breyting á ýmsum lögum vegna alþjóðasamþykktar um vinnuskilyrði farmanna.
Herra forseti. Ég mæli fyrir nefndaráliti umhverfis- og samgöngunefndar um frumvarp til laga um breytingu á ýmsum lögum vegna alþjóðasamþykktar um vinnuskilyrði farmanna.
Nefndin hefur fjallað um málið og fengið á sinn fund gesti frá samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneyti, Samtökum atvinnulífsins og Samtökum fyrirtækja í sjávarútvegi. Einnig bárust umsagnir frá Alþýðusambandi Íslands, Samtökum atvinnulífsins, Samtökum fyrirtækja í sjávarútvegi, Samtökum ferðaþjónustunnar og Sjómannafélagi Íslands.
Með frumvarpinu eru reglur samþykktar Alþjóðavinnumálastofnunarinnar um vinnuskilyrði farmanna færðar í íslenskan rétt svo íslenska ríkinu sé unnt að standa við alþjóðaskuldbindingar sínar um fullgildingu samþykktarinnar.
Við vinnslu málsins komu fram þau sjónarmið að með frumvarpinu væri gengið lengra en þörf væri á með hliðsjón af alþjóðasamþykkt um farmenn, þ.e. að gera þyrfti skýran greinarmun á farmönnum og fiskimönnum. Sérstaklega var bent á þrjár greinar frumvarpsins en í þessu sambandi vekur nefndin athygli á að í 5. kafla greinargerðar með frumvarpinu er sérstaklega fjallað um framangreindar athugasemdir og tiltekið að ekki sé talið að umrædd ákvæði séu íþyngjandi fyrir sjómenn. Í ljósi þessara athugasemda telur nefndin þó rétt að árétta það sem fram kemur í 6. kafla greinargerðar með frumvarpinu um að með því sé fyrst og fremst leitast við að tryggja farmönnum þau réttindi sem kveðið er á um í samþykkt Alþjóðavinnumálastofnunarinnar um vinnuskilyrði farmanna en frumvarpið hefur vissulega einnig áhrif á fiskimenn að því marki sem breytingar eru lagðar til á sjómannalögum, nr. 35/1985, en gildissvið þeirra laga nær til allra sjómanna sem starfa á íslenskum skipum.
Nefndin bendir á í því samhengi að á 96. þingi Alþjóðavinnumálastofnunarinnar í Genf árið 2007 var gengið frá samþykkt um vinnu við fiskveiðar og var Ísland meðal þátttakenda á þinginu en samþykktin hefur ekki verið fullgilt af hálfu Íslands. Í samþykktinni eru ákvæði sem ætlað er m.a. að tryggja að starfsmenn á sviði fiskveiða njóti aukins öryggis og heilbrigðis við vinnu og læknishjálpar á sjó og að veikir eða slasaðir sjómenn á fiskiskipum fái umönnun í landi, nægilega hvíld þeim til heilsuverndar og öryggis, njóti verndar í krafti starfssamninga og njóti sömu almannatryggingaverndar og aðrir starfsmenn. Í ljósi efnis þeirrar samþykktar og hversu áþekk hún er alþjóðasamþykkt um vinnuskilyrði farmanna er eðlilegt að sumar breytingar sem lagðar eru til með frumvarpinu nái einnig til fiskimanna en ekki eingöngu farmanna.
Einnig kom fram það sjónarmið fyrir nefndinni að hugtakið farmaður í samþykktinni taki ekki til skipverja sem starfa á hvalaskoðunar- eða útsýnisferðaskipum sem sigla stuttar ferðir frá landi eða á skoðunarbátum sem notaðir eru til siglinga á vötnum, ám og lónum á landi. Svokölluð ILO-samþykkt taki auk þess ekki til skipa sem eru minni en 500 brúttótonn og eru ekki í alþjóðlegum siglingum, en verði frumvarpið óbreytt að lögum taka ákvæði frumvarpsins til allra báta sem einungis eru notaðir til stuttra ferða og eru undir þyngdarviðmiðum samþykktarinnar. Nefndin tekur undir þau sjónarmið og leggur til að nýrri málsgrein verði bætt við 12. gr. frumvarpsins til að bregðast við þessum sjónarmiðum. Nefndin áréttar þó að hvergi verði slegið af öryggiskröfum starfsmanna á minni bátum og tel ég afskaplega mikilvægt að nefndin kom sér saman um þessa setningu.
Fram komu líka sérstakar athugasemdir við ákvæði a-liðar 9. gr. um 2,5 daga orlofsrétt. Var á það bent að ósamræmi væri á milli enskrar útgáfu samþykktarinnar og íslenskrar þýðingar, auk þess sem bent er á að ákvæðið sé í raun óþarft þar sem gildandi lög um orlof tryggi þau réttindi sem kveðið er á um í samþykktinni. Nefndin er ekki sammála því sjónarmiði að umrætt ákvæði sé óþarft, enda mikilvægt að kveðið sé á um lágmarksréttindi, bann við samningum um niðurfellingu launaðs lágmarksorlofs og heimild ráðherra til reglusetningar, einkum ef breytingar verða gerðar á orlofslögum. Nefndin telur þó rétt að gera breytingu á 1. mgr. ákvæðisins til að koma til móts við þessi sjónarmið.
Í ljósi framangreindrar umfjöllunar leggur hv. umhverfis- og samgöngunefnd til að frumvarpið verði samþykkt með tilgreindum breytingum.
Undir nefndarálitið skrifar sú sem hér stendur, Bergþór Ólason formaður, Ari Trausti Guðmundsson, Guðjón S. Brjánsson, Hanna Katrín Friðriksson, Jón Gunnarsson, Líneik Anna Sævarsdóttir og Vilhjálmur Árnason.
