14.12.1976
Sameinað þing: 31. fundur, 98. löggjafarþing.
Sjá dálk 1228 í B-deild Alþingistíðinda. (835)
1. mál, fjárlög 1977
Eðvarð Sigurðsson:
Herra forseti. Á þskj. 176 flyt ég nokkrar brtt. ásamt öðrum, þær eru merktar í og II á þessu þskj., og vil ég þá fyrst byrja á II sem ég flyt með hv. þm. Gylfa Þ. Gíslasyni og Karvel Pálmasyni. Sameiginlegt með öllum þessum till. er að þær varða starf verkalýðshreyfingarinnar.
Ég vil þá fyrst geta till. sem er nr. 5 á H. Það er hækkun á framlagi til Félagsmálaskóla alþýðu. Félagsmálaskóli alþýðu hóf starf sitt í byrjun ársins 1975. Hlutverk skólans er að mennta trúnaðarmenn verkalýðshreyfingarinnar. Starfsemi verkalýðsfélaganna hefur á síðari árum gerst æ fjölþættari og starfsemi þeirra hefur farið inn á ýmis ný svið sem þarf að mörgu leyti, má segja, sérmenntunar við. Í þessu efni má kannske ekki síst minna á að öll samningagerð er nú með öðrum hætti en var fyrr á árum og á þar ekki hvað sístan þátt ríkisvaldið sjálft, ríkisstj., sem leggur á borð samningsaðila alls konar hagfræðilega útreikninga og hvers konar töflur og tölvísi þegar við samningaborð er sest. Það gefur auga leið að menn þurfa að fá þjálfun í því að fást við slík störf. En þegar athugað er það fjármagn, sem varið er til mennta- og skólakerfisins í landinu, þá blasir við sú staðreynd að fólkið í verkalýðshreyfingunni, sem hefur komið þessum skóla upp með ærnum kostnaði, verður að standa eitt undir öllum kostnaði, — þetta sama fólk sem ég vildi segja að stendur að verulegu leyti undir menntunarkostnaðinum í landinu. Fé til þessa skóla var veitt 1 fyrsta sinn á fjárl. yfirstandandi árs, 1 millj. kr. Þessi upphæð er nú af fjvn. hækkuð um 300 þús. Till. okkar er um að hækka þessa 1 millj. í 2 millj. Það er nú allt sem fram á er farið. Ég vil geta þess að þessar 2 millj. eru aðeins lítill hluti upp í kostnað byggingarframkvæmda sem nú standa yfir í Ölfusborgum vegna Félagsmálaskólans. Ég ætla ekki að hafa fleiri orð um Félagsmálaskólann, en ég vil leyfa mér að segja það, að það er hrein svívirða ef þessi skóli er ekki af ríkissjóði styrktur betur en nú er gert ráð fyrir.
Aðrar till. undir þessum tölul., þ.e.a.s. till. nr. 2, 3 og 4, eru um hækkun á framlagi vegna byggingar orlofsheimila verkalýðssamtakanna úr 8 millj. í 10.4 millj., til Alþýðusambandsins vegna Menningar- og fræðslusambands alþýðu úr 3 millj. í 3.3 millj. og til Alþýðusambandsins vegna alþýðuorlofs hækkun úr 950 þús. í 1250 þús. Hér er aðeins um það að ræða að hækka þessa liði örlítið til samræmis þeirri hækkun sem orðið hefur á verðlagi frá því að þessir liðir voru ákveðnir í fjárl. yfirstandandi árs. Aðrar breytingar eru ekki varðandi þessa liði. Það gefur auga leið og ég vil alveg sérstaklega í þessu sambandi leggja áherslu á till. um hækkun til byggingar orlofsheimila verkalýðssamtakanna. Fyrir liggur núna að verkalýðshreyfingin á Vestfjörðum, sem ekki hefur enn þá byggt sín orlofshús, er nú að leggja í stórframkvæmdir, tugmilljónaframkvæmdir, á þessu sviði. Á Austfjörðum verður einnig í vor lagt í viðbótarframkvæmdir og þar er einnig um tugmilljónaframkvæmdir að ræða. Og eins er um þá aðra staði sem þegar hafa verið byggðir upp, að þar standa fyrir dyrum einnig nýbyggingar. Ég þarf ekki að fara um það mörgum orðum hve nauðsynlegt er að einmitt þessar orlofsbúðir verkalýðshreyfingarinnar verði efldar. Það er langsamlega ódýrasti og ég vil segja allra besti háttur sem venjulegt alþýðufólk hefur til þess að njóta sumarleyfa.
Undir þessum sama tölul. eru einnig tveir nýir liðir sem ekki hafa verið í fjárl. áður. Annar er til Norræna verkalýðsskólans í Genf, framlag upp á 300 þús. kr. Þessi skóli er rekinn af alþýðusamböndunum á öllum Norðurlöndunum.
