þjónustu- og þekkingarmiðstöð fyrir blinda, sjónskerta og daufblinda einstaklinga, 1. umræða.
Herra forseti. Ég mæli fyrir frumvarpi til laga um þjónustu- og þekkingarmiðstöð fyrir blinda, sjónskerta og daufblinda einstaklinga. Frumvarpið hefur það meginmarkmið að efla og bæta þjónustu við þennan hóp á sviði hæfingar og endurhæfingar til að stuðla að sjálfstæði og virkri þátttöku í samfélaginu jafnframt því að veita ráðgjöf og auka þekkingu og skilning á aðstæðum blindra, sjónskertra og daufblindra.
Frumvarp þetta var samið í félags- og tryggingamálaráðuneytinu í samvinnu við stjórnendur og starfsfólk Þjónustu- og endurhæfingarstöðvar sjónskertra og fleiri sérfræðinga. Byggt er á tillögum nefndar sem upphaflega var skipuð af menntamálaráðherra til að bæta þjónustu við blinda og sjónskerta og er efni frumvarpsins í samræmi við ákvörðun ríkisstjórnar Íslands um framkvæmd þeirra tillagna. Einnig var við gerð þess haft samráð við verkefnisstjórn um bætta þjónustu við blinda, sjónskerta og daufblinda sem starfað hefur á vegum félags- og tryggingamálaráðherra frá því í mars 2008 til að fylgja eftir framkvæmd tillagnanna og vinna að undirbúningi nýrrar stofnunar, sem gert var ráð fyrir að komið yrði á fót samkvæmt fyrrnefndum tillögum og er grundvöllur þessa frumvarps. Í verkefnisstjórninni eiga sæti fulltrúar Blindrafélagsins, Daufblindrafélagsins, Sambands íslenskra sveitarfélaga, Reykjavíkurborgar, Blindrabókasafns Íslands, menntamálaráðuneytis og heilbrigðisráðuneytis auk félags- og tryggingamálaráðuneytis.
Í maí 2007 skipaði menntamálaráðherra framkvæmdanefnd til að gera áætlanir og annast framkvæmd úrbóta á þjónustu við blinda og sjónskerta einstaklinga, einkum á sviði menntamála. Fljótlega komst nefndin að þeirri niðurstöðu að þjónustu við þennan hóp þyrfti að skoða í heild sinni. Í skýrslu sem nefndin skilaði af sér var lagt til að sett yrði á laggirnar miðlæg þjónustumiðstöð sem mundi heyra undir félags- og tryggingamálaráðherra og annast alla sérfræðiþjónustu við blinda og sjónskerta aðra en þá sem telst heilbrigðisþjónusta. Nefndin lagði til að starfsemi Þjónustu- og endurhæfingarstöðvar sjónskertra, Sjónstöðvar Íslands, yrði færð í heild sinni til nýju stofnunarinnar ásamt hluta af starfsemi Blindrabókasafns Íslands. Við tilfærsluna verði áherslum í þjónustunni breytt, sem og hugmyndafræði og verklagi. Þá verði Blindrabókasafninu breytt í hljóðbókasafn sem sinni sérstaklega þeim sem sækjast eftir hljóðbókum. Loks er í skýrslunni lagt til að ákveðin starfsemi sem nú er sinnt af Blindrafélaginu og Daufblindrafélagi Íslands verði færð til hinnar nýju stofnunar. Samhliða því verði færð til þjónustumiðstöðvarinnar stöðugildi starfandi blindrakennara og kennsluráðgjafa sem frá haustinu 2007 hafa verið hýstir af Blindrafélaginu samkvæmt tímabundnum þjónustusamningi við menntamálaráðuneytið.
Ríkisstjórn Íslands fjallaði um tillögur nefndarinnar í nóvember 2007 og ákvað að fela ráðuneytisstjórum menntamála-, félagsmála- og heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneyta að annast undirbúning að framkvæmd framangreindra tillagna.
