stimpilgjald, 1. umræða.
Virðulegi forseti. Ég mæli fyrir frumvarpi til laga um breytingu á lögum um stimpilgjald, nr. 138/2013, með síðari breytingum. Í frumvarpinu eru lagðar ...
(Forseti (SJS): Forseta leiðist sá ósiður hv. þingmanna að rjúka með skvaldri og látum út úr þingsalnum þegar ræðumaður hefur hafið mál sitt. Hann fer vinsamlegast fram á að menn sitji í sætum sínum eða yfirgefi salinn hljóðlega.)
Virðulegur forseti. Í frumvarpinu eru lagðar til breytingar á lögum um stimpilgjald varðandi gjaldstofn stimpilgjaldsins og skilyrði helmingsafsláttar af stimpilgjaldi. Markmið frumvarpsins er að stuðla að skýrari og einfaldari skattframkvæmd hvað varðar innheimtu stimpilgjalda.
Í fyrsta lagi er lagt til að kveðið verði skýrar á um það þegar gjaldstofn til stimpilgjalds af skjölum er varða eignayfirfærslu fasteigna, þar sem skráð fasteignamatsverð endurspeglar ekki byggingarstig eignar eins og það verður við afhendingu, skuli miða gjaldstofninn við áætlað matsverð sem tekur mið af byggingarstigi viðkomandi eignar við afhendingu. Þá er jafnframt kveðið á um viðmið sem sýslumaður skal styðjast við þegar hann kannar hvort gjaldskyld fjárhæð sé rétt tilgreind í gjaldskyldu skjali og jafnframt þegar hann tekur ákvörðun um slíka fjárhæð þegar hún endurspeglar ekki matsverð í samræmi við byggingarstig eignar við afhendingu. Tillögu þessa má rekja til ábendingar umboðsmanns Alþingis þar sem bent var á að þessi atriði laganna gætu verið óskýr í núverandi mynd.
Í öðru lagi er lögð til breyting á ákvæði laganna varðandi skilyrði helmingsafsláttar af stimpilgjaldi vegna kaupa á fyrstu íbúð. Skilyrðið kveður á um að kaupandi íbúðarhúsnæðis megi ekki áður hafa verið þinglýstur eigandi að íbúðarhúsnæði. Lagt er til að framkvæmd skilyrðisins verði einfölduð með því að kveðið verði með skýrari hætti á um það að skilyrði helmingsafsláttar af stimpilgjaldi sé að kaupandi íbúðarhúsnæðis hafi ekki áður verið þinglýstur eigandi að íbúðarhúsnæði, hvort sem er með kaupum, arftöku, gjafagerningi eða eignayfirfærslu með hvers kyns öðrum hætti.
Talið er að með þessari breytingu sé verið að hnykkja á vilja löggjafans þó að komið hafi upp ákveðin vandkvæði við að höggva á hnútinn um þetta atriði í framkvæmd, nefnilega að afslátturinn ætti að ná til þeirra sem eru að eignast íbúð í fyrsta sinn. Það er sannarlega þröskuldur sem við gerum okkur grein fyrir að er býsna hár fyrir landsmenn og sá tilgangur laganna skolast dálítið til ef menn geta hafa verið þinglýstir eigendur að íbúðarhúsnæði og hafi orðið það með gjafagerningi, svo dæmi sé tekið, en síðar keypt sér eign í fyrsta skipti og þannig notið góðs af lagaákvæðinu. Ég vona að þetta sé nægilega skýrt.
Í þriðja lagi er verið að fella brott ákvæði laganna varðandi skilyrði helmingsafsláttar af stimpilgjaldi vegna kaupa á fyrstu íbúð. Skilyrðið kveður á um að kaupandi íbúðarhúsnæðis þurfi að verða þinglýstur eigandi að a.m.k. helmingi þeirrar eignar sem keypt er. Hérna vil ég nefna að til ráðuneytisins hafa borist dæmi um að ungt fólk leggi í sín fyrstu íbúðarkaup með stuðningi foreldra þannig að foreldrar eignast t.d. 10% af eigninni og síðan sambúðaraðilar 45% hvor og þá er komin upp sú staða að lögin útiloka að veittur sé afsláttur af stimpilgjaldinu, jafnvel þótt báðir þessir ungu einstaklingar í því tilviki sem ég er að hugsa um séu að kaupa eign í fyrsta sinn. Samanlagt eiga þau 90% en lögin eru dálítið of stíf, má segja, til að hleypa slíkum tilfellum í gegn. Ég tel að það sé vilji til þess á þinginu að koma til móts við þessi tilvik með breytingunni vegna þess að með brottfalli skilyrðisins munu fyrstu kaupendur eiga fjölbreyttari valmöguleika á því hvernig eignarhlutfalli þeirra á hinu keypta íbúðarhúsnæði er háttað.
Við gerum ráð fyrir því að lagabreytingar frumvarpsins hafi mjög óveruleg áhrif á afkomu ríkissjóðs verði frumvarpið óbreytt að lögum og ég legg til, virðulegi forseti, að frumvarpi þessu verði vísað til hv. efnahags- og viðskiptanefndar og til 2. umr. að lokinni þessari.
