Ferill 100. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: Word Perfect.
1995. – 1065 ár frá stofnun Alþingis.
120. löggjafarþing. – 100 . mál.
105. Frumvarp til laga
um öryggi vöru og opinbera markaðsgæslu.
(Lagt fyrir Alþingi á 120. löggjafarþingi 1995.)
I. KAFLI
Gildissvið.
1. gr.
Lög þessi ná til vöru sem boðin er hér á landi í atvinnuskyni eða er flutt út til annarra ríkja Evrópska efnahagssvæðisins. Lögin taka einnig til þjónustu sem veitt er í tengslum við vöruviðskipti. Lög þessi gilda jafnt um vörur sem boðnar eru gegn gjaldi eða endurgjaldslaust.Lög þessi taka ekki til fornmuna eða notaðra lausafjármuna sem þarfnast lagfæringar áður en notkun þeirra hefst enda sé viðtakanda gerð grein fyrir því áður en viðskiptin fara fram eða honum má vera það ljóst.
Ákvæði laga þessara taka til vöru sem boðin er neytendum en ná ekki til vöru eða þjónustu, sem nær eingöngu er framleidd eða unnin til frekari framleiðslu eða notkunar í atvinnurekstri.
Lög þessi taka ekki til vöru sem um gilda sérstök lög eða reglur um öryggi vöru, svo sem löggjöf um öryggi matvæla, lyfja, eiturefna eða hættulegra efna, sbr. þó ákvæði V. og VI. kafla laga þessara, eftir því sem við getur átt.
2. gr.
Framleiðendum er skylt að markaðssetja einungis örugga vöru.Vörur, sem ætlaðar eru til sölu, leigu eða hvers kyns annarrar afhendingar í atvinnuskyni á markaði, skulu vera þannig úr garði gerðar að þær fullnægi kröfum sem vegna almannahagsmuna eru gerðar til þeirra í lögum og reglugerðum eða stöðlum um öryggi vöru og vernd heilsu og umhverfis.
Með opinberri markaðsgæslu er leitast við að tryggja að vörur á markaði uppfylli settar reglur að þessu leyti.
II. KAFLI
Skilgreiningar.
Hugtakið vara.
3. gr.
Orðið vara merkir í lögum þessum hvers kyns lausafjármuni, svo sem allar framleiðsluvörur og hráefni. Til vöru teljast einnig munir sem orðnir eru hluti annarra lausafjármuna.Framleiðandi og dreifingaraðili.
4. gr.
Framleiðandi telst vera sá sem býr til fullunna vöru, býr til hluta vöru eða lætur af hendi hráefni og vinnur eða aflar afurða úr náttúrunni að því tilskildu að hann hafi staðfestu á Evrópska efnahagssvæðinu og sérhver annar einstaklingur sem kemur fram sem framleiðandi með því að merkja framleiðsluvöruna með nafni sínu, vörumerki eða öðru kennimarki eða einstaklingurinn sem endurgerir vöruna. Framleiðandi telst einnig vera fulltrúi framleiðanda ef framleiðandi hefur ekki staðfestu á Evrópska efnahagssvæðinu eða, ef ekki er um að ræða fulltrúa með staðfestu á Evrópska efnahagssvæðinu, innflytjandi vörunnar. Aðrir fagmenn í aðfangakeðjunni, að því leyti sem starfsemi þeirra snertir öryggiseiginleika framleiðsluvöru sem er markaðssett, teljast og til framleiðanda.Dreifingaraðili telst hver sá í aðfangakeðjunni sem stundar starfsemi er hefur ekki áhrif á öryggiseiginleika framleiðsluvöru.
Opinber markaðsgæsla og markaðseftirlit.
5. gr.
Opinber markaðsgæsla merkir skipulagða viðleitni stjórnvalda til að tryggja að vörur á markaði uppfylli settar reglur um öryggi og heilsu- og umhverfisvernd. Opinber markaðsgæsla greinist í markaðseftirlit og töku stjórnvaldsákvarðana til að framfylgja reglum um vöruöryggi.Markaðseftirlit merkir skipulagt eftirlit með vörum á markaði. Það greinist í skoðun vöru annars vegar og skipulagða öflun upplýsinga um vörur á markaði hins vegar, m.a. með því að taka á móti ábendingum um vörur sem taldar eru hættulegar. Með skoðun vöru er átt við rannsókn á vöru og ákvörðun um hvort hún samræmist sérstökum eða almennum kröfum.
Eftirlitsstjórnvald.
6. gr.
Eftirlitsstjórnvald samkvæmt lögum þessum merkir stjórnvald sem hefur samkvæmt lögum þessum eða sérstökum lögum sem gilda um öryggi tiltekinnar vöru eða vöruflokka heimild eða skyldu til eftirlits og stjórnvaldsákvarðana hér á landi.Skoðunarstofur.
7. gr.
Skoðunarstofa er aðili sem uppfyllir hlutleysi þriðja aðila og sem hlotið hefur faggildingu í samræmi við gildandi lög og reglugerðir um starfsemi faggiltra óháðra skoðunarstofa. Löggildingarstofan annast faggildingu skoðunarstofa fyrir hönd íslenskra stjórnvalda í samræmi við lög og reglugerðir sem í gildi eru hverju sinni.Örugg vara.
8. gr.
Örugg vara merkir sérhverja vöru sem við eðlilega eða fyrirsjáanlega notkun telst vera án sérstakrar áhættu fyrir einstaklinga og eignir þeirra, eða áhættan er í lágmarki miðað við eðlilega notkun vörunnar enda fullnægi hún almennum kröfum sem gerðar eru vegna almannahagsmuna um öryggi og vernd heilsu, svo og umhverfis.
Vara skal ekki vera sjálfkrafa talin hættuleg við það eitt að til er á markaði önnur vara sem er talin fullkomnari með tilliti til öryggis eða unnt er að auka öryggi hennar.
Ákvæði 1. og 2. mgr. eiga við um þjónustu sem veitt er í tengslum við vöruviðskipti eftir því sem við getur átt.
9. gr.
Framleiðsla og dreifing vöru, svo og þjónusta sem veitt er í tengslum við vöruviðskipti, skulu ávallt vera í samræmi við ákvæði laga, reglugerða og annarra stjórnvaldsfyrirmæla sem gilda hverju sinni um öryggi vörunnar.
Í þeim tilvikum þar sem lög kveða ekki sérstaklega á um öryggi vörunnar skal öryggi vörunnar metið með hliðsjón af eftirfarandi:
10. gr.
Í þeim tilvikum þar sem ekki gilda sérstök lög eða reglur er setja sérreglur um öryggi vöru er ráðherra heimilt, að fenginni umsögn eftirlitsstjórnvalds, að ákveða eftirfarandi í reglugerð:Heimilt er í reglugerð um framangreint efni að vísa til staðla sem gilda um öryggi vöru á sameiginlegum markaði ríkja Evrópska efnahagssvæðisins.
IV. KAFLI
Markaðseftirlit og markaðsgæsla.
Markaðsgæsla.
11. gr.
Löggildingarstofan og viðeigandi eftirlitsstjórnvöld skulu hafa eftirlit með því að vörur á markaði hverju sinni uppfylli settar reglur um öryggi.Löggildingarstofan og önnur eftirlitsstjórnvöld fara með opinbera markaðsgæslu í samræmi við ákvæði 14. og 15. gr. laga þessara og taka stjórnvaldsákvarðanir í samræmi við V. og VI. kafla laga þessara um málsmeðferð og réttarúrræði eftirlitsstjórnvalda, svo og ákvæði sérlaga eftir því sem við getur átt.
12. gr.
Framleiðendum og dreifingaraðilum samkvæmt lögum þessum er skylt að halda skrá með upplýsingum um birgja og þá er hafa vörur þeirra á boðstólum.Markaðseftirlit.
13. gr.
Skoðunarstofur.
Heimilt er að fela faggiltri skoðunarstofu markaðseftirlit. Skoðunarstofa annast skoðun þeirra vörutegunda sem hún hefur faggildingu fyrir og annast auk þess skipulega öflun upplýsinga um vörur á markaði, svo sem með því að taka á móti ábendingum eða kvörtunum um vörur sem taldar eru hættulegar.
Skoðunarstofu er heimilt að skoða vörur hjá framleiðendum og dreifingaraðilum, taka sýnishorn vöru til rannsóknar, svo og krefja þá um allar nauðsynlegar upplýsingar, svo sem aðgang að skrá yfir þá sem vöruna hafa á boðstólum, vottorð, yfirlýsingar um samræmi vöru við reglur og staðla, prófunarskýrslur, tæknilegar upplýsingar og aðrar nauðsynlegar upplýsingar til að sannreyna öryggi vöru.
Ráðherra er heimilt að setja í reglugerð nánari ákvæði um eftirlit og framkvæmd eftirlits skoðunarstofu á markaði.
14. gr.
Löggildingarstofan.
Hlutverk Löggildingarstofunnar í opinberri markaðsgæslu er:
15. gr.
Önnur eftirlitsstjórnvöld.
Hlutverk annarra eftirlitsstjórnvalda en Löggildingarstofu í opinberri markaðsgæslu er sem hér greinir:
16. gr.
Samvinnunefndir.
Löggildingarstofu er heimilt að setja á fót samvinnunefnd um samstarf við önnur eftirlitsstjórnvöld og skoðunarstofur.
Samvinnunefnd fjallar um starfsáætlanir í markaðseftirliti, athugasemdir sem gerðar eru við einstakar vörur og vöruflokka og gerir tillögur til Löggildingarstofu og eftirlitsstjórnvalda sem taka endanlega stjórnvaldsákvörðun samkvæmt lögum þessum.
