skipan ferðamála, 1. umræða.
Hæstv. forseti. Ég mæli fyrir frumvarpi til laga um um breytingu á lögum nr. 73/2005, um skipan ferðamála. Með lögunum sem tóku gildi 1. janúar 2006 voru gerðar verulegar skipulagsbreytingar sem fólust meðal annars í því að sett var á stofn Ferðamálastofa sem fer með það hlutverk að sjá um leyfisveitingar og aðra umsýslu vegna þeirrar starfsemi sem fellur undir lögin. Vel hefur tekist til við framkvæmd en orðið vart við einstök atriði sem betur mega fara. Rétt þykir að taka á þeim strax og eru þær úrbætur lagðar til með frumvarpinu sem hér er lagt fram. Ég geri nú nánari grein fyrir einstökum breytingum.
Í fyrsta lagi er lögð til breyting á 7. gr. laganna þar sem fjallað er um skilgreiningu á hugtakinu ferðaskipuleggjandi. Nokkuð hefur borið á misskilningi meðal umsækjenda á því hvaða starfsemi getur fallið hér undir. Snýr það helst að því hvað felst í hugtakinu „dvöl“ og telja sumir að þar undir falli gisting og ferðaskipuleggjendur hafa þannig selt ferðir beint til neytenda sem standa lengur en í 24 klukkustundir. Þá er hins vegar komið inn á svið alferða og eru það einungis ferðaskrifstofur sem selja slíkar ferðir eins og skýrt er í öðrum ákvæðum laganna. Þær breytingar sem lagðar eru til eru til að fyrirbyggja þennan misskilning enda er mjög mikilvægt að munurinn á starfsemi ferðaskipuleggjenda og ferðaskrifstofu sé skýr, einkum þar sem um sölu alferða fylgir skylda til að hafa sérstaka tryggingu.
Í öðru lagi er lögð til breyting á 2. mgr. 8. gr. laganna en þar er kveðið á um myndrænt auðkenni sem Ferðamálastofa skal heimila leyfishöfum að nota. Með breytingunni er lagt til að leyfishöfum verði skylt að nota það auðkenni en eins og ákvæðið er nú orðað er sú skylda ekki nægilega skýr. Almennt nota leyfishafar þetta auðkenni þar sem það er staðfesting á því að viðkomandi hafi leyfi í lagi. Auk þess er auðvelt fyrir neytendur að ganga úr skugga um að viðskiptaaðilar hafi sín leyfi í lagi. Það þykir þó rétt að gera ráð fyrir að hægt sé að fá undanþágu frá þessari skyldu og er þá einkum verið að horfa til þess að það sé tæknilega erfitt eða kostnaðarsamt að koma því við, til dæmis ef starfsemin stendur einungis stuttan tíma ársins. Sækja þarf um slíka undanþágu til Ferðamálastofu.
Í þriðja lagi er um breytingu á 3. mgr. 18. gr. að ræða þar sem fjallað er um frest fyrir ferðaskrifstofu til að skila ársreikningum vegna mats á tryggingaskyldu. Í gildandi lögum er sá frestur til 1. apríl en lagt er til að fresturinn verði til 1. október. Það er í samræmi við almennan frest fyrirtækja til skattskila, en fyrirtæki eru almennt ekki í stakk búin að skila ársreikningum sínum fyrr en þá.
Í fjórða lagi, virðulegi forseti, er lögð til breyting á 1. mgr. 21. gr. um tímamörk ef leyfið fellur niður. Þar er um að ræða þegar leyfishafi verður gjaldþrota og lagt til að það miðist við uppkvaðningu úrskurðar héraðsdóms.
Í fimmta lagi er lögð til breyting á 26. gr. en þar er fjallað um úrræði vegna brota á lögum og má segja að þetta sé veigamesta breytingin sem lögð er til í frumvarpinu. Hér er bæði um að ræða breytingu á 1. mgr. 26. gr. þar sem brotalýsinguna er að finna og einnig í 3. mgr. 26. gr. þar sem kveðið er á um úrræði vegna brota. Þar sem lögin kveða á um leyfisskylda starfsemi er nauðsynlegt að hafa virk úrræði til að grípa til ef brotið er gegn þeim með því að stunda starfsemi án þess að hafa lögbundið leyfi.
Breytingar á 1. mgr. snúa aðallega að skýrari brotalýsingu, þ.e. hvað teljist brot gegn ákvæðum laganna og er þar einnig tekið fram hvaða brot geta varðað úrræði það sem 3. mgr. kveður á um. Breytingin á 3. mgr. varðar það úrræði sem hægt er að grípa til vegna brota. Það felst í því að stöðva hina brotlegu starfsemi og er lagt til að Ferðamálastofa geti óskað eftir því við lögreglu að það verði gert. Þetta eru að sjálfsögðu verulega íþyngjandi úrræði sem verður að beita varlega. Til að takmarka beitingu þess eru því í ákvæðinu talin upp þau tilvik þar sem þetta er heimilt og er fyrst og fremst um að ræða að leyfisskyld starfsemi sé stunduð án tilskilins leyfis og starfsemin fer út fyrir það leyfi sem viðkomandi hefur. Heimild til beitingar þessa þvingunarúrræðis er því takmörkuð við þessi tilvik.
Hæstv. forseti. Ég hef rakið helstu breytingar sem lagðar eru til í frumvarpinu og legg áherslu á að hér er um að ræða úrbætur á annars ágætri löggjöf sem mun stuðla að bættri framkvæmd á þessu sviði. Þess má geta líka, virðulegi forseti, að þessar tillögur eru unnar í samráði við Ferðamálastofu sem fer með framkvæmd laganna.
