Ferill 285. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: Word Perfect.
1995–96. – 1065 ár frá stofnun Alþingis.
120. löggjafarþing. – 285 . mál.
524. Frumvarp til laga
um breytingar á þjóðminjalögum, nr. 88 29. maí 1989, með síðari breytingum.
(Lagt fyrir Alþingi á 120. löggjafarþingi 1995–96.)
1. gr.
28. gr. laganna fellur brott.
2. gr.
Á eftir 49. gr. laganna kemur nýr kafli, VI. kafli, Um flutning menningarverðmæta úr landi og um skil menningarverðmæta til annarra landa, með sjö nýjum greinum, og breytist kafla- og greinatala samkvæmt því. Greinarnar eru svohljóðandi:
a. (50. gr.)
Eigi má flytja úr landi muni og gripi sem hér eru taldir, nema formlegt leyfi Þjóðminjasafns Íslands komi til, sjá þó 51. gr.:
Leiki vafi á um aldur minja sem taldar eru í 1.–14. tölul. 1. mgr. þessarar greinar sker þjóðminjaráð úr.
b. (51. gr.)
Ákvæði 50. gr. taka til menningarminja er falla undir 1., 2., 8. og 11. tölul. þeirrar greinar án tillits til verðgildis þeirra.
Ákvæði 50. gr. taka til menningarminja er falla undir 4., 5., 7. og 10. tölul. þeirrar greinar sé verðgildi þeirra 1.200.000 kr. eða meira.
Ákvæði 50. gr. taka til menningarminja er falla undir 6., 9., 12., 13. og 14. tölul. þeirrar greinar sé verðgildi þeirra 4.200.000 kr. eða meira.
Ákvæði 50. gr. taka til menningarminja er falla undir 3. tölul. þeirrar greinar sé verðgildi þeirra 12.500.000 kr. eða meira.
Við verðgildismat skal miðað við ætlað markaðsverð hlutaðeigandi menningarminja hér á landi á þeim degi er umsókn um útflutningsleyfi berst Þjóðminjasafni Íslands.
c. (52. gr.)
Þjóðminjasafni Íslands er heimilt, að fengnu samþykki menntamálaráðuneytis, að koma í veg fyrir útflutning menningarminja, jafnt þeirra sem taldar eru í 50. gr. sem annarra, án tillits til aldurs þeirra og verðgildis, ef minjarnar teljast til þjóðardýrgripa eða þær hafa að öðru leyti sérstakt gildi fyrir íslenska þjóðmenningu. Getur þá Þjóðminjasafn Íslands stöðvað útflutning þeirra um stundarsakir meðan leitað er umsagna sérfróðra manna og þar til formleg afstaða ráðuneytisins er fengin. Fallist ráðuneytið eigi á beiðni um útflutningsleyfi er sú niðurstaða bindandi fyrir alla aðila og hið sama gildir um samþykki ráðuneytisins við útflutningi.
d. (53. gr.)
Óheimilt er að flytja til Íslands menningarminjar fari sá flutningur fram í andstöðu við löggjöf í því ríki sem flutt er frá.
Ákvæði 3. og 4. mgr. þessarar greinar og ákvæði 54. gr., svo og ákvæði 55. gr. að því er varðar skilaferli menningarverðmæta til annarra ríkja, gilda einvörðungu um kröfur um skil frá hlutaðeigandi stjórnvöldum í aðildarríkjum samnings um Evrópska efnahagssvæðið, sbr. lög nr. 2/1993. Íslensk stjórnvöld skulu þó jafnframt leitast við eftir föngum að aðstoða við réttmæt skil menningarminja til ríkja er ekki eiga aðild að nefndum samningi hafi minjarnar verið fluttar þaðan í andstöðu við þarlend lög.