Þjónustu- og endurhæfingarstöð sjónskertra heyrir samkvæmt gildandi lögum undir heilbrigðisráðherra og telst vera heilbrigðisstofnun. Með frumvarpi þessu er gert ráð fyrir að sett verði á fót ný stofnun, þ.e. þjónustu- og þekkingarmiðstöð fyrir blinda, sjónskerta og daufblinda. Meginhlutverk hennar verður að veita þjónustu á sviði hæfingar og endurhæfingar, auk þess að þjóna hlutverki þekkingarmiðstöðvar í málefnum þessa hóps og tryggja heildarsýn yfir aðstæður blindra og sjónskertra. Stofnunin mun hins vegar ekki sinna sjúkdómsgreiningu, læknismeðferð eða frumgreiningu á sjón heldur er gert ráð fyrir að þeim þáttum verði sinnt í heilbrigðiskerfinu enda um heilbrigðisþjónustu að ræða. Með þessari breytingu er viðurkennt að heilbrigðiskerfið í heild annast heilbrigðisþjónustu við blinda, sjónskerta og daufblinda, en að skortur er á hæfingu og endurhæfingu fyrir þátttöku í daglegu og sjálfstæðu lífi. Því er um töluverða áherslubreytingu á starfsemi gagnvart þessum hópi einstaklinga að ræða.
Gert er ráð fyrir að nýja stofnunin heyri undir félags- og tryggingamálaráðherra. Er það til samræmis við þá skipan mála í Stjórnarráðinu að málefni fatlaðra heyra undir félags- og tryggingamálaráðuneytið. Ráðherra mun skipa stofnuninni forstjóra og setja honum erindisbréf. Sex manna samráðsnefnd hagsmunaaðila og stjórnvalda fær það hlutverk að miðla upplýsingum milli aðila og vera framkvæmdastjóra stofnunarinnar til ráðgjafar um fagleg málefni og stefnumótun.
Í frumvarpinu er það nýmæli að tilgreindur er sérstaklega réttur daufblindra til þjónustu á grundvelli fötlunar sinnar af hálfu hinnar nýju stofnunar. Með því væri staðfest í lögum að daufblinda er sérstök fötlun en ekki samsetning tvenns konar fötlunar, þ.e. sjón- og heyrnarskerðingar. Þetta er tilgreint sérstaklega í 5. gr. frumvarpsins og kveðið á um að þjónusta stofnunarinnar við daufblinda skuli veitt á grundvelli fötlunar þeirra. Jafnframt er sérstaklega kveðið á um að stofnunin skuli veita daufblindum þjónustu í samstarfi við aðra aðila og stofnanir sem sinna þessum hópi, en þeir aðilar eru fjölmargir enda um mjög alvarlega fötlun að ræða. Því ber að árétta að ekki er gert ráð fyrir að stofnunin búi yfir allri sérfræðiþekkingu sem þarf til að þjónusta daufblinda og munu Heyrnar- og talmeinastöð og Samskiptamiðstöð heyrnarlausra og heyrnarskertra eftir sem áður gegna mikilvægu hlutverki í þjónustu við þá.
Eitt af helstu markmiðum frumvarpsins er að gera þjónustu við blinda og sjónskerta heildstæðari þannig að hún sé sem mest aðgengileg á einum stað og að þar sé jafnframt tryggð sem best yfirsýn yfir aðstæður hópsins. Í því sambandi gerir frumvarpið m.a. ráð fyrir að stofnunin taki að sér og beri ábyrgð á verkefnum sem nú heyra formlega undir heilbrigðisráðuneytið og menntamálaráðuneytið og stofnanir þeirra, svo sem úthlutun hjálpartækja sem Sjónstöð Íslands hefur annast og yfirfærslu efnis á blindraletur sem Blindrabókasafn Íslands hefur annast. Auk þess er í frumvarpinu gert ráð fyrir heimild til stofnunarinnar um að taka að sér að sinna þjónustu á sínu sérsviði sem er á ábyrgð sveitarfélaga á grundvelli þjónustusamninga. Hér er vísað til ábyrgðar þeirra á sérfræðiþjónustu við leik- og grunnskólanemendur og hafa sveitarfélögin sjálf lýst áhuga á því að geta samið við hina nýju stofnun um að annast þjónustu við nemendur með fötlun af þessu tagi.
