Yfirlýsing forseta og bókun forsætisnefndar
Yfirlýsing sem forseti Alþingis, Steingrímur J. Sigfússon, las við upphaf þingfundar 3. desember 2018, um atburð sem varðar hóp þingmanna úr tveimur þingflokkum, er birt hér á vef Alþingis. Jafnframt er birt bókun sem gerð var á fundi forsætisnefndar sama dag í framhaldi af erindi níu þingmanna til forsætisnefndar um sama mál.
Yfirlýsing forseta Alþingis, Steingríms J. Sigfússonar, við upphaf þingfundar 3. desember 2018
Forseta er nauðugur sá kostur, en um leið rétt og skylt að fara nokkrum orðum um atburð sem tekið var að fjalla um frá og með kvöldi miðvikudagsins 28. nóvember sl.
Opinbert hefur orðið að hópur þingmanna úr tveimur þingflokkum sat á veitingahúsi hér í næsta nágrenni við þinghúsið, að hluta til á meðan þingfundur stóð, þriðjudagskvöldið 20. nóvember sl. og ræddi þar sín á milli á almanna færi þannig að útbreidda og eðlilega hneykslun hefur vakið. Orðbragð sem þarna virðist sannanlega hafa verið viðhaft er óverjandi og óafsakanlegt. Ekki síst er það með öllu óverjandi og úr takti við öll nútímaleg viðhorf hvernig þarna var fjallað um konur og hlut kvenna í stjórnmálum og einnig fatlaða og hinsegin fólk. Það er löngu tímabært og lýðræðisskipulaginu lífsnauðsynlegt í nútímanum að útrýma öllu ómenningartali af þessu tagi úr stjórnmálum og þar verðum við öll að leggja okkar af mörkum.
Forseti lítur svo á að trúverðugleiki Alþingis, sem að sjálfsögðu ber ekki ábyrgð sem slíkt á óráðshjali þingmanna utan veggja þinghússins heldur þeir sjálfir, liggi engu að síður við í því að tekið verði á málinu í fullu samræmi við alvarleika þess. Forseti heitir því að það verði gert.
Forseti vill einnig og þegar á þessari stundu biðja; - aðra þingmenn en þá sem hlut áttu að máli og sérstaklega þá og aðra einstaklinga sem nafngreindir voru sem og aðstandendur þeirra, ég vil biðja starfsfólk okkar, konur, fatlaða, hinsegin fólk og þjóðina alla, afsökunar.
Forseti vill upplýsa að málið hefur þegar verið sett í farveg af hálfu forsætisnefndar. Á fundi sínum fyrr í dag fjallaði nefndin um málið og ákvað að hefja skoðun þess sem mögulegs siðareglubrota máls, og enn fremur að leita álits ráðgefandi nefndar sbr. 16. gr. siðareglna. Bókun forsætisnefndar um málið verður gerð opinber nú á eftir.
Að öðru leyti vonar forseti og óháð þessu að við getum sinnt okkar störfum og rækt okkar skyldur sem mest ótruflað af þessum ólánsatburði. Lífið heldur áfram og það gera störf Alþingis Íslendinga einnig. Forseti fer fram á að við hlífum okkur sjálfum og þjóðinni við umræðum um þetta að öðru leyti hér í þingsal að svo stöddu. Samkvæmt lögum, reglum og stjórnskipulagi Alþingis heyra mál af þessu tagi undir forsætisnefnd og þar er málið þegar á dagskrá eins og áður sagði. Forseti vill að lokum upplýsa að yfirlýsing þessi er flutt að undangengnu samráði við formenn allra þingflokka.
Bókun forsætisnefndar Alþingis á fundi 3. desember 2018
Forsætisnefnd hefur fengið til meðferðar erindi Albertínu Friðbjargar Elíasdóttur, Andrésar Inga Jónssonar, Hönnu Katrínar Friðriksson, Helgu Völu Helgadóttur, Helga Hrafns Gunnarssonar, Jóns Steindórs Valdimarssonar, Rósu Bjarkar Brynjólfsdóttur og Þorsteins Víglundssonar er lýtur að niðrandi ummælum þingmanna á bar 20. nóvember sl. um þingmenn og aðra þekkta einstaklinga í samfélaginu, og greint hefur verið frá í fjölmiðlum síðustu daga.
Forsætisnefnd ákveður að taka málið til athugunar vegna mögulegra brota á siðareglum fyrir alþingismenn. Einnig ákveður forsætisnefnd að óska þess að ráðgefandi siðanefnd komi saman til að undirbúa umfjöllun um málið og álit sem forsætisnefnd verði látin í té sem allra fyrst í samræmi við 4. og 16. gr. siðareglna fyrir alþingismenn, sbr. ályktanir Alþingis 23/145 og 18/148. Hlutverk siðanefndarinnar er samkvæmt 1. mgr. 16. gr. að láta í té álit sitt á því hvort þingmaður hafi með hátterni sínu brotið gegn hátternisskyldum sínum og meginreglum um hátterni, sbr. 5. gr. siðareglna fyrir alþingismenn.
Jafnframt samþykkir forsætisnefnd að afla nánari upplýsinga frá þeim þingmönnum sem lagt hafa fram erindið um nánari afmörkun, eftir því sem þörf krefur, svo að leggja megi það formlega fyrir siðanefnd, sbr. reglur um meðferð erinda og málsmeðferð samkvæmt siðareglum fyrir alþingismenn. Enn fremur mun forsætisnefnd beina því til þeirra sex alþingismanna sem umfjöllunin hefur snúið að, að frá þeim komi skrifleg greinargerð þeirra um málið í samræmi við 2. og 3. mgr. 17. gr. siðareglnanna.
Forsætisnefnd felur forseta, og eftir atvikum skrifstofu þingsins, að ganga svo frá málum næstu daga að erindið fái sem skjótasta meðferð í siðanefndinni þannig að forsætisnefndin geti tekið endanlega afstöðu til málsins eins og henni er skylt samkvæmt siðareglunum og þingsköpum Alþingis.
Hvað viðkemur ummælum fyrrverandi utanríkisráðherra um eigin embættisathafnir þá er um að ræða framkvæmdarvaldsathafnir sem snúa að ákvörðunum sem hann tók tveimur árum áður en siðareglur fyrir alþingismenn tóku gildi. Þá er ljóst að forsætisnefnd fjallar ekki um siðareglur ráðherra.