Íslenskum stjórnvöldum er skylt að sjá til þess að menningarminjum, sem fluttar hafa verið til Íslands með ólögmætum hætti, án tillits til núverandi eignaraðildar eða vörslu á þeim, verði skilað til réttra eigenda eða umsjármanna þeirra erlendis, enda sé skilyrðum 51. gr. um verðmæti þeirra fullnægt. Umsókn þar að lútandi skal borin upp formlega af valdbæru stjórnvaldi í hlutaðeigandi ríki og skal henni beint til Þjóðminjasafns Íslands sem gerir síðan viðeigandi ráðstafanir, eftir atvikum í samvinnu við hlutaðeigandi stjórnvöld hér á landi, sbr. nánar 54. gr.
Við verðgildismat menningarminja skv. 3. mgr. þessarar greinar, sbr. og 51. gr., skal miða við þann dag er Þjóðminjasafni Íslands berst krafa um skil á hlutaðeigandi minjum frá réttum stjórnvöldum í öðru ríki. Við ákvörðun verðgildis skal haft mið af ætluðu markaðsverði hér á landi.
e. (54. gr.)
Séu menningarminjar sem fjallað er um í 3. og 4. mgr. 53. gr. í eigu eða vörslu manna hérlendis er eigi vilja láta þær af hendi þegar Þjóðminjasafn Íslands krefst þess, sbr. 53. og 55. gr., geta hlutaðeigandi stjórnvöld í öðru ríki, sem bera fram lögformlega kröfu um skil menningarminja, krafist þess fyrir dómi hér á landi, hvort heldur sem er í einkamáli eða opinberu dómsmáli, að eigendum eða vörslumönnum minjanna verði gert að láta þær af hendi og að mælt verði fyrir um að þeim skuli skilað með lögmæltum hætti til þess ríkis er skila krefst. Sé um einkamál að ræða skal það höfðað gegn eiganda minjanna, hvernig sem hann er að minjunum kominn, og jafnframt gegn vörslumanni þeirra sé hann annar en eigandinn. Dómur um skil menningarverðmæta er grundvöllur innsetningargerðar, ef á reynir, en dómi má síðan jafnframt framfylgja með aðstoð sýslumanna, lögreglu og annarra þar til bærra yfirvalda, eftir því sem þörf krefur, fyrir atbeina Þjóðminjasafns Íslands.
Í kröfu um skil menningarminja, sem hér um ræðir og borin er upp fyrir íslenskum stjórnvöldum og dómstóli, ef á reynir, skal minjunum m.a. lýst svo nákvæmlega sem frekast er kostur svo og menningarlegu gildi þeirra og verðmæti. Þá skal fylgja kröfu skýr yfirlýsing frá hlutaðeigandi stjórnvöldum í því ríki er skila krefst um að munirnir hafi verið fluttir úr því ríki með ólögmætum hætti.
Krafa um skil menningarminja skv. 1. mgr. þessarar greinar verður eigi höfð uppi fyrir dómi eftir að eitt ár er liðið frá því að hlutaðeigandi stjórnvöld í því ríki er skila krefst fengu vitneskju um hvar menningarminjarnar eru niðurkomnar og hver sé núverandi eigandi eða vörslumaður þeirra hér á landi. Kröfu um skil verður heldur ekki komið að fyrir dómi þegar liðin eru meira en 30 ár frá því að minjarnar voru fluttar ólöglega frá því ríki er skila krefst. Sé um að ræða minjar, sem eru hluti af opinberum söfnum í því ríki er skila krefst eða þær heyra til kirkjulegra minja þar er lúta sérstökum verndarráðstöfunum samkvæmt lögum þess ríkis, skal þó kröfufresturinn miðast við 75 ár, nema íslenska ríkið hafi skuldbundið sig til þess, gagnvart hlutaðeigandi ríki, að virða lengri frest.
Það ríki, er krafist hefur skila á menningarverðmætum samkvæmt ákvæðum þessarar greinar, skal bera kostnað af þeim skilum, þar með talið málsmeðferð.
