15.12.1976
Neðri deild: 23. fundur, 98. löggjafarþing.
Sjá dálk 1265 í B-deild Alþingistíðinda. (875)
128. mál, Bjargráðasjóður
Gunnlaugur Finnsson:
Virðulegi forseti. Mér finnst ástæða til að fagna því að fram er komið frv. til breyt. á l. um Bjargráðasjóð. Mér finnst eðlilegt að minna aðeins á það, um leið og mælt er fyrir þessu frv., að við setningu laga um viðlagatryggingu vorið 1975 urðu hér uppi allmiklar umr. um það að nokkurt bil væri á milli þeirra fjármuna sem tryggðir yrðu í Bjargráðasjóði annars vegar og í Viðlagasjóði hins vegar. Viðlagatryggingin kom í kjölfarið á hamförunum í Vestmannaeyjum, og mönnum varð þá ljóst að það þurfti að safna fjármagni til að standast slík áföll. Í leit að tekjustofnum fyrir slíka tryggingu var helst að því hallast að um viðbótartryggingu yrði að ræða við brunatryggingar, en það hafði vissulega því annmarka, svo sem margsinnis hefur verið minnt á, að fjölmörg mannvirki heyra ekki undir viðlagatrygginguna. Þar má nefna t.d. öll hafnarmannvirki á Íslandi, allar vatnsveitur, holræsi, hitaveitur, allar brýr og alla vegi, raforkuver, þau sem ekki eru brunatryggð sérstaklega, og svo mætti lengi telja. En bara af þessari upptalningu má sjá að hér er um stórkostlegustu mannvirki á Íslandi að ræða.
Ég geri mér grein fyrir því að Bjargráðasjóður getur ekki orðið tryggingasjóður að fullu til þess að bæta skaða sem yrði í náttúruhamförum á þessum mannvirkjum. En ég tel að það sé rétt að hv. þm. geri sér grein fyrir því að það eru þó enn þá í landinu mjög mikil verðmæti, sem eru ótryggð, og að við búum við það áfram að ríkissjóður verður að vera reiðubúinn hverju sinni, ríkisstj. og Alþ., að taka við slíkum áföllum. Við höfum fengíð dæmi um þetta frá Kópaskeri varðandi það sem gerðist þar á liðnu ári. Við sjáum á því, sem fylgir frv., að hér er ekki um geysimiklar upphæðir að ræða. Hlutur sveitarfélaganna er þrefaldaður og það mun vera heldur minna en verðlagsbreytingar hafa orðið frá árinu 1970 til dagsins í dag. Þess vegna er ástæða til þess að leiða hugann að því, hvort ekki væri rétt að framlagi sveitarfélaganna fylgdi sú kvöð að þau hækkuðu með breyttu verðlagi þannig að það þyrfti ekki að brjóta upp lögin með vissu millibili, helst árlega, til að leiðrétta þær greiðslur. Mér sýnist, miðað við þær greiðslur sem hafa átt sér stað að undanförnu, að hlutur sveitarfélaganna hafi verið 11 millj. kr. á yfirstandandi ári, 50 kr. á mann í 220 þús. manna þjóðfélagi, og muni þá fara upp í 33 millj. þegar frv. hefur öðlast lagagildi, sem ég vænti að verði. Og það er nokkurt ósamræmi varðandi verðtryggingu.
Ég vil vekja athygli á því að iðgjald til Viðlagatryggingarinnar er verðtryggt, vegna þess að tryggingafélög hækka alltaf brunabótamatið, og í þeirri deild Bjargráðasjóðsins, sem kölluð er búnaðardeild, eru framlögin raunar líka verðtryggð, því þar er um að ræða prósentu af verðlagi. Þá er það aðeins þessi hluti bjargráðasjóðstryggingarinnar sem er óverðtryggður. Ég minnist á það hér af því að mér finnst rétt að það atriði yrði skoðað betur. En sérstaklega vildi ég leggja áherslu á það, að ég lít svo á að með setningu laganna nú og þar sem ekki hefur verið enn hreyft við endurskoðun á viðlagatryggingunni, svo sem talað var um við lagasetninguna 1975, að með því hafi í rauninni verið mörkuð sú stefna að dýrustu mannvirkin í landinu verði ótryggð og á ábyrgð ríkissjóðs.