Ferill 126. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: Word Perfect.
1994. – 1064 ár frá stofnun Alþingis.
118. löggjafarþing. – 126 . mál.
131. Frumvarp til laga
um grunnskóla.
(Lagt fyrir Alþingi á 118. löggjafarþingi 1994.)
I. KAFLI
Markmið og skólaskylda.
1. gr.
Sveitarfélögum er skylt að halda skóla fyrir öll börn og unglinga á aldrinum 6 til 16 ára eftir því sem nánar segir í lögum þessum. Skóli þessi nefnist grunnskóli. Öllum börn
Þegar tilgreindur er aldur nemenda í lögum þessum miðast hann við það almanaksár er nemandinn nær nefndum aldri.
2. gr.
Hlutverk grunnskólans, í samvinnu við heimilin, er að búa nemendur undir líf og starf í lýðræðisþjóðfélagi sem er í sífelldri þróun. Starfshættir skólans skulu því mótast af um
Grunnskólinn skal leitast við að haga störfum sínum í sem fyllstu samræmi við eðli og þarfir nemenda og stuðla að alhliða þroska, heilbrigði og menntun hvers og eins.
Grunnskólinn skal veita nemendum tækifæri til að afla sér þekkingar og leikni og temja sér vinnubrögð sem stuðli að stöðugri viðleitni til menntunar og þroska. Skóla
3. gr.
Grunnskóli er tíu ára skóli.
Hver grunnskóli skal vera einsetinn.
Hverjum grunnskóla má skipa í einingar með ákvörðun hlutaðeigandi sveitarstjórna.
4. gr.
Í strjálbýli skal miðað við heimanakstur nemenda þar sem því verður við komið en ekki heimavist.
Börn yngri en tíu ára skulu ekki dveljast í heimavist nema sérstakar ástæður séu fyrir hendi.
Sveitarstjórn er heimilt að koma á fót skólaseljum frá aðalskóla.
Í grunnskóla skulu nemendur eiga kost á málsverði á skólatíma.
5. gr.
Sveitarstjórn getur borið fram við menntamálaráðuneytið rökstudda beiðni um tíma
6. gr.
Forráðamaður skólaskylds barns ber ábyrgð á að það innritist í skóla þegar það kemst á skólaskyldualdur og sæki skóla. Verði misbrestur á skólasókn skólaskylds barns, án þess að veikindi eða aðrar gildar ástæður hamli, skal skólastjóri leita leiða til úrbóta.
Takist það ekki vísar skólastjóri málinu til úrlausnar skólanefndar sem leitar lausna á því að fenginni umsögn frá sérfræðiþjónustu á vegum sveitarfélaga.
Finnist enn ekki úrlausn getur hvor aðili, forráðamaður eða skólanefnd, vísað málinu til menntamálaráðuneytis sem leitar úrlausnar og getur úrskurðað með hvaða hætti úr skuli bætt.
7. gr.
Undanþegin því að sækja grunnskóla skv. 1. gr. eru:
a . börn sem sækja viðurkennda einkaskóla, sbr. 56. gr.,
b . börn sem búa í skólahverfum sem fengið hafa undanþágu skv. 5. gr. að því leyti sem undanþágan kveður á um.
8. gr.
Sæki forráðamaður skólaskylds barns um tímabundna undanþágu þess frá skólasókn er skólastjóra heimilt að veita slíka undanþágu í samráði við umsjónarkennara telji hann til þess gildar ástæður. Forráðamaður skal þá sjá til þess að nemandinn vinni upp það sem hann kann að missa úr námi meðan á undanþágu stendur.
II. KAFLI
Stjórnun grunnskóla.
9. gr.
Menntamálaráðherra fer með yfirstjórn þeirra málefna sem lög þessi taka til og hefur eftirlit með því að sveitarfélög uppfylli þær skyldur sem lög þessi, reglugerðir við þau og aðalnámskrá grunnskóla kveða á um.
Ráðuneytið skal fylgjast með að allir grunnskólar landsins eigi kost á sérfræðiþjón
Menntamálaráðuneytið annast söfnun og dreifingu upplýsinga um skólahald og skóla
10. gr.
Allur rekstur almennra grunnskóla er á ábyrgð og kostnað sveitarfélaga frá þeim tíma sem lög þessi koma að fullu til framkvæmda sé ekki sérstaklega kveðið á um annað. Sveitarstjórn skal gera menntamálaráðuneytinu árlega eða oftar, sé þess krafist, grein fyr
Menntamálaráðherra getur sett í reglugerð nánari ákvæði um upplýsingaskyldu sveit
11. gr.
Skólahverfi er sú eining sem stendur að einum grunnskóla eða fleiri. Sveitarfélög geta sameinast um rekstur grunnskóla og mynda þá eitt skólahverfi. Sveitarfélag, sem rekur tvo eða fleiri grunnskóla, telst eitt skólahverfi. Sveitarfélag getur átt aðild að fleiri en einu skólahverfi ef börn og unglingar á skólaskyldualdri úr því sveitarfélagi eiga skóla
Þar sem sveitarfélög sameinast um rekstur grunnskóla eða hluta hans skulu viðkom
12. gr.
Í hverju skólahverfi skal vera skólanefnd sem fer með málefni grunnskóla eftir því sem lög og reglugerðir ákveða og sveitarstjórn eða sveitarstjórnir kunna að fela henni.
Skólanefnd skal sjá um að öll skólaskyld börn í skólahverfinu njóti lögboðinnar fræðslu. Hún skal staðfesta áætlun um starfstíma nemenda ár hvert og fylgjast með fram
Skólanefnd fylgist með og stuðlar að því að skólum sé tryggður aðgangur að sérfræði
13. gr.
Skólanefnd skal kosin af hlutaðeigandi sveitarstjórn eða sveitarstjórnum í upphafi hvers kjörtímabils. Um kosningu í skólanefnd og starfshætti fer samkvæmt sveitarstjórn
Varamenn í skólanefndum skulu jafnmargir aðalmönnum og kosnir á sama hátt.
Þar sem fleiri en eitt sveitarfélag standa saman að rekstri grunnskóla, eða hluta hans, skal setja í stofnsamning ákvæði um aðild hvers og eins að skólanefnd.
Fulltrúar kennara, skólastjóra og foreldra eiga rétt til setu á skólanefndarfundum með málfrelsi og tillögurétt.
Grunnskólakennarar í skólahverfinu kjósa úr sínum hópi fulltrúa til að starfa með skólanefnd. Þar sem stöðugildi við grunnskóla í skólahverfi eru 15 eða færri skal kjörinn einn kennarafulltrúi en tveir þar sem stöðugildi eru 16 eða fleiri. Varamenn kennarafull
Skólastjóri, eða aðstoðarskólastjóri í forföllum hans, eiga rétt til setu á skólanefndar
Foreldrafélag, eða samtök foreldra í skólahverfinu, kjósa úr sínum hópi einn fulltrúa til að starfa með skólanefnd og einn varamann.
14. gr.
Skólastjóri er forstöðumaður grunnskóla, stjórnar honum og ber ábyrgð á starfi skól
Skólastjóri boðar til kennarafundar svo oft sem þurfa þykir en þó eigi sjaldnar en einu sinni í mánuði. Kennarafundi skulu sækja kennarar og aðrir sérfræðingar skóla. Auk þess skal boða til slíks fundar ef þriðjungur kennara skólans æskir þess.
Í skólum, þar sem kennslumagn nemur 8 fullum stöðum eða fleiri auk skólastjóra, kjósa kennarar þriggja manna kennararáð sem í umboði kennara er skólastjóra til ráðu
Skólastjóri skal a.m.k. tvisvar á ári boða til sameiginlegs fundar kennararáðs, for
15. gr.
Starfsmönnum skóla er skylt að efla samstarf skóla og heimila, m.a. með því að miðla fræðslu um skólamál til foreldra og veita upplýsingar um starfið í skólanum.
Foreldrar barna í grunnskóla geta ákveðið að stofna samtök foreldra við skólann í þeim tilgangi að styðja skólastarfið og efla tengsl heimila og skóla.
Skólastjóri skal boða til stofnfundar slíkra samtaka óski foreldrar þess. Samtökin setja sér starfsreglur.
16. gr.
Við hvern grunnskóla skal starfa foreldraráð og er skólastjóri ábyrgur fyrir stofnun þess.
Í foreldraráði sitja þrír foreldrar sem ekki eru starfsmenn skólans. Foreldrar við grunn
Foreldraráð fjallar um og gefur umsögn til skólans og skólanefndar um skólanámskrá og aðrar áætlanir sem varða skólahaldið, fylgist með að áætlanir séu kynntar foreldrum, svo og með framkvæmd þeirra.
Skólastjóri starfar með foreldraráði og veitir því upplýsingar um starfið í skólanum.
Óski foreldrar þess er skóla heimilt, með rökstuddri greinargerð, að sækja um undan
17. gr.
Nemendum grunnskóla er heimilt að stofna nemendaráð sem vinnur m.a. að félags-, hagsmuna- og velferðarmálum þeirra. Skólastjóri felur einum af kennurum skólans að aðstoða nemendaráð.
Nemendaráð hvers skóla skal setja sér starfsreglur.
III. KAFLI
Skólahúsnæði.
18. gr.
Gerð skólamannvirkja er undirbúin af sveitarstjórn í samráði við skólanefnd.
Stofnkostnaður grunnskóla greiðist af sveitarfélögum. Í hverju skólahverfi skal vera skólahúsnæði sem fullnægir þörfum grunnskóla við þær aðstæður sem þar eru. Við gerð eða breytingar skólamannvirkja skal m.a. tekið tillit til hvort nemendur ganga til skóla, er ekið þangað daglega, búa þar í heimavist eða fyrirkomulag er blandað.
19. gr.
Í skólahúsi skal, auk kennsluaðstöðu fyrir allar námsgreinar, gera ráð fyrir skólasafni; aðstöðu fyrir nemendur til náms, annarra starfa og hvíldar utan kennslustunda; aðgengi og aðstöðu fatlaðra; aðstöðu til að neyta málsverðar; snyrtiherbergjum; vinnuaðstöðu fyrir kennara, skólastjórnendur og aðra starfsmenn skólans; íþróttaaðstöðu og aðstöðu fyrir almenna félagsstarfsemi nemenda og öðru því er lög þessi tilgreina. Ef henta þykir má nýta aðstöðu í nágrenni skóla fyrir einstakar greinar, svo sem íþróttir.
Við gerð heimavista skal kappkostað að þær minni sem mest á venjulegt heimili og þannig sé gengið frá að nemendur geti jafnan náð til umsjónarmanns heimavista.
20. gr.
Við undirbúning að nýbyggingu og endurbótum grunnskólahúsnæðis skal farið að reglugerð er menntamálaráðherra setur í samráði við Samband íslenskra sveitarfélaga og kveður á um lágmarks aðstöðu og búnað.
Sveitarstjórn ákveður nafn skóla að fenginni umsögn menntamálaráðuneytis og ör
21. gr.
Sveitarfélögum er skylt að annast og kosta viðhald skólahúsa og endurnýjun og við
Ákvæði þessarar greinar gilda einnig um þau skólahús er byggð voru sameiginlega af ríki og sveitarfélögum og eiga sveitarfélög ekki kröfur á ríkissjóð vegna viðhalds þessara mannvirkja. Verði húsnæði, er byggt var með stofnkostnaðarframlagi úr ríkissjóði, ráð
22. gr.