Þeir er komist hafa yfir menningarminjar sem þessi grein tekur til án þess að flutningur minjanna til Íslands hafi verið þeim saknæmur eða þeir hafi að öðru leyti öðlast þær með ólögmætum hætti geta krafist hæfilegra bóta frá því ríki er skila krefst vegna þess að þeim er gert að skila minjunum. Verður kröfu um bætur af þessum sökum m.a. komið að í dómsmáli sem höfðað er til skila minjanna eða þar sem krafa um skil er borin upp með öðrum hætti, en jafnframt getur grandlaus eigandi minja, sem skilakrafa beinist að, samið við hlutaðeigandi stjórnvöld í því ríki, er skila krefst, um bætur af þessum sökum. Hefur Þjóðminjasafn Íslands milligöngu um þá samningsgerð eftir því sem þörf gerist. Hafi bótakrafa, sem hér um ræðir, verið viðurkennd með dómi eða liggi fyrir formlegur samningur um bætur, þar á meðal dómsátt, getur Þjóðminjasafn Íslands gert það að skilyrði fyrir afhendingu minjanna til hlutaðeigandi erlendra stjórnvalda að bætur verði greiddar.
f. (55. gr.)
Þjóðminjasafn Íslands annast framkvæmd ákvæða þessa kafla laganna fyrir hönd íslenska ríkisins. Það veitir formleg leyfi til útflutnings menningarminja skv. 50. gr. og jafnframt skv. 52. gr. að fengnu samþykki menntamálaráðuneytis. Um framkvæmd leyfisveitinga, m.a. um form leyfisskjala, skal farið að nánari reglum er menntamálaráðherra setur. Þjóðminjasafn leggur mat á verðgildi menningarminja skv. 51. gr., sbr. og 53. gr., og annast um framkvæmd skila á menningarminjum til annarra ríkja skv. 53. gr.
Ákvarðanir um afgreiðslu umsókna um útflutningsleyfi sem hér um ræðir skulu bornar upp í þjóðminjaráði til staðfestingar. Ágreiningi um leyfisveitingar eða synjanir útflutnings á þessu sviði má skjóta til menntamálaráðuneytis, sbr. nánar ákvæði stjórnsýslulaga, nr. 37/1993. Verður þá ekki af útflutningi fyrr en ráðuneytið hefur heimilað hann og lagt fyrir Þjóðminjasafn Íslands að gefa út leyfisbréf þar að lútandi. Til menntamálaráðuneytis má og skjóta ágreiningi um önnur atriði, er lúta að framkvæmd ákvæða þessa kafla.
Við mat á gildi menningarminja, er hér um ræðir, svo og varðandi önnur meiri háttar álitaefni skal Þjóðminjasafn Íslands hafa náið samráð við forstöðumenn þeirra stofnana hér á landi sem einkum láta sig varða vörslu þeirrar tegundar muna sem mál snýst um hverju sinni, svo sem forstöðumann Listasafns Íslands varðandi myndlistarverk, Stofnunar Árna Magnússonar á Íslandi varðandi handrit, Landsbókasafns Íslands – Háskólabókasafns varðandi bækur og handrit og Þjóðskjalasafns Íslands varðandi skjöl. Ef þörf gerist skal og leitað álits sérfróðra manna er eigi starfa við stofnanir þær er hér um ræðir.
Þjóðminjasafn Íslands tekur við kröfum um skil menningarminja frá hlutaðeigandi stjórnvöldum í öðrum ríkjum og sömuleiðis ber það fram kröfur til hlutaðeigandi stjórnvalda erlendis um skil menningarminja frá þeim ríkjum hafi þær verið fluttar frá Íslandi með ólögmætum hætti, sbr. 50., 51. og 52. gr., og veitir þeim viðtöku fyrir hönd réttra eigenda eða vörslumanna hérlendis.
Þjóðminjasafn Íslands skal kappkosta að hafa náið samstarf og samráð við þau stjórnvöld í öðrum ríkjum er fjalla þar um leyfi til útflutnings menningarminja og um skil þeirra, svo og við fjölþjóðlegar stofnanir er láta sig þau mál varða. Þá skal það og leitast við af fremsta megni að upplýsa um vörslustaði menningarminja sem fluttar hafa verið til landsins með óheimilum hætti. Skulu lögregluyfirvöld aðstoða við þá leit ef þörf gerist.
Tollayfirvöld skulu tafarlaust tilkynna Þjóðminjasafni Íslands um menningarminjar sem reynt hefur verið að flytja ólöglega til landsins og hið sama gildir um ólögmætan útflutning.
