20.04.1977
Sameinað þing: 78. fundur, 98. löggjafarþing.
Sjá dálk 3380 í B-deild Alþingistíðinda. (2385)
220. mál, skipulagsskrá fyrir Þjóðhátíðarsjóð
Svava Jakobsdóttir:
Herra forseti. Það er rík ástæða til að taka undir aðfinnslur hv. 9. landsk. þm. um það, hvernig staðið hefur verið að þessu máli. Það er alveg rætt, sem fram hefur komið hjá henni, að Alþ. stendur frammi fyrir gerðum hlut í mjög viðkvæmu máli, að ég hygg, því ég efa það ekki að allir hv. alþm. vilja að einhugur sé um þetta mál og það leysist ekki upp í deilur. En aðfinnslur hennar eru fyllilega réttmætar og ég tek undir þær að öllu leyti. Ég vil þó benda bæði henni og öðrum hv. þm. á það, að hér er síður en svo við seðlabankastjóra einan að sakast, nema hann hafi hæstv. ríkisstj. alveg í vasa sínum. (Gripið fram í: Hann gerir það.) Hæstv. ríkisstj. var í lófa lagið að bera þetta frv. undir þingflokka áður en ríkisstj. samþ. það og lagði það hér fram á þingi. En það kemur á daginn, að ekki einu sinni stjórnarflokkarnir höfðu fengið tækifæri til þess að fjalla um það áður en það sást hér í sölum Alþ., hvað þá stjórnarandstöðuflokkarnir.
Ef þessi vinnubrögð hefðu verið viðhöfð og Alþ. sýnd sú virðing sem því ber, þá hefðum við væntanlega losnað við deilur um það, hvort féð skyldi renna til þessa málefnis eða hins, sem er í rauninni ákaflega erfitt að gera upp á milli. Þetta eru málaflokkar sem allir eru fjárvana og brýnt er að sinna. Ég vil því leyfa mér, jafnframt því sem deilt er á vinnubrögð seðlabankastjóra, að deila á hæstv. ríkisstj. fyrir þá framkomu sem hún hefur sýnt hv. Alþingi.
Ég er hlynnt því eins og fleiri hv. þm., að Þjóðarbókhlaðan fái til umráða eitthvað af því fé sem hér á að ráðstafa. En ég vil benda á það, að annað atriði hefði mjög komið til mála og hefði verið nauðsynlegt að ræða í þingflokkum, og það er, hvort átti að stofna sjóð með takmörkuðu ráðstöfunarfé árlega eða hvort ætti að úthluta þessum 300 millj. kr. í einu, þannig að verulega sæist árangur þessarar þjóðhátíðargjafar. Ef þessar 300 millj. hefðu runnið óskiptar til Þjóðarbókhlöðu, þá hefði vissulega munað um það. En nú á að saxa þetta niður. Ég hygg að það séu 30 millj. á ári sem á að skipta hér til náttúruverndar og varðveislu fornminja, og þá vaknar sú spurning, hvort muni í rauninni muna mikið um þetta þegar sjóðir rýrna ár frá ári í okkar verðbólguþjóðfélagi.
En það, sem kom mér til þess að kveðja mér hljóðs, voru aðallega þau ummæli hv. 9. landsk. þm., að hún gerði sér ekki vonir um að till. hennar næði fram að ganga hér á Alþ. Mér fyndist það ákaflega alvarlegt mál fyrir Alþ. og fyrir Þjóðarbókhlöðu ef tillaga um framlag til Þjóðarbókhlöðu yrði felld hér á Alþ. Ég óttast að það verði erfiðara uppdráttar í framtíðinni að fá samþykktir fyrir framlögum til Þjóðarbókhlöðunnar ef Alþ. er búið að fella það að hún fái eitthvað af þessu fé, úr því till. um það er fram komin.
Ég vil því lýsa þeirri skoðun minni, að ég tel höfuðnauðsyn að ná samstöðu um þetta mál, og því fagna ég því, að till. skuli fram komin nú til þess að n., sem fær þetta til umfjöllunar, geti athugað þetta mál í ró og næði, kynnt sér vilja alþm. og reynt að búa svo um hnútana að málið verði afgreitt með samstöðu. En ég vil ítreka það, að ég held að það sé ekki Alþ. til sóma ef það fellir framlög til Þjóðarbókhlöðu, með allar þær viljayfirlýsingar og till. að baki sem hér hafa verið fluttar um þá stofnun.
Um Þjóðarbókhlöðu að öðru leyti ætla ég ekki að ræða hér við þessa umr. En menntmn. Nd. hefur í vetur heimsótt Landsbókasafn og Þjóðskjalasafn og við höfum skoðað þar allar hirslur, og okkur er vel kunnugt um að það ástand er algjörlega óviðunandi og þessi mál verður að taka föstum tökum. Og ég verð að segja það fyrir mitt leyti, þó ég hafi fulla samúð með þeim málefnum sem Þjóðhátíðarsjóði er ætlað að sinna samkv. þeirri till. sem hér liggur fyrir, að ég veit ekki hvað það er, sem getur kallast verðmæti þessa lands og íslenskrar menningar, ef það er ekki bókin.