Að jafnaði skulu þó aldrei starfa fleiri en ein samvinnunefnd á verksviði hvers eftirlitsstjórnvalds en heimilt er þó að ákveða aðra skipan, einkum ef vöruflokkar eru ólíkir. Jafnframt er heimilt að hafa sameiginlega samvinnunefnd tveggja eða fleiri eftirlitsstjórnvalda.
Löggildingarstofa ákveður fjölda fulltrúa í samvinnunefnd. Samvinnunefnd velur formann úr hópi nefndarmanna.
Viðskiptaráðherra er heimilt að setja í reglugerð nánari ákvæði um skipan og starfsemi samvinnunefnda.
V. KAFLI
Málsmeðferð eftirlitsstjórnvalds.
17. gr.
Ákvæði þessa kafla eiga við um málsmeðferð sem gilda skal við beitingu réttarúrræða Löggildingarstofu og annarra eftirlitsstjórnvalda.18. gr.
Eftirlitsstjórnvöld skulu að eigin frumkvæði eða eftir ábendingu taka til meðferðar mál er varða öryggi vöru og heyra undir eftirlit þeirra.Lögregla skal vera eftirlitsstjórnvöldum til aðstoðar ef nauðsyn krefur vegna rannsóknar mála og við framkvæmd þeirra réttarúrræða sem kveðið er á um í lögum þessum.
19. gr.
Eftirlitsstjórnvöld skulu ávallt gæta þess að málsmeðferð, rannsókn, ákvarðanir og úrskurðir þeirra samkvæmt lögum þessum séu í samræmi við meginreglur stjórnsýslulaga.Ákvæði stjórnsýslulaga, svo sem um andmælarétt málsaðila, málsmeðferð og töku ákvarðana og uppkvaðningu úrskurða samkvæmt lögum þessum, eiga við eftir því sem við getur átt. Í þeim tilvikum sem eftirlitsstjórnvöld kunna að taka ákvarðanir vegna bráðrar eða yfirvofandi hættu skal stjórnvaldsákvörðun tekin til bráðabirgða.
Endanlega ákvörðun skal eftirlitsstjórnvald taka eins fljótt og unnt er og skal við þá ákvörðun gætt ákvæða stjórnsýslulaga.
Eftirlitsstjórnvöld skulu tilkynna um rökstuddar ákvarðanir sínar svo fljótt sem unnt er ásamt upplýsingum um áfrýjunarleiðir og áfrýjunarfresti.
VI. KAFLI
Réttarúrræði eftirlitsstjórnvalda.
Afturköllun og bann við sölu vöru.
20. gr.
Eftirlitsstjórnvald getur bannað sölu eða afhendingu vöru ef vara uppfyllir ekki formleg skilyrði, svo sem um merkingar, leiðbeiningar, vottorð, yfirlýsingar um samræmi eða prófunarskýrslur.Torveldi framleiðandi eða dreifingaraðili rannsókn eftirlitsstjórnvalda og skoðun vöru eða hefur ekki tiltæk fullnægjandi gögn um öryggi hennar getur eftirlitsstjórnvald bannað sölu eða afhendingu hennar.
Eftirlitsstjórnvald getur, ef rökstuddur grunur leikur á að vara uppfylli ekki reglur sem gilda um öryggi vöru, ákveðið tímabundið bann við sölu eða afhendingu hennar á meðan rannsókn, sem ekki skal standa lengur en fjórar vikur, fer fram. Þó er heimilt að framlengja bannið um allt að fjórar vikur ef sérstakar ástæður vegna rannsóknarinnar krefjast að bannið verði framlengt.
Telji eftirlitsstjórnvald að vara sé sérstaklega hættuleg getur það krafist tafarlausrar afturköllunar allra eintaka vörunnar.
21. gr.
Eftirlitsstjórnvöld skulu banna sölu eða afhendingu vöru ef ljóst þykir að hún uppfylli ekki reglur og kröfur sem gerðar eru um öryggi vöru enda sé ekki unnt að beita öðrum og vægari úrræðum.22. gr.
Eftirlitsstjórnvaldi er heimilt í tengslum við bann sem það leggur við dreifingu og sölu vöru samkvæmt þessu ákvæði að skylda framleiðendur og dreifingaraðila til að eyðileggja öll eintök vörunnar með öruggum hætti, ef nauðsyn þykir af eðli máls.Eftirlitsstjórnvaldi er heimilt í tengslum við bann sem það leggur við dreifingu eða sölu vöru samkvæmt þessu ákvæði að skylda framleiðanda eða dreifingaraðila, eftir því sem við getur átt, til að lagfæra vöruna þannig að hún uppfylli settar reglur, afhenda kaupendum sams konar vöru, en hættulausa, eða greiða kaupendum andvirði vörunnar.
Eftirlitsstjórnvald getur jafnframt ákveðið að óheimilt sé að lagfæra vöru eða endurnýta hana á annan hátt ef það telst hættulegt eða varhugavert að mati þess.
23. gr.
Eftirlitsstjórnvald skal, eftir því sem unnt er, hafa samvinnu við framleiðendur eða dreifingaraðila um málsmeðferð, svo sem öflun gagna, skoðun og prófun vöru, svo og undirbúning og töku ákvarðana eins og um stöðvun sölu og afturköllun vöru.Hafi eftirlitsstjórnvald bannað sölu vöru á grundvelli þess að hún uppfylli ekki öryggiskröfur er framleiðanda og dreifingaraðila heimilt að krefjast þess að varan skuli prófuð af faggiltri prófunarstofu. Slík prófun frestar ekki framkvæmd ákvörðunar eftirlitsstjórnvalds.
Eftirlitsstjórnvaldi ber að endurskoða ákvörðun ef breyttar aðstæður eru fyrir hendi.
Kostnaður vegna skoðunar, dagsektir o.fl.
24. gr.
Framleiðandi eða fulltrúi hans ber kostnað vegna þeirra sýnishorna vöru sem tekin eru til rannsóknar. Að lokinni rannsókn skal sýnishornum skilað eða þau eyðilögð með öruggum hætti eftir atvikum.Framleiðandi eða fulltrúi hans ber allan kostnað af afturköllun vöru. Sé vara ekki í samræmi við settar reglur skal hann bera þann kostnað sem hlýst af skoðun, rannsókn og prófun, svo og annan kostnað.
25. gr.
Sé fyrirmælum eftirlitsstjórnvalds við framkvæmd laga þessara ekki hlýtt má fylgja þeim eftir með ákvörðun viðkomandi ráðherra um dagsektir sem lagðar skulu á framleiðanda, dreifingaraðila eða fyrirsvarsmenn hans. Slíkar dagsektir mega nema allt að 50.000 krónum á sólarhring samkvæmt nánari ákvörðun viðkomandi ráðherra. Er ákvörðunin aðfararhæf.Ef mikil hætta er á að vara valdi verulegu tjóni og fyrirmælum eftirlitsstjórnvalds skv. 20. gr. hefur ekki verið hlýtt skal viðkomandi eftirlitsstjórnvald leitast við að koma í veg fyrir tjónið með tiltækum aðgerðum og getur það kvatt til lögreglu sér til aðstoðar í því sambandi.
VII. KAFLI
Almenn ákvæði.
Þagnarskylda og birting upplýsinga.
26. gr.
Starfsmenn skoðunarstofu, Löggildingarstofu og eftirlitsstjórnvalda, eru bundnir þagnarskyldu um atriði er viðskiptaleynd hvílir yfir og fram koma við rannsókn og meðferð máls.Gjaldtaka.
27. gr.
Heimilt er að leggja sérstakt markaðsgæslugjald á framleiðendur og fulltrúa framleiðanda til að standa straum af greiðslum til skoðunarstofa, kostnaði samvinnunefnda og kostnaði Löggildingarstofunnar vegna almenns vöruöryggis. Gjaldið skal miðast við umfang eftirlits, fjölda vöruflokka og vörueintaka og stöðu vöru í framleiðslu- og dreifingarkeðju, svo og áhættumat. Gjald þetta skal þó aldrei verða hærra en sem nemur 0,1% af framleiðsluverði innlendrar vöru og 0,1% af cif-verði innfluttrar vöru.Heimilt er að ákveða gjöld skv. 1. mgr. þessarar greinar, svo og gjöld fyrir einstaka þætti í skoðun vöru, með sérstakri gjaldskrá, sem staðfest er af ráðherra. Í gjaldskrá skal kveðið nánar á um innheimtu gjaldsins.
VIII. KAFLI
Gildistaka o.fl.
28. gr.
Framkvæmd laga þessara og almenn mál er varða öryggi vöru, markaðsgæslu og markaðseftirlit heyra undir viðskiptaráðherra.Dagleg framkvæmd laga þessara er í höndum Löggildingarstofunnar og annarra eftirlitsstjórnvalda.
Viðskiptaráðherra setur í reglugerð nánari ákvæði um framkvæmd laga þessara.
29. gr.
Fyrir brot á lögum þessum skal refsa með sektum eða varðhaldi liggi ekki þyngri refsing við broti samkvæmt öðrum lögum.30. gr.
Lög þessi öðlast þegar gildi. Jafnframt eru úr gildi felld lög nr. 24 frá 1. febrúar 1936, um eftirlit með matvælum og öðrum neyslu- og nauðsynjavörum, ásamt síðari breytingum.Athugasemdir við lagafrumvarp þetta.
Inngangur.