Þjóðminjasafni Íslands til ráðuneytis um allt það er snertir framkvæmd ákvæða þessa kafla starfar þriggja manna nefnd kunnáttumanna er menntamálaráðherra skipar til þriggja ára í senn. Skal ráðherra skipa formann nefndarinnar sérstaklega en nefndin skiptir að öðru leyti með sér störfum. Þrír varamenn skulu skipaðir með sama hætti. Við val aðalmanna og varamanna, annarra en formanns og varaformanns, skal þess gætt að einn þeirra hafi sérkunnáttu á sviði listfræði, annar á sviði menningarsögu eða fornminjafræði, þriðji á sviði bókfræði og hinn fjórði á sviði skjalfræði. Varði mál, sem undir nefndina er borið, sérsvið varamanns, skal hann fjalla um það mál jafnhliða aðalmönnum. Menntamálaráðherra ákveður þóknun nefndarinnar og greiðist hún af rekstrarfé Þjóðminjasafns.
g. (56. gr.)
Hvað varðar kröfur um skil menningarminja frá hlutaðeigandi stjórnvöldum í aðildarríkjum að samningi um Evrópska efnahagssvæðið gilda ákvæði þessa kafla um skil á minjum sem hafa verið fluttar ólöglega frá þeim ríkjum hingað til lands 1. janúar 1995 og síðar. Hið sama tímamark gildir um kröfur íslenskra stjórnvalda um skil menningarminja frá öðrum aðildarríkjum að nefndum samningi.
3. gr.
Við tilvísun til lagagreina, sem varða refsingu ef brotið er gegn ákvæðum þeirra, í 59. gr. (áður 52. gr.) laganna bætist vísun til 50.–53. gr. þeirra.
4. gr.
Lög þessi öðlast þegar gildi.
Athugasemdir við lagafrumvarp þetta.
Frumvarp þetta er samið að tilhlutan menntamálaráðherra. Það hefur að geyma ákvæði sem munu mynda nýjan kafla (VI. kafla) í þjóðminjalögum, nr. 88/1989, með síðari breytingum, ef að lögum verða. Með frumvarpinu er einkum stefnt að lögfestingu efnisákvæða tilskipunar ráðs Evrópusambandsins 93/7 EEC frá 15. mars 1993 um skil menningarminja, „sem hafa verið fluttar ólöglega frá yfirráðasvæði aðildarríkis“, en íslenska ríkið, sem er aðili að samningi um Evrópska efnahagssvæðið frá 2. maí 1992 ásamt ýmsum viðbótum, breytingum og bókunum við hann, sbr. lög nr. 2 frá 13. janúar 1993, er skuldbundið til að lögleiða þessi ákvæði. Þá er einnig haft mið af reglum ráðs Evrópusambandsins nr. 3911/92 EEC um útflutning menningarminja sem hafa mjög náin tengsl og samsvörun við ákvæði fyrrnefndrar tilskipunar. Í frumvarpinu koma jafnframt fram almenn stefnumið varðandi útflutning þeirra menningarminja sem hafa sérstakt gildi fyrir íslenska þjóðmenningu, án tillits til skilyrða fyrrnefndrar tilskipunar, og um almennt bann við innflutningi erlendra menningarminja, fari sá flutningur fram í andstöðu við löggjöf í því ríki sem flutt er frá.
Íslenska ríkið hafði, ásamt öðrum Norðurlandaríkjum (að danska ríkinu undanskildu), skuldbundið sig til þess að lögleiða ákvæði fyrrnefndrar ráðstilskipunar Evrópusambandsins eigi síðar en 1. janúar 1995, en nokkur dráttur hefur orðið á undirbúningi þessarar löggjafar hér á landi.