Dagleg umsjón og umráð skólamannvirkja, þar á meðal skólastjóra- og kennarabú
Sveitarstjórn er heimilt að ráðstafa skólahúsnæði öllu eða hluta þess til æskulýðsstarf
Að fenginni umsögn hlutaðeigandi skólanefndar getur sveitarstjórn ákveðið að skóla
IV. KAFLI
Starfsfólk grunnskóla.
23. gr.
Við hvern grunnskóla skal vera skólastjóri sem ráðinn er af sveitarstjórn að fenginni umsögn skólanefndar. Við ráðningu skólastjóra skal tekið mið af menntun umsækjanda og starfsreynslu. Skólastjóri við heimavistarskóla er jafnframt heimavistarstjóri.
Í grunnskóla þar sem starfa 12 starfsmenn eða fleiri í fullu starfi, auk skólastjóra, skal sveitarstjórn ráða aðstoðarskólastjóra að fenginni tillögu skólastjóra. Aðstoðarskóla
Um ráðningu kennara og annarra starfsmanna fer eftir ákvæðum í samþykkt um stjórn sveitarfélags. Séu þar eigi sérstök ákvæði þessa efnis gefur sveitarstjórn eða byggðarráð fyrirmæli til skóla um hvernig staðið skuli að ráðningu starfsmanna.
Við ráðningu kennara og skólastjóra skal gæta ákvæða gildandi laga um lögverndun á starfsheiti og starfsréttindum grunnskólakennara og skólastjóra.
24. gr.
Fyrir hverja bekkjardeild eða námshóp skal skólastjóri velja umsjónarkennara. Um
Skólastjóra er heimilt að fela kennurum árgangastjórn, fagstjórn, leiðsögn nýliða og kennaranema samkvæmt nánari ákvörðun sveitarstjórnar.
25. gr.
Sveitarstjórnir skulu greiða upphæð er svarar til 1% af dagvinnulaunum kennara og skólastjóra í sveitarfélaginu í sérstakan sjóð er Samband íslenskra sveitarfélaga annast rekstur á og varðveitir. Sjóði þessum er ætlað að styrkja kennara og skólastjóra við grunnskóla til allt að eins árs viðbótarnáms og endurmenntunar.
Sjóðnum stjórnar fimm manna stjórn. Heildarsamtök kennara á skyldunámsstigi skulu tilnefna tvo stjórnarmenn en stjórn Sambands íslenskra sveitarfélaga þrjá. Varamenn skulu valdir með sama hætti.
Stjórn sjóðsins metur umsóknir um styrki úr sjóðnum og ákveður árlega úthlutun. Út
Samband íslenskra sveitarfélaga annast og kostar skrifstofuhald fyrir stjórn sjóðsins og skulu endurskoðaðir reikningar hans birtir árlega með rekstrarreikningi sambandsins.
Öllum tekjum sjóðsins skal varið til styrkveitinga. Tilnefningaraðilar greiða kostnað af öllum störfum fulltrúa sinna í sjóðstjórn.
Stjórn sjóðsins setur sér starfsreglur og birtir þær.
V. KAFLI
Starfstími grunnskóla.
26. gr.
Starfstími nemenda í grunnskóla skal á hverju skólaári vera 9 mánuðir. Kennsludagar skulu eigi vera færri en 172.Með hliðsjón af atvinnuháttum og aðstæðum í einstökum skólahverfum getur mennta
27. gr.
Kennsludagur grunnskólanemenda skal hefjast að morgni og vera samfelldur með eðlilegum stundahléum og matarhléi. Stundahlé í grunnskóla skulu að lágmarki vera 15 mínútur á móti hverjum 100 mínútum sem kenndar eru og matarhlé að lágmarki 30 mínVikulegur kennslutími hvers nemanda í grunnskóla skal að lágmarki vera:
1200 mínútur (30 kennslustundir) í 1.–4. bekk
1400 mínútur (35 kennslustundir) í 5.–7. bekk
1480 mínútur (37 kennslustundir) í 8.–10. bekk
Við ákvörðun daglegs og vikulegs starfstíma nemenda í grunnskóla skal þess gætt að í heild fari hann ekki fram yfir hæfilegt vinnuálag miðað við aldur nemenda og þroska.
Skólastjóri ákveður lengd kennslustunda í samráði við kennararáð/kennarafund. Með
Sveitarstjórn getur boðið grunnskólanemendum lengda viðveru utan daglegs kennslu
28. gr.
Í grunnskóla skal jólaleyfi nemenda vera frá og með 21. desember til og með 3. janúar og páskaleyfi frá pálmasunnudegi til og með þriðjudegi eftir páska.VI. KAFLI
Námskrár og kennsluskipan.
29. gr.
Menntamálaráðherra setur grunnskólum aðalnámskrá. Í henni er m.a. kveðið nánar á um uppeldishlutverk grunnskólans og meginstefnu í kennslu og kennsluskipan í samÍ starfi skólans skal leggja áherslu á:
— að efla sjálfsvitund og félagsvitund nemenda,
— að stuðla að líkamlegri og andlegri velferð, heilbrigðum lífsháttum og ábyrgri umgengni við líf og umhverfi,
— þjálfun í íslensku í öllum námsgreinum og leikræna og listræna tjáningu,
— hæfni nemenda til að skilja orsakasamhengi og draga rökréttar ályktanir,
— skilning og frjótt, skapandi starf og jafnvægi milli bóklegs og verklegs náms,
— að nýta leiki barna sem náms- og þroskaleið,
— að námið nýtist nemendum í daglegu lífi, frekara námi og starfi,
— að búa bæði kynin jafnt undir virka þátttöku í samfélaginu, fjölskyldulífi og atvinnulífi,
— margvíslegar leiðir við öflun þekkingar með notkun tæknimiðla, upplýsingatækni, safna- og heimildavinnu,
— náms- og starfsfræðslu, kynningu á atvinnulífi og námsleiðum til undirbúnings náms- og starfsvals.
Við setningu aðalnámskrár, skipulagningu náms og kennslu og við gerð og val náms
Markmið náms og kennslu og starfshættir grunnskóla skulu vera þannig að komið sé í veg fyrir mismunun vegna uppruna, kyns, búsetu, stéttar, trúarbragða eða fötlunar.
Í öllu skólastarfi skal tekið mið af mismunandi persónugerð, þroska, hæfileikum, getu eða áhugasviðum nemenda.
30. gr.
Í aðalnámskrá skal kveðið á um meginmarkmið náms og kennslu. Í aðalnámskrá skal tilgreina kjarnagreinar og kveða á um uppbyggingu og skipan náms í grunnskóla, svo og hlutfallslega skiptingu tíma milli námssviða og námsgreina. Þess skal gætt að námið verði sem heildstæðast.Í aðalnámskrá skal setja ákvæði um inntak og skipulag náms á þeim sviðum sem hér verða talin:
a . íslenska,
b . stærðfræði,
c . erlend tungumál, þ.e. enska og eitt Norðurlandamál,
d . listir og verkmenntir,
e . náttúrufræði, umhverfis- og tæknimennt,
f . heimilisfræði,
g . skólaíþróttir,
h . samfélagsgreinar,
i . kristin fræði, siðfræði og trúarbragðafræði.
31. gr.
Í hverjum skóla skal árlega gefa út skólanámskrá og er skólastjóri ábyrgur fyrir gerð hennar. Skólanámskrá er nánari útfærsla á aðalnámskrá og tekur mið af sérstöðu skólans og aðstæðum. Hún er starfsáætlun skóla þar sem m.a. skal gerð grein fyrir skólatíma, skóladagatali, kennsluskipan, markmiðum og inntaki náms, námsmati, mati á skólastarfi, slysavörnum, félagslífi í skólanum og öðru því sem varðar starfsemi skólans. Skóla32. gr.
Í 9. og 10. bekk mega námsgreinar vera að hluta frjálst val nemenda. Verja má allt að þriðjungi námstímans í valgreinar. Heimilt er að meta tímabundna þátttöku í atvinnulífi sem nám, enda sé það skipulagt í samráði við skólann.Menntamálaráðherra setur nánari reglur um valgreinar.
33. gr.
Kennsla í skyldunámi í opinberum grunnskólum skal veitt nemendum þeim að kostnSveitarfélögum er skylt að leggja til og kosta kennslu- og námsgögn er fullnægja ákvæðum aðalnámskrár en sveitarstjórn ákveður hvort námsgögn eru afhent nemendum til eignar eða til afnota.
Opinberum aðilum er ekki skylt að leggja nemendum til gögn til persónulegra nota, svo sem ritföng og pappír.
Sérstök stofnun á vegum ríkisins skal tryggja að ætíð sé völ á námsbókum og öðrum námsgögnum sem standast kröfur gildandi laga og aðalnámskrár, annaðhvort með eigin útgáfu eða útvegun frá öðrum aðilum.
Ef vafi leikur á að námsgögn uppfylli skilyrði gildandi laga og aðalnámskrár má vísa til menntamálaráðuneytisins sem úrskurðar í málinu.
Menntamálaráðherra setur í reglugerð nánari ákvæði um framkvæmd greinar þessarar.
34. gr.
Í öllum grunnskólum skal nemendum gefinn kostur á að taka þátt í tómstunda- og féÍ félagsstarfi skal m.a. að því stefnt að nemendur verði færir um að taka að sér félagsleg störf í þjóðfélaginu.
VII. KAFLI
Réttindi og skyldur nemenda.
35. gr.
Börnum og unglingum er skylt að sækja grunnskóla fái þau ekki hliðstæða kennslu annars staðar, sbr. 7. og 56. gr. þessara laga.Skólaskylda barns hefst við upphaf skólaárs á því almanaksári sem barnið verður sex ára. Foreldrar eða forráðamenn barns geta sótt um eða samþykkt að það hefji skólagöngu fyrr eða síðar en segir í lögum þessum um skólaskyldu sex ára barna. Skólastjóri getur veitt slíka heimild að fenginni umsögn sérfræðiþjónustu.
Ljúki nemandi öllu námi grunnskóla með tilskildum árangri á skemmri tíma en tíu árum telst hann hafa lokið skyldunámi.
Foreldrar eða forráðamenn geta sótt um eða samþykkt að skólastjóri heimili nemanda að hverfa frá grunnskólanámi að loknum 9. bekk í allt að eitt ár vegna þátttöku í atvinnu
Menntamálaráðherra er heimilt að veita nemanda undanþágu frá skyldunámi í tiltek
36. gr.
Nemendur, sem hafa annað móðurmál en íslensku, eiga rétt á sérstakri kennslu í ísHeimilt er að veita þessum nemendum undanþágu frá því að þreyta samræmt lokapróf í íslensku og leggja fyrir þá sérstakt lokapróf í íslensku.
Menntamálaráðherra setur nánari reglur um kennslu þessara nemenda.
37. gr.
Börn og unglingar, sem eiga erfitt með nám sökum sértækra námsörðugleika, tilfinnKennslan getur verið einstaklingsbundin eða farið fram í hópi innan eða utan al
Meginstefnan skal vera sú að kennslan fari fram í heimaskóla. Telji foreldrar barns eða forráðamenn, kennarar eða aðrir sérfræðingar að barnið fái ekki notið kennslu við sitt hæfi í heimaskóla geta forráðamenn sótt um skólavist fyrir það í sérskóla.
Menntamálaráðherra setur í reglugerð nánari ákvæði um framkvæmd þessarar greinar.
38. gr.
Sveitarfélög skulu annast rekstur sérdeilda/sérskóla fyrir nemendur sem ekki geta not— að veita nemendum sérhæft námsumhverfi í lengri eða skemmri tíma.
— að veita starfsfólki almennra grunnskóla ráðgjöf og kennslufræðilegan stuðning.