Frumvarp til laga um öryggi vöru hefur verið í undirbúningi í nokkur ár og var síðast lagt fram frumvarp um þetta efni á 118. löggjafarþingi. Það varð ekki útrætt. Efnahags- og viðskiptanefnd Alþingis beitti sér hins vegar fyrir því að bætt var nýju ákvæði við lög nr. 100/1992, um vog, mál og faggildingu, sem gerði ráðherra kleift að setja reglugerð um öryggi leikfanga og hættulegra eftirlíkinga og eftirlit með þeim. Lagasetning um þetta efni var orðin sérstaklega brýn til þess að unnt væri að standa við skuldbindingar samkvæmt EES-samningnum. Á grundvelli sömu lagaheimildar var sett reglugerð um viðskipti með byggingarvörur.
Frumvarp þetta um öryggi vöru og opinbera markaðsgæslu hefur nú verið yfirfarið og hefur verið höfð hliðsjón af tilskipun ráðs Evrópusambandsins (92/59/EBE) um öryggi framleiðsluvöru. Tilskipunin setur nýjar og ítarlegri reglur en áður hafa gilt um þetta efni. Í samræmi við danska löggjöf nær frumvarpið til viðskipta með vöru, svo og þjónustu sem veitt er í tengslum við vöruviðskipti. Svo er hins vegar ekki í tilskipun EB um öryggi framleiðsluvöru. Í frumvarpinu er að finna ítarleg ákvæði um opinbera markaðsgæslu og hlutverk eftirlitsaðila í því sambandi. Enn fremur eru þar ákvæði um málsmeðferð og hvaða réttarúrræðum er unnt að beita ef hætta er á því að vörur, sem geta reynst neytendum hættulegar, berist inn á markaðinn.
Ákvæðum þessa frumvarps, ef að lögum verður, er ætlað að tryggja að til séu almenn lög um öryggi vöru eins og lagt er til í tilskipun ráðs Evrópusambandsins (92/59/EBE). Í gildi eru ýmis sérlög um eftirlit með einstökum vöruflokkum og ýmis sérákvæði um framkvæmd eftirlits með vörutegundum. Ákvæðum þessa frumvarps er ekki ætlað að breyta fyrirkomulagi eftirlits að þessu leyti en skorti ákvæði í sérlög eiga ákvæði þessa frumvarps við, eftir því sem við á.
Reglur um öryggi vöru á Evrópska efnahagssvæðinu.
Frumvarp þetta er samið í tengslum við aðild Íslands að Evrópska efnahagssvæðinu, sbr. lög nr. 2/1993. Skv. 23. gr. og II. viðauka EES-samningsins skal samræma löggjöf aðildarríkjanna með tilliti til þeirra krafna sem gerðar eru til margvíslegra vöruflokka. Skv. 72. gr. og XIX. kafla. II. viðauka EES-samningsins skal samræma löggjöf ríkja efnahagssvæðisins á sviði neytendamála. Tilgangur þessarar samræmingar er tvíþættur:
Segja má að reglur um öryggi vöru á Evrópsku efnahagssvæði séu þrenns konar.
Í fyrsta lagi eru nákvæmar reglur um einstakar vörur eða vöruflokka. Undir þennan flokk fellur fjöldi tilskipana og annarra gerða. Þær byggjast oftast á ítarlegum tæknilegum kröfum og lýsingum og eru því bæði umfangsmiklar og flóknar. Eftirlitskerfi og eftirlitsaðferðir, sem gert er ráð fyrir í gerðunum, eru af ýmsu tagi og samræming er takmörkuð. Oft hefur tekið mjög langan tíma að semja þessar tilskipanir og aðildarríki EB hafa þurft að samþykkja þær samhljóða.
Í öðru lagi eru tilskipanir samkvæmt hinni „nýju aðferð“ („New Approach“). Vegna þess hve ákvarðanataka við setningu tilskipana var seinvirk var í tengslum við undirbúning innri markaðar EB ákveðið að taka upp „nýja aðferð“ við gerð og setningu tilskipana. Meginþættir aðferðarinnar eru að aðeins eru settar grundvallarkröfur vegna heilbrigðis, öryggis og umhverfis en um allar tæknilegar kröfur er vísað til staðla. Hægt er að samþykkja tilskipanirnar með auknum meiri hluta og því er ákvarðanataka skjótvirkari.
Gerðar eru samræmdar kröfur um eftirlit í öllum tilskipunum. Samkvæmt svonefndri einingaaðferð eru skilgreindar átta aðferðir sem framleiðendur geta notað til að sýna fram á að vara uppfylli settar reglur. Þessar aðferðir geta verið yfirlýsing framleiðanda, prófun, vottun, gæðastjórnun við framleiðslu o.fl. Í sérhverri tilskipun er gerð krafa um að framleiðendur noti eina eða fleiri af þessum aðferðum. Gerðar eru sömu kröfur til eftirlitsaðila (prófunarstofa, vottunarstofa og skoðunarstofa) í öllum ríkjunum og skulu þeir vera faggiltir. Allar vörur sem falla undir tilskipanirnar skulu merktar með svonefndu CE-merki sem staðfestir að vara uppfylli ákvæði viðkomandi tilskipunar.
Auk þeirra krafna sem gerðar eru til framleiðenda eru gerðar kröfur um að opinber stjórnvöld í hverju ríki standi fyrir eftirliti með vörunum á markaði. Þau skulu fylgjast með að vörur á markaði uppfylli sett skilyrði (séu merktar með CE-merki) og séu öruggar. Finnist hættulegar vörur skal banna þær og senda tilkynningar um það til stofnana Evrópska efnahagssvæðisins (framkvæmdastjórnar EB og eftirlitsstofnunar EFTA). Ef rannsókn þessara aðila staðfestir úrskurð einstakra ríkja skal vara tekin af markaði á öllu svæðinu.
Í þriðja lagi er um að ræða almenna tilskipun um öryggi vöru. Ekki er ætlunin að sérhæfðar tilskipanir verði settar um alla vöruflokka, enda er slíkt tæpast mögulegt. Því hefur verið talið nauðsynlegt að hafa almennt eftirlit með öryggi vöru og setja almennar öryggisreglur sem verða að gilda um allar vörur. Margir vöruflokkar eru þess eðlis að þó að hætta af þeim sé í sjálfu sér takmörkuð er ekki hægt að útiloka að einstakar vörur geti verið hættulegar. Auk þess koma sífellt nýjar vörur á markað og um þær þurfa að gilda almennar öryggisreglur. Því samþykkti EB-ráðið 29. júní 1992 tilskipun um öryggi framleiðsluvöru (92/59/EBE). Tilskipunin á að taka gildi 29. júní 1994 í Evrópubandalaginu og 1. júlí 1994 í öðrum aðildarríkjum EES.
Tilgangur laganna.
Tilgangur með lagafrumvarpinu er þríþættur:
Almenn ákvæði um öryggi vöru.
Hér á landi hafa ekki verið í gildi sérstök lög um öryggi vöru. Hins vegar hafa ákvæði laga nr. 24/1936, um eftirlit með matvælum og öðrum neyslu- og nauðsynjavörum, náð til þess að hluta og gilda þau enn. Í athugasemdum með frumvarpi til þeirra laga segir að þau séu sett til þess að „ekki séu hafðar á boðstólum eða seldar sviknar matvörur og aðrar neyslu- og nauðsynjavörur er fyrir það skorti aðallega hollustu eða séu beinlínis skaðlegar heilbrigði manna, enda megi svo heita að til þessa hafi hér á landi ekkert opinbert eftirlit verið haft með slíku“. Frá gildistöku þeirra laga hafa þeir aðilar hér á landi sem annast hafa matvælaeftirlit jafnframt sinnt í einhverjum mæli eftirliti með öðrum neyslu- og nauðsynjavörum hvað öryggi snertir. Hins vegar er nú þörf á miklu víðtækari heimildum í lögum til þess að sinna þessu hlutverki á þann hátt sem aðstæður á markaði krefjast.
Í tengslum við endurskoðun matvælalaga, sbr. nú lög nr. 93/1995, svo og samningu þessa frumvarps, er gert ráð fyrir að fyrrnefnd lög, nr. 24/1936, verði felld úr gildi. Nauðsynlegt var því að setja sérstakar reglur um öryggi annarrar vöru en matvæla. Í því efni er að sjálfsögðu eðlilegt að litið sé til tilskipunar EB um öryggi framleiðsluvöru enda er hún í viðbótarpakka vegna EES sem gildi tók 1. júlí 1994. Ákvæði hennar þarf því að taka í íslenskan rétt. Þess má geta að á undanförnum árum hafa verið lögfest almenn lög í öðrum EES-ríkjum um öryggi vöru.
Aðrar reglur um öryggi vöru.
Auk almennra ákvæða um öryggi vöru er sértæk ákvæði um einstaka vöruflokka að finna í mörgum lögum hér á landi. Ábyrgð á framkvæmd laganna er í höndum ýmissa stjórnvalda sem hvert um sig ber ábyrgð á eftirliti með tilteknum vöruflokkum. Sem dæmi um vöruflokka sem fullnægja þurfa lögboðnum lágmarkskröfum um öryggi vöru samkvæmt ákvæðum núgildandi laga hér á landi má nefna eftirfarandi:
Vöruflokkur Stjórnvald Lög
þrýstikútar o.fl. og öryggi á vinnustöðum,
nr. 46/1980.
tryggingamálaráðuneyti efni, nr. 52/1988.
og eiturefnanefnd.
neysluvörur. brigðiseftirlit, nr. 81/1988, og
lög um eftirlit með matvælum og
öðrum neyslu- og nauðsynjavörum,
nr. 24/1936.
sér jónandi geisla (m.a. nr. 117/1985.
