Flm. (Guðmundur H. Garðarsson):
    Virðulegi forseti. Ég mæli hér fyrir till. til þál. um eflingu löggæslu. Flm. eru Guðmundur H. Garðarsson, Friðjón Þórðarson, Matthías Á. Mathiesen, Matthías Bjarnason, Pálmi Jónsson, Halldór Blöndal, Egill Jónsson, Þorsteinn Pálsson og Salome Þorkelsdóttir. Tillagan hljóðar sem hér segir:
    ,,Alþingi ályktar að fela dómsmálaráðherra að grípa nú þegar til ráðstafana er fela í sér eflingu löggæslu í landinu.``
    Virðulegi forseti. Á síðasta þingi var tillaga sama efnis lögð fram en fékkst ekki afgreidd. Því má segja að löggæslumál séu, að mati flm., enn sem fyrr í ófullnægjandi ástandi og þáltill. er því enn á ný lögð fram í þeirri von að Alþingi taki afstöðu með því að löggæsla í landinu verði efld og viðeigandi ráðstafanir gerðar. En því miður hefur það ekki átt sér stað. Ég vildi, virðulegi forseti, áður en ég fjalla frekar um þetta án þess að taka af tíma mínum spyrjast fyrir um hvort hæstv. ... já, dómsmrh. gengur í salinn. En mér var kunnugt um að hann hafði vilja til þess að vera viðstaddur þegar þetta mál væri til umfjöllunar.
    Ég var, hæstv. dómsmrh., rétt að byrja að skýra frá efni þeirrar þáltill. sem hér liggur fyrir um eflingu löggæslu og fjalla um efnisatriði í sem stystu máli þar sem ræðutími er takmarkaður. ( Forseti: Forseti vill vekja athygli hv. þm. á því að hann hefur fimmtán mínútur til að
skýra tillögu sína.)
    Eins og ég sagði áðan er þetta endurflutningur þáltill. sem flutt var á síðasta þingi en fékkst ekki afgreidd. Það er mat flm. að þrátt fyrir að tillagan hafi komið fram og þrátt fyrir að meiri umræða hefur verið um þessi mál en áður og þrátt fyrir að með uppstokkun þeirrar vinstri stjórnar sem nú er við völd hafi verið skipaður nýr dómsmrh. þá hafi ekki verið gerðar fullnægjandi né viðeigandi ráðstafanir til eflingar löggæslu í landinu. Þess vegna endurflytjum við tillöguna þar sem við teljum að hér sé um mjög brýnt hagsmunamál að ræða sem snerti sérhvern borgara. Það dylst engum að mikilvægi traustrar löggæslu fer stöðugt vaxandi.
    Að mati okkar flm. ber að leggja enn meiri áherslu á forvarnarstarf á sviði löggæslumála og m.a. vil ég vekja athygli á því að breytt samskipti þjóða krefjast þessa. Aukið samskiptafrelsi á alþjóðavísu hefur leitt til þess að milljónir manna eru á stöðugum ferli milli landa. Það krefst mikils og stöðugs eftirlits því að lítið þarf út af að bera til að af hljótist mikið slys. Í slíku verndarstarfi gegnir löggæslan mjög mikilvægu hlutverki. Á það við um Ísland sem önnur lönd þar sem fullkomið ferðafrelsi ríkir.
    Á síðustu árum hafa orðið miklar þjóðfélagsbreytingar á Íslandi sem gera aðrar og meiri kröfur til ýmiss konar þjónustu í þágu borgaranna. Meðal þessara krafna er krafa um aukna löggæslu á ýmsum sviðum svo sem vegna umferðarmála, forvarnarstarfs gagnvart aukinni útbreiðslu fíkniefna og vegna alhliða þjónustu í þágu fólksins, auk þess

atriðis sem ég gat um í upphafi máls míns. Heilbrigð og öflug löggæsla er einn af hornsteinum lýðræðislegra stjórnarhátta. Þess vegna er mikilvægt að ætíð sé svo vel búið að löggæslunni að hún geti mætt þeim kröfum sem til hennar eru gerðar. Þörfin fyrir aukna vernd borgaranna eykst stöðugt. Í þeim efnum gegnir löggæslan veigamiklu hlutverki. Enn sem fyrr er þó frumskylda löggæslunnar fólgin í því að veita fólki nauðsynlega vernd og öryggi gagnvart misindis- og afbrotamönnum.