Sérmenntaðir kennarar skulu annast kennslu í sérdeildum/sérskólum þar sem því verður við komið.
Menntamálaráðherra staðfestir starfsreglur sérdeilda/sérskóla að fengnum tillögum sveitarstjórna. Í starfsreglum skal kveðið á um frávik frá almennri námskrá og öðrum við
Fasteignir þeirra sérskóla er nú eru starfandi á þessu sviði skulu afhentar til þessarar starfsemi án leigu eða annarra gjalda en rekstraraðilar annast og kosta allan rekstur þeirra þar með talið viðhald frá þeim tíma er lög þessi koma að fullu til framkvæmda.
Teljist síðar ekki þörf fyrir áframhaldandi rekstur einhverra þessara stofnana eða þeirra allra tekur ríkissjóður aftur við umráðum fasteigna þeirra og ráðstafar þeim til ann
39. gr.
Í grunnskóla er heimilt að stofna nemendaverndarráð til að samræma störf þeirra sem sjá um málefni einstakra nemenda varðandi námsráðgjöf, sérfræðiþjónustu og heilsuMenntamálaráðherra setur reglugerð um nemendaverndarráð.
40. gr.
Nemandi má ekki stunda vinnu á starfstíma skóla valdi hún því að nemandinn geti ekki rækt nám sitt sem skyldi eða notið nauðsynlegrar hvíldar að dómi skólastjóra og kennara. Í slíkum tilfellum skal skólastjóri gera nemanda, forráðamanni hans og hlutað41. gr.
Nemendum ber að hlíta fyrirmælum kennara og starfsfólks skóla í öllu því er skólann varðar, fara eftir skólareglum og fylgja almennum umgengnisvenjum í samskiptum við starfsfólk og skólasystkin.Ef nemanda reynist verulega áfátt í hegðun ber kennara hans að leita orsaka þess og reyna að ráða á því bót, m.a. með viðtölum við nemandann sjálfan og forráðamenn hans. Verði samt ekki breyting á til batnaðar skal kennari leita aðstoðar skólastjóra og sérfróðra ráðgjafa skólans.
Meðan mál skv. 2. mgr. eru óútkljáð getur skólastjóri vísað nemanda úr skóla um stundarsakir, enda tilkynni hann forráðamönnum nemanda og skólanefnd tafarlaust þá ákvörðun. Takist ekki að leysa málið innan skólans tekur skólanefnd það til meðferðar. Takist skólanefnd ekki að leysa málið þannig að allir aðilar þess verði á sáttir fer um frek
Óheimilt er að víkja nemanda úr skóla nema honum hafi verið tryggt annað úrræði.
Í reglugerð sem menntamálaráðherra setur skal mæla nánar fyrir um framkvæmd þess
VIII. KAFLI
Sérfræðiþjónusta.
42. gr.
Öllum sveitarfélögum er standa að rekstri grunnskóla er skylt að sjá skólanum fyrir sérfræðiþjónustu, bæði almennri og greinabundinni kennsluráðgjöf, er taki til þeirra námsgreina sem tilgreindar eru í 30. gr., námsráðgjöf og sálfræðiþjónustu. Þar sem slík þjónusta er ekki rekin á vegum sveitarfélaga er sveitarstjórn skylt að semja um þjónustHverju sveitarfélagi er skylt að gera menntamálaráðuneyti grein fyrir skipulagi sér
43. gr.
Sérfræðiþjónustu skóla er ætlað að stuðla að því að kennslufræðileg og sálfræðileg þekking nýtist sem best í skólastarfi. Kennurum og skólastjórnendum skal standa til boða ráðgjöf og stuðningur sérfræðiþjónustu vegna almenns skólastarfs og einnig vegna nýÞá skulu starfsmenn sérfræðiþjónustu vinna að forvarnastarfi með athugunum og greiningu á nemendum sem eiga í sálrænum eða félagslegum erfiðleikum hafi þessir erf
Starfsmenn sérfræðiþjónustu skulu vera kennarar með framhaldsmenntun, sálfræð
IX. KAFLI
Námsmat.
44. gr.
Megintilgangur námsmats er örvun nemenda og námshjálp.Með námsmati í grunnskóla skal afla sem öruggastrar vitneskju um árangur skóla
45. gr.
Námsmat í grunnskóla skal að jafnaði framkvæmt af kennurum skólans og skulu nemÓheimilt er að veita upplýsingar um vitnisburði einstakra nemenda öðrum en þeim sjálfum og forráðamönnum þeirra nema nauðsyn beri til vegna flutnings nemenda milli skóla. Þó skal heimilt að veita fræðsluyfirvöldum þessar upplýsingar og öðrum vegna fræðilegra rannsókna enda sé krafist fullrar þagnarskyldu.
Nemandi og forráðamaður hans hafa rétt til að skoða metnar prófúrlausnir nemanda samkvæmt nánari ákvæðum í reglugerð sem menntamálaráðherra setur.
46. gr.
Samræmd próf í kjarnagreinum skulu lögð fyrir samtímis í öllum 4. og 7. bekkjum grunnskóla. Við lok grunnskóla skal leggja fyrir samræmd lokapróf í a.m.k. fjórum námsgreinum sem menntamálaráðherra ákveður.Skólum skulu jafnframt standa til boða samræmd könnunarpróf og stöðluð kunnáttupróf til greiningar á námsstöðu nemenda.
Menntamálaráðherra leggur grunnskólum til samræmd próf og greiðir kostnað af störfum trúnaðarmanna til eftirlits og umsjónar við framkvæmd samræmdra lokaprófa.
Rannsóknastofnun uppeldis- og menntamála, eða annar aðili sem menntamálaráð
Menntamálaráðherra setur í reglugerð nánari ákvæði um fyrirkomulag og framkvæmd samræmdra prófa.
47. gr.
Er grunnskólanámi lýkur skal nemandi fá skírteini er votti að hann hafi lokið skylduMenntamálaráðuneytið gefur út viðmiðanir fyrir slík skírteini.
48. gr.
Menntamálaráðherra setur í reglugerð ákvæði um með hvaða hætti fylgst skuli með námsárangri nemenda í sérskólum og hjá öðrum þeim nemendum á skyldunámsaldri er taldir eru víkja svo frá almennum þroska að þeim henti ekki próf skv. 46. gr.49. gr.
Sérhver grunnskóli innleiði aðferðir til að meta skólastarfið, þar á meðal kennslu- og stjórnunarhætti, samskipti innan skólans og tengsl við aðila utan skólans. Á fimm ára fresti skal að frumkvæði menntamálaráðuneytisins gerð úttekt á sjálfsmatsaðferðum skóla.X. KAFLI
Skólaþróun, tilraunaskólar.
50. gr.
Kennarar og skólastjórar grunnskóla skulu, auk námsleyfa, sbr. 25. gr., eiga kost á endurmenntun í þeim tilgangi að efla starfshæfni sína, kynnast markverðum nýjungum í skóla- og uppeldismálum og njóta stuðnings við nýbreytni- og þróunarstörf. Til þessa verkefnis skal árlega veitt fé á fjárlögum.Að frumkvæði skólastjóra mótar hver skóli áætlun um hvernig endurmenntun starfs
51. gr.
Menntamálaráðherra ber ábyrgð á að fram fari mat á skólum og skólastarfi sem ætlað er að tryggja að skólahald sé í samræmi við ákvæði laga og aðalnámskrár. MenntamálaNiðurstöður af mati á skólum og skólastarfi skulu m.a. hafðar til hliðsjónar við endur
52. gr.
Alþingi veitir árlega fé á fjárlögum í þróunarsjóð grunnskóla. Menntamálaráðherra hefur umsjón með sjóðnum og setur reglur um styrkveitingar.53. gr.
Menntamálaráðherra getur, með samþykki sveitarstjórnar, haft forgöngu um þróunar- og tilraunastarf í grunnskólum. Einnig getur hann veitt sveitarfélögum og einkaskólum heimild til að reka tilraunaskóla eða gera tilraunir með ákveðna þætti skólastarfs með undanþágu frá ákvæðum laga og reglugerða. Slík undanþága getur t.d. varðað nám, starfstíma skóla, kennslutilhögun, stundafjölda o.s.frv., enda brjóti slíkar undanþágur ekki í bága við 2. gr. þessara laga eða þrengi hlutverk grunnskóla frá því sem þar er gert ráð fyrir.Slíkum tilraunum skulu ávallt sett eðlileg tímamörk og kveðið á um úttekt að tilraun lokinni.
Menntamálaráðherra er heimilt að styrkja tilraunaskóla og sérstakar nýjungar eftir því sem fjárlög heimila hverju sinni.
XI. KAFLI
Skólasöfn.
54. gr.
Í hverjum grunnskóla skal vera skólasafn. Skólasafn er eitt af meginhjálpartækjum í skólastarfinu og skal búnaður safnsins varðandi húsnæði, bókakost, önnur námsgögn og starfsfólk taka mið af því.Sveitarstjórn er heimilt að sameina almenningsbókasafn og skólasafn ef það, að mati skólanefndar og skólastjóra, rýrir ekki gildi safnsins fyrir skólann.
XII. KAFLI
Heilsugæsla.
55. gr.
Um heilsugæslu í grunnskólum fer eftir gildandi lögum um heilbrigðisþjónustu. HérSkólastjóra ber að fylgjast með því að nemendur njóti heilsugæslu í skólanum í sam
Sveitarfélög greiða stofnkostnað húsnæðis í skólum sem ætlað er fyrir heilsugæslu og annast rekstur þess. Laun starfsmanna við heilsugæslu í skólum og sérgreindur kostn
XIII. KAFLI
Einkaskólar.
56. gr.
Menntamálaráðherra er heimilt að löggilda grunnskóla eða hluta grunnskóla, sbr. 3. gr., sem kostaðir eru af einstökum mönnum eða stofnunum, ef þeir starfa samkvæmt reglugerð eða skipulagsskrá sem ráðuneytið staðfestir. Slíkir skólar hlíti sama eftirliti og reglum og aðrir grunnskólar. Börn sem sækja þessa einkaskóla hafa undanþágu skv. 7. gr. en forstöðumaður skal fyrir upphaf hvers skólaárs senda hlutaðeigandi skólanefnd skrá um nemendur og tilkynna sömu aðilum allar breytingar á nemendaskrá jafnóðum og þær verða.Einkaskólar eiga ekki kröfu til styrks af almannafé.
Um námsmat í einkaskólum fer skv. 45. og 46. gr.
XIV. KAFLI
Gildistaka.
57. gr.
Lög þessi öðlast þegar gildi og koma að fullu til framkvæmda 1. ágúst 1995. Jafnframt falla úr gildi ákvæði laga nr. 49 frá 1991 eftir því sem ákvæði þessara laga koma til framHinn 1. ágúst 1995 falla enn fremur úr gildi lög nr. 49 frá 1967, um skólakostnað, lög nr. 23 frá 1990, um Námsgagnastofnun, 9. gr. laga nr. 55 frá 1974, um skólakerfi, X. kafli laga nr. 29 frá 1988, um Kennaraháskóla Íslands, enda skal Reykjavíkurborg taka við öll
Menntamálaráðherra ákveður í reglugerð hvaða ákvæði laga þessara koma til fram
Ákvæði til bráðabirgða.
Ákvæði 3. gr. um einsetinn grunnskóla skal komið að fullu til framkvæmda að 6 árum liðnum frá gildistöku laga þessara.Ákvæði 2. mgr. 27 gr. um vikulegan kennslutíma á hvern nemanda skal koma til fram
Haustið 1995 fjölgar kennslustundum um 6, þannig að vikulegur kennslustundafjöldi nemenda verður að lágmarki sem hér segir:
1.–4. bekkur: 26 kennslustundir,
5.–7. bekkur: 29, 31 og 33 kennslustundir,
8.–10. bekkur: 34 kennslustundir.
