tekjuskattur o.fl., 2. umræða.
Virðulegi forseti. Ég mæli fyrir nefndaráliti frá meiri hluta efnahags- og skattanefndar um frumvarp til laga um breytingu á lögum nr. 90/2003, um tekjuskatt, og fleiri lögum.
Í frumvarpinu er lagt til að landið skuli vera eitt skattumdæmi og að starfsstöðvum verði skipað niður samkvæmt ákvörðun fjármálaráðherra að fengnum tillögum ríkisskattstjóra. Skattumdæmin verða samkvæmt því sameinuð undir embætti ríkisskattstjóra sem eitt umdæmi og eitt stjórnsýslustig. Staðbundin valdmörk skattstjóra, sem nú eru níu talsins, verða með breytingunum felld niður og skattákvarðanir verða teknar óháð búsetu gjaldanda.
Tillögur fjármálaráðuneytisins sem búa að baki frumvarpinu gera ráð fyrir að fimm skattstofur verði reknar á landinu auk skrifstofu ríkisskattstjóra, þar af verði ein skattstofa á höfuðborgarsvæðinu og fjórar á landsbyggðinni, þ.e. á Vesturlandi/Vestfjörðum, Norðurlandi, Austurlandi og Suðurlandi. Megintilgangur breytinganna er að færa rekstrarkostnað skattkerfisins til samræmis við markmið fjárlagafrumvarpsins og jafnframt að auka skilvirkni í störfum þess.
Í athugasemdum við frumvarpið er lögð áhersla á að þessum skipulagsbreytingum sé ekki ætlað að leiða til fækkunar starfa með uppsögnum, skerts þjónustustigs eða lakari stöðu landsbyggðarinnar. Hins vegar megi búast við að störf verði endurskilgreind og verkefni sameinuð til að unnt verði að ná rekstrarhagræðingu. Það geti orðið til þess að starfseiningum fækki á næstu árum.
Frú forseti. Nefndin ræddi áhrif frumvarpsins á stöðu starfsmanna skattkerfisins og áhyggjur af því hvernig þjónustu verði háttað á þeim stöðum þar sem skattstofur verða ekki lengur starfandi. Í umsögn embættis ríkisskattstjóra kemur fram að ekki standi til að segja fastráðnu starfsfólki upp vegna áformaðra breytinga en að líkur séu á að ekki verði endurráðið í störf þeirra sem hætta af eðlilegum ástæðum. Fyrirsjáanlega muni starfsmönnum skattkerfisins fækka á næstu árum en að sú fækkun verði mun meiri á höfuðborgarsvæðinu en á landsbyggðinni. Fram kom að við niðurlagningu embætta skattstjóra myndaðist réttur til biðlauna en almennt væri gert ráð fyrir að þeir yrðu áfram við stjórn skattstofa sinna.
Að mati ríkisskattstjóra er sameining skattumdæma til þess fallin að hafa mikil samlegðaráhrif sem birtist m.a. í samræmdari skattframkvæmd og sérhæfingu verkefna innan skattkerfisins sem í mörgum tilvikum er hægt að vinna óháð staðsetningu. Aðrir telja aðdraganda breytinganna of skamman í ljósi aðstæðna og að þröng verkaskipting skattstofa geti skaðað nærþjónustu á landsbyggðinni. Fækkun starfa geti auk þess haft mjög afdrifaríkar afleiðingar fyrir lítil bæjarfélög.
Nefndin er hlynnt sameiningu skattumdæma en leggur áherslu á að landsbyggðin njóti góðs af útvistun verkefna. Nefndin leggur einnig til breytingar á frumvarpinu sem miða allar að því að í stað þess að lokaákvörðun á stjórnsýslustigi um tiltekin atriði verði hjá ríkisskattstjóra verði unnt að skjóta ákvörðunum hans til yfirskattanefndar sem tekur endanlega ákvörðun í málinu á stjórnsýslustigi.