Virðulegi forseti. Ég legg til að frumvarpinu verði að lokinni þessari umræðu vísað til 2. umr. og hv. samgöngunefndar.
Frú forseti. Aðeins nokkur orð um það frumvarp sem hér er til umfjöllunar og hæstv. samgönguráðherra hefur mælt fyrir. Ég vil segja að það er áhugavert að takast á við málefni ferðaþjónustunnar sem atvinnugreinar og koma að þeim málum á þessum vettvangi núna. Það er orðið nokkuð langt um liðið síðan ég starfaði að ferðamálum meðal annars sem varaformaður Ferðamálaráðs Íslands á sínum tíma og kynntist þá vel þessari atvinnugrein og öllu því sem undir hana fellur. Það er alveg ljóst og við vitum það hér að ferðaþjónustan er orðin einn af burðarásunum í íslensku atvinnu- og efnahagslífi. Umfang hennar hefur farið sívaxandi og hún skapar þjóðarbúinu æ meiri gjaldeyristekjur ár frá ári. Það hefur verið mjög ánægjulegt að fylgjast með þróun hennar sem slíkrar og því að Ísland er orðið afar áhugaverður áningarstaður fyrir ferðafólk hvaðanæva að úr heiminum. Eftir því sem samgöngur batna verða fjarlægðir og ferðatími að minnsta kosti styttri og styttri og margir kjósa að koma til Íslands í frí.
Ég tel þess vegna mjög þýðingarmikið að vel sé búið að ferðaþjónustunni af hálfu hins opinbera, að löggjöf sem um þessa starfsemi gildir sé skýr og ég er þeirrar skoðunar svona í öllum meginatriðum að í lögum frá 2006 eða lögum sem þá tóku gildi, 1. janúar 2006, tóku við af eldri lögum frá árinu 1994 um skipulag ferðamála, hafi verið búið vel að ferðaþjónustunni, skýrt skilgreint hlutverk Ferðamálastofu sem stjórnsýslustofnunar. Hennar hlutverki var breytt og ég tel að það hafi allt í meginatriðum verið jákvætt.
Í framsöguræðu hæstv. samgönguráðherra kemur fram að í þessu frumvarpi sé fyrst og fremst verið að sníða einhverja agnúa af lögunum sem hafi komið fram við framkvæmd þeirra á þeim tíma sem liðinn er frá því þau tóku gildi. Það er að sjálfsögðu ekkert nema gott um það að segja að það sé gert.
Ég vil líka leggja áherslu á að mikilvægt sé að vinna löggjöfina og líka þegar verið er að gera lagfæringar að gera það þá í góðri samvinnu við þá sem starfa eftir lögunum, þ.e. að mikilvægt sé að hafa gott samráð við þá. Nú kemur það út af fyrir sig ekki alveg fram í athugasemdum við þetta lagafrumvarp en það kom fram í máli ráðherra að frumvarpið væri unnið í samráði við Ferðamálastofu. En það kannski kemur ekki alveg fram að hve miklu leyti hefur verið haft samráð við hagsmunaaðila sem starfa í greininni. Þeir eru fjölmargir.
Ég tel sjálfsagt að gera þær breytingar sem hér er gerð tillaga um. Það eru að minnsta kosti mín fyrstu viðbrögð. Ég velti að vísu fyrir mér því sem segir í 3. gr. þar sem verið er að breyta fresti til að skila ársreikningum til ríkisskattstjóra. Það kemur fram í máli hæstv. ráðherra að almennt séu fyrirtæki ekki reiðubúin til að skila þessu fyrr en síðar miðað við þau tímamörk sem eru í gildandi lögum. En einhvern veginn finnst mér að fyrirtæki séu almennt á markaði að halda sína aðalfundi fyrri hluta árs, í mars jafnvel eða apríl og þá liggi fyrir ársreikningar ársins á undan. Ég veit því ekki alveg hvað er á bak við það að gefa þurfi svona langan frest. Er þetta þá sérstakt fyrir ferðaþjónustuna að ársreikningar liggi ekki fyrir fyrr en svona seint? Það kemur mér dálítið spánskt fyrir sjónir.
Síðan tek ég undir það með hæstv. samgönguráðherra að það sé mikilvægt að vanda sig þar sem á í hlut ákvæði sem varða úrræði vegna brota á lögum. Þar er að sjálfsögðu um íþyngjandi ákvæði að ræða og mikilvægt að vandað sé til verka, að stjórnsýslan sé mjög yfirveguð og menn viti nákvæmlega hvaða áhrif þau ákvæði hafa.
Ég ætla ekki, virðulegur forseti, að hafa mörg orð um þetta frumvarp við 1. umr. Ég á sæti í hv. samgöngunefnd sem fær þetta mál til umfjöllunar og áskil mér að sjálfsögðu allan rétt til þess að fara dýpra ofan í málið og skiptast vonandi á skoðunum og sjónarmiðum við þá sem málið varðar í umfjöllun nefndarinnar og fá þangað þá hagsmunaaðila sem starfa á vettvangi þessarar atvinnugreinar. En við fyrstu yfirferð finnst mér allt benda til þess að um þetta frumvarp hæstv. samgönguráðherra geti orðið nokkuð góð samstaða á Alþingi.
Frumvarpið gengur til 2. umr.
Frumvarpið gengur til samgn.