Alþýðusamband Íslands hefur tekið nokkurn þátt í rekstri skólans, en hefur ekki fjármagn til að gera það svo að sómasamlegt sé. Ég vil einnig taka það fram að þessi skóli er ekki aðeins rekinn af verkalýðs- eða alþýðusamböndunum á Norðurlöndunum, heldur leggja ríkisstj. allra Norðurlandanna verulegt fjármagn til þessa skóla nema ríkisstj. Íslands. Það var, held ég, eitt árið, ég man nú ekki nákvæmlega hvenær það var, þegar Hannibal Valdimarsson var félmrh., þá var nokkur styrkur veittur til skólans, en hann hefur síðan fallið niður. Þessi skóli hefur verið sóttur hingað til og af miklum vanefnum af Alþýðusambandinu af 8 mönnum, og þeir, sem þangað hafa farið, róma mjög hve gott þeir hafa haft af dvölinni þar. Ég legg áherslu á að þessi liður verði nú tekinn inn á fjárlög aftur. Hér er um smávægilega upphæð að ræða, meira kannske til þess að geta sagt að ríkisstj. Íslands eða ríkissjóður Íslands sé með í þessu starfi sem fram fer á vegum verkalýðshreyfingarinnar á Norðurlöndum í Genf.
Hinn nýi liðurinn, sem um er að ræða, er 200 þús. kr. styrkur til Sögusafns verkalýðshreyfingarinnar. Sögusafni eða vísi að Sögusafni verkalýðshreyfingarinnar hafa Alþýðusambandið og Menningar- og fræðslusamband alþýðu reynt að koma upp. Það er nú þegar kominn nokkur vísir að þessu safni. En þetta er mikið starf og þarf töluverða fjármuni til þess að hægt sé að sinna þessu starfi eins og vert er. Það er enginn efi á því að þegar er mikill skaði skeður að þetta starf skuli ekki hafa verið hafið fyrr. Það eru áreiðanlega mörg verðmæti þegar farin forgörðum, bæði í rituðum heimildum og kannske ekki síður í minni þeirra sem voru með á frumskeiði verkalýðshreyfingarinnar, en þeir eru nú sem óðast að týna tölunni. En áreiðanlega væri það mjög verðmætt ef við hefðum fjármuni til þess að hefja þetta starf, og um þá fjárhæð, sem hér er um að ræða, 200 þús., má kannske segja það sama og varðandi Verkalýðsskólann í Genf, að hér er nánast um það að ræða að setja þessa liði á blað.
Till., sem er undir I, flyt ég ásamt Guðmundi H. Garðarssyni, Gylfa Þ. Gíslasyni og Karvel Pálmasyni. Sú till. varðar Listasafn Alþýðusambands Íslands og er um 2 millj. sem stofnkostnað við Listasafnið. Ég vænti þess að öllum hv. þm. sé kunnugt um þetta Listasafn, en stofn þess er hin stórhöfðinglega gjöf Ragnars Jónssonar sem hann gaf Alþýðusambandinu og tileinkaði erfiðismönnum í landinu, geysiverðmætt málverkasafn. Þetta safn hefur síðan verið aukið nokkuð. En því háir æðimikið að það er ekki í góðum húsakynnum, en nú stendur til og er raunar þegar komið nokkuð á veg að Listasafnið fái húsakynni í því húsi við Grensásveg sem Alþýðusambandið er nú að eignast og flytur bækistöðvar sínar til, vonandi innan ekki langs tíma, og meiningin er að Listasafnið fái eina hæð í því húsi, efstu hæðina, til afnota, og þar væri um mjög góða aðstöðu að ræða. Verkalýðsfélögin, einkum hér á höfuðborgarsvæðinu, eru nú að bindast samtökum um að fjármagna þessa hæð fyrir Listasafnið. Hér er um fjármuni að ræða sennilega eitthvað á bilinu 50–60 millj. Það, sem fram á er farið hér, eru aðeins 2 millj., og má segja að það er nánast til þess að veita ríkissjóði þann heiður að vera þátttakandi í því að koma húsakynnum yfir þetta safn.
Herra forseti. Ég ætla ekki að hafa langt mál um þessar till. Ég hef þegar gert grein fyrir þeim. En eins og í pottinn er búið við 2. umr. fjárl. núna, þá mun ég taka til baka til 3. umr. veigamestu till. á þessu þskj., þ. á m. þá till. sem ég gat nú um síðast, um Listasafnið, till. um Sögusafnið og byggingu orlofsheimili og einnig framlagið til Félagsmálaskólans og til Norræna verkalýðsskólans í Genf. Ég vænti þess að hv. fjvn. sjái sér fært að verða við þessum till. Hér er um smámuni eina að ræða í öllum þeim stóru upphæðum sem fjárl. eru nú orðin, en það, sem er sameiginlegt þessum till., er að ríkið sjái sóma sinn í því að koma meira til móts við það menningarstarf sem innt er af hendi í verkalýðshreyfingunni en nú er.