Haustið 1996 fjölgi kennslustundum um 10, þannig:
1.–4. bekkur: 27 kennslustundir,
5.–7. bekkur: 30, 32 og 34 kennslustundir,
8.–10. bekkur: 35 kennslustundir.
Haustið 1997 fjölgi kennslustundum um 10, þannig:
1.–4. bekkur: 28 kennslustundir,
5.–7. bekkur: 32, 33, 35 kennslustundir,
8.–10. bekkur: 36 kennslustundir.
Haustið 1998 fjölgi kennslustundum um 10, þannig:
1.–4. bekkur: 29 kennslustundir,
5.–7. bekkur: 34, 34, 35 kennslustundir,
8.–10. bekkur: 37 kenslustundir.
Haustið 1999 fjölgi kennslustundum um 7, þannig:
1.– 4. bekkur: 30 kennslustundir,
5.– 7. bekkur: 35 kennslustundir,
8.–10. bekkur: 37 kennslustundir.
Athugasemdir við lagafrumvarp þetta.
Frumvarpið var samið af nefnd sem Ólafur G. Einarsson menntamálaráðherra skipaði hinn 24. mars 1992 til að endurskoða lög um grunn- og framhaldsskóla og móta menntaMeð nefndinni störfuðu Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir, ráðgjafi menntamálaráð
Menntamálaráðherra sendi frumvarpsdrögin til umsagnar helstu hagsmunaaðila. Við endanlega gerð frumvarpsins var tekið mið af ábendingum þessara aðila og umræðum í þjóðfélaginu í kjölfar kynningar á tillögum nefndarinnar.
Flestar tillögur um breytingar frá gildandi lögum um grunnskóla, nr. 49/1991, eru gerðar vegna flutnings á ábyrgð og kostnaði en meginmarkmið frumvarpsins er flutning
Yfirstjórn skólamála hjá menntamálaráðherra.
Menntamálaráðherra fer með yfirstjórn grunnskóla og fylgist með því að fylgt sé þeirri stefnumörkun um nám og kennslu sem lög kveða á um (9. gr.). Menntamálaráð
Grunnskólinn á ábyrgð sveitarfélaga.
Með lögum nr. 87/1989, um breytingu á verkaskiptingu ríkis og sveitarfélaga, voru ýmis verkefni sem áður voru í höndum menntamálaráðuneytisins flutt til sveitarfélaga. Þar var ákveðið að sveitarfélög kostuðu ein stofnun og rekstur grunnskóla en ríkissjóður kostaði áfram kennslu (almenna kennslu, viðurkennda forfallakennslu, sjúkrakennslu og sérkennslu), stjórnun, námsgögn og sérfræðiþjónustu. Með þessu frumvarpi er lagt til að sveitarfélög taki við þessum verkefnum að undanskilinni útgáfu námsgagna og að öll ábyrgð á framkvæmd skólahalds færist til þeirra. Sveitarfélög munu því taka við ráðn
Menntamálaráðherra mun jafnframt leggja fyrir Alþingi frumvarp til laga um flutning á starfsskyldu og launagreiðslu þessara aðila þar sem m.a. verður kveðið á um hvernig fara skuli með áunnin starfstengd réttindi þeirra.
Í frumvarpinu eru ekki settar fram reglur um útreikninga vegna kennslukostnaðar eins og gert er í gildandi lögum þar sem öll framkvæmd og skipulag skólahalds verður fram
Í 1. mgr. 76. gr. gildandi laga er fámennum skólum heimilað að blanda saman aldurs
Sérdeildir/sérskólar.
Í frumvarpinu er lagt til að sveitarfélög taki við rekstri sérskóla og sérdeilda fyrir þá nemendur sem þurfa á sérstökum stuðningi að halda og ekki geta notið kennslu í almenn
Sérfræðiþjónusta.
Verkefni fræðsluskrifstofa á sviði stjórnunar, daglegs eftirlits með skólahaldi, fjár
Námsgögn.
Kennsla og námsgögn í skyldunámi skulu vera nemendum að kostnaðarlausu. Sveitar
Kjarnagreinar.
Nýjung í frumvarpinu er ákvæði um að kjarnagreinar séu skilgreindar í aðalnámskrá grunnskóla (30. gr.). Kjarnagreinar eru þær námsgreinar sem öðrum skyldunámsgreinum fremur eru taldar hafa afgerandi þýðingu fyrir framhaldsnám, atvinnu og almenna mennt
Samræmt námsmat.
Í frumvarpinu er lagt til að aukin áhersla verði lögð á samræmt námsmat í grunnskól
Nýjung er ákvæði um að samræmd próf skuli lögð fyrir allan árgang nemenda í 4. og 7. bekk grunnskóla. Tilgangur samræmdra prófa í neðri bekkjum grunnskóla er að veita nemendum, foreldrum og skólum hlutlægar upplýsingar um námsframvindu nemenda þannig að hægt verði að grípa inn í snemma á námsferlinum með markvissum aðgerðum hjá þeim nemendum sem ekki hafa náð tilskildum árangri. Einnig er lagt til að lögfest verði að nemendur taki fjögur samræmd próf við lok grunnskóla.
Skólanámskrá og sjálfsmat skóla.
Ákvæði í frumvarpinu um að hver skóli skuli gefa út skólanámskrá er nýjung (31. gr.). Þar er um að ræða rökstudda áætlun um skólastarfið sem unnin er af starfsfólki skólans undir faglegri forustu skólastjóra. Skólanámskrá skal borin undir foreldraráð og hljóta samþykki skólanefndar. Önnur nýjung í frumvarpinu er ákvæði um að hver skóli skuli innleiða aðferðir til að meta sitt innra starf (sjálfsmat skóla, 49. gr.), þar á meðal kennslu- og stjórnunarhætti, samskipti innan skólans og tengsl við aðila utan skólans. Báðar þess
Ráðningar.
Skólastjórar og kennarar verða starfsmenn sveitarfélaga. Sveitarstjórn ræður skóla
Endurmenntun, fagleg ráðgjöf.
Áhersla er lögð á að möguleikar kennara á framhaldsmenntun, endurmenntun og kennsluráðgjöf skerðist ekki frá því sem nú er. Lagt er til að framlag í sjóð vegna náms
Loks er í frumvarpinu ákvæði um að kennarar skuli eiga kost á almennri og greina
Foreldrar.
Samkvæmt frumvarpinu eru áhrif foreldra á skólastarf aukin. Gert er ráð fyrir að við hvern grunnskóla starfi foreldraráð með þátttöku þriggja fulltrúa foreldra, auk skólastjóra (16. gr). Foreldraráð hvers skóla á t.d. að vera umsagnaraðili um skólanámskrá skólans og fylgjast með framkvæmd hennar. Jafnframt er heimilt að stofna félag foreldra við grunnskóla til að styðja skólastarfið og efla tengsl heimila og skóla (15. gr.).
Einsetinn skóli og lengdur skóladagur.
Í frumvarpinu er gengið út frá því að allir grunnskólar séu einsetnir og að það takmark hafi náðst árið 2001 (3. gr. og ákvæði til bráðabirgða). Víða um land, einkum í dreifbýli, hefur þessu takmarki þegar verið náð og í sveitarstjórnarkosningum vorið 1994 kom í ljós að fjölmörg sveitarfélög hafa lýst yfir vilja og metnaði til að koma sem fyrst á ein
Í samræmi við stefnumörkun um einsetningu er gert ráð fyrir að vikulegur kennslu
Loks er heimildaákvæði um að sveitarstjórnir geti boðið nemendum lengda viðveru utan daglegs kennslutíma (27. gr.) en þar er verið að lögfesta framkvæmd sem nokkur sveitarfélög hafa komið á að eigin frumkvæði.
Níu mánuða starfstími nemenda.
Kveðið er á um að starfstími grunnskólanemenda skuli vera 9 mánuðir og kennsludag
Kjarasamningar kennara.
Ljóst er að bæði einsetning grunnskóla og annars konar nýting á starfstíma skóla kall
Athugasemdir við einstakar greinar frumvarpsins.
Um 1. gr.
Sú meginbreyting er gerð frá gildandi lögum nr. 49/1991 að fellt er brott ákvæði um skyldu ríkis og sveitarfélaga til sameiginlegs skólahalds fyrir börn og unglinga á skylduUm 2. gr.
Ekki er gerð breyting á ákvæðum laga nr. 49/1991 um hlutverk grunnskólans og er greinin því samhljóða 2. gr. þeirra laga.Um 3. gr.
Ákvæði gildandi laga um 10 ára skólaskyldu er óbreytt, sbr. 1. gr., með þeim frávikum sem fram koma í 35. gr. frumvarpsins.Í greininni er kveðið á um að allir grunnskólar skuli vera einsetnir. Með einsetningu er átt við að allir nemendur skóla hefji nám að morgni og séu samtímis í skólanum. Í bráðabirgðaákvæði með gildandi lögum er gert ráð fyrir að allir skólar verði einsetnir á 10 ára tímabili frá gildistöku þeirra laga. Hér er gert ráð fyrir að einsetningu skóla verði að fullu náð árið 2001, sbr. ákvæði til bráðabirgða, eða einu ári fyrr en gildandi lög gera ráð fyrir.
Það er í valdi sveitarstjórnar að ákveða hvort skóli skuli starfa sem ein stofnun (1.–10. bekkur) eða vera skipt í einingar, t.d. 1.–4. bekkur, 8.–10. bekkur. Í dreifbýli kann að vera heppilegt að sameina mjög fámenna skóla undir einni stjórn og á þessi grein einnig við um það. Fellt er brott úr gildandi lögum ákvæði um samþykki fræðslustjóra og menntamálaráðuneytis til að skipta skólum í einingar. Frumvarpið gerir ekki ráð fyrir embætti fræðslustjóra og nú tekur sami aðili, þ.e. sveitarstjórn, ákvörðun um hvort og þá í hvernig einingar grunnskóla er skipt og ber allan kostnað sem því fylgir, þar með talinn kennslukostnað.
Um 4. gr.
Með fullri ábyrgð sveitarfélaga á rekstri grunnskóla er ekki lengur þörf afskipta fræðslustjóra né menntamálaráðuneytis af stofnun heimavista eða skólaselja. FrumkvæðSett hafa verið á stofn skólasel, sem útibú við einstaka skóla, til að stytta akstursleiðir fyrir nemendur. Með skólaseli er átt við útibú frá aðalskóla, t.d. fyrir yngstu nemendurna, til að komast hjá heimavistardvöl eða löngum skólaakstri. Mikilvægt er að við stofnun slíkra útibúa sé gætt faglegrar samræmingar við aðalskólann og að nemendur eigi mögu
Ákvæði 4. mgr. er óbreytt frá gildandi lögum. Þar er átt við að nemendur geti keypt mat í skólanum eða komið með nesti að heiman og hafi aðstöðu í skólanum til að neyta matar. Sveitarfélögum er ekki gert skylt að stofna og reka mötuneyti.
Um 5. gr.
Þar sem staða fræðslustjóra í núverandi mynd er lögð niður þykir eðlilegt að menntaUm 6. gr.