örbylgjuofnar og
lækningatæki).
hjólreiðahjálmar o.fl.
Rannsóknastofnun vinnuveganna, nr. 64/1965,
byggingariðnaðarins. og byggingarreglugerð sett skv.
byggingarlögum, nr. 54/1984.
fjarskiptakerfis. lög nr. 32/1993.
og skoteldar. og skotelda, nr. 46/1977.
ríkisins, nr. 60/1979.
ingu, nr. 100/1992.
Samkvæmt þessum lögum hafa stjórnvöld ýmist heimild til eða er gert skylt að hafa eftirlit með vörum á markaði. Ákvæði um það hvernig eftirlitið fer fram eru í flestum tilfellum mjög takmörkuð.
Ákvæði um eftirlit með vörum á markaði er að finna í mörgum tilskipunum sem samkvæmt EES-samningnum ber að festa í íslenskum rétti. Mikilvægastar eru tilskipanir samkvæmt hinni nýju aðferð, hér á eftir nefndar nýtilskipanir. Sem dæmi um þær má nefna:
Einnig má nefna tilskipun EB-ráðsins frá 25. júní 1987 (87/357/EBE) um vörur sem reynst gætu hættulegar heilsu og öryggi neytenda þar eð þær virðast aðrar en þær eru, oft nefndar hættulegar eftirlíkingar.
Að auki eru væntanlegar nýaðferðartilskipanir um fleiri vöruflokka. Meðal annars má nefna:
Í nokkrum tilvikum er þegar kveðið á um öryggi framangreindra vöruflokka og eftirlit með þeim í gildandi lögum (t.d. notendabúnaðar til fjarskipta og raffanga) en í öðrum tilvikum skortir lagaheimildir. Þetta á t.d. við um leikföng. Það hefur valdið því að ekki hefur reynst unnt að hrinda í framkvæmd ákvæðum EES-samningsins er lúta að öryggi leikfanga þótt Ísland hafi verið skuldbundið til þess þegar við gildistöku samningsins 1. janúar 1994.
Með frumvarpi þessu er lagt til að úr þessu verði bætt þannig að viðskiptaráðherra verði falið að setja fram kröfur um öryggi vöru í þeim tilvikum þegar ekki er sérstaklega kveðið á um slíkt í öðrum lögum.
Ákvæði um opinbera markaðsgæslu.
Með gagnkvæmri viðurkenningu á vottunum og prófunum á Evrópska efnahagssvæðinu fellur niður það eftirlit sem haft hefur verið með vöru í einstökum ríkjum áður en hún kemur á markað. Slíkt eftirlit hefur gjarnan verið við landamæri aðildarríkjanna eða falist í endurprófunum og vottunum í einstökum ríkjum. Í stað þessa eftirlits er nauðsynlegt að haft sé eftirlit á markaði með því að varan uppfylli sett skilyrði og gildandi öryggiskröfur.
Í núgildandi lögum eru mjög takmörkuð ákvæði um hvernig staðið skuli að eftirliti á markaði, þ.e. hvernig eftirlit skuli framkvæmt og hvaða aðgerða stjórnvöld geti gripið til í einstökum tilfellum. Ákvæðin eru ekki í samræmi við þær kröfur sem gerðar eru til markaðsgæslu samkvæmt nýaðferðartilskipunum. Oft er um að ræða óljósa heimild eða skyldu til að hafa eftirlit með því að vörur á markaði séu öruggar. Framkvæmdin er síðan útfærð í reglugerðum eða í ákvörðunum viðkomandi stjórnvalds.
Við núverandi aðstæður er öryggi í raun takmarkað þar sem ekki er unnið með skipulögðum hætti að eftirliti með vörum á markaði. Mikil hætta er á að falboðnar séu vörur sem ekki uppfylla settar reglur um öryggi. Í skýrum reglum felst einnig réttarbót fyrir þá aðila sem framleiða, flytja inn og selja vörur. Ljóst verður hvaða kröfur eru gerðar til þeirra og eftirlit opinberra aðila lýtur skilgreindum reglum. Aðgerðir, t.d. bann við sölu á vöru, verða að byggja á fullnægjandi rannsókn.
Eins og áður er nefnt er í mörgum tilskipunum gerð krafa um að einstök ríki komi á fót opinberri markaðsgæslu og því þykir nauðsynlegt að settar séu skýrar reglur um hana hér á landi. Opinber markaðsgæsla skiptist í markaðseftirlit annars vegar og stjórnvaldsaðgerðir gegn brotum hins vegar.
Markaðseftirlit byggist á markaðsskoðunum, þ.e. vörur eru skoðaðar á markaði af hæfum aðila. Skoðanir geta verið úrtaksskoðanir eða skoðanir vegna sérstaks átaks og ábendinga. Sá aðili sem annast markaðseftirlit tekur á móti ábendingum frá almenningi og öðrum aðilum um vöru sem grunur leikur á að uppfylli ekki settar reglur. Skoðunaraðili skoðar vöru, metur hvort hún uppfyllir forkröfur um merkingar og leiðbeiningar og hvort hún uppfyllir settar öryggiskröfur.
Stjórnvaldsaðgerðir geta verið af ýmsu tagi. Stjórnvöld geta veitt leiðbeiningar, komið með ábendingar um úrbætur eða tekið ákvarðanir, svo sem bannað sölu vöru annaðhvort tímabundið eða varanlega eða krafist innköllunar vörunnar af markaði og frá neytendum.
Í frumvarpinu er gert ráð fyrir því að markaðseftirliti verði sinnt af óháðum faggiltum skoðunarstofum, einni eða fleiri. Gert er ráð fyrir að skoðunarstofur verði í flestum tilfellum reknar af einkaaðilum. Kostir þess að skoðunarstofur vinni að markaðseftirliti fremur en hefðbundnar opinberar stofnanir eru margvíslegir.
Nauðsynlegt er að skoðunaraðili sé faglega hæfur. Með faggildingu er tryggt að skoðunarstofa hafi á að skipa faglegri hæfni til að annast markaðseftirlit. Þetta er sérstaklega mikilvægt þar sem ekki verður mögulegt að koma upp prófunarstofum á þeim fjölmörgu sviðum sem eftirlit beinist að.
Með því að fela skoðunarstofu markaðseftirlit eru hefðbundin stjórnsýsluverkefni skilin frá framkvæmd eftirlits. Náin tengsl stjórnsýslu og eftirlits eru óæskileg. Í eftirliti fer fram margháttað tæknilegt mat. Óheppilegt er að aðili, sem tekur ákvarðanir, beri beina ábyrgð á hinu tæknilega mati og mikilvægt er að skýr skil séu milli tæknilegs mats og stjórnsýsluákvarðana. Að sjálfsögðu er í nokkrum mæli hægt að skilja þessa þætti að innan opinberra stofnana en reynslan sýnir að í fámennum stofnunum eins og á Íslandi er slíkur aðskilnaður yfirleitt vandkvæðum bundinn.
Skoðunarstofa þarf ekki aðeins að sýna fram á hæfni, heldur einnig að unnið sé eftir skýrum og skjalfestum reglum og gætt hlutleysis og jafnræðis í markaðseftirliti.
Sama skoðunarstofan getur unnið að markaðseftirliti fyrir mörg stjórnvöld. Með því fæst mikilvæg samþætting eftirlits með ýmsum vöruflokkum. Það segir sig sjálft að engin skynsemi er í því að margar stofnanir hafi eftirlitsmenn á sínum vegum sem hafa meira og minna eftirlit með vörum hjá sömu aðilum. Með samþættingu má lækka kostnað og einfalda mjög öll samskipti stjórnvalda og seljenda almennrar neysluvöru.
Þess skal getið í þessu sambandi að viðskiptaráðuneytið gerði síðari hluta ársins 1992 samning við Bifreiðaskoðun Íslands hf. um þróunarverkefni á sviði markaðseftirlits með rafföngum. Þetta verkefni hefur gengið að óskum og að mati ráðuneytisins liggur nú að mestu ljóst fyrir hvaða verklagsreglum þurfi að fylgja við markaðseftirlit, hvernig háttað skuli verksamningum við þá aðila sem taka að sér markaðseftirlit og hvernig skipuleggja skuli samstarf stjórnvalds og skoðunarstofu.
Gert er ráð fyrir því að samstarf stjórnvalds og skoðunarstofu fari fram í sérstakri samvinnunefnd. Þar er fjallað um starfsáætlanir og áherslur í eftirliti, rætt um athugasemdir sem gerðar eru um einstakar vörur og tillögur gerðar til stjórnvalds um aðgerðir. Stjórnvald tekur í öllum tilfellum endanlega ákvörðun um aðgerðir.
Verkaskipting stjórnvalda.
Þegar setja á almenn lög á sviði þar sem fyrir eru mörg sérlög þarf að ákveða hvar mörkin milli sérlaga og almennra laga eiga að liggja. Í þessu tilfelli þarf að móta hvaða þættir varðandi öryggi vöru eiga að vera í höndum Löggildingarstofunnar og hvaða þættir eiga að vera í höndum annarra stjórnvalda. Við undirbúning frumvarpsins voru nokkrar leiðir kannaðar.