Í júní 2007 ákvað ríkisstjórnin að efla þá þegar þjónustu við blinda og sjónskerta þótt endanlegar tillögur um uppbyggingu þjónustunnar með nýrri stofnun lægju ekki fyrir. Bætt var við átta stöðugildum sérfræðinga til að sinna sálfræðiráðgjöf og félagsráðgjöf vegna aðstæðna sem tengjast fötluninni, veita stuðning við nám á öllum skólastigum og stuðning til virkra tómstunda. Þessi þjónusta var ýmist ekki í boði eða óveruleg til þess tíma en verður hluti af starfsemi hinnar nýju stofnunar verði frumvarpið að lögum. Stofnunin mun einnig taka að sér að annast stuðning við atvinnuþátttöku blindra, sjónskertra og daufblindra sem Blindrafélagið hefur sinnt til þessa gagnvart sínum félagsmönnum
Ákvæði um skyldu stofnunarinnar til að halda skrá yfir alla landsmenn sem eru blindir, sjónskertir og daufblindir snýst einkum að því að tryggja yfirsýn yfir þróun sjónskerðingar og daufblindu, aðstæður þessara hópa, þörf þeirra fyrir þjónustu og upplýsingar um þjónustu sem þeim er veitt. Rétt er að taka fram að í gildandi lögum um Þjónustu- og endurhæfingarmiðstöð sjónskertra er ákvæði sem segir að stofnunin skuli í samráði við landlækni halda skrá yfir alla þá landsmenn sem eru sjónskertir. Slíkur grunnur er því til staðar en gera verður ráð fyrir að hann verði þróaður og endurbættur hjá nýrri stofnun, og þá um leið bætt við skráningu vegna daufblindra sem í núverandi grunni hafa ekki verið skráðir sérstaklega sem daufblindir og því ekki hægt að skoða sérstaklega upplýsingar um fjölda þeirra eða aðstæður.
Samkvæmt frumvarpinu er gert ráð fyrir víðtæku fræðslu- og ráðgjafarhlutverki stofnunarinnar gagnvart þeim sem búa við fötlun vegna blindu, sjónskerðingar eða daufblindu, aðstandendur þeirra og stofnanir eða einstaklinga sem koma á einhvern hátt að þjónustu við umræddan hóp. Þetta er ekki síst mikilvægt í ljósi þess að stofnuninni er ætlað að gegna samhæfingarhlutverki vegna þjónustu við blinda, sjónskerta og daufblinda og því mikilvægt að hún geti haft áhrif á framkvæmd þjónustu annarra við þennan hóp með ráðgjöf og fræðslu.
Meðal stofnana sem mikið gagn geta haft af þessari þjónustu eru skólar, öldrunarstofnanir og félagsþjónusta. Má þar nefna að í einstökum skólum eru yfirleitt mjög fáir nemendur ef einhverjir með fötlun af þessu tagi og því sjaldnast sem skólarnir hafa yfir að ráða nauðsynlegri þekkingu á því hvernig komið skuli til móts við þarfir þeirra. Á öldrunarstofnunum býr oftast töluverður hópur einstaklinga sem er blindur, sjónskertur eða daufblindur og mikilvægt fyrir þær að hafa aðgang að fræðslu og aðstoð stofnunarinnar til að koma sér upp viðeigandi hæfni og þekkingu til að mæta sem flestum grunnþörfum þessara einstaklinga.
Verði af stofnun Þjónustu- og þekkingarmiðstöðvar fyrir blinda og sjónskerta í samræmi við þetta frumvarp mun hún gegna mikilvægu samhæfingarhlutverki varðandi þjónustu við þessa einstaklinga. Í ljósi þess er í frumvarpinu kveðið á um hvernig starfsmenn hennar skuli sinna réttindagæslu hópsins og bregðast við verði þeir þess áskynja að blindur, sjónskertur eða daufblindur einstaklingur nýtur ekki fullnægjandi þjónustu annarra aðila. Stofnunin hefur þó ekki formlegt eftirlit með því að einstaklingar fái lögboðna þjónustu hjá öðrum aðilum sem starfa á þessu sviði.