Þær breytingar eru gerðar á 6. gr. gildandi laga að skólastjóri skal vísa málinu til skólanefndar takist honum ekki að finna lausn á því, enda á skólanefnd að sjá um að öll skólaskyld börn í skólahverfinu njóti lögboðinnar fræðslu, sbr. 12. gr. frumvarpsins. Í gildandi lögum hefur skólanefnd verið gert að vinna að lausn málsins í samráði við sérMeð hliðsjón af nýlegri niðurstöðu máls, sem umboðsmaður Alþingis fékk til úr
„Á vegum sveitarfélaga starfa barnaverndarnefndir, sbr. 6. gr. laga nr. 58/1992 um vernd barna og ungmenna. Foreldrar, forráðamenn barns og aðrir þeir, sem eru barninu nákomnir, geta skotið úrskurði barnaverndarnefndar til barnaverndarráðs til fullnaðarúr
Barnaverndarnefndir teljast til stjórnsýslu sveitarfélaga og heyra stjórnarfarslega und
Í lok greinargerðar sinnar tekur umboðsmaður Alþingis fram að þótt nægjanleg laga
Um 7. gr.
Engin breyting frá 7. gr. gildandi laga.Um 8. gr.
Fellt er brott ákvæði um skyldu til þess að tilkynna fræðslustjóra um tímabundnar undanþágur. Tímabundar undanþágur, sem hér um ræðir, eru t.d. keppnisferðir í íþróttLagt er til að lögfest verði að þegar undanþága af þessu tagi er veitt verði forráðamað
Um II. kafla.
Þessi kafli hefur verið styttur í samræmi við flutning grunnskóla til sveitarfélaga. Felldar eru brott lagagreinar sem fjalla um grunnskólaráð, samstarfsnefnd menntamálaUm 9. gr.
Þegar framkvæmd grunnskóla er að fullu komin til sveitarfélaga, ber sveitarstjórn ábyrgð á að skólar starfi samkvæmt lögum þessum, reglugerðum við þau og aðalnámskrá grunnskóla. Menntamálaráðuneytið fylgist með því að sveitarfélög uppfylli þær skyldur sem þeim eru lagðar á herðar.Á það hefur verið bent að eftirlit framkvæmdaraðila á sjálfum sér geti ekki verið mjög virkt og hefur það gjarnan verið ein röksemdin fyrir mikilvægi þess að skapa hrein skil í verkaskiptum ríkis og sveitarfélaga varðandi grunnskólann. Þegar framkvæmd grunn
Til þessa hefur eftirlit með starfi grunnskólans verið í höndum menntamálaráðuneytis og fræðsluskrifstofa. Samkvæmt frumvarpinu eru fræðsluskrifstofur lagðar niður í nú
Um 10. gr.
Með lögum nr. 87/1989, um breytingu á verkaskiptingu ríkis og sveitarfélaga, var ákveðið að sveitarfélög kostuðu ein stofnun og rekstur grunnskóla en ríkissjóður kostaði áfram kennslu (almenna kennslu, viðurkennda forfallakennslu, sjúkrakennslu og sérÍ greininni er um nýmæli að ræða þar sem kveðið er á um skyldu sveitarstjórna til að gera menntamálaráðuneytinu grein fyrir framkvæmd skólahalds. Slíkt samræmt eftirlit og upplýsingasöfnun eru óhjákvæmileg til þess að hægt sé að hafa yfirsýn yfir skólahald í landinu og er ráðuneytið sjálfsagður eftirlitsaðili með þessum málum. Þær upplýsingar sem hér um ræðir varða m.a. nemendur (fjölda nemenda, skólasókn o.fl.), skólastarfið (tímafjölda, nemendastundir, skyldunámsgreinar, kjarnagreinar o.fl.), sérfræðiþjónustu, sérstakan stuðning við nemendur, sbr. 37. gr., aðstæður (húsnæði, búnað o.fl) og starfs
Um 11. gr.
Greinin er samhljóða 17. grein gildandi laga.Um 12. gr.
Greinin fjallar um verkefni og hlutverk skólanefnda. Sú breyting er gerð frá gildandi lögum að gert er ráð fyrir auknu hlutverki skólanefnda og þá fyrst og fremst hvað viðkemSkólanefnd fer með málefni grunnskóla í umboði sveitarstjórnar. Skólanefnd er ætlað að fylgja eftir ákvæðum laga og reglugerða um grunnskóla. Í því felst m.a. að sjá um að skólaskyldu sé fullnægt, að fullnægjandi húsnæði og aðstaða sé fyrir hendi og að áætlanir séu gerðar um skólastarfið. Skólanefnd fylgist með framkvæmd náms og kennslu í skóla
Um 13. gr.
Greinin er efnislega samhljóða 19. gr. gildandi laga.Um 14. gr.
Greinin fjallar um hlutverk skólastjóra sem forstöðumanns grunnskóla. Nýjung er ákvæði um faglegt forustuhlutverk skólastjóra og er það áréttað enn frekar með ákvæði um ábyrgð skólastjóra á gerð skólanámskrár.Greinin kveður á um að skólastjóri skuli boða til kennarafundar eigi sjaldnar en einu sinni í mánuði. Bætt er inn ákvæði sem segir að auk kennara skuli aðrir sérfræðingar skólans sækja kennarafundi. Með sérfræðingum er átt við fagmenntað starfsfólk sem sinnir menntunar- og uppeldisstarfi innan skólans, svo sem bókasafnsfræðinga, námsráð
Ákvæði um kennararáð eru óbreytt frá gildandi lögum.
Um 15. gr.
Hér er gerð sú breyting frá 22. gr. gildandi laga að í stað félags foreldra og kennara er nú gert ráð fyrir foreldrafélögum sem eingöngu foreldrar eiga aðild að. Greinin ítrekar skyldu skólastjóra til að stíga fyrsta skrefið til að stofna samtök foreldra ef foreldrar óska eftir aðstoð hans.Sú breyting er gerð að tekið er út ákvæði um að foreldrar eigi rétt til setu á kennara
Um 16. gr.
Greinin fjallar um foreldraráð og hlutverk þess. Lagt er til að við hvern skóla starfi foreldraráð sem sé eingöngu skipað foreldrum.Í 20. gr. gildandi laga um grunnskóla er ákvæði um skólaráð sem ekki hefur komið til framkvæmda. Gagnrýni hefur komið fram á samsetningu skólaráðs en það skal skipað þremur fulltrúum, einu foreldri, einum kennara og einum nemanda. Fáir skólar hafa kom
Með foreldraráðum er verið að mynda formlegan vettvang til að koma sjónarmiðum foreldra varðandi innihald og áherslur í starfi skólans og skipulagi skólahalds á framfæri við stjórn skólans.
Foreldraráði er ætlað að fylgjast með skólanámskrá og öðrum áætlunum um skóla
Skólastjóra er skylt að veita foreldraráði upplýsingar um skólastarfið og niðurstöður mats á starfi skólans.
Gert er ráð fyrir að kosning í foreldraráð sé til tveggja ára í senn. Um val fulltrúa for
Um 17. gr.
Fellt er niður heimildarákvæði um setu fulltrúa nemenda á fundum skólastjóra og kennararáðs og á kennarafundum. Rétt þykir að hafa það í valdi hvers skóla hvernig formUm 18. gr.
Greinin er óbreytt frá 24. gr. gildandi laga.Um 19. gr.
Greinin er efnislega samhljóða 26. gr. gildandi laga. Hér er fellt brott ákvæði um heilsugæslu í skólum en um hana er fjallað í XII. kafla.Um 20. gr.
Greinin kemur í stað 27. gr. gildandi laga og ítrekar ákvæði 84. gr. gildandi laga um reglur um lágmarksaðstöðu og búnað. Þar sem sveitarstjórnir kosta nú með öllu byggingu grunnskólahúsnæðis er óþarft að taka fram hver ráði hönnuði. Er það ákvæði því fellt brott.Nauðsynlegt er að til séu einhver viðmið um aðstöðu og búnað skóla. Mörg sveitarfé
Við gerð nýs grunnskólahúsnæðis eða viðbyggingar við eldra húsnæði verður að taka mið af einsetnum skóla, sbr. 3. gr. frumvarpsins.
Um 21. gr.
Rétt þykir að taka skýrt fram að viðhaldsskylda sveitarfélaga nær einnig til þeirra skólahúsa er byggð voru með stofnkostnaðarframlagi úr ríkissjóði og eiga sveitarfélög ekki endurkröfu á ríkissjóð vegna þessa kostnaðar.Um 22. gr.
Greinin er samhljóða 30. gr. gildandi laga um grunnskóla nema að felld er brott tilGert er ráð fyrir því að dagleg umsjón og umráð skólamannvirkja sé í höndum skóla
Um 23. gr.
Við þá breytingu að sveitarfélög taka við rekstri grunnskólanna að fullu færast ráðnÞar sem ekki eru slík ákvæði gefur sveitarstjórn skólastjóra fyrirmæli um með hvaða hætti staðið skuli að ráðningu starfsmanna. Má samkvæmt því viðhafa sama fyrirkomu
Kveðið er á um að við ráðningu skólastjóra skuli tekið tillit til menntunar viðkomandi og starfsreynslu. Í stefnumótun nefndar um mótun menntastefnu er lögð áhersla á ábyrgð skólastjórnenda og faglegt forustuhlutverk í skólum. Mikilvægt er að þetta verði haft í huga við ráðningu skólastjóra, t.d. með því að meta sérstaklega ef umsækjendur hafa afl
Nýjung er ákvæði um aðstoðarskólastjóra að því leyti að við ákvörðun um stjórnunar
Í greininni er ítrekað að við ráðningu kennara og skólastjóra sé gætt ákvæða gildandi laga um lögverndun á starfsheiti og starfsréttindum grunnskólakennara og skólastjóra.
Um 24. gr.
Hlutverk umsjónarkennara er nánar skilgreint en í gildandi lögum. Umsjónarkennari hefur mikilvægu hlutverki að gegna ekki síst á unglingastigi þar sem kennsla er yfirleitt greinabundin. Því þarf að tryggja að kennari, sem hefur umsjón með bekk á unglingaÁrgangastjórn, fagstjórn og leiðsögn nýliða er ekki lögbundin skylda og umfang þess
Um 25. gr.
Ákvæðum greinarinnar er ætlað að viðhalda sams konar möguleikum kennara og skólastjóra til námsleyfa og gilt hafa skv. 42. gr. gildandi grunnskólalaga.Ríkissjóður hefur til þessa lagt fram sem svarar 1% af dagvinnulaunum kennara til endurmenntunar. Nefnd, sem skipuð er fulltrúum kennarasamtaka, skólastjóra og ráðu
Lagt er til að myndaður verði sjóður sem veitt verði úr fé til viðbótarnáms- og endur
Gert er ráð fyrir sérstakri sjóðstjórn sem í eiga sæti fulltrúar kennara og sveitarstjórna. Fulltrúar sveitarstjórna skulu vera í meiri hluta í sjóðstjórn enda bera sveitarstjórnir allan kostnað af starfsemi sjóðsins. Stjórn sjóðsins er gert að setja sér starfsreglur og birta þær. Átt er við reglur sambærilegar þeim sem kveðið er á um í reglugerð nr. 427/1988.
Um 26. gr.