Einfaldasta leiðin er e.t.v. að allt eftirlit með öryggi almenns neysluvarnings sé á ábyrgð sama aðila. Þessi aðferð hefur ýmsa kosti, svo sem samhæfingu og möguleika á hagkvæmni í eftirliti. Gallar hennar eru að hætt er við að farið verði á mis við mikilvæga sérþekkingu einstakra stjórnvalda sem þau hafa hvert á sínu sviði. Auk þess er ábyrgð þeirra á tilteknum vöruflokkum oft tengd öðrum viðfangsefnum þeirra.
Í frumvarpinu er því farin sú leið að eftirliti mun sinnt af þeim stjórnvöldum sem fyrir eru en Löggildingarstofunni verður falið almennt eftirlit með vöruöryggi þar sem engin sérlög eru til sem kveða á um eftirlit.
Ljóst er að þörf fyrir samhæfingu er af ýmsu tagi. Mikilvægt er að markaðseftirlit sé framkvæmt eftir samræmdum reglum og að reglurnar séu túlkaðar á samræmdan hátt. Í mörgum tilfellum er ekki ljóst undir hvaða stjórnvald tiltekin vara fellur og í öðrum tilvikum fellur vara undir fleiri en eitt stjórnvald. Einhver aðili verður að skera úr þegar ábyrgð skarast og samræma aðgerðir stjórnvalda í slíkum tilvikum. Samkvæmt tilskipun um öryggi framleiðsluvöru er gert ráð fyrir að einn aðili annist samskipti við stofnanir EES vegna skipta á upplýsingum um hættulegar vörur. Því er nauðsynlegt að hér á landi sé einn aðili sem hefur yfirumsjón með eftirliti með öryggi vöru. Auk þess má nefna að það eru augljósir hagsmunir þeirra sem framleiða, dreifa og selja vöru að einn aðili beri ábyrgð á öllu markaðseftirliti.
Eins og að framan greinir er mikil hagkvæmni fólgin í því að samþætta markaðseftirlit. Eitt samræmt eftirlitskerfi starfar í stað margra ósamhæfðra. Óskynsamlegt er að margir eftirlitsaðilar hafi eftirlit með sömu versluninni. Með samþættu eftirliti má ná mun meiri árangri fyrir minna fé.
Í ljósi þessa er gert ráð fyrir að tekin verði upp ákveðin verkaskipting milli Löggildingarstofunnar og ráðuneyta eða stofnana sem bera ábyrgð á eftirliti vöru samkvæmt sérlögum (nefnd eftirlitsstjórnvöld í frumvarpinu). Verkaskiptingin er í stuttu máli sú að eftirlitsstjórnvöld (og viðkomandi ráðuneyti) setja reglur um þá vöruflokka sem undir þau heyra, móta meginstefnu um áherslur í markaðseftirliti, taka ákvarðanir um umfang eftirlits og fella úrskurði í einstökum málum.
Löggildingarstofan annast heildarskipulag opinberrar markaðsgæslu, annast eftirlit með vöru í samvinnu við önnur stjórnvöld, er eftirlitsstjórnvald leiki vafi á því hvort vöruflokkur falli undir eftirlit samkvæmt ákvæðum sérlaga og sér um samhæfingu þegar vara heyrir undir fleiri en eitt eftirlitsstjórnvald. Löggildingarstofan er eftirlitsstjórnvald fyrir þá vöruflokka sem ekki eru á ábyrgð annarra eftirlitsstjórnvalda samkvæmt sérlögum. Samningsgerð við skoðunarstofur annast eftirlitsstjórnvöld og Löggildingarstofan í sameiningu. Samvinna Löggildingarstofunnar, eftirlitsstjórnvalds og skoðunarstofu fer fyrst og fremst fram í samvinnunefnd.
Kostnaður og fjármögnun.
Fjármögnun markaðseftirlits er nokkrum vandkvæðum bundin. Með niðurfellingu tæknilegra viðskiptahindrana næst umtalsverður sparnaður fyrir framleiðendur og innflytjendur og kostnaður við markaðseftirlit mun aðeins nema hluta af þessum sparnaði. Eftirlit með vöru á markaði er að vissu leyti eðlilegur kostnaðarþáttur vöru og því eðlilegt að kostnaðurinn komi að sem mestu leyti fram í verði vöru sem er þess eðlis að eftirlit með henni er talið nauðsynlegt. Að auki virðast engin rök hníga að því að kostnaður við markaðseftirlit sé borinn af hefðbundnum skatttekjum ríkissjóðs. Kannaðar hafa verið leiðir til að leggja gjald á þær vörur sem haft verður eftirlit með. Þessi leið er ekki fær þar sem ekki er hægt að finna gjaldstofn sem hentar til þess. Lagt er til að fjármögnun markaðseftirlits verði einkum með þrennu móti:
Auk beins kostnaðar opinberra aðila mun nokkur kostnaður lenda á fyrirtækjum. Erfitt er að meta hversu hár slíkur kostnaður er, en hann ætti ekki að vera umtalsverður. Vert er að vekja athygli á því að sá kostnaður, sem hér er gert ráð fyrir að lagt verði í, er bein afleiðing af skuldbindingum okkar samkvæmt EES-samningnum og er hluti af áætlun sem ætlað er að draga úr kostnaði fyrirtækja við að koma vörum á markað. Þá er einnig rétt að minna á að markaðseftirlit er í eðli sínu fyrirbyggjandi starfsemi. Ekki þarf að koma í veg fyrir mörg slys á ári til að kostnaður við markaðseftirlit sparist í heilbrigðiskerfinu og annars staðar í þjóðfélaginu, en ákvæðum þessa frumvarps, ef að lögum verður, er einmitt ætlað að hafa varnaðaráhrif þannig að ekki þurfi að koma til þess að lögum nr. 25/1992, um skaðsemisábyrgð, verði beitt.
Athugasemdir við einstakar greinar frumvarpsins.
Um 1. gr.
Lagt er til að lögin nái bæði til vöru og þjónustu sem veitt er í tengslum við vöruviðskipti. Oft og tíðum eru skilin milli vöru og þjónustu óglögg og því þykir ekki rétt að afmarka gildissvið laganna við vöru eingöngu. Gott dæmi um tengsl vöru og þjónustu eru viðgerðir. Það skiptir miklu máli fyrir öryggi þeirrar vöru sem í hlut á að varahlutir séu í lagi og að viðgerðarþjónusta sé það einnig. Því þykir eðlilegt að spyrða þetta tvennt saman. Lögin ná hins vegar ekki til þjónustu sem veitt er ein og sér, t.d. bankaþjónustu og rekstrarráðgjafar. Rétt er að taka fram að í tilskipun EB um öryggi framleiðsluvöru frá 1992 (59/92/EBE) er eingöngu fjallað um vöru en ekki þjónustu.
Lagt er til að lögin nái jafnt til öryggis vara sem seldar eru hér á landi og vara sem settar eru á markað á Evrópska efnahagssvæðinu af aðilum sem hér hafa staðfestu í skilningi samningsins um Evrópska efnahagssvæðið, sbr. lög nr. 2/1993. Gera verður ráð fyrir að vörur sem hér eru framleiddar geti einnig farið á markað í öðrum ríkjum Evrópska efnahagssvæðisins enda um sameiginlegan markað að ræða. Verður því að gera sömu kröfur til útfluttra vara og þeirra sem ætlaðar eru fyrir innlendan markað.
Ekki er gert ráð fyrir að lögin nái til matvæla eða lyfja. Um lyf gilda mjög sérhæfðar reglur og eftirlit með þeim er mun nákvæmara en það eftirlit sem lög þessi mæla fyrir um. Á 119. löggjafarþingi voru samþykkt ný almenn lög um matvæli, sbr. lög nr. 93 frá 28. júní 1995, og því þykir ekki þörf á að ákvæði þessara laga taki til matvæla. Eftirlit með matvælum á markaði er í höndum heilbrigðisfulltrúa og ekki er ástæða til að breyta því fyrirkomulagi með þessu frumvarpi.
Þá er heldur ekki gert ráð fyrir að lögin nái til vöru sem nær eingögnu er notuð í atvinnurekstri. Í þessu felst að hráefni, tæki og aðrar vörur sem eru framleidd og seld til nota í atvinnurekstri og nær eingöngu notuð þar falla ekki undir gildissvið laganna. Slíkar vörur falla þá einungis undir sérlöggjöf eftir því sem við á, t.d. lög um aðbúnað, hollustuhætti og öryggi á vinnustöðum og lög um eftirlit með skipum. Ef vara er hins vegar bæði notuð í atvinnurekstri og af neytendum fellur hún undir gildissvið laganna. Þetta á t.d. við um skrifstofuhúsgögn, almennan tölvubúnað, handverkfæri, byggingarvörur og bifreiðar. Vert er að vekja athygli á því að skv. 2. gr. frumvarpsins taka lögin einnig til leigu og annarra afnota vöru. Lögin ná þannig til vöru sem notuð er í atvinnurekstri ef hún er leigð neytendum eða ef þeir nota hana á annan hátt í tengslum við viðskipti við eiganda hennar.
Um 2. gr.
Framleiðendum og dreifingaraðilum er skylt að stuðla að því í samræmi við góðar viðskiptavenjur að einungis séu markaðssettar öruggar vörur, sbr. 1. mgr.
Hér er fjallað um þá meginreglu að vörur, sem ætlaðar eru til hvers konar sölu, leigu eða annarrar afhendingar á markaði í atvinnuskyni, verði að fullnægja þeim kröfum sem gerðar eru til þeirra vegna almannahagsmuna í reglugerðum eða viðurkenndum stöðlum um öryggi og vernd heilsu og umhverfis. Í 2. mgr. er ákvæði um að komið skuli á fót opinberri markaðsgæslu sem er nauðsynleg forsenda þess að farið verði að settum reglum um öryggi vöru.