Gert er ráð fyrir að verði frumvarp þetta að lögum muni það taka gildi 1. janúar 2009. Þegar hafa verið gerðar ýmsar mikilvægar breytingar á starfsemi Þjónustu- og endurhæfingarstöðvar sjónskertra og unnin mikilvæg skipulagsvinna í þeim tilgangi að bæta þjónustu við blinda og sjónskerta sem nýtast mun við að koma á fót nýrri stofnun. Við gildistöku laganna munu lög um Þjónustu- og endurhæfingarstöð sjónskertra falla úr gildi. Megnið af starfsemi þeirrar stofnunar rennur inn í hina nýju stofnun en töluverðar breytingar hafa þegar verið gerðar á hugmyndafræði, áherslum og verklagi starfseminnar.
Samkvæmt frumvarpinu skal öllu starfsfólki Þjónustu- og endurhæfingarstöðvar sjónskertra boðið starf hjá hinni nýju stofnun og gilda þá ekki ákvæði 7. gr. laga um réttindi og skyldur starfsmanna ríkisins um auglýsingu starfa. Sama máli gegnir um starfsfólk Blindrabókasafnsins sem sinnir verkum sem flytjast munu til hinnar nýju stofnunar sem og starfsfólk sem nú hefur starfsstöð hjá Blindrafélaginu samkvæmt samningi menntamálaráðuneytisins og Blindrafélagsins.
Virðulegi forseti. Það er sannfæring mín að verði þetta frumvarp að lögum sé lagður grunnur að verulega aukinni og bættri þjónustu við fólk sem er fatlað vegna sjónskerðingar, blindu eða daufblindu.
Að lokinni þessari umræðu legg ég til að frumvarpinu verði vísað til hv. félags- og tryggingamálanefndar.
Virðulegur forseti. Ég þakka hæstv. félagsmálaráðherra kærlega fyrir greinargerð sína með þessu máli. Það er ánægjulegt í miðri krepputíð að fá hér til umfjöllunar mikilvægt framfaramál í velferðarþjónustunni í landinu sem þetta mál ótvírætt og sannarlega er fyrir þann hóp sem það snertir, blinda, sjónskerta og daufblinda. En ég held líka að málið feli í sér mikilvægt skref almennt í velferðarþjónustunni því að hér hefur það gerst að þrjú ráðuneyti, ráðuneyti heilbrigðismála, menntamála og félags- og tryggingamála, hafa komist sameiginlega að þeirri niðurstöðu að taka verkefni sem heyrðu undir ráðuneytin þrjú og færa þau öll á einn stað, undir eitt ráðuneyti og á ábyrgð eins aðila. Allir þeir sem hafa starfað að félagsmálum í landinu vita sem er að erfiðast er að sækja mál og vinna að framförum í félags- og velferðarmálum þegar ekki er skýrt á ábyrgð hvers málin eru, þ.e. þegar menn fara bónleiðir til búðar, ganga úr einu ráðuneytinu í annað, á milli ríkis og sveitarfélaga og allir segja: Ekki ég. Það er sárt þegar menn hafa brýn úrlausnarefni sem ekki er hægt að fá úrlausn á — þó að allir viðurkenni að málin séu þess eðlis að þegar þurfi að taka á þeim — vegna þess að enginn gengst við því að bera ábyrgð á þeim.
Ég held að þetta mál sé þess vegna gott fordæmi fyrir ýmsa aðra málaflokka og hópa í því að hér eru ábyrgðarmörkin skýrð og það sett á einn stað sem lýtur að þessum hópi þannig að þeir sem þurfa að reka mál sín gagnvart stjórnsýslunni þeirra vegna geta leitað á einn stað og þeim verður ekki vísað á milli manna.