    Framkvæmd laga og réttar byggist á öruggri og vel uppbyggðri löggæslu. Án þess væri dómsvaldið óvirkt og allt réttarfar í mikilli hættu. Þá hefur hlutdeild löggæslunnar í útfærslu umferðarmála aukist ár frá ári. Sá þáttur hefur vaxið mikið að umfangi og er stöðugt tímafrekari í starfi löggæslumanna.
    Á síðustu árum hafa önnur atriði komið til skjalanna sem gera eflingu löggæslu enn brýnni. Illu heilli hafa Íslendingar ekki farið varhluta af þeirri alvarlegu þróun sem fylgir mikilli útbreiðslu og neyslu fíkniefna. Vel skipulagðir, ég vil segja glæpahringir teygja anga sína um allan heim og því miður þar af leiðandi einnig til Íslands. Þessir aðilar hafa mikinn fjölda misindismanna á sínum snærum sem dreifa og selja hættuleg fíkniefni. Ágengni þeirra og ófyrirleitni teflir árlega lífi tuga ef ekki hundraða Íslendinga hérlendis í mikla hættu. Þessum aðilum verða nútímalöggæslumenn að mæta með öllum ráðum.
    Starfssvið löggæslu er orðið gífurlega yfirgripsmikið og krefst mikillar árvekni af hálfu þeirra sem bera þar ábyrgð. Þrátt fyrir það hefur ekki verið búið að löggæslunni sem skyldi og alls ekki í samræmi við þær kröfur sem til hennar eru gerðar. Segja má að flotið sé að feigðarósi í þessum efnum og það er ekki seinna vænna að löggæslumálin verði tekin enn fastari tökum í fullu samræmi við nútímakröfur og aðsteðjandi hættur. Það verður ekki gert nema til komi öflugur stuðningur af hálfu ríkisins og sveitarfélaga en eðli málsins samkvæmt heyra þessi mál undir samfélagið í heild. Hér er því ekki verið að gera tillögu um eflingu ríkisvalds sem slíks heldur þess þáttar er lýtur að nauðsynlegri vernd borgaranna.
    Í ljósi þess sem hér hefur verið rakið og upplýsinga um ófullnægjandi aðbúnað íslensku löggæslunnar er þessi þáltill. flutt. Aðgerðarleysið af hálfu Alþingis og ríkisstjórnar til eflingar löggæslu setur öryggi borgaranna í mikla hættu og getur veikt framkvæmd laga og réttar í landinu. Við ákveðnar aðstæður gæti lýðræðislegu stjórnarfari einnig verið ógnað ef löggæslan getur ekki veitt borgurunum nægilega vernd og tryggt öryggi þeirra gagnvart afbrotamönnum eða ofbeldisöflum. Að standa gegn eflingu löggæslu jafngildir því að vísvitandi sé verið að grafa undan lýðræðislegu réttarfari og þingræðislegum stjórnarháttum.
    Ég vil að lokum, virðulegi forseti, minna á það að á vegum Lögreglufélags Reykjavíkur var árið 1988 gefin út bráðabirgðaskýrsla um stöðu og þróun löggæslumála í Reykjavík. Þessi skýrsla var birt sem fskj. með þáltill. þeirri um eflingu löggæslu sem fyrr

er getið, en sú tillaga var lögð fram á 111. löggjafarþingi 1988. Vil ég vísa til þeirrar skýrslu um ástand þessara mála eins og það var þá og hefur því miður ekki batnað neitt sem heitið getur. Þó vil ég taka það fram hér að eftir að nýr dómsmrh. tók við störfum sl. haust er kominn fram annar og ég vil segja betri vilji af hálfu ríkisvaldsins til að sinna þessum málum.
    Ég vænti þess, virðulegi forseti, að þessi þáltill. fái þinglega meðferð og henni verði að lokinni umræðu vísað til allshn. og að allshn. sjái nú sóma sinn í því að afgreiða tillöguna. Ég tel að það mundi styrkja þann hæstv. ráðherra sem nú fjallar um dómsmál í því starfi sem ég held að hann hafi vilja til að framkvæma betur en fyrirrennari hans. Þannig að ég vona og treysti því að að lokinni umræðu og eftir að tillagan hefur farið til meðferðar allshn. komi hún aftur hér til afgreiðslu.