Um 3.–4. gr.
Nauðsynlegt er að engin tvímæli séu um til hvaða hluta ákvæðum þessa frumvarps er ætlað að ná en eins og fram kemur í 3. gr. tekur hugtakið vara til alls kyns lausafjármuna. Í daglegu máli er yfirleitt notað orðið framleiðsluvörur og er ljóst að sú orðanotkun fellur undir vöruhugtakið. Í 4. gr. er skilgreint til hverra hugtökin „framleiðandi“ og „dreifingaraðili“ taka. Í greininni er byggt á hugtökum sem er að finna í tilskipun ráðsins 92/59/EBE frá 29. júní 1992 um öryggi framleiðsluvöru. Mikilvægt er að enginn vafi leiki á því til hverra lögum þessum er ætlað að taka. Af greininni má ráða að undir hugtakið framleiðandi falla allir framleiðendur sem staðfestu hafa hér á landi eða annars staðar á Evrópska efnahagssvæðinu. Lög þessi, svo og ákvæði tilskipunar ráðsins 92/59/EBE um öryggi vöru, ná ekki til annarra framleiðenda en þeirra sem hafa staðfestu á hinu Evrópska efnahagssvæði. Fyrir framleiðanda sem staðfestu hefur utan þess gilda ákvæði þessa frumvarps um fulltrúa hans, sbr. nánar ákvæði 4. gr. Dreifingaraðili telst vera sérhver sá sem stundar starfsemi í aðfangakeðjunni en hefur ekki með starfsemi sinni nein áhrif á öryggiseiginleika vörunnar.
Um 5. gr.
Opinber markaðsgæsla er í höndum Löggildingarstofu og annarra eftirlitsstjórnvalda, en eins og getur í 1. mgr. er hér átt við þá starfsemi stjórnvalda að tryggja að vörur á markaði uppfylli settar reglur um öryggi vöru. Greina má opinbera markaðsgæslu í tvennt, þ.e. annars vegar markaðseftirlit og hins vegar heimild og skyldu stjórnvalda til að taka ákvarðanir eða gera ráðstafanir, lögum samkvæmt. Nánar vísast til 14. og 15. gr. frumvarpsins um hlutverk stjórnvalda að þessu leyti.
Í 2. mgr. er útskýrt hvað átt er við með markaðseftirliti en fyrst og fremst er átt við skoðun og rannsókn á vörum og skipulega öflun upplýsinga um öryggi vöru. Við framkvæmd markaðseftirlits er skylt að taka við ábendingum og kvörtunum yfir vörum sem taldar eru hættulegar.
Um 6. gr.
Í þessari grein er útskýrt hugtakið eftirlitsstjórnvöld. Eins og getið hefur verið um í almennum athugasemdum með frumvarpinu eru í gildi í ýmsum lögum sértæk ákvæði um einstaka vöruflokka. Ábyrgð á framkvæmd slíkra laga er í höndum ýmissa stjórnvalda sem hvert um sig ber ábyrgð á eftirliti með nefndum vöruflokkum í samræmi við slík sérlög hverju sinni og vísast nánar um þetta atriði til athugasemda og töflu í almennum athugasemdum við þetta frumvarp. Með frumvarpi þessu er stefnt að setningu almennrar löggjafar um öryggi vöru sem tekur til vöruflokka sem engin sérlög eru til um. Í frumvarpinu er lagt til að Löggildingarstofunni verði falið að vera eftirlitsstjórnvald með þeirri almennu löggjöf um vöruöryggi sem tillaga er gerð um í frumvarpinu. Nánar er kveðið á um hlutverk viðeigandi eftirlitsstjórnvalda í 14. og 15. gr. þessa frumvarps.
Um 7. gr.
Löggildingarstofan, er starfar samkvæmt lögum nr. 100/1992, ásamt síðari breytingum, annast faggildingu óháðra skoðunarstofa, sbr. reglugerð nr. 346/1993 um þetta efni. Löggildingarstofan annast einnig samningsgerð við faggiltar stofur, þar með talda gerð útboða um markaðseftirlit þeirra en semur auk þess nánari skilmála um framkvæmd eftirlitsins, svo sem greiðslu kostnaðar, tímalengd samnings og önnur atriði sem máli kunna að skipta. Þessir aðilar koma á sinn hátt til liðs við Löggildingarstofuna og önnur eftirlitsstjórnvöld við markaðseftirlitið, sbr. nánar um það í IV. kafla frumvarpsins um markaðseftirlit og markaðsgæslu.
Um 8.–10. gr.
Í 8.–10. gr. er að finna ákvæði um með hvaða hætti metið skuli hvort vara telst örugg. Ljóst er að vara getur ekki talist vera varasöm eða hættuleg ef hún er ekki notuð á eðlilegan eða réttan hátt. Einstaklingar og eignir þeirra njóta verndar samkvæmt ákvæði 8. gr. og við mat á öryggi vöru skal fylgt þeim viðurkenndu stöðlum sem í gildi eru hverju sinni. Vörur, sem uppfylla allar lágmarkskröfur um öryggi sem gerðar eru á hverjum tíma, geta verið misjafnlega öruggar. Vara verður þó aldrei talin verða hættuleg við það eitt að á markaði séu til aðrar vörur sem telja má að séu á einhvern hátt öruggari.
Í 9. gr. kemur fram að framleiðsluvörur, sem framleiddar eru í samræmi við gildandi staðla eða venjur sem um framleiðsluna gilda hverju sinni, teljast almennt öruggar vörur.
Eins og áður hefur komið fram í athugasemdum við frumvarpið er ekki ætlunin að breyting verði á verkaskiptingu ráðuneyta varðandi setningu reglna um öryggi vöru verði frumvarp þetta að lögum. Þvert á móti er gert ráð fyrir því að viðskiptaráðherra setji aðeins fram kröfur um öryggi vöru ef öðrum er ekki falið það verkefni með lögum. Í 10. gr. er þannig lagt til að ráðherra hafi heimild til að setja reglugerðir um öryggi vöru þegar sérlögum er ekki til að dreifa. Þannig mun t.d. setning reglna um öryggi barnabílstóla áfram heyra undir dómsmálaráðuneytið á grundvelli umferðarlaga en hins vegar mun viðskiptaráðherra setja reglur um öryggi leikfanga á grundvelli ákvæða í þessu frumvarpi.
Skv. 10. gr. er ráðherra heimilað að kveða í reglugerð á um kröfur sem gerðar eru til öruggrar vöru, aðferðir til að sýna fram á öryggi hennar og merkingar og leiðbeiningar sem vöru eiga að fylgja. Í slíkri reglugerð er heimilt að vísa til viðurkenndra staðla um öryggi vöru sem ætlað er að gilda á sameiginlegum markaði EES-ríkja. Slíkir staðlar eru jafnóðum gerðir að íslenskum stöðlum, sbr. lög nr. 97/1992, um staðla, og athugasemdir við frumvarp til þeirra laga sem lagt var fram á 116. löggjafarþingi.
Um 11. gr.
Hér er fjallað um hvaða aðilar skuli hverju sinni gæta þess að hættulegar vörur berist ekki á markaðinn. Frumskyldan til eftirlits hvílir hjá stjórnvöldum, sbr. 1. og 2. mgr. þessarar greinar. Löggildingarstofan og önnur eftirlitsstjórnvöld fara með opinbera markaðsgæslu samkvæmt lögum þessum. Með opinberri markaðsgæslu er átt við markaðsgæsluhlutverk stjórnvalda eins og því er lýst í 13. og 14. gr. þessa frumvarps. Í því felst jafnframt eins og tekið er fram í greininni að framangreind stjórnvöld taka stjórnvaldsákvarðanir sem heimilaðar eru í lögum. Stjórnvaldsákvarðanir, sem hér um ræðir, eru ákvarðanir um að ekki séu markaðssettar hættulegar vörur og geta stjórnvöld gripið til ýmissa réttarúrræða til að tryggja að markmið laga náist að þessu leyti. Nefna má að stjórnvöld geta lagt bann við sölu eða afhendingu vöru uppfylli hún ekki kröfur um öryggi vöru samkvæmt ákvæðum sérlaga eða reglum sem er að finna í frumvarpi þessu eða ef formlegar upplýsingar um vöru liggja ekki fyrir, t.d. ef vottorð um að varan sé í samræmi við staðla liggur ekki fyrir eða upplýsingum sem fylgja eiga vöru er að öðru leyti ábótavant. Nánar er fjallað um þessar stjórnvaldsákvarðanir í V. og VI. kafla frumvarpsins.
Markaðseftirlit er heimilt að fela skoðunarstofum, sbr. ákvæði 13. gr. frumvarpsins. Stjórnvöldum er heimilt að faggilda aðila til að athuga öryggi vöru. Með faggildingu er átt við formlega viðurkenningu er stjórnvöld veita á því að aðili teljist hæfur til að vinna nánar tilgreind verkefni sem faggildingin tekur til, þar á meðal að skoða á vöru o.s.frv. Yfirleitt er faggilding veitt aðilum til að annast skoðun á nánar tilgreindum vöruflokkum eða vörutegundum. Um þetta efni vísast nánar til ákvæða laga nr. 100/1992, um vog, mál og faggildingu, svo og reglugerða samkvæmt þeim lögum, sbr. reglugerð nr. 346/1993 um starfsemi faggiltra óháðra skoðunarstofa, reglugerð nr. 350/1993 um starfsemi faggiltra vottunarstofa og reglugerð nr. 351/1993 um starfsemi faggiltra prófunarstofa.
