19.3.2018

Minningarorð um Sverri Hermannsson, fyrrverandi alþingismann

Sverrir Hermannsson, fyrrverandi alþingismaður, ráðherra og forseti neðri deildar Alþingis, lést á hjúkrunarheimilinu Mörk 12. mars sl., 88 ára að aldri.

Sverrir Hermannsson var fæddur á Svalbarði í Ögurvík 26. febrúar 1930. Foreldrar hans voru Hermann Hermannsson, útvegsbóndi þar, og kona hans, Salóme Rannveig Gunnarsdóttir, húsmóðir. Um fermingaraldur fluttist hann til Ísafjarðar með foreldrum sínum.

Sverrir lauk stúdentsprófi frá Menntaskólanum á Akureyri árið 1951 og kandídatsprófi í viðskiptafræði 1955. Þegar á skólaárum lét Sverrir til sín taka, var formaður Vöku, félags lýðræðissinnaðra stúdenta, og sat í stúdentaráði. Hann var svo formaður Stúdentafélags Reykjavíkur eitt ár, 1957–1958.

Í hálfan annan áratug, eftir að Sverrir lauk námi og fram til þess að hann settist á Alþingi, starfaði hann að málum launþega, fyrst hjá vinnuveitendum, en síðar hjá Verslunarmannafélagi Reykjavíkur í fjögur ár og loks sem framkvæmdastjóri Landssambands íslenskra verslunarmanna í 15 ár. Um tveggja ára skeið, 1960–1962, var hann fulltrúi hjá blaðaútgáfunni Vísi. Samhliða þessum störfum hóf Sverrir útgerðarrekstur með bræðrum sínum og var stjórnarformaður útgerðarfélags þeirra, Ögurvíkur.

Það þótti snemma ljóst að hugur Sverris stefndi hingað til Alþingis. Hann skipaði 2. sæti á framboðslista Sjálfstæðismanna í Austurlandskjördæmi 1963 og aftur 1967 og sat nokkrum sinnum á þingi sem varaþingmaður. Fyrir kosningarnar 1971 vann hann 1. sætið og sat samfellt á þingi fyrir Austfirðinga til 1988. Eftir kosningarnar 1974 varð Sverrir annar tveggja framkvæmdastjóra Framkvæmdastofnunar ríkisins og síðar forstjóri, allt til þess að hann varð iðnaðarráðherra 1983. Tveimur árum síðar, haustið 1985, varð hann svo menntamálaráðherra og gegndi því embætti fram yfir kosningarnar 1987.

Sverrir var atorkusamur þingmaður og sinnti kjósendum sínum vel. Eftir haustkosningarnar 1979 var Sverrir kosinn forseti neðri deildar Alþingis og þótti svo lipur og réttsýnn á forsetastóli að hann sat hér í fjögur ár þótt í stjórnarandstöðu væri og drægi ekki af sér sem slíkur. Hann sat lengst í þingnefndum um atvinnumál, en síðast í allsherjarnefnd. Hann tók mjög virkan þátt í starfi Norðurlandaráðs á árunum 1975–1983.

Ári eftir að Sverrir hvarf úr ríkisstjórn var hann skipaður bankastjóri Landsbankans og lét þá af þingmennsku. Ár Sverris í Landsbankanum voru umbrotatími í efnahags- og atvinnulífi. Sjálfur gerðist hann mjög gagnrýninn á skipulag sjávarútvegs, og er hann lét af störfum í bankanum eftir tíu ár stofnaði hann nýjan flokk, Frjálslynda flokkinn, sem boðaði breytingar á fiskveiðistefnunni. Hann varð fyrsti formaður flokksins og kosinn þingmaður Reykvíkinga 1999. Hann sat þá á þingi eitt kjörtímabil, fram til vors 2003. Þá þótti honum nóg komið og settist í helgan stein. Hann sat á Alþingi í 21 ár, á 27 þingum alls.

Í kringum Sverri Hermannsson ríkti sjaldnast lognmolla. Hann fór jafnan mikinn í orðum og athöfnum, hafði óvenjulega auðugt tungutak, var skýr og skorinorður í ræðustól, skapmikill og stór í sniðum. Í daglegum samskiptum hér á Alþingi var Sverrir hlýr í viðmóti, hreinn og beinn og tryggur sínum. Athafna Sverris sér víða stað en hann var ekki síst maður orðsins, málsnjall og orðheppinn, víðlesinn í íslenskum bókmenntum og hafði tilvitnanir úr þeim jafnan á hraðbergi. Hann var sögumaður góður, það svo að til hreinnar listar mátti teljast.

Sverrir Hermannsson verður þeim sem honum kynntust í opinberum störfum minnisstæður maður, hvort sem skoðanir fóru saman eða ekki. Hann bar sig jafnan vel, lét til sín heyra og hélt reisn sinni fram á síðustu daga.