Ferill 441. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: Word Perfect.
1991–92. – 1061 ár frá stofnun Alþingis.
115. löggjafarþing. – 441 . mál.
699. Frumvarp til laga
um Jarðasjóð.
(Lagt fyrir Alþingi á 115. löggjafarþingi 1991–92.)
1. gr.
Við jarðadeild landbúnaðarráðuneytisins skal starfrækja sjóð er nefnist Jarðasjóður ríkisins. Hlutverk sjóðsins er að kaupa jarðir bænda sem afsalað hafa framleiðslurétti og jarðir sem ekki seljast á frjálsum markaði og aðstoða sveitarfélög með lánveitingum við eigendaskipti að jörðum.
Erindi, sem Jarðasjóði berast varðandi kaup og sölu jarða, skulu send til umsagnar stjórnum Búnaðarfélags Íslands og Stéttarsambands bænda áður en þau eru afgreidd.
2. gr.
Jarðasjóði ríkisins er heimilt að kaupa jarðir sem svo er ástatt um er hér greinir, enda hafi sveitarstjórn hafnað forkaupsrétti:
3. gr.
Við ákvörðun kaupverðs skv. 2. gr. skal höfð hliðsjón af gangverði hliðstæðra jarða sé þess kostur. Náist ekki samkomulag um kaupverð skal mat dómkvaddra manna ráða.
4. gr.
Tekjur Jarðasjóðs eru:
5. gr.
Heimilt er að selja jarðir sjóðsins sveitarfélögum eða upprekstrarfélögum sem þær tilheyra, svo og einstaklingum eða félagasamtökum.
Þá er heimilt, að fengnum meðmælum jarðanefndar, að selja jarðir þessar öðrum jarðeigendum í sama sveitarfélagi til þess að bæta búrekstraraðstöðu þeirra. Ábúendur jarða, sem selt hafa jarðir sínar skv. 4. tölul. 2. gr., eiga rétt á að kaupa þær aftur ef þeir óska þess. Náist ekki samkomulag milli Jarðasjóðs og kaupanda skal mat dómkvaddra manna ráða.
6. gr.
Jarðasjóður ríkisins er undanþeginn öllum opinberum gjöldum og sköttum af ónytjuðum jörðum sjóðsins, öðrum en fasteignaskatti og fjallskilum. Öll skjöl, sem gefin eru út af sjóðnum og í hans nafni, skulu undanþegin stimpil- og þinglýsingargjöldum.
Nú er fasteign seld á nauðungaruppboði eða við gjaldþrotaskipti og ber þá uppboðshaldara að rannsaka hvort eignin sé veðsett Jarðasjóði og geta þess í uppboðsgerðinni. Ef svo reynist skal landbúnaðarráðuneytinu gert aðvart svo tímanlega að unnt sé að mæta eða láta mæta við uppboðið.
7. gr.
Heimilt er landbúnaðarráðherra að setja með reglugerð nánari ákvæði um framkvæmd laga þessara.
Lög þessi öðlast þegar gildi. Jafnframt fellur úr gildi VI. kafli jarðalaga, nr. 65/1976, sbr. breytingu með 11. gr. laga nr. 90/1984, 39.–46. gr.
Athugasemdir við lagafrumvarp þetta.
Gildandi lagaákvæði um Jarðasjóð ríkisins eru í VI. kafla jarðalaga, nr. 65/1976, sbr. breytingu með lögum nr. 90/1984. Við endurskoðun þeirra á vegum landbúnaðarráðuneytisins þótti rétt að setja sérstök lög um Jarðasjóð. Með frumvarpinu er ákvæðum, sem nú gilda, fækkað og þau einfölduð. Aðalbreytinguna frá gildandi ákvæðum er að finna í 4. gr. frumvarpsins um tekjur sjóðsins. Þar er gert ráð fyrir að í Jarðasjóð renni afgjöld þeirra ríkisjarða sem eru á forræði landbúnaðarráðuneytisins, svo og leiga eftir lóðir og landspildur sem leigðar hafa verið úr landi jarðanna. Gera má ráð fyrir að þær nemi ríflega 20 millj. kr. fyrir árið 1992. Nú renna leigutekjur þessar í ríkissjóð.