Um 12. gr.
Í 12. gr. er rætt um skyldu til að halda skrá yfir alla þá sem hafa vörur á boðstólum. Í greininni er lagt til að skyldan til að halda slíka skrá hvíli á framleiðendum og dreifingaraðilum, þó ekki smásölum.
Um 13. gr.
Heimilt er að semja við eina eða fleiri skoðunarstofur um framkvæmd markaðseftirlits samkvæmt þessari grein.
Löggildingarstofan annast útboð og samningsgerð í samstarfi við önnur eftirlitsstjórnvöld, eftir því sem við getur átt.
Með hugtakinu „skoðun“ er átt við þá starfsemi sem skoðunarstofum er ætlað að stunda samkvæmt reglugerð nr. 346/1993. Almennt fer um starfsemi þeirra samkvæmt lögum nr. 100/1992 og framangreindri reglugerð nr. 346/1993. Í þessu frumvarpi er að auki lagt til að skoðunarstofum sé skylt að annast skipulega öflun upplýsinga um vörur á markaði og jafnframt að taka á móti kvörtunum og ábendingum frá almenningi (vegna þeirra vöruflokka sem faggilding þeirra tekur til). Að öðru leyti vísast til þess kafla frumvarps þessa sem fjallar um skilgreiningar, svo og laga og reglugerða sem um málefni skoðunarstofu gilda, sbr. einkum lög nr. 100/1992, svo og reglugerð nr. 346/1993.
Viðskiptaráðherra er veitt heimild til að setja nánari ákvæði um framkvæmd eftirlits skoðunarstofa sem nauðsynlegt kann að vera vegna ákvæða frumvarpsins um öryggi vöru og opinbera markaðsgæslu.
Um 14. gr.
Hér er lagt til að Löggildingarstofan annist samhæfingarhlutverk í opinberri markaðsgæslu, auk þess að vera eftirlitsstjórnvald fyrir þá vöruflokka sem samkvæmt sérlögum falla ekki undir önnur eftirlitsstjórnvöld.
Sú tillaga að fela Löggildingarstofunni þetta verkefni er þáttur í áætlun iðnaðar- og viðskiptaráðuneyta um að stofnuninni verði falið víðtækara hlutverk en verið hefur. Nú annast Löggildingarstofan mælifræðileg verkefni og faggildingu. Gert er ráð fyrir að eftir breytingar muni stofnunin auk þess annast mál sem snerta öryggi vöru í samræmi við frumvarp þetta. Þá þykir eðlilegt að beinlínis sé kveðið á um það í frumvarpinu að þau samskipti við eftirlitsstofnun EFTA (ESA) sem snúa að því að senda og taka við tilkynningum um hættulegar vörur verði í höndum Löggildingarstofunnar. Yfirstjórn þessara mála er eftir sem áður í höndum viðskiptaráðuneytisins en í því felst m.a. að afrit tilkynninga skuli send ráðuneytinu. Verkaskipting milli ráðuneytis og Löggildingarstofu mun að öðru leyti vafalaust þurfa að þróast á grundvelli þeirrar reynslu sem fást mun við beitingu þessara laga, ef þau verða samþykkt.
Í greininni er jafnframt að finna nánari útlistun á hlutverki Löggildingarstofu sem eftirlitsstjórnvalds samkvæmt þessu frumvarpi, svo sem að taka þær stjórnvaldsákvarðanir sem nauðsynlegar eru vegna framkvæmdar á ákvæðum frumvarpsins varðandi þá vöruflokka er falla undir gildissvið þessa frumvarps.
Um 15. gr.
Áður hefur verið vikið að þætti annarra eftirlitsstjórnvalda en Löggildingarstofunnar í opinberri markaðsgæslu. Enn fremur hefur komið fram að ekki er stefnt að því á nokkurn hátt að hafa áhrif á störf eftirlitsstjórnvalda er starfa samkvæmt sérstökum ákvæðum í hinum ýmsu sérlögum sem gilda um einstakar vörur eða vöruflokka. Í 1. tölul. þessarar greinar frumvarpsins er að finna skýrt ákvæði um þetta efni. Rétt er að minna á að það er eftirlitsstjórnvald sem annast hinn raunverulega stjórnvaldsþátt opinberrar markaðsgæslu, þ.e. ákveður umfang og áherslur og tekur ákvarðanir um vöru sem ekki uppfyllir settar reglur. Í sérlögum er oft að finna ýmis ákvæði er varða réttarúrræði sem eftirlitsstjórnvöldum er heimilt að beita ef vara uppfyllir ekki þau skilyrði sem lög eða reglur kveða á um. Eftirlitsstjórnvöld munu þá grundvalla aðgerðir sínar á slíkum lagaheimildum sem finna má í sérlögum. Í því tilviki að ekki eru úrræði fyrir eftirlitsstjórnvöld í sérlögum, eða þau úrræði sem þar er að finna eru ófullnægjandi og ganga skemmra en ákvæði V. og VI. kafla þessa frumvarps mæla fyrir um, er í 4. tölul. 15. gr. mælt fyrir um heimild til þess að eftirlitsstjórnvöld geti stutt aðgerðir sínar og ákvarðanir, svo sem um afturköllun og bann á vörum, með ákvæðum þessara kafla. Einnig má nefna að einstök eftirlitsstjórnvöld ákveða hvort markaðseftirlit fari fram. Hafi þau t.d. heimildir samkvæmt lögum eða reglugerðum til að samþykkja vöru eða skrá hana áður en hún fer á markað er e.t.v. ekki þörf á markaðseftirliti.
Um 16. gr.
Hér er fjallað um starfsemi samvinnunefndar. Gert er ráð fyrir að meginreglan verði sú að á starfssviði hvers eftirlitsstjórnvalds starfi ein samvinnunefnd. Þó er heimilt að víkja frá þessu, t.d. ef eftirlitsstjórnvald ber ábyrgð á vöruflokkum sem eru mjög ólíkir og kalla á ólíka sérþekkingu fulltrúa eftirlitsstjórnvalds og skoðunarstofu í samvinnunefnd. Einnig geta eftirlitsstjórnvöld sameinast um samvinnunefnd sé slíkt talið henta. Með þessu móti er unnt að tryggja að verkefni hverrar samvinnunefndar séu hæfilega umfangsmikil og að fagleg sérþekking nefndarmanna sé tryggð.
Um 17.–19. gr.
Í 17.–19. gr. frumvarpsins er að finna ákvæði sem varða málsmeðferð stjórnvalda þegar beita skal ýmsum réttarúrræðum er þau hafa yfir að ráða til að hindra að skaðlegar vörur berist á markaðinn. Sett hafa verið ítarleg lög um stjórnsýsluna, sbr. lög nr. 37/1993, og er þar að finna ákvæði sem máli skipta við undirbúning og framkvæmd stjórnsýsluákvarðana. Ákvæði stjórnsýslulaga eiga við um stjórnvaldsákvarðanir sem teknar eru samkvæmt þessum lögum, verði þau samþykkt, og einnig um ákvarðanir stjórnvalda sem þau taka á grundvelli þeirra sérlaga sem sett hafa verið um einstakar vörutegundir. Í þessu frumvarpi er þetta ítrekað en jafnframt er viðeigandi stjórnvöldum í 19. gr. veitt heimild til þess að taka ákvörðun til bráðabirgða ef brýna nauðsyn ber til. Slíkar ákvarðanir verða stjórnvöld að staðfesta síðar með töku endanlegrar ákvörðunar og við þá ákvörðun ber að öllu leyti að fara eftir ákvæðum stjórnsýslulaga.
Um 20. gr.
Ef vara uppfyllir ekki formleg skilyrði um merkingar, leiðbeiningar, vottorð, yfirlýsingar um samræmi, prófunarskýrslur o.s.frv. getur eftirlitsstjórnvald bannað sölu hennar. Ef ábyrgðaraðili torveldar skoðun eða rannsókn vöru eða hefur ekki tiltæk fullnægjandi gögn um öryggi hennar getur eftirlitsstjórnvald bannað sölu hennar. Ef rökstuddur grunur leikur á að vara uppfylli ekki settar öryggisreglur getur eftirlitsstjórnvald ákveðið tímabundið bann við sölu hennar á meðan rannsókn fer fram í málinu. Ef vara er álitin sérstaklega hættuleg getur eftirlitsstjórnvald krafist tafarlausrar afturköllunar allra eintaka vörunnar.
Um 21. gr.
Þyki ljóst að vara uppfylli ekki settar öryggisreglur getur eftirlitsstjórnvald lagt algert bann við sölu hennar enda verði ekki öðrum og vægari úrræðum beitt.
Um 22. gr.
Framleiðandi, eða eftir atvikum dreifingaraðili, skal lagfæra vöruna þannig að hún uppfylli settar reglur, afhenda kaupendum sams konar vöru en hættulausa eða greiða kaupendum andvirði vörunnar. Eftirlitsstjórnvald getur þó ákveðið að óheimilt sé að lagfæra vöru eða endurnýta hana á annan hátt ef það telst hættulegt eða varhugavert að mati þess. Hægt er að leggja þá skyldu á aðila að eyðileggja öll eintök vörunnar með öruggum hætti ef nauðsyn þykir af eðli máls.
Um 23. gr.
Áhersla er lögð á að við framkvæmd laga þessara, ef frumvarpið verður að lögum, verði unnið að eftirliti með ákvæðum þeirra í góðri samvinnu við framleiðendur og innflytjendur vöru og að ávallt sé gætt að meginreglum stjórnsýsluréttarins við töku ákvarðana í þágu eftirlits með öryggi vöru. Enn fremur er stjórnvöldum heimilt að endurskoða ákvörðun sína á grundvelli nýrra gagna.