Herra forseti. Ég þakka hæstv. ráðherra fyrir framsögu á þessu frumvarpi. Ég tel það að mörgu leyti gott þótt ég hafi ekki kynnt mér það til hlítar en ég velti fyrir mér einni spurningu, a.m.k. í upphafi. Það vill kannski svo til að menn fá eignararf, eignast eign að smáum hluta fyrir arf, kannski jörð eða eitthvað slíkt. Það er oft ansi skipt eignaraðild að jörðum þegar kemur til þess að þær fari á milli kynslóða. Menn eignast kannski jörð að 1–3%, eitthvað slíkt, eins og mörg dæmi eru um. Þetta er kannski ungt fólk og ég spyr hvort það sé rétt hjá mér, eins og ég hef heyrt, að þegar það unga fólk kaupir sér síðan íbúð komi þetta í veg fyrir að viðkomandi njóti afsláttar við kaup á sinni fyrstu íbúð. Ef svo er þarf auðvitað að skoða það því að þetta er í raun ekki mikil eign og jafnvel þótt meira væri. Jafnvel þótt það séu bara 10–20% í jarðarparti einhvers staðar sem lítils virði er kemur það í veg fyrir að viðkomandi njóti þessa afsláttar.
Virðulegi forseti. Þetta er gott dæmi um mál sem getur vafist fyrir okkur í framkvæmd laganna. Hér er sem sagt lagt til að farin verði sú leið að höggva á hnútinn þannig að menn geti notið góðs af lagaákvæðinu um afslátt við fyrstu íbúðarkaup enda hafi þeir ekki áður verið þinglýstir eigendur að fasteign. Hér er verið að hnykkja á því að það gildi einu hvort þar hafi verið um að ræða kaup, gjafagerning, arf eða að viðkomandi hafi með öðrum hætti eignast eignina.
Ef við viljum þróa þessa hugmynd eitthvað lengra sem hv. þingmaður er hér að opna á og segja: Ef þetta var bara lítill eignarhlutur í fasteign eigum við að horfa í gegnum fingur okkar með það, held ég að þetta sé gott dæmi um mál sem er sjálfsagt að fara nánar ofan í saumana á, ekki síst að viðkomandi þingnefnd ræði við þá sem hafa verið að framkvæma lögin og kynni sér nánar öll þau fjölbreyttu tilvik sem menn hafa þurft að höggva á hnútinn með þegar upp kemur spurningin: Á viðkomandi rétt á afslættinum eða ekki?
Herra forseti. Ég þakka hæstv. ráðherra fyrir þessar hugleiðingar. Þetta er mjög raunhæft og líka varðandi fasteignir sem lítils virði eru kannski úti á landi sem fólk erfir að hluta til, eins og ég nefndi í fyrri spurningu minni. Ég tek undir orð hæstv. ráðherra þegar hann lýsir því yfir að þetta sé nokkuð sem nefndin ætti virkilega að skoða. Í mörgum tilvikum getur þetta verið mjög ósanngjarnt. Ég hef heyrt um dæmi þess að fólk hafi ekki notið þessa afsláttar, sem getur numið verulegum fjárhæðum fyrir ungt fólk sem er að festa kaup á íbúð, hefur svo kannski einhverjum árum áður erft einhvern hlut í fasteign, kannski úti á landi, sem er lítils eða einskis virði og nýtur því ekki þessa afsláttar.
Ég tek undir orð hæstv. ráðherra og ég tel að nefndin ætti að skoða þetta verulega og fyrst það er hægt að koma inn í lögin lágmarkseignarhlut í kaupum svo hann njóti afsláttarins hlýtur líka að vera hægt að taka tillit til þess sem ég er að nefna.
Virðulegi forseti. Það er rétt hjá hv. þingmanni að svona álitamál hafa komið upp við framkvæmd laganna. Hér er sem sagt verið að leggja til við að við höggvum á þann hnút með því að segja að skilyrði afsláttarins sé að menn hafi ekki áður verið þinglýstir eigendur. Það væri þá valkostur við þá aðferðafræði að segja annaðhvort að það skipti ekki máli jafnvel þótt menn hafi áður verið þinglýstir eigendur en í því geta komið upp mjög ósanngjörn tilvik. Segjum sem svo að einhver hafi með arfi tekið við íbúð og ákveðið seinna á lífsleiðinni að fara í fasteignakaup og þá vill viðkomandi njóta afsláttarins enda hafi hann aldrei áður keypt íbúð. Ég myndi segja að í því tilviki hafi vilji löggjafans staðið til þess að viðkomandi nyti ekki afsláttarins enda væri hann ekki að reyna að komast yfir þann þröskuld sem við höfum verið með í huga þegar við smíðuðum það léttitæki sem afslátturinn er.
Þetta er dálítið svarthvítt dæmi sem ég teikna hér upp en við getum haldið áfram að velta fyrir okkur hvort það skipti máli hvort viðkomandi hefði tekið við 60% eignarhlut í íbúð. Hvað ef hann hefði tekið 10% eignarhlut í íbúð? Það er alveg hárrétt að þetta geta verið svolítið snúin mál í framkvæmd en ef við viljum draga línuna einhvers staðar annars staðar held ég að það skipti mestu að lögin séu skýr þannig að ekki komi upp álitamál í framkvæmd og eins líka að fólk viti nákvæmlega hver réttur þess er.
Frumvarpið gengur til 2. umr.
Frumvarpið gengur til efh.- og viðskn.