Frú forseti. Nefndin leggur til að frumvarpið verði samþykkt með eftirfarandi breytingum:
1. Lokamálsliður 4. gr. falli brott.
2. C-liður 7. gr. falli brott.
3. A-liður 24. gr. orðist svo: 1. málsl. 1. mgr. orðast svo: Nú telur skattaðili skatt sinn eða skattstofn, þar með talin rekstrartöp, ívilnun skv. 65. gr. og reikningsár skv. 1. mgr. 59. gr., ekki rétt ákveðinn og getur hann þá sent rökstudda kæru, skriflega eða rafræna, í því formi sem ríkisskattstjóri ákveður, studda nauðsynlegum gögnum, til ríkisskattstjóra innan 30 daga frá dagsetningu auglýsingar ríkisskattstjóra um að álagningu skv. 1. mgr. 98. gr. sé lokið.
4. B-liður 25. gr. falli brott.
Undir nefndarálitið rita Helgi Hjörvar, formaður efnahags- og skattanefndar, sú sem hér stendur, Magnús Orri Schram, Ögmundur Jónasson, Sigríður Ingibjörg Ingadóttir og Þór Saari.
Virðulegi forseti. Til stendur, ef áætlanir stjórnarflokkanna ná fram að ganga, að fara út í viðamestu skattkerfisbreytingar sem gerðar hafa verið á Íslandi í áratugi. Jafnframt er í þessum breytingum fólgið að tekjuskattskerfinu verður þannig háttað að sennilegt er, samkvæmt upplýsingum frá ríkisskattstjóra, að eftirágreiðslur muni aukast mjög til muna og ábyrgð af því hvernig fólk raðast í skattþrep er sett á launagreiðendur.
Á fund efnahags- og skattanefndar hafa komið ótalmargir gestir og lýst áhyggjum af því að verið sé að flækja skattkerfið, gera það ógagnsærra og að álagið á skattstofur landsins muni aukast gríðarlega í kjölfarið, álag vegna upplýsingagjafar, þjónustu og eftirlits. Á sama tíma á hér að fara út í að gera umfangsmiklar breytingar á því kerfi sem nú er ríkjandi, að skattstofur séu dreifðar um landið, og flytja á verkefni á milli umdæma og annað slíkt. Nú er ljóst að allar slíkar breytingar kalla á mikla þjálfun og endurskipulagningu og þetta á að gera á sama tíma og ráðast á í þessar gríðarlega miklu skattkerfisbreytingar.
Mig langaði til að spyrja hv. þm. Lilju Mósesdóttur hvort hún telji ráðlegt að fara út í þessar breytingar á sama tíma og umfangsmiklar skattkerfisbreytingar eru gerðar.
Virðulegi forseti. Ég vil byrja á að þakka hv. þm. Tryggva Þór Herbertssyni fyrir fyrirspurnina. Hvað varðar að fara út í bæði skipulagsbreytingar og kerfisbreytingar á sama tíma þá lít ég ekki svo á að fyrirhugaðar skattbreytingar séu kerfisbreytingar heldur kannski bara skref í átt að kerfisbreytingu á skattkerfinu. Auk þess er jafnframt hægt að tala um að nauðsynlegt sé að fara í skipulagsbreytingar þegar miklar breytingar verða á skattkerfinu til þess einmitt að skattyfirvöld geti tekið á þeim breytingum á sem hagkvæmastan hátt. Eins og kemur fram í nefndarálitinu er talað um að þær skipulagsbreytingar sem mælt er fyrir um í frumvarpinu sem nú er til umræðu muni hafa mikil samlegðaráhrif sem birtist m.a. í samræmdri skattframkvæmd og sérhæfingu verkefna. Það er því skoðun mín að þessi skipulagsbreyting styrki hina svokölluðu kerfisbreytingu á skattkerfinu. Hvað varðar kvartanir ýmissa aðila, um að nú sé verið að fara í mjög flóknar skattbreytingar með litlum fyrirvara, þá er ég ekki sammála því. Meðan kerfið var einfalt og byggðist á einni skattprósentu greiddi ég t.d. alltaf eftiráskatt vegna þess að skatturinn hafði verið vanreiknaður. Þegar ég bjó úti í Svíþjóð, þar sem var fimm þrepa skattkerfi, tókst launakerfinu alltaf að reikna nákvæmlega út hvað mér bæri að greiða í skatt og ekki kom til eftirágreiðslu.