Mikilvægt er að skýrar lagareglur gildi á þessu sviði, en ákvæði 28. gr. þjóðminjalaga, nr. 88/1989, með síðari breytingum, sem nú er hið eina ótvíræða ákvæði í íslenskum lögum, almenns eðlis, um takmarkanir á útflutningi menningarminja, er með öllu ófullnægjandi sé haft mið af nauðsyn þess að samræma íslenska löggjöf fyrrnefndri tilskipun og reglum Evrópusambandsins. Í frumvarpinu er því lagt til að ákvæðið í 28. gr. þjóðminjalaga verði fellt úr gildi en í staðinn komi í sérstökum kafla laganna mun ítarlegri ákvæði um útflutning menningarminja auk nýrra ákvæða um hömlur við innflutningi menningarminja, þegar sérstaklega stendur á, en um það efni finnast engar skýrar reglur í núgildandi löggjöf.
Minnt skal á að auk samningar fyrrnefndra reglna Evrópusambandsins um þessi efni, er almennt hafa verið lögteknar í aðildarríkjum hins Evrópska efnahagssvæðis, hafa ýmsar alþjóðlegar stofnanir látið sig varða þau málefni er efni þessa frumvarps lýtur að. Má þar m.a. nefna sumar stofnanir Sameinuðu þjóðanna, svo sem UNESCO og UNIDROIT í Rómaborg er nýverið gekkst fyrir gerð alþjóðlegs sáttmála sem ætlað er að stemma stigu við þjófnaði eða annarri löglausri töku menningarminja og útflutningi þeirra í kjölfar þess athæfis. Íslenska ríkið er að vísu ekki aðili að þeim sáttmála en við samningu þess frumvarps, er hér liggur fyrir, var þó m.a. haft nokkurt mið af því alþjóðlega vandamáli sem hér um ræðir.
Hvað varðar ákvæði frumvarpsins um útflutning menningarminja skal sérstaklega tekið fram að þeim er ekki ætlað að víkja til hliðar eða koma í stað núgildandi lagafyrirmæla eða annarra reglna er snerta leyfi hlutaðeigandi menningarstofnana hér á landi til þess að lána íslenska þjóðardýrgripi á sýningar erlendis, sjá m.a. 1. gr. laga nr. 70/1972, um Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi. Ákvæði frumvarpsins hafa að geyma undantekningar frá viðurkenndum stefnumiðum innan hins Evrópska efnahagssvæðis um frjálst vöru- og viðskiptaflæði milli aðildarríkja nefnds milliríkjasamnings. Þau hafa því öðrum þræði viðskiptalega þýðingu gagnstætt því sem gildir um fyrrnefnd ákvæði laga um lánsheimildir íslenskra safna til annarra landa í menningarlegum tilgangi.
Athugasemdir við einstakar greinar frumvarpsins.
Um 1. gr.
Hér skal vísað til þess er fyrr sagði um efni núverandi 28. gr. þjóðminjalaga, en lagt er til að hún verði úr gildi numin.
Um 2. gr.
Efni 2. gr. frumvarpsins felur í sér sjö greinar, er mynda nýjan VI. kafla þjóðminjalaga, ef að lögum verða. Fá þær greinar töluröðina 50.–56. Hinum nýja kafla er ætluð fyrirsögnin „Um flutning menningarverðmæta úr landi og um skil menningarverðmæta til annarra landa“. Bent skal á að sum þau ákvæði frumvarpsins, sem falla undir 2. gr. þess, hafa almennt gildi um út- og innflutning menningarminja, en öðrum er einvörðungu ætlað að gilda um óheimilan innflutning frá og skil menningarverðmæta til aðildarríkja samningsins um Evrópska efnahagssvæðið svo sem síðar verður vikið að.
Þjóðminjasafni Íslands er samkvæmt frumvarpinu fengið það hlutverk að fara, fyrir hönd íslenska ríkisins, með daglega og almenna framkvæmd ákvæða VI. kafla, verði þau lögtekin. Í reynd mun tiltekinn embættismaður eða embættismenn við safnið fara með þau störf sem hér um ræðir eftir nánari ákvörðun þjóðminjavarðar, en þjóðminjaráð mun engu að síður, sem stjórnarnefnd safnsins, hafa eftirlit með því að þessum skyldum safnsins (sem öðrum) verði framfylgt og lagt er til að endanleg afgreiðsla umsókna um útflutningsleyfi menningarminja fari fram í ráðinu. Ágreiningi um ákvarðanir má síðan skjóta til menntamálaráðuneytis sem hins æðsta stjórnvalds á þessu sviði.