Tilefni þess að þetta þurfti að gera var hins vegar það að einkanlega á tveimur sviðum í þjónustu við blinda og sjónskerta var satt að segja ófremdarástand í landinu. Löngum höfðu blindir og sjónskertir verið hornreka í hinu almenna skólakerfi og það var raunar ekki fyrr en árið 1973 sem blindir og sjónskertir urðu nemendur í hinu almenna grunnskólakerfi. Fram að þeim tíma var þeim kennt á Bjarkargötu á vegum líknarfélags, á vegum einkaaðila vegna þess að þeir höfðu ekki aðgang að hinum almenna grunnskóla. En síðan breyttist það og nú starfar blindradeild í Álftamýrarskóla sem veitir góða þjónustu þeim sem þangað leita. Víða um landið eru eftir sem áður blindir og sjónskertir nemendur sem árum saman fá ekki þá aðstoð og þann stuðning sem þeir þurfa. Eftir því sem viðhorfin breytast í skólakerfinu fækkar smátt og smátt þeim sem sækja í hina sérstöku blindradeild og sjálfir grunnskólanemendurnir vilja sækja sinn heimaskóla og foreldrarnir vilja það líka en við veitum þeim engan stuðning út í þá skóla. Það skapaði auðvitað algert ófremdarástand í grunnskólanámi fyrir blind og sjónskert börn.
Þegar athygli yfirvalda var vakin á því fyrir nokkrum árum hversu alvarlegt mál var á ferðinni var full ástæða til að fagna því og þakka fyrir að það var tekið inn á borð ríkisstjórnarinnar og ráðist í bráðaaðgerðir til að bregðast við vandanum. Fyrir milligöngu Blindrafélagsins voru strax ráðnir aðilar til að sinna þessari þjónustu þótt ekki væri kominn fullnægjandi stofnana- og lagagrundvöllur fyrir hana eins og við erum núna loksins að fá. Það var ráðist í að veita fjármuni í það að mennta fólk til að veita þessa þjónustu. Núna er síðan komin fram lausn á því hvaða ráðuneyti muni halda utan um þetta og hvar þetta verði vistað sem og lagagrundvöllur og fjárveitingar sem til þarf þannig að þessir ráðgjafar sem hafa starfað á vegum Blindrafélagsins geta orðið hluti af hinni opinberu þjónustu.
Hitt atriðið sem hefur verið sérlega vanrækt lýtur að endurhæfingu blindra og sjónskertra. Sjónstöð Íslands sem stofnuð var á 9. áratugnum hefur reynst ákaflega öflug og góð þjónustustofnun við blinda og sjónskerta og hefur sinnt mikilvægu starfi í endurhæfingu. Við tilurð hennar lagðist hins vegar af það sem áður hafði verið, að blindir og sjónskertir færu til lengri tíma til öflugrar endurhæfingar erlendis. Menn höfðu farið til Englands á blindraskóla í þrjá til sex mánuði og helgað sig því að endurhæfa sig og læra að komast um með hvítan staf, læra að lesa blindraletur og bjarga sér í eldhúsi og ýmislegt annað sem menn þurfa að tileinka sér upp á nýtt þegar þeir missa sjón. Það kallar á alveg gríðarlega einbeitingu og í raun og veru miklar breytingu á lífsháttum.
Ég held að það sé alveg óhætt að segja að þá öflugu endurhæfingu sem menn sóttu með þessum lengri ferðum erlendis áður hafa menn ekki fengið í þeirri þjónustu sem við höfum nú. Ég held að þegar menn skoða það hversu óskaplega fáir á Íslandi lesa blindraletur sér til gagns blasi við að við höfum beinlínis vanrækt lestrarkennslu fyrir blinda og sjónskerta á Íslandi. Þetta er jú sú aðferð sem blindir nota til að lesa og það hversu fáir eru læsir á blindraletur náttúrlega sýnir okkur svo ekki verður um villst að við höfum ekki sinnt þessu sem skyldi. Sama máli gegnir um ferlikennsluna og endurhæfinguna almennt sem nauðsynlegt er að efla til muna frá því sem verið hefur. Við höfum sannarlega verið eftirbátar þeirra sem við höfum borið okkur saman við. Hér er góður grunnur lagður að umbótum og ríkisstjórnin hefur sýnt metnað í þessum málum, og þau ráðuneyti sem hafa farið með þessi mál.