Sú breyting er gerð frá gildandi lögum að starfstími skóla er skilgreindur út frá þeim tíma sem nemendur sækja skóla. Einnig er kveðið á um lágmarksfjölda kennsludaga á skólaárinu og er það nýjung. Með kennsludögum er átt við skóladaga þar sem fram fer skipulagt starf nemenda undir leiðsögn kennara.Að undanförnu hefur orðið vart mikillar gagnrýni almennings á það hve kennsludagar eru fáir og hve nemendur fái oft frí á starfstíma skóla. Í reglugerð um starfstíma skóla er veitt heimild til að fella niður kennslu af ýmsum orsökum, t.d. vegna prófahalds, starfs
Þrátt fyrir að gildandi grunnskólalög geri ráð fyrir 9 mánaða skólaári nemenda á grunnskólastigi starfa 66 af 207 grunnskólum landsins í einungis 8 1 / 2 mánuð, allmargir starfa aðeins í 8 mánuði og tveir í 7 mánuði. Það skal hins vegar tekið fram að 92% nemenda í grunnskólum sækja 9 mánaða skóla þar sem fjölmennir skólar í þéttbýli starfa í 9 mánuði en margir skólar í dreifbýli starfa skemur.
Brýnt er að nýta árlegan starfstíma grunnskóla betur en verið hefur. Með því að skilgreina starfstíma skóla sem vinnutíma nemenda er þess freistað að starfstíminn sé betur nýttur til skipulags starfs nemenda undir leiðsögn kennara.
Nauðsynlegt er að skólastjórar geti kallað kennara til starfa að sameiginlegum verkefnum í þágu skólans nokkra daga áður en skólahald hefst og að því loknu. Ljóst er að slík endurskipulagning skólaársins kallar á endurskoðun á kjarasamningum kennara.
Fellt er brott ákvæði um að ráðuneytið setji reglugerð um starfstíma skóla og skóladagatal enda er gert ráð fyrir að starfstími og skóladagar séu til
Um 27. gr.
Greinin kveður á um lágmarksviðmiðun kennslutíma í grunnskóla, svo og rétt nemenda til einsetins skóla og samfellds vinnudags sem hefjist að morgni. Viðmiðun um lágmarks vikulegan kennnslutíma skal náð að fullu á næstu fimm árum, þ.e. fram til skólaársins 1999–2000, sbr. þá áætlun sem sett er fram í bráðabirgðaákvæði frumvarpsins. Gert er ráð fyrir að árið 2001 séu allir skólar einsetnir og að uppfyllt séu lágmarks viðmið um vikulegan kennslutíma.Nýjung er heimildarákvæði um að sveitarstjórn geti boðið grunnskólanemendum lengda viðveru utan daglegs kennslutíma í húsnæði skólans eða nágrenni hans. Er þar um að ræða lögfestingu á framkvæmd sem þróast hefur á allra síðustu árum. Víða um land hafa verið gerðar athyglisverðar tilraunir til að lengja viðveru barna í skólum og hafa sveitarfélög sýnt þar bæði frumkvæði og útsjónarsemi.
Í þjóðfélagi þar sem almenn atvinnuþátttaka foreldra er frekar regla en undantekning er mikilvægt að samfara einsetningu skólanna standi grunn
Einsetning skóla, samfelldur skóladagur og lengd viðvera minnkar þörfina á ýmiss konar sérúrræðum og eykur möguleika á að koma á tengslum við t.d. tónlistarskóla og íþróttastarf. Með flutningi grunnskólans til sveitarfélaganna ætti að gefast tækifæri til að mynda sterkari tengsl milli skóla, um
Fellt er brott ákvæði um skólaathvörf. Með lengingu skóladags og lengdri viðveru í skólum ætti ekki að vera lengur þörf á þeim.
Um 28. gr.
Greinin er samhljóða 47. gr gildandi laga að öðru leyti en því að fellt er brott ákvæði um setningu reglugerðar um leyfisdaga. Með því móti er gefinn möguleiki til aukins svigrúms við skipulag námstíma nemenda á skólaárinu eftir aðstæðum á hverjum stað.Um 29. gr.
Greinin er samhljóða 48. gr. gildandi laga að öðru leyti en því að bætt er við sem sjötta lið í upptalningu „að nýta leiki barna sem náms- og þroskaleið“. Vísað er til þess að við skipulagningu náms og starfs í yngstu bekkjum grunnskólans sé tekið mið af aldri og þroska barnsins og hugað sé að tengslum leikskóla og grunnskóla.Um 30. gr.
Hér er tekið upp það nýmæli að kjarnagreinar skuli ákveðnar í aðalnámskrá grunnskóla. Kjarnagreinar hafa sérstöðu meðal skyldunámsgreina. Um er að ræða kennslugreinar sem fela í sér undirstöðukunnáttu og færni hvort heldur litið er til áframhaldandi náms, almennrar menntunar eða starfa í þjóðféMeð kennslu í íslensku er bæði átt við móðurmálskennslu íslenskra barna og íslensku sem annað tungumál, þ.e. íslenskukennslu nýbúa.
Fellt er brott ákvæði um að menntamálaráðuneytið gefi út aðalnámskrá grunnskóla á fimm ára fresti. Menntamálaráðherra ber ábyrgð á endurskoðun aðalnámskrár og útgáfu hennar þegar þörf krefur.
Um 31. gr.
Skólanámskrá er stjórntæki skólans og er unnin af starfsfólki skóla undir faglegri forustu skólastjóra sem ábyrgist gerð hennar. Hún er rökstudd skrifUm 32. gr.
Takmörkuð er heimild til þess að verja hluta námstíma nemenda í efstu bekkjum grunnskólans til kennslu í valgreinum frá gildandi ákvæðum en þau hafa reyndar ekki verið framkvæmd að fullu. Nú er miðað við val í tveimur efstu bekkjunum og að ekki verði ráðstafað til valgreina meiri tíma en sem svarar þriðjungi árlegs kennslutíma.Menntamálaráðherra setur nánari ákvæði um valgreinar í aðalnámskrá.
Um 33. gr.
Greinin kveður á um að óheimilt sé að krefja nemendur í skyldunámi um gjald fyrir kennslu og námsgögn. Með skyldunámi er átt við þær námsgreinNámsgögn. Námsgögn eru samkvæmt skilgreiningu í aðalnámskrá grunnskóla námsbækur, kennsluleiðbeiningar, handbækur, myndbönd, hljóm
Efnisgjald. Skólum er ekki heimilt að krefja nemendur um fé til að standa straum af kostnaði sem fellur undir almennan rekstur skóla. Sveitarfélögum ber áfram að greiða rekstrarkostnað grunnskóla en í því felast m.a. efniskaup til verklegrar kennslu, kaup á kennslutækjum og búnaði, svo og pappír og ritföngum sem notuð eru í sameiginlegri starfsemi skólans og eru í hans vörslu.
Opinberum aðilum er ekki skylt að leggja nemendum til gögn til persónulegra nota og sem hefð er fyrir að foreldrar útvegi. Dæmi um slík gögn eru m.a. stílabækur, reikningsbækur, blýantar, pennar, strokleður, reglustrikur, yddarar, plastmöppur og litir. Skólum er hins vegar heimilt að útvega nemend
Meginbreytingin, sem frumvarpsgreinin felur í sér, er sú að sveitarfélög kosta námsgögn í skyldunámi. Hlutverk ríkisins verður að reka sérstaka stofnun sem á að tryggja að ætíð séu til námsbækur og námsgögn sem standast kröfur gildandi laga og aðalnámskrár. Ríkið rekur þegar slíka stofnun, Námsgagnastofnun, sem starfar samkvæmt lögum nr. 23/1990.
Sveitarfélög (skólar) geta snúið sér til hvaða aðila sem er um kaup á námsbókum og öðrum námsgögnum skv. 33. gr. frumvarpsins. Tilgangurinn með því að lögfesta rekstur stofnunar á vegum ríkisins, þrátt fyrir flutning verkefna og kostnaðar frá ríki til sveitarfélaga, er einkum sá að tryggja framboð á nauðsynlegum námsgögnum á öllum sviðum skyldunáms. Hér er reiknað með svipuðu umfangi í útgáfu og endurnýjun námsgagna og verið hefur hjá Námsgagnastofnun. Ekki er gert ráð fyrir söluhagnaði heldur minnki framlag ríkisins til stofnunarinnar sem nemur kaupum sveitarfélaga.
Sveitarfélögum (skólum) er ekki gert skylt að kaupa öll námsgögn frá Námsgagnastofnun eða með milligöngu hennar. Námsgagnastofnun mun fram
Fellt er út ákvæði í gildandi lögum um sérstaka nefnd til að fjalla um vafamál. Í stað þess er gert ráð fyrir að slíkum málum sé vísað til menntamála
Um 34. gr.
Greinin er samhljóða 52. gr. gildandi laga að öðru leyti en því að felld er brott síðasta setningin sem kveður á um að kostnaður greiðist af viðkomandi sveitarfélagi.Um 35. gr.
Greinin er efnislega samhljóða 53. grein gildandi laga en gerðar eru nauðsynlegar áherslubreytingar vegna breytts skipulags yfirstjórnar.Síðasta málsgrein er ný. Hér er lagt til að menntamálaráðherra hafi heimild til að veita einstökum nemendum undanþágu frá því að stunda tilteknar námsgreinar. Beiðnum af þessu tagi fjölgar, m.a. vegna fjölgunar nemenda af erlendum uppruna og heimkomu íslenskra nemenda sem hafa stundað nám í skólum erlendis. Þannig verði menntamálaráðherra t.d. heimilt að meta móðurmálskunnáttu erlendra nemenda jafngilda námi í Norðurlandamáli.
Enn fremur er lagt til að ráðherra sé heimilt að viðurkenna nám utan grunnskóla sem jafngilt tilteknu skyldunámi. Sem dæmi um þetta má nefna sund, tónlistarnám eða listdans. Nemendur sem stunda slíkt nám utan grunnskólans hafa oft tileinkað sér kunnáttu og færni sem er langt umfram það sem grunn
Um 36. gr.
Á undanförnum árum hefur nemendum af erlendum uppruna fjölgað í íslenskum skólum. Ekki eru þó tölur tiltækar yfir fjölda þeirra þar sem ekki er gert ráð fyrir sérstöðu þeirra við innritun í skólana. Þessir nemendur hafa þó flestir notið stuðningskennslu en það er mat hvers skóla fyrir sig hvort nemEftir því sem næst verður komist fengu um 200 nemendur sérstaka aðstoð í íslensku á árinu 1992, ýmist vegna þess að þeir höfðu annað móðurmál en íslensku eða höfðu dvalist lengi erlendis. Árið 1993 fékkst sérstök fjárveiting til kennslu erlendra nemenda en þá voru þeir orðnir tæplega 300 og á haustdögum 1994 eru þessir nemendur a.m.k. 350 samkvæmt tölum frá fræðslustjórum.
Það reynist nýbúum oft erfitt að tileinka sér íslensku ef þeim er ætlað að læra málið eingöngu með nemendum sem hafa íslensku að móðurmáli. Ís
Ýmsar tilraunir hafa verið í gangi í grunnskólum að undanförnu um fyrirkomulag kennslu í íslensku sem öðru tungumáli. Tilraun hefur t.d. verið gerð með svokallaðar móttökudeildir þar sem nemendum er kennt í hópi fyrstu mánuði og ár eftir komuna til Íslands. Í þeim tilvikum, sem ekki hefur verið unnt að ná hópi saman, hafa nemendur fengið undanþágu frá námsgreinum sem þeir hafa haft takmarkað gagn af vegna skorts á íslenskukunnáttu og fengið sérstaka íslenskukennslu og stuðning við lestur sérgreina. Með því að gefa nemendum sem hafa annað móðurmál en íslensku kost á sérstakri kennslu í íslensku sem öðru tungumáli er reynt að stytta og auðvelda aðlögunartíma þeirra fyrstu árin í nýju tungumálaumhverfi og nýrri menningu.