Eigi verður talið að annarri embættisstofnun hér á landi standi það nær en Þjóðminjasafni að annast það hlutverk sem því er hér fyrirhugað, en safninu er hins vegar ætlað að hafa náið samráð við ýmsar aðrar menningarstofnanir við undirbúning ákvarðana hverju sinni. Þá má minna á að samkvæmt núgildandi 28. gr. þjóðminjalaga hefur safnið hlutverki að gegna á þessu sviði þótt mun umfangsminna sé en hér er ráðgert. Sambærileg rök ráða því einnig að best þykir fara á því að lagaákvæðum þeim er hér um ræðir verði fenginn staður í þjóðminjalögum fremur en í sérstökum lagabálki.
Verður nú fjallað nánar um einstök ákvæði er heyra undir 2. gr. frumvarpsins.
Um 50. gr.
Efni greinarinnar, og þar með talin flokkun minjanna eftir tegundum þeirra, byggist alfarið á samsvarandi ákvæði reglna Evrópusambandsins frá 1992 um útflutning menningarminja sem fyrr hefur verið drepið á.
Um 51. gr.
Ákvæði þetta hefur nána samstöðu með ákvæði 50. gr. Ljóst er að þau verðgildismörk, sem hér eru gefin, leiða í reynd til þess að mjög er dregið úr strangleika ákvæða 50. gr. ef þau ættu að gilda óskoruð. Þær upphæðir, sem miðað er við í 2.–4. mgr., taka mið af þeim verðgildismörkum sem notuð eru í fyrrnefndum reglum Evrópusambandsins um útflutning menningarminja, en þar eru þau mörk tiltekin í ECU. Umreikningur í íslenskar krónur er miðaður við opinbert gengi ECU í ársbyrjun 1995, en tölur eru hér látnar standa á heilu hundraði þúsunda króna (til lækkunar frá nákvæmri niðurstöðu gengisreiknings sem reyndar skerpir reglurnar).
Í þessu sambandi skal til samanburðar minnt á ákvæði 52. gr. frumvarpsins þar sem hömlur eru lagðar við útflutningi þjóðardýrgripa án tillits til verðgildis þeirra.
Um 52. gr.
Verði núverandi 28. gr. þjóðminjalaga úr gildi felld eins og lagt er til í frumvarpinu ber nauðsyn til þess að engu að síður verði almennt ákvæði í lögunum sem falli að öðrum ákvæðum hins nýja VI. kafla þeirra og feli að nokkru í sér efni fyrrnefndrar greinar en í breyttri og endurbættri mynd. Er óhjákvæmilegt að í lögum séu tryggð úrræði til að koma í veg fyrir útflutning þjóðardýrgripa og menningargersema þegar nægar ástæður réttlæta það, svo sem hér er lagt til, án þess að þar sé miðað við tegundir muna og gripa, aldur þeirra og verðgildi. Það leiðir af eðli máls að tilteknir munir geta talist mjög mikilvægir fyrir íslenska þjóðmenningu og skaði að hvarfi þeirra úr landi án tillits til ætlaðs markaðsverðs þeirra.
Um 53. gr.
Ákvæði 1. mgr. felur í sér almennt bann við innflutningi menningarminja til Íslands fari hann sannanlega fram í andstöðu við löggjöf þess ríkis, sem flutt er frá. Er þar eigi skírskotað sérstaklega til aðildarríkja samningsins um Evrópska efnahagssvæðið svo sem hins vegar á við um hin næstu ákvæði frumvarpsins er beinlínis fjalla um skilaferli menningarverðmæta, svo sem rakið er í 2. mgr. þessarar greinar. Í 2. mgr. er þó tekið fram að á skilasviði beri íslenskum stjórnvöldum einnig að veita aðstoð eftir því sem aðstæður leyfa þegar um er að ræða skilakröfur frá ríkjum sem ekki eiga aðild að nefndum samningi þótt ekki sé þá mælt fyrir um sama ferli þar (þar með talin dómstólameðferð og bótakröfur) og við á um skilakröfur frá aðildarríkjum samningsins.
