stefnuræða forsætisráðherra og umræður um hana.
Kæru landsmenn. Ég vil byrja á að fagna brennandi áhuga hæstv. samgönguráðherra og formanns Framsóknarflokksins á stefnu Samfylkingarinnar um vinnu, velferð og græna framtíð. Slík framtíðarsýn birtist hvergi í fjármálaáætlun ríkisstjórnarinnar. Þar er ekki stutt við fólkið sem hefur misst vinnuna. Áætlanir um uppbyggingu og fjölgun starfa eru í skötulíki og aukin útgjöld til umhverfismála á milli ára eru rétt um 0,1% af vergri landsframleiðslu. 0,1% á vakt forsætisráðherra sem talar um græna byltingu. Hæstv. ráðherra, Sigurður Ingi Jóhannsson, veit jafn vel og við í Samfylkingunni að við gætum gert svo miklu betur, en mögulega er hann bara í röngum félagsskap.
Herra forseti. Hæstv. forsætisráðherra boðar breytingar á þeim stjórnarskrárákvæðum sem hún treysti sér til að koma í gegnum ríkisstjórnarflokkana. Tillögur hennar virðast hugnast þeim sem helst vilja engu breyta og sér í lagi engu er varðar nýtingu auðlinda þjóðarinnar. Það er með hreinum ólíkindum að þjóðin, sem saman á að standa undir öllum kostnaði við rekstur samfélagsins, skuli dæmd til að láta arðinn af auðlindum sínum renna nánast óskertan í vasa örfárra notenda eða afkomenda þeirra.
Í frumvarpi forsætisráðherra eru hvorki tímamörk á einkanýtingu auðlinda né skýr ákvæði um að greiða skuli eigandanum, íslenskri þjóð, fullt gjald fyrir afnotin. Þetta er ekki hægt. Alþingi á einfaldlega að fara að vilja þjóðarinnar sem birtist í þjóðaratkvæðagreiðslu þann 20. október 2012. Annað er fásinna í lýðræðisríki og algjör falleinkunn á störfum Alþingis.
Það er annað ákvæði í stjórnarskrá sem ég vil, með leyfi forseta, vitna í og það er svona: „Börnum skal tryggð í lögum sú vernd og umönnun sem velferð þeirra krefst.“ Þarna eru engin börn undanskilin, ekki börn á flótta, ekki börn með fötlun, ekki börn sem beitt hafa verið ofbeldi og ekki fátæk börn.
Fyrir skömmu tókst með seiglu lögmanns og óbreyttra borgara, sem hættu ekki að hafa hátt, að stöðva brottvísun barna sem komu hingað í leit að vernd. Ríkisstjórnin gerði því miður ekkert þeim til bjargar heldur vísaði á kerfið eins og kerfið væri sjálfstætt, óbreytanlegt bákn sem enginn réði við. En kerfið er mannanna verk og ríkisstjórninni ber skylda til að gera það bæði skilvirkt og mannúðlegt þannig að það brjóti ekki á réttindum borgaranna.
Tökum annað dæmi úr kerfinu. 1.193 börn um allt land bíða eftir greiningu og meðferð við geðrænum vanda og 19 börn, þolendur kynferðisofbeldis, bíða þess að komast í áfallameðferð í Barnahúsi. Hvernig má þetta vera?
Það veldur umboðsmanni barna líka áhyggjum að sjá í nýrri skýrslu UNICEF hversu staða barna á Íslandi er mun lakari en í nágrannaríkjum. Í skýrslunni lenda íslensk börn í 24. sæti af 38 með tilliti til geðrænnar og líkamlegrar heilsu, náms og félagsfærni.
Herra forseti. Kerfi sem virkar ekki er ekki náttúrulögmál. Það er pólitísk ákvörðun að fjármagna ekki og manna með fullnægjandi hætti nauðsynlegar stofnanir og á því bera þeir ábyrgð sem hafa völdin hverju sinni.
Nú eykst atvinnuleysi hratt í kjölfar heimsfaraldurs og þá þarf að bregðast við og grípa þá sem helst þurfa á björginni að halda. Við í Samfylkingunni höfum lagt fyrir þingið tillögur um hækkun grunnatvinnuleysisbóta til verndar fjölskyldum í landinu sem nú hafa misst lífsviðurværi sitt. En nei, ríkisstjórnarflokkarnir treysta sér ekki til þess, ekki einu sinni tímabundið eins og við lögðum til.
Herra forseti. Kæru landsmenn. Fátækt er heldur ekki náttúrulögmál. Fátækt er pólitísk ákvörðun. Við þurfum hugrökk stjórnvöld sem þora að grípa til aðgerða til bjargar nauðstöddu fólki. Til þess voru þau kosin.