Sömuleiðis er ástæða til að fagna því að hér sé sérstaklega fjallað um daufblinda sem voru í raun og veru týndur hópur. Ég kom að því sem framkvæmdastjóri Blindrafélagsins um miðjan síðasta áratug að hvetja þau til að stofna sín eigin samtök sem þá voru stofnuð um Blindrafélag Íslands og fá þangað sérstakan daufblindan ráðgjafa til að styðja þessa einstaklinga og styrkja í sínu daglega lífi og til endurhæfingar. Það er auðvitað óþarfi að fjölyrða um það hversu gríðarlegt verkefni það er fyrir eina manneskju að kljást við tvær fatlanir í senn, bæði að sjá lítið og heyra lítið. Þess vegna er fagnaðarefni að sá hópur sé skilgreindur í lögunum og sömuleiðis sagt hvar hann á rétt að sækja þjónustu því að það er auðvitað enn einn hópurinn sem lent hefur í því, jafnvel meira en margir aðrir, að vera vísað frá einum stað til annars og allir sagt: Ekki ég.
Þetta frumvarp fer að lokinni þessari umræðu til umfjöllunar í félags- og tryggingamálanefnd og kemur síðan hingað til frekari efnislegrar umfjöllunar. Ég veit að þetta mál hefur verið unnið í góðu samstarfi við hagsmunasamtökin, við notendur þjónustunnar sem er alltaf mikilvægt þegar verið er að gera breytingar í velferðarþjónustunni. Ég fagna því aftur að þetta mál sé komið fram og að við skulum geta afgreitt framfaramál í velferðarþjónustunni af þessu tagi sem nauðsynlegt er að gera þrátt fyrir þær aðstæður sem við búum við í efnahagslífinu.
[15:26]Útbýting:
Hæstv. forseti. Ég vil byrja á því að þakka fyrir og fagna því frumvarpi sem hér er komið fram um þjónustu- og þekkingarmiðstöð fyrir blinda, sjónskerta og daufblinda einstaklinga.
Eins og segir í greinargerð með frumvarpinu á þetta frumvarp nokkuð langan aðdraganda og eins og hv. þm. Helgi Hjörvar fór hér yfir og rakti sögu hvað varðar kennslu og aðbúnað blindra og daufblindra er fortíðin ekki björt. Allt til 1973 var blindum kennt í einkaskóla og það var ekki markviss kennsla þar til kennslan fór í Álftamýrarskóla og þá í sérdeild, blindradeild.
Eftir að sérdeildin var lögð niður af ýmsum ástæðum þurrkaðist út eða dvínaði sú sérþekking sem þar hafði byggst upp og fylgdi ekki börnum yfir í grunnskólana og framhaldsskólana eins og hefði þurft að vera. Þetta málefni og þjónusta við blinda, sjónskerta og daufblinda hefur verið olnbogabarn í heilbrigðis-, mennta- og félagsþjónustunni og hver hefur vísað þar á annan. Því er það fagnaðarefni að sú vinna sem fór í gang fyrir um tveimur árum, að frumkvæði hæstv. menntamálaráðherra, hafi skilað þeim árangri að hér sé komið fram frumvarp um þekkingarmiðstöð og ég tel að það hafi verið unnið í góðu samráði við neytendur, þá sem málið varðar og hagsmunasamtökin.
Ég tel mjög mikilvægt í þessu sambandi þegar nú er komið fram að þeim degi sem átti að vera síðasti þingdagur fyrir jól að frumvarp sem er meiningin að lögfesta fyrir jól sé unnið í góðri sátt við hagsmunaaðila. Ég tel mikilvægt að hv. félagsmálanefnd sem fær málið til umsagnar gefi sér tíma, þó að fyrirvarinn sé stuttur, til að kalla hagsmunaaðila til sín og þær stofnanir sem eiga að vera uppistaðan í nýrri þjónustumiðstöð og heyra beint frá þeim hvernig þau sjá fyrir sér þetta frumvarp og starfsemi þessarar þjónustumiðstöðvar. Það er mikilvægt að gefa sér tíma til að fá umsögn þessara aðila.
