03.04.1978
Efri deild: 73. fundur, 99. löggjafarþing.
Sjá dálk 3017 í B-deild Alþingistíðinda. (2220)

226. mál, stimpilgjald

Fjmrh. (Matthías Á. Mathiesen) :

Herra forseti.

Hér er til umr. frv. til nýrra heildarlaga um stimpilgjald. Samhliða frv. þessu er flutt frv. til laga um breyt. á lögum um aukatekjur ríkissjóðs, og verður að skoða ákvæði þessara frv. í samfellu.

Samkvæmt gildandi lögum er gjaldtaka af skjölum þríþætt. Í fyrsta lagi er tekið af þeim stimpilgjald samkvæmt ákvæðum stimpilgjaldalaganna frá 1921, og ræðst hæð þess af fjárhæð viðkomandi skjals. Í öðru lagi er tekinn 140% stimpilgjaldsviðauki af flestum hinna stimpilskyldu skjala, en viðauki þessi hefur verið samþykktur til eins árs í senn undanfarna áratugi. Í þriðja lagi er við þinglýsingu tekið sérstakt þinglýsingargjald, sem eins og stimpilgjaldið er háð fjárhæð hinna þinglýstu skjala. Með frv. þessu er lagt til að öllum þessum gjöldum verði steypt saman í eitt gjald, stimpilgjald, en stimpilgjaldsaukinn verði felldur niður svo og þinglýsingargjaldið í núverandi mynd. Ekki þykir þó fært að fella þinglýsingargjaldið niður með öllu, en þess í stað er lagt til að fyrir þinglýsingu verði tekið tiltölulega lágt fast gjald óháð fjárhæð hinna þinglýstu skjala, svipað því og nú gerist um veðbókarvottorð.

Þessi breyting ætti að horfa til verulegrar einföldunar, þannig að gjaldendum ætti að geta orðið ljósara en nú, hvernig gjöldin eru reiknuð, og veruleg vinna ætti að geta sparast við útreikning gjaldanna. Þessari breytingu á gjaldtökunni er ekki ætlað að auka tekjur ríkissjóðs og má ætla að þær verði nær óbreyttar, en nákvæm áætlun um tekjubreytingu, er af frv. þessu leiðir, er örðug vegna þess hve skýrslur um fjölda og fjárhæð stimplaðra og þinglýstra skjala eru ósundurliðaðar. Gjaldtaka af einstökum skjölum breytist hins vegar nokkuð, ýmist til hækkunar eða lækkunar, og vísast til fskj. með frv. um yfirlit yfir þær breytingar. Auk fyrrgreindrar sameiningar gjalda felast í frv. allviðamiklar breytingar á ýmsum ákvæðum stimpilgjaldslaga, enda eru núgildandi lög úrelt orðin að ýmsu leyti, sem engan skyldi undra eftir 57 ára gildistíma. Ég sé ekki ástæðu til að rekja þessar breytingar í smáatriðum, vísa til frv. og athugasemda við einstakar greinar, en vil þó vekja athygli á eftirfarandi atriðum:

Samkvæmt frv. er gert ráð fyrir því, að stimpilgjaldið hlaupi á hærri fjárhæðum en gert er samkvæmt gildandi lögum. Þannig er t. d. stimpilgjald af víxlum 250 kr. af hverjum 100 þús. kr. af fjárhæð víxilsins samkvæmt frv. í stað 0.24% af víxilfjárhæðinni áður. Er þessari breytingu eins og mörgum öðrum, sem í frv. felast, ætlað að spara vinnu við útreikning gjaldanna. Þá er gerð tillaga um breyttan gjaldstofn við útreikning stimpilgjalds af eignarheimildum fyrir fasteignum. Fram til þessa hefur stimpil- og þinglýsingargjald af þessum skjölum verið miðað við söluverð eignarinnar ef það kemur fram á hinu þinglýsta skjali, ella hefur verið miðað við fasteignamatsverð. Þar sem fasteignamatsverðið er allajafna nokkru lægra en gangverð fasteigna hefur þessi háttur við gjaldtöku leitt til þess, að menn hafa látið hjá líða að þinglýsa kaupsamningum og þannig sparað sér hluta stimpilgjalda með því að greiða það af lægri gjaldstofni og um leið sloppið við að greiða þinglýsingargjald bæði af kaupsamningi og af afsali. Þetta hefur hins vegar leitt til verulegrar skerðingar á réttaröryggi fasteignakaupenda, þar sem þeir hafa átt á hættu að skuldheimtumenn seljanda eða grandlausir síðari viðsemjendur hans gætu útrýmt eða skert rétt kaupsamningshafa. Verður að telja mjög óæskilegt að gjaldtökuákvæði dragi á þennan hátt úr réttaröryggi við fasteignakaup, og er því lagt til í 17. gr. frv., að jafnan skuli miða gjaldstofn stimpilgjalds við fasteignamat eða áætlað fasteignamat þegar því verður við komið. Þessi breyting samhliða niðurfellingu þinglýsingargjalds í núverandi mynd ætti að leiða til þess, að opinber gjaldtaka verði mönnum ekki framvegis hindrun við að tryggja réttindi sín.

Þá má nefna að í frv. er lagt til að það breyti ekki stimpilskyldu skjals þó það sé gefið út til tryggingar á öðru skjali. Þannig gerir frv. ráð fyrir að fullt stimpilgjald sé tekið af tryggingarbréfi sem gefið er út til tryggingar á greiðslu víxils, en samkvæmt gildandi framkvæmd er tekið tillit til stimplunar víxilsins við ákvörðun stimpilgjalds af tryggingarbréfunum. Jafnframt er lagt til að stimpilgjald af tryggingarbréfum verði almennt lækkað, þannig að þessi breyting ætti ekki að verða til íþyngingar gjaldendum. Hins vegar ætti þetta að geta sparað nokkra vinnu við ákvörðun stimpilgjalds og flýtt afgreiðslu nokkuð.

Þá er lögð til nokkur breyting á stimplun hlutabréfa. Samkvæmt gildandi lögum nemur stimpilgjaldið 2.4% af verði bréfsins ef bréfið hljóðar á handhafa, en 1.6% ef bréfið hljóðar á nafn. Auk þess eru framsöl nafnbréfa stimpilskyld. Í frv. er lagt til að sama stimpilgjaldið gildi fyrir öll hlutabréf og framsöl þeirra allra verði stimpilfrjáls. Á sama hátt er lagt til að framsöl á réttindum í öðrum félögum en hlutafélögum verði stimpilfrjáls. Loks má geta þess, að viðurlagaákvæði frv. eru mun skýrari en samsvarandi ákvæði í gildandi lögum, og er gerður skýr munur á stjórnvaldsviðurlögum og eiginlegum refsingum, andstætt því sem er samkvæmt núgildandi lögum.

Herra forseti. Ég leyfi mér að leggja til að frv. þessu verði að lokinni þessari umr. vísað til 2. umr. og hv. fjh.- og viðskn.