27.04.1978
Neðri deild: 86. fundur, 99. löggjafarþing.
Sjá dálk 4020 í B-deild Alþingistíðinda. (3276)

299. mál, jöfnunargjald

Fjmrh. (Matthías Á. Mathiesen) :

Virðulegi forseti. Hér liggur fyrir til umr. frv. til l. um jöfnunargjald.

Með frv. þessu er lagt til að sérstakt gjald verði lagt á innfluttar iðnaðarvörur til þess að vega upp á móti þeim söluskatti sem verður hluti af framleiðsluverði innlends varnings.

Við myndun markaðssamstarfs landa Vestur-Evrópu á sjötta áratugnum — Efnahagsbandalags Evrópu og Fríverslunarsamtaka Evrópu — kom fljótlega í ljós að hin mismunandi kerfi söluskatta þessara landa röskuðu að ýmsu leyti samkeppnisaðstöðu framleiðslugreina þessara landa, eftir því hvaða skattkerfi voru í gildi. Var það talið verka sem hemill á þá fríverslun sem stefnt var að. Í sumum löndum var innheimtur svonefndur fjölstigasöluskattur, er lagðist á heildsöluverð á hverju viðskiptastigi og gat því lagst oft á sömu vöruna á leið hennar um hin ýmsu viðskiptastig frá framleiðanda til hins endanlega kaupanda. Í öðrum löndum var innheimtur svonefndur eins stigs söluskattur, en hann er krafinn aðeins á einu viðskiptastigi, t. d. heildsölustigi eða smásölustigi.

Söluskattur á Íslandi er almennt bundinn við síðustu stig viðskipta og er því eins stigs söluskattur, þótt frá þeirri meginreglu séu nokkrar undantekningar. Í öðrum löndum er í gildi svonefndur virðisaukaskattur. Hann er fjölstigaskattur, er greiðist á hverju viðskiptastigi, en við skil á skatti þessum til ríkissjóðs má fyrirtæki draga frá álögðum skatti af heildarsölu þann skatt, sem það hefur greitt við kaup á vörum og hvers konar aðföngum til framleiðslunnar.

Til þess að koma í veg fyrir að þessi mismunandi skattkerfi röskuðu innbyrðis samkeppnisaðstöðu aðildarlandanna var fljótlega hafist handa um að samræma söluskattskerfin. Má nú heita að öll aðildarlönd Efnahagsbandalagsins og Fríverslunarsamtaka — að Finnlandi og Íslandi undanskildum — hafi samræmt söluskattskerfi sín með því að taka upp virðisaukaskatt.

Þetta skattkerfi felur í sér m. a., að enginn skattur er innifalinn í verði útfluttrar vöru og þjónustu, þar sem uppsöfnunaráhrifa gætir ekki frá virðisaukaskattkerfi.

Í grg., er fjmrn. birti um virðisaukaskatt, er fjallað ítarlega um þá uppsöfnun, sem á sér stað á söluskatti hér á landi, og áhrif hennar á samkeppnisaðstöðu. Í álitinu segir m. a., með leyfi forseta:

„Uppsöfnunaráhrifin valda ófyrirsjáanlegri mismunun á samkeppnisaðstöðu hinna ýmsu atvinnugreina og framleiðsluaðferða. Þau geta þar með haft áhrif á val neytenda á neysluvörum og þau hafa tilviljunarkennd áhrif á samkeppnisaðstöðu íslenskra framleiðsluvara, bæði á erlendum og innlendum markaði, í samkeppni við erlendis framleiddar vörur.“

Með frv. þessu, ef að lögum verður, er jöfnuð að verulegu leyti sú mismunun sem íslenskur iðnaður hefur búið við að talið er. áætlað er að tekjur af jöfnunargjaldi muni nema 675 millj. kr. árið 1978 miðað við lögfestingu nú á næstu vikum, en 1 milljarði 80 millj. kr. á ársgrundvelli. Lagt er til í þessu frv. að tekjum þessum verði að hluta varið til eflingar iðnþróunar samkv. því er ákveðið verður í fjárlögum fyrir ár hvert, þ. á m. til endurgreiðslu á uppsöfnuðum söluskatti, til eflingar Útflutningsmiðstöð iðnaðarins og markaðsöflun fyrir íslenskar iðnaðarvörur, til undirbúnings og skipulagningar tæknistofnunar fyrir iðnaðinn, en frv. um þá stofnun er til umr. hér á þessum fundi í hv. d., til eflingar tækniaðstoð við iðnfyrirtæki, til starfsþjálfunar og eftirmenntunar faglærðs og ófaglærðs fólks er við iðnað starfar, til að auka stuðning við nýiðnaðarverkefni, til eflingar vöruþróun. Á þessu ári gerir frv. ráð fyrir að það verði ríkisstj. sem taki ákvörðun um ráðstöfun þeirra tekna sem þetta gjald, ef að lögum verður, gæfi.

Ég sé ekki ástæðu til að fjölyrða meir um frv., vísa til þeirrar grg., sem með því fylgir, og leyfi mér, virðulegi forseti, að leggja til að því verði að lokinni þessari umr. vísað til 2. umr. og hv. fjh.- og viðskn.