Virðulegi forseti. Hv. þm. Lilja Mósesdóttir segir að við séum ekki að fara út í kerfisbreytingu á skattkerfinu. Þá langar mig í fyrsta lagi til að spyrja hana hversu umfangsmiklar breytingar þurfi að gera á skattkerfi þannig að það teljist kerfisbreyting. Nú er ljóst að verið er að skipta úr einföldu kerfi þar sem er eitt skattþrep yfir í tekjuskattskerfi þar sem eru þrjú skattþrep, það er verið að skipta úr virðisaukaskattskerfi þar sem eru þrjú skattþrep, 0%, 7% og 24,5%, í kerfi þar sem eru fjögur skattþrep ásamt öðrum breytingum. Ef þetta er ekki kerfisbreyting er ég hræddur um að ég beri ekki skynbragð á hvað kerfisbreytingar eru en það má vel vera að svo sé.
Mig langar í öðru lagi að spyrja hv. þingmann að því hvort hún telji að skattstjóri á skattstofu Suðurlands, sem hefur lýst miklum áhyggjum af þeim breytingum sem eru að verða á skattumdæmum og hefur bent á hinar flóknu skattkerfisbreytingar í því sambandi, hafi rangt fyrir sér og hvort hv. þingmaður telji sig hafa meiri innsýn í það álag sem verður á skattstofum en skattstjórarnir sjálfir.
Í þriðja lagi langar mig að spyrja hv. þingmann að því enn einu sinni, ef svörin eru öðruvísi en í fyrra andsvari, hvort hún telji það rangt hjá mér að það að sameina skattumdæmin, færa til verkefni og annað slíkt, muni (Forseti hringir.) kalla á mikla þjálfun og endurskipulagningu á rekstri sem (Forseti hringir.) taki þá tíma frá skatteftirliti og þjónustu við skattgreiðendur.
Virðulegi forseti. Hv. þm. Tryggvi Þór Herbertsson hefur beint a.m.k. þremur spurningum til mín. Hann spyr hvort ekki sé um kerfisbreytingu að ræða þegar innleidd eru þrjú skattþrep í stað þess að hafa bara eitt skattþrep. Þetta er vissulega mikil breyting en þar sem við, a.m.k. við í Vinstri hreyfingunni – grænu framboði, lítum svo á þetta sé bara hluti af kerfisbreytingu sem er væntanleg á næstunni vil ég ekki beint tala um að skattbreytingarnar sem koma til framkvæmda um áramótin séu þessi kerfisbreyting. Sú breyting sem við mundum vilja sjá á skattkerfinu er að persónuaflslátturinn lækki og að við byrjum þá fyrr að skattleggja tekjur en með mun lægri prósentu en nú er gert og hefur verið gert. Ég er í raun að leggja til sams konar skattkerfi og er á Norðurlöndunum. Þær skattbreytingar sem koma til framkvæmda um áramótin eru þá liður í því að færa íslenska skattkerfið í átt að norrænu skattkerfi.
Hvað varðar það flækjustig sem bæði kerfisbreytingin svokallaða og þessi skipulagsbreyting munu fela í sér fyrir starfsmennina þá þýðir þetta auðvitað aukið álag til að byrja með en við skulum ekki gleyma því að starfsmenn eru oft tregir til að samþykkja breytingar á starfsumhverfi sínu. Það má heldur ekki gleyma því að skattkerfið hér notast við sameiginlegt tölvukerfi. Þetta er því í raun bara spurning um að færa verkefni í tölvukerfinu á milli staða.