Um 24. gr.
Í þessari grein er fjallað um kostnað vegna þeirra sýnishorna vöru sem tekin eru til rannsóknar. Að lokinni rannsókn skal sýnishornum skilað eða þau eyðilögð með öruggum hætti eftir atvikum.
Framleiðandi, eða fulltrúi hans, ber allan kostnað af afturköllun vöru. Sé vara ekki í samræmi við settar reglur skal framleiðandi, eða fulltrúi hans þegar það á við, bera þann kostnað sem hlýst af skoðun, rannsókn og prófun, svo og annan kostnað. Lendi kostnaður vegna þessarar greinar á öðrum aðilum en hér eru nefndir, t.d. kostnaður vegna töku sýnishorna, er ljóst af greininni að það er framleiðandi sem bera á slíkan kostnað. Hér mundi því eftir atvikum reyna á endurkröfurétt aðila málsins. Heimilt er að ákveða gjöld fyrir einstaka þætti í rannsókn vöru með sérstakri gjaldskrá sem staðfest er af ráðherra, sbr. nánar um það atriði í 27. gr.
Um 25. gr.
Sé fyrirmælum eftirlitsstjórnvalds við framkvæmd laga þessara ekki hlýtt má fylgja þeim eftir með ákvörðun viðkomandi ráðherra um dagsektir sem lagðar skulu á framleiðanda, dreifingaraðila eða fyrirsvarsmenn hans. Slíkar dagsektir mega nema allt að 50.000 krónum á sólarhring samkvæmt nánari ákvörðun viðkomandi ráðherra. Er ákvörðunin aðfararhæf.
Ef mikil hætta er á að vara valdi verulegu tjóni og fyrirmælum eftirlitsstjórnvalds skv. 20. gr. hefur ekki verið hlýtt skal viðkomandi eftirlitsstjórnvald leitast við að koma í veg fyrir tjónið með tiltækum aðgerðum og getur það kvatt lögreglu sér til aðstoðar í því sambandi.
Um 26. gr.
Í ákvæðinu er rætt um þagnarskyldu þeirra aðila sem framkvæma markaðseftirlit, svo og þeirra sem starfa að opinberri markaðsgæslu. Ljóst er að þeir aðilar, sem starfa að framkvæmd þessara laga, kunna að fá upplýsingar sem samkvæmt eðli máls eru viðskiptaupplýsingar og mikilvægt er að leynt fari og því þykir eðlilegt að setja ákvæði um þetta efni í frumvarpið.
Um 27. gr.
Í þessari grein er lagt til að heimilt verði að leggja sérstakt markaðsgæslugjald á framleiðendur, og fulltrúa framleiðanda ef það á við, til að standa straum af greiðslum til skoðunarstofa, kostnaði samvinnunefnda og kostnaði Löggildingarstofunnar vegna almenns vöruöryggis.
Gjaldið skal miðast við umfang eftirlits með hverjum aðila sem ræðst af fjölda vöruflokka, vörutegunda og vörueintaka, stöðu í framleiðslu- og dreifingarkeðju og áhættumati. Gjaldið skal ákveðið í sérstakri gjaldskrá sem staðfest er af ráðherra. Lagt er til að gjaldtaka samkvæmt þessari heimild geti aldrei orðið hærri en sem nemur 0,1% af framleiðsluverði innlendrar vöru eða 0,1% af cif-verði innfluttrar vöru. Í ákvæðinu er gert ráð fyrir að í gjaldskrárreglugerð verði sett nánari ákvæði um gjöld þessi, þar á meðal með hvaða hætti þau skulu innheimt og önnur þau atriði sem þykja nauðsynleg og snerta framkvæmdina að þessu leyti.
Um 28. gr.
Almenn framkvæmd laganna er í höndum viðskiptaráðherra en dagleg framkvæmd er í höndum Löggildingarstofunnar og eftirlitsstjórnvalda. Um verkaskiptingu Löggildingarstofunnar og annarra eftirlitsstjórnvalda vísast til almennra athugasemda við frumvarp þetta, svo og athugasemda um 14. og 15. gr. þessa frumvarps.
Um 29.–30. gr.
Greinar þessar þarfnast ekki skýringa.
Fylgiskjal.
Fjármálaráðuneyti,
fjárlagaskrifstofa:
Umsögn um frumvarp til laga
um öryggi vöru og opinbera markaðsgæslu.
Með frumvarpi þessu er miðað að því að hér á landi verði komið á kröfum um öryggi vöru og eftirlit með þeim sem er sambærilegt við það sem gildir í EES-ríkjum. Frumvarp um þetta efni hefur verið flutt á undanförnum þingum en ekki verið útrætt, síðast á 118. löggjafarþingi. Eins og kemur fram í athugasemdum við frumvarpið hefur það nú verið yfirfarið með hliðsjón af tilskipun ráðs Evrópusambandsins (92/59/EBE) um öryggi framleiðslu vöru. Tilskipunin setur nýjar og ítarlegri reglur en áður hafa gilt um þetta efni. Ákvæðum þessa frumvarps, ef að lögum verður, er ætlað að tryggja að til séu lög um öryggi vöru eins og lagt er til í fyrrnefndri tilskipun ráðs Evrópusambandsins (92/59/EBE). Í gildi eru ýmis sérlög um eftirlit með einstökum vöruflokkum og ýmis sérákvæði um framkvæmd eftirlits með ýmsum vörutegundum. Ákvæðum þessa frumvarps er ekki ætlað að breyta fyrirkomulagi eftirlits að þessu leyti en skorti ákvæði í sérlög þá eiga ákvæði þessa frumvarps við. Þegar er fyrir hendi víðtækt eftirlit með vörum þar sem almannahagur krefst öryggis, svo sem með matvöru, við byggingar, vélar og raftæki. Lögfesting þessa frumvarps mun því ekki hafa í för með sér stórfellt viðbótareftirlit við það sem nú er, og í mörgum tilfellum verður það einfaldara en áður, t.d. eftirlit með raftækjum. Á móti verður komið á eftirliti með ýmsum vörum sem til þessa hafa ekki verið háðar eftirliti (t.d. leikföng) eða aðeins að hluta (t.d. sjúkdómsgreiningartæki). Á 117. löggjafarþingi (1993–94) bætti Alþingi nýju ákvæði við lög nr. 100/1992, um vog, mál og faggildingu, sem gerði ráðherra kleift að setja reglugerð um öryggi leikfanga og hættulegar eftirlíkingar og eftirlit með þeim. Var þetta brýn lagasetning til þess að unnt væri að standa við skuldbindingar samkvæmt EES-samningnum. Gildistími þessa ákvæðis var til 1. júní 1995.
Samkvæmt IV. kafla frumvarpsins ber Löggildingarstofu að annast heildarskipulag opinberrar markaðsgæslu, bæði þess þáttar sem heyrir undir viðskiptaráðuneytið, svo og að annast samræmingu við þá eftirlitsþætti sem heyra undir önnur ráðuneyti. Áætlað er að Löggildingarstofan verði að bæta við einu til tveimur störfum til að gegna þessu hlutverki, auk þess sem hún verður að koma sér upp gagnagrunni í þessum tilgangi. Í heild er talið að þessi kostnaður geti numið um 10 m.kr. á ári tvö fyrstu árin meðan verið er að koma markaðsgæslukerfinu í gang, en þaðan í frá verði þessi kostnaður greiddur af markaðsgæslugjaldi sem ætlað er að leggja á skv. 27. gr. Gjaldið skal lagt á framleiðendur og fulltrúa framleiðenda til að standa straum af greiðslum til skoðunarstofa, samvinnunefnda og kostnaði Löggildingarstofunnar vegna almenns vöruöryggis. Gjaldið skal ákveða í sérstakri gjaldskrá sem ráðherra staðfestir. Ekki er ljóst hversu mikið sjálf markaðsgæslan muni kosta og reglur um gjöld skv. 27. gr. eru ekki að fullu mótaðar. Það er nýmæli í þessari grein miðað við ákvæði í fyrri frumvörpum að gjaldið skuli aldrei vera hærra en sem nemur 0,1% af framleiðsluverði innlendrar vöru og 0,1% af cif-verði innfluttrar vöru. Umrætt markaðsgæslugjald á að fjármagna að fullu þá markaðsgæslu sem höfð verður uppi og standa undir greiðslum til skoðunarstofu, samvinnunefnda og kostnað Löggildingarstofu sjálfrar af þessum starfsþætti hennar. Ekki er ætlað að til sérstakrar fjárveitingar úr ríkissjóði þurfi að koma vegna þessa. Á þessu stigi er ekki unnt að fullyrða hve mikil hámarksfjárhæð kemur út úr nefndum prósentutölum af framleiðsluverði innlendrar vöru og verði innfluttrar vöru. Sé miðað við cif-verð innflutnings 1994 á vörum sem falla undir 85. kafla tollskrárinnar (rafbúnaður, upptöku- og hljómflutningstæki, mynda- og hljóðflutningstæki fyrir sjónvörp o.fl.) og 95. kaflann (leikföng, leikspil, íþróttabúnaður o.fl.) hefði 0,1% numið um 11 m.kr. Þessi fjárhæð mun að sjálfsögðu hækka verði markaðsgæslugjaldið látið ná til fleiri vöruflokka og þyrfti þá ekki að nota álagningarheimildina (0,1%) nema að hluta.