Greinin kveður einnig á um að heimilt sé að veita nemendum, sem hafa annað móðurmál en íslensku, undanþágu frá því að gangast undir samræmt lokapróf í íslensku í 10. bekk. Því er talið nauðsynlegt að heimila sérstakt samræmt lokapróf í íslensku fyrir þá unglinga sem ekki eru taldir hafa forsendur til að þreyta hefðbundið íslenskupróf við lok grunnskóla.
Um 37. gr.
Í greininni er áréttuð sú stefna gildandi laga að börn og unglingar, sem erfitt eiga með nám sökum sértækra námsörðugleika, tilfinningalegra eða félagslegra örðugleika og/eða fötlunar skv. 2. gr. laga nr. 59/1992, eigi rétt á kennslu við sitt hæfi og að kennslan fari fram í heimaskóla nemandans eins og frekast er kostur. Þetta ákvæði er í samræmi við markmiðsgreinar frumvarpsins (1., 2. og 29. gr.) um að allir nemendur eigi rétt á kennslu við hæfi í grunnskóla, svo og þá stefnu um blöndun sem kveðið er á um í lögum um málefni fatlaðra, nr. 59/1992.Gert er ráð fyrir að sveitarfélög geti rekið sérdeildir eða sérskóla fyrir þá nemendur sem að mati forráðamanna og sérfræðinga fá ekki notið kennslu við hæfi í almennum bekkjardeildum grunnskóla og þurfa því sérstaka aðstöðu.
Kveðið er á um að menntamálaráðherra setji reglugerð með nánari ákvæðum um framkvæmd þessarar greinar, svo sem um rétt nemenda til sérstaks stuðnings og um kennslu og þjónustu við þessa nemendur.
Um 38. gr.
Greinin leggur þá skyldu á sveitarfélög að tryggja nemendum, sem að mati forráðamanna og sérfræðinga fá ekki notið kennslu í almennum bekkjarHugsanlegt er að fleiri en eitt sveitarfélag standi að rekstri einstakra sérdeilda eða sérskóla og deili rekstrarkostnaði eftir nánari reglum sem þau koma sér saman um. Þannig væri hægt að koma á fót samvirku ráðgjafarstarfi á grunnskólastiginu og sveitarfélögin mynduðu, með ráðgjafarþjónustu og sér
Nauðsynlegt er að menntamálaráðherra tryggi reglubundið eftirlit með sérdeildum og sérskólum á sama hátt og með almennum grunnskólum.
Um 39. gr.
Greinin er samhljóða 55. gr. í gildandi lögum.Um 40. gr.
Greinin er samhljóða 56. gr. í gildandi lögum.Um 41. gr.
Greinin er samhljóða 57. gr. í gildandi lögum að öðru leyti en því að varðandi málsmeðferð er vísað til 6. gr. frumvarpsins, sjá greinargerð með 6. gr. Ástæða þykir að taka fram að þegar talað er um heimild til að víkja nemanda úr skóla um stundarsakir er ekki gert ráð fyrir að meira en ein kennsluvika líði áður en nemandi hlýtur annað kennsluúrræði hafi sættir ekki náðst í málinu.Um 42. gr.
Í lögum um vernd barna og ungmenna, nr. 58/1992, og lögum um félagsþjónustu sveitarfélaga, nr. 40/1991, er sveitarfélögum ætlað að sinna ráðgjöf á sviði uppeldismála. Flest stærri sveitarfélög hafa ráðið til sín félagsráðgjafa og sálfræðinga til að sinna málefnum unglinga, svo og barnaverndar- og forræðismálum. Þá hafa leikskólar í auknum mæli kallað eftir sálfræðiþjónustu og í lögum um leikskóla, nr. 78/1994, er gert ráð fyrir að þeir eigi aðgang að slíkri þjónustu. Í lögum um leikskóla 1994 segir að ráðgjafar- og sálfræðiþjónusta fyrir leikskóla geti verið rekin sameiginlega með ráðgjafar- og sálSkil milli sálfræðiþjónustu grunnskóla og verkefna sveitarfélaga á sviði félagsþjónustu og barnaverndar eru oft óskýr. Á undanförnum missirum hafa orðið árekstrar um verksvið og sálfræðiþjónusta skóla hefur þurft að taka að sér verkefni á sviði barnaverndar- eða forræðismála til að leysa vanda sem kemur fram í skólunum og sjá skjólstæðingum fyrir meðferð. Með því að fela sveitarfélögum fulla ábyrgð á þessum málum dregur úr slíkum árekstr
Greinin gerir ráð fyrir að sveitarfélög, eitt eða fleiri sameiginlega, haldi uppi sérfræðiþjónustu, þ.e. almennri og greinabundinni kennsluráðgjöf, námsráðgjöf og sálfræðiþjónustu fyrir grunnskólann. Greinabundin kennsluráðgjöf taki til þeirra námsgreina sem tilgreindar eru í 30. gr.
Með þessu fyrirkomulagi skapast möguleikar hjá sveitarfélögum til meiri samhæfingar félagslegrar þjónustu og sérfræðiþjónustu skóla. Í greininni er horfið frá þeirri aðgreiningu á kennslufræðilegri og sálfræðilegri þjónustu sem gerð er í gildandi lögum og báðum sviðum gert jafnhátt undir höfði.
Til þess að tryggja skólum ákveðna lágmarksþjónustu setur menntamálaráðherra reglugerð um hvað getur talist lágmarksþjónusta á þessu sviði.
Um 43. gr.
Í greininni eru talin upp helstu verkefni sérfræðiþjónustu grunnskóla. Að inntaki eru verkefni sérfræðiþjónustunnar ekki breytt frá ákvæðum VIII. kafla gildandi laga. Ákvæði um skyldur fræðsluskrifstofa í þessum efnum eru felld brott.Um 44. gr.
Greinin er efnislega samhljóða 63. gr. í gildandi lögum.Um 45. gr.
Greinin er samhljóða 64. gr. í gildandi lögum að öðru leyti en því að bætt er inn ákvæði um rétt nemanda og forráðamanns til að skoða prófúrlausnir nemanda. Í greininni er gert ráð fyrir að nánari reglur um framkvæmd þessa heimildarákvæðis verði sett í reglugerð.Um 46. gr.
Lögð er áhersla á að fá með samræmdum mælingum upplýsingar um stöðu einstakra nemenda í námi og framfarir á námsferlinum, auk þess sem samræmdar mælingar veita skólafólki og fræðsluyfirvöldum mikilvægar upplýsingar um árangur skólastarfsins. Því eru sett í lög ákvæði um samræmd próf í kjarnagreinum, a.m.k. tvisvar á skólagöngu nemenda í grunnskóla auk lokaprófa í 10. bekk, svo og um samræmd könnunarpróf og stöðluð próf fyrir kennara til notkunar í skólum.Kveðið er á um að leggja skuli fyrir nemendur í 4. og 7. bekk samræmd próf í kjarnagreinum. Þar er átt við próf sem eiga að gefa upplýsingar um ár
Lagt er til að lögbundið verði að við lok grunnskóla taki nemendur samræmd próf í a.m.k. fjórum greinum. Gert er ráð fyrir að menntamálaráðherra setji í reglugerð í hvaða greinum skuli haldin samræmd próf og getur þar verið um að ræða mismunandi greinar milli ára, a.m.k. að hluta til þótt líklegt sé að ávallt verði prófað í einhverjum kjarnagreinum. Bent hefur verið á nauðsyn þess að reglubundið verði prófað samræmt í verklegum greinum í sam
Gert er ráð fyrir að menntamálaráðherra kveði nánar á um það í reglugerð hvernig staðið skuli að samningu, dreifingu og úrvinnslu samræmdra prófa, svo og um undanþágur frá próftöku og hvernig skuli úrskurðað í vafamálum er upp kunna að koma, t.d. með skipun sérstakrar prófanefndar.
Um 47. gr.
Greinin er efnislega samhljóða 66. grein gildandi laga.Um 48. gr.
Kveðið er á um að setja skuli í reglugerð ákvæði um hvernig háttað skuli eftirliti með námsárangri nemenda sem víkja verulega frá almennum þroska og verða því undanþegnir því að gangast undir samræmd próf sem lögð eru fyrir allan árgang grunnskólanemenda. Nemendum sem þannig er háttað um skal kennt samkvæmt einstaklingsnámskrá og mat fara fram á grundvelli hennar.Um 49. gr.
Á síðustu árum hafa verið teknar upp margvíslegar sjálfsmatsaðferðir í skólum til að bæta árangur skólastarfsins. Gert er ráð fyrir að skólar styðjist við aðferðir sem þróaðar hafa verið og gefist vel. Þá er gert ráð fyrir að skólar geti tekið upp aðferðafræði altækrar gæðastjórnunar eða notkun viðurkenndra gæðakerfa sem byggja á alþjóðlega viðurkenndum stöðlum.Ekki eru tilgreindar ákveðnar aðferðir við að meta sjálfsmatsaðferðir skóla en þess vænst að stuðst verði við viðurkenndar aðferðir sem þróaðar hafa verið bæði hérlendis og í öðrum löndum í þessu skyni. Þegar skólar taka upp stöðluð gæðakerfi er gert ráð fyrir að viðurkenndir vottunaraðilar geti vottað notkun slíkra gæðakerfa.
Um 50. gr.
Greinin kveður á um að kennarar og skólastjórar skuli eiga kost á endurmenntun er viðhaldi og efli starfshæfni þeirra, kynni þeim markverðar nýjungSamkvæmt lögum nr. 29/1988 (1. og 17. gr.) ber Kennaraháskóla Íslands að annast endurmenntun. Gert er ráð fyrir að Kennaraháskólanum eða öðr
Gert er ráð fyrir að sveitarfélög kosti kennara og skólastjóra á þau endurmenntunarnámskeið sem nýtast skólastarfinu best á hverjum tíma með hlið
Um 51. gr.
Greinin er ný og fjallar um mat á skólastarfi. Með þessu ákvæði er ætlunin að tryggja að fram fari formlegt mat á skólastarfi og að niðurstöður þess séu nýttar til umbóta.Um 52. gr.
Ákvæði um þróunarsjóð grunnskóla eru óbreytt frá gildandi lögum.Um 53. gr.
Greinin er efnislega samhljóða 70. grein gildandi laga. Bætt er við ákvæði um að fram skuli fara mat á þróunar- og tilraunastarfi í grunnskólum.Um 54. gr.
Greinin kveður á um skyldu til stofnunar skólasafns við grunnskóla.Skólasöfn eru eitt af meginhjálpartækjum í skólastarfinu. Með skólasafni er átt við safn bóka, kennslutækja, námsgagna og annarra gagna sem koma að notum við nám og kennslu. Nauðsynlegt er að vel sé búið að skólasöfnum bæði hvað varðar húsnæði, aðbúnað, gagnakost og starfsfólk. Sérstakt hús
Um 55. gr.
Gert er ráð fyrir að heilsugæsla í skólum verði hluti almennrar heilsugæslu í viðkomandi sveitarfélagi og að rekstri verði hagað í samræmi við það. Ekki þykir fært að fella stofnkostnað húsnæðis undir sömu reglur, eðli málsins samkvæmt, og er því gert ráð fyrir að sveitarfélög greiði þann kostnað eins og annan stofnkostnað skóla.Um 56. gr.
Greinin er efnislega samhljóða 73. gr. gildandi laga.Um 57. gr.
Greinin þarfnast ekki skýringar.Um ákvæði til bráðabirgða.
