29.04.1978
Sameinað þing: 73. fundur, 99. löggjafarþing.
Sjá dálk 4224 í B-deild Alþingistíðinda. (3438)
251. mál, byggðaáætlun Hólsfjalla og Möðrudals á Efra-Fjalli
1. Framkvæmdir:
1.1. Möðrudalur:
Lán og
Kostn.
framl.
þús.
þús.
kr.
kr.
Íbúðarhús
15 700
5 850
Hlaða f. þurrhey, 270 m2
4 500
4 209
Fjárhús, 400 fjár
2 400
2 010
Vatnsveita, 1283 m
1300
1093
Nýrækt, 16.74 ha }
Girðingar
1 500
1370
Dísilrafstöðvar, 2, 7 og 13 kw
3 000
3 000
Vélakaup, 2 dráttarv. o. fl.
3 200
1 140
Alls kr
31 600
18 672
1.1.2. Skipting lána og framlaga:
þús.
þús.
kr.
kr.
Byggðasjóður, lán
4 759
Stofnlánadeild, lán
7 450
Orkusjóður, lán
3 000
Framl. samkv. jarðræktarlögum
2 240
Framl. ríkis
1 223
18 672
1.1.3. Lausaskuldir:
Ýmsir lánadrottnar
9 554
9 554
1.2. Grímsstaðabæir:
Lán og
Kostn.
framl.
þús.
þús.
kr.
kr.
Íbúðarhús Braga
9 600
7 780
Fjárhús, 800 fjár
20 000
14 069
Þurrheyshlaða, 2800 m3
13 600
9 809
Rifreiðaverkstæði o. fl.
2 000
1 200
Nýrækt 9.6 ha. og girðing
1 000
800
Skurðgröftur, 28.179 m3
1 000
789
Vatnsveita um 400 m
400
217
Dráttarvélar o. fl. vélar
3 000
1 458
Bústofnskaup, 196 fjár
2400
1374
30 kw. rafstöð
2 000
2 000
Alls kr.
55 000
39 496
1.2.1. Skipting lána og framlaga:
Stofnlánadeild, lán
18 564
Byggðasjóður, lán
5632
sami, framlag
2 900
Landnám ríkisins, lán (75)
3500
Orkusjóður, lán
2000
Framlag samkv. jarðræktarlögum
6 900
39 496
1.3. Hólssel:
Lán og
Kostn.
framl.
þús.
þús.
kr.
kr.
6 kw. rafstöð (Orkusjóður)
750
750
Kostnaður við byggingarframkvæmdir er að mestu samkvæmt áætluðum byggingakostnaði Byggingastofnunar landbúnaðarins, eins og hann var áætlaður til lántöku, en það er meðaltalskostnaður fyrir allt land.
Reynslan hefur sýnt, að byggingakostnaður á Hólsfjöllum er talsvert hærri af ýmsum ástæðum, svo sem vegna fjarlægðar frá verslunarstað.
Tölur um þennan mismun liggja ekki fyrir, en varlega mætti áætla hann 10% hærri.
2. Framkvæmdir á Hólsfjallasvæði, sem eftir eru
1. janúar 1978:
Áætl.
kostn. á
verðl.
Samkv.
1.4.78
áætlun
Ólokið
millj.
2.1. Tegund framkvæmda
Íbúðarhús
2
2
25.0
Endurbygging íbúðarh.
0
3
12.0
Fjárhús
2200
1000
28.0
Þurrheyshlöður m3
2000
600
3.0
Verkfærageymslur m3
1200
600
3.0
Ræktun ha
150
120
12.0
Dráttarvélar stk.
6
3
6.0
Ýmsar vinnuvélar
20
12
4.0
Dísilrafstöðvar
6
2
4.0
Áætlað samt.
97.0
3. Jarðakaup.
Samkvæmt Hólsfjallaáætlun var gert ráð fyrir að ríkissjóður eða jarðeignadeild keypti 2 jarðir, Möðrudal og Víðidal.
Möðrudalur var keyptur 1976, en eigendur Víðidals hafa enn ekki óskað eftir að selja. Kaupverð Möðrudals var 8 milljónir króna, sem eru að mestu greiddar.
4. Rafmagnsmál.
Í Hólsfjallaáætlun var gert ráð fyrir að leggja einsvíralögn frá Reykjahlíð á 5 bæi — þ. e. Hólssel, Nýhól, Grímsstaðabæi, Víðihól og Möðrudal. En á meðan væri beðið eftir raflögn skyldi sjá býlunum fyrir raforku með heimilisrafstöðvum. Segir svo orðrétt í áætluninni:
„Rekstardísilstöðva.
Búendur annist rekstur dísilstöðva og allt viðhald þeirra á eigin ábyrgð, en ríkissjóður greiði mismun á verði kwst. dísilstöðva og raforkuverðs til heimilisnota á næstu samveitusvæðum Rafmagnsveitna ríkisins.“
Þessi þáttur Hólsfjallaáætlunar er enn ekki kominn í það horf, sem áætlunin gerði ráð fyrir. Ríkissjóður hefur enn ekki greitt nokkra krónu upp í þennan mismun. Byggðasjóður greiddi s. l. ár kr. 500 000.00 upp í þennan mismun og sömu upphæð í byrjun þessa árs og hefur því nú greitt alls eina milljón.
Þrátt fyrir þessa greiðslu Byggðasjóðs er kominn allmikill skuldahali, sem vonlegt er, þar sem nú eru liðin um þrjú ár síðan þessi ákvæði áttu að koma til framkvæmda. Samkvæmt áætlun Rafmagnsveitna ríkisins 11.11. 1976 gerðu sérfræðingar þeirra ráð fyrir að þessi mismunur yrði á ársgrundvelli kr. 1 085 730.00 á öllum byggðum býlum á Hólsfjallasvæðinu, þ. e. Grímsstöðum, Hólsseli, Nýhól, Víðidal og Möðrudal, og var þessi áætlun byggð á verðlagi á raforku á áætlunartíma, bæði að því er varðaði sölu til notenda og framleiðslu rafmagns með dísilstöðum. Það er mjög mikilvægt að koma þessum þætti Hólsfjallaáætlunar í framkvæmd svo búendur geti betur sætt sig við frestun á lagningu sveitalínu um byggðir Hólsfjalla.
5. Um framkvæmdatíma.
Þær framkvæmdir, sem mest eru aðkallandi og sótt hefur verið um í ár og á næsta ári, eru þessar:
1. Íbúðarhús fyrir Pál Kristjánsson, Grímsstöðum.
2. Íbúðarhús fyrir Sigurð Axel Benediktsson, Grímstungu.
3. Endurbygging íbúðarhúss í Hólsseli.
4. Dísilvél til vara á Grímsstöðum.
5. Dísilvél til vara á Hólsseli.
6. Ræktun á öllum bæjum.
6. Áætlun um lagningu raflínu til Hólsfjalla. Nauðsynlegt er að taka sem allra fyrst ákvörðun um hvenær Hólsfjöll verða tengd samveitukerfi Rafmagnsveitna ríkisins, svo að kaup og endurnýjun heimilisrafstöðva geti verið við það miðuð.
Reykjavík, 18. apríl 1978.
LANDNÁM RÍKISINS.
Árni Jónsson.