Ákvæði 3. og 4. mgr. þessarar geinar eru sniðin að efni fyrrnefndrar ráðstilskipunar Evrópusambandsins frá 1993 og hafa verðmiðanir 3. mgr. nánin tengsl og samsvörun við verðmætisreglur 50. og 51. gr., sem fyrr var fjallað um.
Um 54. gr.
Ákvæði þessarar greinar taka eingöngu til krafna um skil menningarverðmæta sem flutt hafa verið með ólögmætum hætti frá einhverju aðildarríkja samningsins um Evrópska efnahagssvæðið, enda séu þær kröfur bornar upp formlega af valdbæru stjórnvaldi í því ríki. Er hér m.a. fjallað um atbeina íslenskra dómstóla í þessu efni sé hans krafist með réttum hætti, en þar verður m.a. að virða kröfufresti sem nánar eru greindir í 3. mgr. Kveðið er á um skaðabótarétt manna sem sviptir verða menningarminjum, m.a. í kjölfar dóms, er kveður á um skil minjanna, hafi mennirnir öðlast hlutina í grandleysi þótt formlegt og gilt leyfi til flutnings þeirra frá einhverju aðildarríki samningsins um Evrópska efnahagssvæðið hafi skort.
Um 55. gr.
Svo sem fyrr var getið er Þjóðminjasafni Íslands ætlað að annast framkvæmd ákvæða hins nýja VI. kafla þjóðminjalaga, nái frumvarp þetta lögfestingu. Um þá framkvæmd eru gefin nánari fyrirmæli í þessari grein. Skal þá minnt á það er fyrr sagði um að hin brýnu ákvæði um skilaferli menningarverðmæta til annarra ríkja taki einvörðungu beint mið af kröfum um skil til ríkja innan Evrópska efnahagssvæðisins, enda þótt íslenskum stjórnvöldum (í reynd einkum Þjóðminjasafni Íslands) sé jafnframt ætlað að aðstoða við skil til annarra ríkja ef nægar ástæður réttlæta það og aðstæður leyfa.
Lagt er til að þriggja manna fagleg nefnd verði Þjóðminjasafni til aðstoðar og ráðgjafar á þessu sviði.
Einstök ákvæði greinarinnar þarfnast ekki nánari skýringar.
Um 56. gr.
Dagsetning sú er nefnd er í greininni vísar til fyrrnefnds frests sem íslensk stjórnvöld fengu til að lögleiða ákvæði umræddrar ráðstilskipunar Evrópusambandsins frá 1993 en samræmist að öðru leyti ákvæðum þeirrar tilskipunar.
Um 3. gr.
Greinin þarfnast ekki skýringar.
Um 4. gr.
Greinin þarfnast ekki skýringar.
Fylgiskjal.
Fjármálaráðuneyti,
fjárlagaskrifstofa:
Umsögn um frumvarp til laga um breytingar á þjóðminjalögum,
nr. 88 29. maí 1989, með síðari breytingum.
Með frumvarpinu er stefnt að lögfestingu tilskipunar Evrópusambandsins nr. 93/7 frá 15. mars 1993, um skil menningarminja sem hafa verið fluttar ólöglega frá yfirráðasvæði aðildarríkis. Í frumvarpinu koma einnig fram almenn stefnumið um útflutning þeirra menningarminja sem hafa sérstakt gildi fyrir íslenska þjóðmenningu, án tillits til skilyrða fyrrnefndrar tilskipunar, og um almennt bann við innflutningi erlendra menningarminja, fari sá flutningur fram í andstöðu við löggjöf í því ríki sem flutt er frá.
Þjóðminjasafni Íslands er samkvæmt frumvarpinu ætlað að fara með daglega og almenna framkvæmd ákvæða frumvarpsins og er gert ráð fyrir skipun þriggja manna nefndar kunnáttumanna sem verði safninu til ráðuneytis.
Miðað við reynslu síðustu ára er ekki búist við að ákvæði frumvarpsins feli í sér aukna vinnu eða kostnað.