Samkvæmt 43. gr. jarðalaga er Jarðasjóði ætlað ákveðið fjármagn á fjárlögum til að hann geti sinnt hlutverki sínu. Fjárveitingar til Jarðasjóðs samkvæmt fjárlögum áranna 1985–1991 að báðum árum meðtöldum hafa verið eftirfarandi í þús. kr.:
Ár Upphæð
1985 900
1986 1.694
1987 4.000
1988 15.000
1989 15.000
1990 15.000
1991 25.000
Á síðustu þrettán árum hefur Jarðasjóður keypt 16 jarðir. Þurft hefur að synja nokkrum beiðnum til sjóðsins um kaup vegna skorts á fjármagni.
Að frátöldu ákvæðinu í 4. gr. frumvarpsins eru eftirtaldar breytingar gerðar á núgildandi ákvæðum um Jarðasjóð ríkisins:
Athugasemdir við einstakar greinar frumvarpsins.
Um 1. gr.
Lagt er til að hlutverki Jarðasjóðs sé breytt til samræmis við búvörusamning landbúnaðarráðherra og Stéttarsambands bænda eins og að ofan greinir þar sem m.a. er kveðið á um ákveðið fjármagn til að kaupa jarðir bænda sem afsalað hafa fullvirðisrétti og jarðir sem ekki seljast á frjálsum markaði, jafnframt að aðstoða sveitarfélög við eigendaskipti að jörðum eins og nú er.
Um 2. gr.
Heimildarákvæðum til kaupa Jarðasjóðs er fækkað um tvö. Felld eru brott ákvæðin í 3. og 6. tölul., annars vegar um jarðir sem ekki njóta framlaga og lána sem veitt eru til umbóta á lögbýlum, sbr. jarðræktarlög, og hins vegar um jarðir sem hreppsnefndir hafa hafnað forkaupsrétti á en jarðanefnd viðkomandi sýslu mælir með að Jarðasjóður kaupi. Heimildarákvæði þessi þykja úrelt orðin, auk þess sem önnur eru það rúm að á engan hátt er þrengt að möguleikum sjóðsins til jarðakaupa þótt þeim sé fækkað eins og hér er lagt til.
Um 3. gr.
Lagt er til að mat dómkvaddra manna ráði kaupverði jarðar þegar þannig háttar að ekki næst samkomulag milli Jarðasjóðs og seljanda í stað mats þriggja manna nefndar sem fjallað er um í 45. gr. jarðalaga, nr. 65/1976, sbr. breytingu með 11. gr. laga nr. 90/1984.
Um 4. gr.
Samkvæmt 42. gr. laganna eru tekjur Jarðasjóðs annars vegar andvirði seldra ríkisjarða og hins vegar árlegt framlag samkvæmt fjárlögum. Til viðbótar gerir frumvarp þetta ráð fyrir að afgjald ríkisjarða á forræði landbúnaðarráðuneytisins og leiga eftir lóðir og landspildur, sem leigðar eru úr ríkisjörðum, renni í Jarðasjóð.
Um 5. gr.
Greinin fjallar um endursölu jarða sem Jarðasjóður hefur eignast.
Um 6. gr.
Greinin er samhljóða 46. gr. jarðalaga og þarfnast ekki skýringar.
Um 7. gr.
Greinin þarfnast ekki skýringar.
Fylgiskjal.
Fjármálaráðuneyti,
fjárlagaskrifstofa:
Umsögn um frumvarp til laga um Jarðasjóð.
Með frumvarpinu er sett sjálfstæð löggjöf um starfsemi Jarðasjóðs en hann starfar nú skv. VI. kafla jarðalaga.
Í viðauka 2 við nýgerðan búvörusamning er Jarðasjóði veitt ákveðið fjármagn í upphafi samningstímans til þess að kaupa jarðir bænda sem afsalað hafa fullvirðisrétti o.fl. Samkvæmt forsendum fjárlaga er sjóðnum ætlað að fjármagna þessi kaup alfarið með endursölu þeirra jarða sem sjóðurinn hefur eignast. Ákvæði frumvarpsins stuðla að því að greiða fyrir þessari endursölu.
Þá er gert ráð fyrir að afgjald ríkisjarða renni nú beint til Jarðasjóðs en í dag er það fært um tekjuhlið fjárlaga. Hér er aðeins um bókhaldsfærsluatriði að ræða.
Frumvarpið felur ekki í sér aukin útgjöld fyrir ríkissjóð.
