02.12.1977
Neðri deild: 24. fundur, 99. löggjafarþing.
Sjá dálk 936 í B-deild Alþingistíðinda. (686)
98. mál, löndun á loðnu til bræðslu
Sjútvrh. (Matthías Bjarnason):
Herra forseti. Varðandi þessa fsp. get ég verið mjög stuttorður. Ég hef ekki eða sjútvrn. spurst fyrir um það, hvað danska ríkisstjórnin eða danskir hagsmunaaðilar segi um þetta mái, og mig varðar það í raun og veru litlu. Ég lít svo á, að ef hér væri um að ræða erlenda sjómenn og algjörlega erlent skip, þá hefði engum þm. dottið í hug að flytja þetta mál. Það er aðeins sú sérstaða, sem um er að ræða, að meiri hluti þess afla, sem á þetta skip kemur, fer til íslendinga sjálfra. Þetta gildir aðeins eitt ár, og ef einhver önnur slík mál koma upp, þá er það Alþingis eins að meta þau mál og taka ákvörðun um hvort eigi að veita einhver slík leyfi. Ef um hefði verið að ræða leyfi til botnfiskveiða hefði að mínum dómi ekki komið til greina að veita þessu skipi slíkt leyfi. Hins vegar verðum við að hafa í huga varðandi loðnuveiðarnar, að við höfum barist fyrir því á Hafréttarráðstefnu Sameinuðu þjóðanna að strandríkið eitt fái að ákvarða hvað mikið skuli veiða af hverri fisktegund eða hverjum fiskstofni. Og þegar vísindamenn okkar hafa sagt, að óhætt sé að veiða af loðnu eina milljón til eina og hálfa milljón lesta, þá er það töluvert annað mál hvað snertir þessa einu fisktegund, þar sem hlutdeild okkar þrátt fyrir metafla af loðnu á þessu ári er ekki nema rúmlega 800 þús. tonn, nálægt 815–820 þús. tonnum.
Varðandi hina spurningu hv. þm., um nýtingu bandarísku fiskveiðilandhelginnar, þá er alveg rétt, að það er gífurlegt hafsvæði og að mörgu leyti fengsæl mið sem hafa verið lokuð fyrir úthafsveiðum og Bandaríkjamenn hafa nú kastað eign sinni á, eins og við höfum tekið ákvörðun um með útfærslu okkar í 200 mílur. Bandaríkin hafa, jafnframt því að færa út í 200 mílur, gert samninga við flestar þær þjóðir sem að einhverju leyti hafa hagnýtt sér þessi veiðisvæði á undanförnum árum eða áratugum eða jafnvel öldum. En varðandi það, hvernig aðrar þjóðir búa sig undir að vinna fisk í Bandaríkjunum og selja hann þar bandarískum þegnum, þá ríkir þar, eins og allir þm. vita, annað sjónamið en t.d. hér hjá okkur, því þar hefur verið og er mikið frelsi ríkjandi um að reisa fyrirtæki og vinna þar í landi þó að erlendar þjóðir eigi slík fyrirtæki.
Ég tel að við Íslendingar höfum unnið okkur verulegt forskot í sambandi við sölu á sjávarafurðum í Bandaríkjunum með byggingu tveggja verksmiðja þar sem eru eign íslenskra aðila. Þá á ég við verksmiðju Sölumiðstöðvar hraðfrystihús, náð og hins vegar verksmiðju Sambands Ísl. samvinnufélaga. Þessar verksmiðjur hafa báðar unnið sér markaði og hafa þá sérstöðu að hafa gott hráefni, mjög góð og öflug viðskiptasambönd og sérstaklega hefur verksmiðja Sölumiðstöðvar hraðfrystihúsanna náð mjög góðum árangri þar á undanförnum árum. Hinu er ekki að neita, sem hv. þm. nefndi, að það er að vísu töluverð hætta að þar geti það gerst sem við þurfum vandlega að huga að þó að við fáum ekki nema að örlitlu leyti ráðið ferðinni. En okkar vörn er sú, að halda áfram uppbyggingu þessara fyrirtækja landsmanna okkar í Bandaríkjunum fyrir bandarískan markað, jafnhliða því að við verðum auðvitað að knýja stórlega á um að opna nýja markaði í nýjum löndum til þess að geta selt framleiðsluvörur okkar. Og það er fleira en frystur fiskur sem við þurfum að selja. Við þurfum að búa okkur undir það að verða stórir útflytjendur síldar á næstu árum. Þetta er aðeins þriðja árið í röð sem síldveiðar eru leyfðar hér og það með miklum takmörkunum. Á nokkrum árum kemur til með að verða gífurleg aukning á síldveiðum. Sú aukning verður það mikil, að markaðir fyrir saltaða síld taka engan veginn á móti auknu magni. Þá verðum við fyrst og fremst að leita markaða fyrir bæði ísaða og frysta síld, og þá eru auðvitað Vestur-Evrópumarkaðirnir nærtækastir í þessum efnum. Við þurfum líka að hafa ákaflega sterka aðgát á saltfisksmörkuðum. Og allir þm. vita um þá miklu erfiðleika sem Íslendingar standa nú frammi fyrir varðandi skreiðarmarkaði og skreiðarsölu.
Það, sem kom fram hjá hv. þm. Benedikt Gröndal, hefur verið bæði mér og öðrum mjög mikið íhugunarefni. Hér er um alvarlegt mál að ræða sem við verðum að fylgjast mjög vel með.