Það er mikilvægt að horfa til þessarar fyrirmyndar og annarra hópa fatlaðra og fötlunar sem er algeng í þjóðfélaginu. Sjónskertir hafa fram til þessa þurft að fara á milli aðila, frá Heródesi til Pílatusar menntamála, félagsmála og heilbrigðismála, til að fá úrlausn og oftar en ekki enga úrlausn vegna þess að enginn einn ber ábyrgð eða hefur heildarsýnina. Það er mjög erfitt að byggja upp sérþekkingu í hverju sveitarfélagi og á hverju sviði. Ég tel miklu farsælla fyrir ákveðna hópa sem búa við fötlun að byggja upp sterka miðstöð þar sem sérþekkingin kemur saman sem er svo hægt að dreifa frá þessari miðstöð út í skólana, til sveitarfélaga og a.m.k. horfa á einstaklingana og viðurkenna rétt þeirra til að geta farið á einn stað og fengið úrlausn sinna mála.
Mér verður hugsað til þeirra sem búa og lifa við heyrnarskerðingu, heyrnarleysi, sem búa við það sama að þurfa að fara á milli, og heyrnarskertra barna sem þurfa oft og tíðum vissa umgjörð í skólaumhverfi sínu til að geta notið sín í skólunum. Oft er þekking ekki til staðar eða ekki nægileg til að leita bestu lausnar. Þekkingarmiðstöð fyrir heyrnarskerta og heyrnarlausa gæti sannarlega orðið þessum aðilum mikill stuðningur.
Ég vil þá nefna líka að í slíkri miðstöð gæti verið sérþekking á erilshávaða sem hefur mikið að segja og truflar mikið þá sem heyrnarskertir eru, að aðstoða kennara við að draga úr erilshávaða í bekkjum og leiðbeina með hjálpartæki. Það mætti einnig nefna lesblinda í þessu sambandi, hvað það er nauðsynlegt að koma upp þjónustumiðstöð fyrir lesblinda þannig að þeir geti farið á einn stað og fengið þar þá þjónustu og þær leiðbeiningar sem á þarf að halda. Þjónusta fyrir lesblinda er mjög dreifð í dag og menn vita varla hvert þeir eiga að fara þannig að ég tel að þetta sé fyrirmynd sem við eigum að horfa til til að koma upp fleiri slíkum.
Hvað varðar blinda og sjónskerta er ljóst að við höfum ekki hugað nægilega vel að endurhæfingu og hjálpartækjum fyrir þá. Það var gleðilegt að fylgjast með því þegar nýir leitarhundar komu núna síðsumars til landsins, vel þjálfaðir hundar sem eru blindum sýn og mjög mikilvæg hjálpartæki.
Auðvitað eigum við að halda áfram að byggja upp þessa þjónustu og nota blindrahunda fyrir þá sem það passar. En þá verðum við líka að gæta þess að þeir einstaklingar sem geta notfært sér blindrahunda sem hjálpartæki fái þá samsvarandi stuðning við það að halda hundana eins og er annars staðar á Norðurlöndunum en þar fá blindir bæði hundana og styrki til að fóðra hundana og til að greiða fyrir dýralækniseftirlit og meðferð á hundunum. Það hallar enn þá töluvert á blinda einstaklinga hér á landi sem nota blindrahunda miðað við þá sem nota blindrahunda annars staðar á Norðurlöndunum.
Ég er alveg sannfærð um að með stofnun slíkrar þekkingarmiðstöðvar verði ýmis mál af þessum toga skoðuð markvissara en gert hefur verið í dag og það muni þá koma blindum og sjónskertum til góða og að leiðbeiningar bæði fyrir einstaklingana og eins út í umhverfið verði markvissari en er í dag. En ég legg áherslu á það, hæstv. forseti, að hv. félagsmálanefnd verði gefinn tími til að skoða málið þó að hér eigi að hraða ferð.
Frumvarpið gengur til 2. umr.
Frumvarpið gengur til fél.- og trn.