02.11.1977
Efri deild: 11. fundur, 99. löggjafarþing.
Sjá dálk 370 í B-deild Alþingistíðinda. (296)
36. mál, stjórnarskipunarlög
Jón Helgason:
Herra forseti. Það efni, sem þetta frv. til stjórnarskipunarlaga fjallar um, er mjög yfirgripsmikið þar sem það nær frá ystu mörkum efnahagslögsögu til óbyggða og hæstu fjalla, og ég ætla ekki að fara langt út í að ræða það. Það er aðeins eitt atriði sem ég vildi vekja athygli á, en það er að með þessu frv. á að slá því föstu að afréttir skuli teljast sameign þjóðarinnar, en það hefur verið skilningur margra að þeir eigi að teljast til þeirra sveitarfélaga sem þá hafa nytjað frá örófi alda. Afréttirnir eru ekki eign einstaklinga, þeir eru sameign sveitarfélaganna, eða það hafa sveitarfélögin talið.
Það hefur komið hér fram í ræðum flm., að Alþb. telur að bújarðir séu ekki betur komnar undir stjórn eins eða fárra embættismanna í Reykjavík heldur en bænda. Og þá finnst mér að vakni sú spurning: Af hverju er þessi sameign, afréttirnir, betur komin í höndum þessara manna heldur en fólksins sem býr á þessum landssvæðum? Ég á dálítið erfitt með að koma því heim og saman. Af hverju eiga ekki sveitarfélögin að hafa á afréttunum sama eignarrétt og bændur hafa á bújörðum sínum, hvort sem það verða þar einhvern tíma settar einhverjar takmarkanir, eins og stefnt er að með þessu frv., það skal ég ekkert fullyrða um. En sveitarfélögin bera ábyrgð á þessum afréttum að vissu leyti a.m.k. Á þeim hvílir sú skylda að smala þá, og það hafa þau gert, vegna þess að þau hafa talið að þeim bæri skylda til að gera það vegna þess að þau ættu þetta land. Ef ætti að fara að taka eignarréttinn algerlega af sveitarfélögunum og ríkið taka hann, þá finnst mér að það hljóti að vakna a.m.k. sú spurning, hvort það fylgi þá ekki einhverjar skyldur líka. Þá held ég að það gæti nú orðið þungur baggi fyrir þjóðfélagið eða ríkið. En ég hef ekki orðið var við að það, að sveitarfélög hafi talið sig eiga afréttina, hafi hindrað umferðarrétt um þá. Ég veit ekki betur en þeir hafi verið öllum landsmönnum opnir til umferðar og að njóta þess, sem náttúran hefur þar að bjóða, með því að skoða landið.