Í ákvæði til bráðabirgða í gildandi lögum um grunnskóla frá 1991 er reiknað með að markmiði um einsetningu verði náð á 10 árum frá gildistöku laganna, eða árið 2001. Með ákvæði til bráðabirgða með frumvarpi þessu er gert ráð fyrir að sú tímasetning standist. Í mörgum sveitarfélögum eru grunnÍ samræmi við þessa stefnumörkun er gert ráð fyrir að fyrirhugaðri aukningu í kennslumagni samfara lengingu skóladags í einsetnum grunnskóla verði jafnað niður á næstu ár. Lagt er til að heildarkennslumagnið aukist um 43 kennslustundir. Haustið 1995 verði bætt við 6 kennslustundum eins og fjárlagafrumvarp fyrir 1995 gerir ráð fyrir, 10 verði bætt við haustið 1996, 10 haustið 1997, 10 haustið 1998 og loks 7 haustið 1999. Þannig hefur ríkið staðið við sínar skuldbindingar um fjölgun kennslustunda tveimur árum áður en einsetning verður lögbundin. Sveitarfélög eru með þessu hvött til að flýta einsetningu sem kostur er.
Fylgiskjal.
Fjármálaráðuneyti,
fjárlagaskrifstofa:
Umsögn um frumvarp til laga um grunnskóla.
Umsögn þessi hefur verið unnin í nánu samráði við menntamálaráðuneyti. Í frumvarpinu er gert ráð fyrir að sveitarfélög yfirtaki rekstur grunnskóla. Í umsögninni er reynt að leggja mat á breytingar miðað við núgildandi lög óháð því hver muni bera kostnaðinn. Lög um grunnskóla eru frá árinu 1991 en á þeim hafa verið gerðar breytingar með lögum nr. 127/1993, um ráðstafanir í ríkisfjármálum á árinu 1994. Í eftirfarandi kostnaðarmati er miðað við grunnskólalögin, með áorðnum breytingum. Í heild er áætlað að frumvarpið hafi um 680–910 m.kr. kostnaðarauka í för með sér. Það nemur 13–17% af heildarrekstrarfjárveitingu til grunnskóla í frumvarpi til fjárlaga 1995 sem er um 5.390 m.kr. Þar eru með talin útgjöld til fræðsluumdæma, fræðsluskrifREPRÓ -tafla.
Samkvæmt bráðabirgðaákvæði frumvarpsins er gert ráð fyrir að ákvæðum 27. gr. um fjölgun vikustunda verði náð á fimm árum, sbr. umfjöllun um þá grein.
Starfstími grunnskóla (26. gr.).
Í núgildandi lögum segir að starfstími grunnskóla skuli vera níu mánuðir en hann er nánar skilgreindur í reglugerð og með skóladagatali sem mennta
Fjöldi vikustunda (27. gr.).
Í 27. gr. er fjallað um vikulegan kennslutíma og er gert ráð fyrir að vikustundum verði fjölgað úr 293 í 336 stundir frá núgildandi grunnskólalögum, með áorðnum breytingum. Hver viðmiðunarstund í grunnskólum kostar um 10 m.kr. og áætlaður kostnaðarauki vegna fjölgunar stunda um 43 verður því um 430 m.kr. Í forsendum fjárlagafrumvarps fyrir árið 1995 er gert ráð fyrir að fjölga stundum um 6 frá hausti 1995 og er um 30 m.kr. fjárveiting ætluð til að mæta þeirri viðbót á árinu 1995. Kostnaðarauki verður því um 400 m.kr. Í bráðabirgðaákvæði grunnskólafrumvarpsins er gert ráð fyrir að lengingin komi til framkvæmda á 5 árum og fellur kostnaður til samkvæmt eftirfarandi töflu:
REPRÓ - tafla.
Einnig er kveðið er á um að sveitarstjórn geti boðið grunnskólanemendum lengda viðveru utan daglegs kennslutíma. Með þessu ákvæði er verið að lögfesta úrræði sem hefur verið á hendi sveitarfélaga og er ekki áætlaður kostnaðarauki vegna þessa.
Sérskólar/sérdeildir (38. gr.).
Ákvæði um sérskóla/sérdeildir fela í sér svipað fyrirkomulag, a.m.k. fyrst um sinn, en reksturinn færist að fullu til sveitarfélaga. Samkvæmt 27. gr. fjölgar vikulegum kennslustundum úr 293 í 336 eða um rúm 14%. Kostnaðaraukinn sem af því hlýst í sérskólum er ríflega 30 m.kr. Fjölgun kennsludaga skv. 26. gr. getur kallað á 10–20 m.kr. kostnaðarauka.
Sérfræðiþjónusta o.fl. (42. og 43. gr.).
Í VIII. kafla er fjallað um sérfræðiþjónustu af ýmsum toga og gert ráð fyrir að hún færist öll til sveitarfélaga. Ríkið rekur nú fræðsluskrifstofu í hverju fræðsluumdæmi sem veita margs konar þjónustu. Verkefni sérfræðiþjónustunnar breytist ekki frá núgildandi lögum að inntaki og því eru ekki áætlaðar kostnaðarbreytingar vegna þessa.
Mat á skólum og skólastarfi (49. og 51. gr.).
Samkvæmt frumvarpinu ber menntamálaráðherra ábyrgð á að fram fari mat á skólum og skólastarfi sem ætlað er að tryggja að skólahald sé í samræmi við ákvæði laga og aðalnámskrár en hann getur falið öðrum aðila en ráðuneytinu að annast framkvæmd slíks mats. Þetta hlýtur að vera eitt af grundvallar
Samræmd próf (46. gr.).
Gert er ráð fyrir svipuðu fyrirkomulagi á samræmdum prófum í lok grunnskóla og nú er. Lögfest er að prófa skuli í a.m.k. fjórum greinum við lok grunnskóla. Bætt er við prófum í kjarnagreinum í 4. og 7. bekk. Ef miðað er við að prófin verði tvö í 4. bekk og þrjú í 7. bekk yrði kostnaðarauki vegna þessa ákvæðis um 20 m.kr. þar sem hvert samræmt próf kostar um 4 m.kr. Einnig er gert ráð fyrir að menntamálaráðuneytið leggi skólum til stöðluð próf til greiningar á námsstöðu nemenda. Kostnaður við slík próf fer eftir fjölda prófa en gera má ráð fyrir að hann verði ekki meiri en 2–4 m.kr., a.m.k. fyrst um sinn.
Aðalnámskrá (30. gr.).
Í ákvæði um aðalnámskrá er ný málsgrein um að í námskránni skuli tilgreina kjarnagreinar. Það getur haft aukna vinnu í för með sér en á móti er fellt niður ákvæði um skyldu menntamálaráðuneytis að gefa út aðalnámskrá eigi sjaldnar en á fimm ára fresti. Ákvæði um aðalnámskrá hefur í sjálfu sér lítinn sem engan kostnaðarauka í för með sér en ný aðalnámskrá getur haft afgerandi áhrif á kostnað, t.d. vegna námsefnisgerðar. Þau áhrif er þó ekki hægt að meta fyrr en ný aðalnámskrá liggur fyrir.
Skólanámskrá (31. gr.).
Skólanámskrá er nýtt hugtak en hver skóli skal gefa út skólanámskrá sem er nánari útfærsla á aðalnámskrá og tekur mið af sérstöðu skólans og að
Stjórn grunnskóla (9.–17. gr.).
Í II. kafla, um stjórn grunnskóla, eru felldar brott greinar um grunnskólaráð, samstarfsnefnd menntamálaráðuneytis og Sambands íslenskra sveitarfé
Aðstoðarskólastjórar (23. gr.).
Ákvæði um aðstoðarskólastjóra er samhljóða 32. gr. gildandi laga að öðru leyti en því að við ákvörðun um stjórnunarumfang er tekið mið af öllum starfsmönnum skólans í stað kennara einna. Í grunnskóla þar sem starfa 12 starfsmenn eða fleiri í fullu starfi, auk skólastjóra, skal ráða aðstoðarskólastjóra, en í gildandi grunnskólalögum er viðmiðunin 10 kennarar í fullu starfi, auk skólastjóra. Ekki er gert ráð fyrir verulegum kostnaðarauka vegna þessa en hann getur þó orðið 1–5 m.kr.
Gerð námsgagna (33. gr.).
Sveitarfélögum er skylt að leggja til og kosta kennslu- og námsgögn. Sérstök stofnun á vegum ríkisins skal tryggja að ætíð sé völ á námsbókum og öðrum námsgögnum sem standast kröfur gildandi laga og aðalnámskrár. Sveitarfélög geta keypt námsgögn af stofnuninni eða öðrum aðilum. Ekki er gert ráð fyrir að breyting verði á því fjármagni sem fer til námsgagnakaupa í heild sinni.
Skólahúsnæði (18.–22. gr.).
Í III. kafla er fjallað um skólahúsnæði og eru í greininni ítrekuð ákvæði núgildandi laga um lágmarksaðstöðu og búnað. Í gildandi lögum er gert ráð fyrir að leitað sé eftir samþykki menntamálaráðuneytis áður en framkvæmdir hefjast við byggingu skólamannvirkja en í frumvarpinu er gert ráð fyrir að staðlar séu skilgreindir í reglugerð. Ekki eru gerðar breytingar á núverandi framkvæmd og viðmiðum um aðstöðu og búnað skóla og er ekki gert ráð fyrir kostnaðarauka vegna þessa. Einnig er fjallað um hvernig fara skuli með viðhald húsnæðis og uppgjör á eignarhluta ríkisins, ef til þess kemur, vegna eldra húsnæðis er byggt var sameiginlega af ríki og sveitarfélögum.
Málsverðir í skólum (4. gr.).
Ákvæði um að nemendur skuli eiga kost á málsverði í skólum er samhljóða gildandi lögum. Með lögum nr. 127/1993, um ráðstafanir í ríkisfjármál
Foreldraráð og foreldrasamstarf (15. og 16. gr.).
Gert er ráð fyrir að þátttaka foreldra í starfi skóla aukist til muna. Hingað til hafa störf foreldra í skólum verið að mestu ólaunuð og er því ekki gert ráð fyrir auknum kostnaði vegna þessa.
Sjóður vegna endurmenntunar og viðbótarnáms kennara (25. gr.).
Kveðið er á um sama framlag í sjóð vegna endurmenntunar og viðbótarnáms kennara og miðað er við í núgildandi lögum. Hugsanlegt er að smávægi
Valgreinar (32. gr.).
Heimild til að verja námstíma í valgreinar er þrengd frá núgildandi lögum. Miðað við núverandi framkvæmd hefur þetta þó ekki mikil áhrif á kostnað.
Íslenskukennsla fyrir nemendur sem hafa annað móðurmál en íslensku (36. gr.).
Nemendur sem hafa annað móðurmál eiga rétt á sérstakri kennslu í íslensku og heimilt er að veita þessum nemendum undanþágu frá því að þreyta samræmt lokapróf í íslensku. Í fjárlögum er sérstök fjárveiting til kennslu nýbúa og ættu viðbótarútgjöld því ekki að verða veruleg.
Fjöldi í bekkjardeildum.
Í 75. gr. gildandi grunnskólalaga er kveðið á um fjölda nemenda í bekkjardeildum. Með lögum nr. 127/1993, um ráðstafanir í ríkisfjármálum á árinu 1994, var viðmiðunarfjölda í bekk breytt ótímabundið. Í drögum að frumvarpi til laga um grunnskóla er ekkert ákvæði að finna um fjölda í bekkjardeildum. Í greinargerð með frumvarpinu segir að gert sé ráð fyrir að sveitarfélög setji sér svipuð viðmið. Ekki er ljóst hvort og þá hvaða áhrif þetta hefur til breytinga á fjölda nemenda í bekk og þar með kostnaði.