að það hefur ekki farið fram nýleg áætlun um sparnað við breytt skráningarkerfi. En á árinn 1972 var áætlað, miðað við rið 1971, að sparnaður við Bifreiðaeftirlitið yrði um 3.5–4 millj. kr. Frá 1971 til 1975 hefur kostnaður við Bifreiðaeftirlitið liðlega fjórfaldast. Forstöðumaður Bifreiðaeftirlitsins, sem þessum málum ætti að vera kunnugastur, hefur tjáð mér að hann teldi, að sparnaður af þessu nýja skipulagi, ef upp væri tekið, gæti orðið hjá Bifreiðaeftirlitinu einu um 20 millj. á ári. Sjálfsagt þykja mönnum 20 millj. ekki mikið fé hér á hv. Alþ., en þó eru það 20 millj. og þær mætti nota til einhvers annars ef hægt væri að spara þær á þessum lið.
Þessir hættir um skráningu hafa, að ég held, verið teknir upp í nágrannalöndum okkar, og ég veit ekki betur en þeir hafi gefist þar vel. Þess vegna sýnist mér að það hafi verið eðlileg sú breyting sem gert er ráð fyrir í þessu frv. Það tekur dálítinn tíma að koma henni á og þess vegna gert ráð fyrir því í gildistökuákvæði frv. að það fari eftir nánari ákvörðun dómsmrh. En breytingin hefur verið undirbúin á ýmsan hátt. Sú vinna, sem hefur verið lögð í það, fer að vísu ekki til ónýtis. Hún kemur að gagni að öðru leyti. Samt sem áður held ég að þegar menn athuga þetta mál, þá hljóti þeir að komast að þeirri niðurstöðu að það skipulag, sem gert var ráð fyrir að taka upp með þessu frv. varðandi skráningu, sé eðlilegt.
Ég held að það, sem hér hefur komið til greina og dregið úr mönnum, sé einkanlega tvennt: annars vegar það tregðulögmál sem oft verður vart þegar gera á einhverjar breytingar frá kerfi sem menn hafa alist upp við og þeir þekkja, hins vegar viss tilfinningasemi. Það er þannig, og ég skal ekkert vera að gera lítið úr því, að ýmsum bíleigendum þykir vænt um sitt bílnúmer og vilja halda því. Þetta getur verið skiljanlegt, en má að mínum dómi ekki standa í vegi fyrir því að gerð sé á þessu skynsamleg breyting ef menn eru á annað borð á því að rétt sé að hverfa að þessum háttum. Það er af þessari ástæðu, sem bifreiðastjórar, margir hverjir a.m.k., eru heldur andstæðir þessu frv. eða þeirri skipan sem gert var ráð fyrir að taka upp með því. Og það er sjálfsagt tilfinningasemi fyrst og fremst. Kannske er það hégómaskapur vissrar tegundar í vissum tilfellum hjá þeim sem hafa lágt númer, þá vilja þeir gjarnan halda því og gjarnan geta látið það ganga í ættir, kannske marga ættliði. Einhvern tíma held ég að það hafi verið í einhverri góðri revíu eftir þá ágætu revíuhöfunda, Jónas Árnason og Jón Múla, að það var vikið að einhverju bílnúmeri sem var ákaflega dýrmætt og eftirsótt. Ég held að hann hafi heitið Gunnar Hámundarson, ef ég man rétt, sem hafi haft þetta númer. Ég man ekki hvort það var í D'eleríum Búbónis eða einhverju öðru leikriti sem þetta var. En þar hafa menn sjálfsagt getað fengið góða spegilmynd og nokkuð sanna mynd af því, hvað menn, sumir hverjir, vilja gefa fyrir það að fá það lága bílnúmer og fá að halda því. Eins og ég sagði, þá get ég svo sem vel skilið þessar tilfinningar manna sem eru bundnar við ákveðin bílnúmer og skal ekkert vera að lasta það.
Þetta frv. er stjfrv., en þetta er auðvitað svo algerlega ópólitískt mál að menn fara nú varla að taka afstöðu í því eftir flokkum. Þess vegna geri ég það ekki að neinu kappsmáli að frv. verði afgreitt í sinni upphaflegu mynd, heldur sætti ég mig auðvitað við það sem meiri hl. Alþ. ákveður í þessu efni. En ég endurtek að hér er þinginu að mínum dómi gefið færi á því að koma við hagræðingu og umtalsverðum sparnaði, og ef menn vilja spara, þá verða menn einhvers staðar að byrja.