Ferill 180. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect.
127. löggjafarþing 2001–2002.
Þskj. 183 — 180. mál.
Frumvarp til girðingarlaga.
(Lagt fyrir Alþingi á 127. löggjafarþingi 2001–2002.)
1. gr.
Markmið með þessum lögum er að fjalla um girðingar, hverjir fara með forræði yfir þeim, kostnaðarskiptingu við uppsetningu þeirra á landamerkjum og hvaða skilyrði girðing þarf að uppfylla til að teljast fullnægjandi varsla fyrir búfé.
Lögin gilda um allar girðingar. Sérlög sem fjalla um girðingar halda gildi sínu en þó gilda ákvæði þessara laga og reglugerða sem settar eru með stoð í þeim alltaf um gerð girðinga.
2. gr.
1. Netgirðing með fimm strengja vírneti, einum gaddavírsstreng neðan við netið og minnst einum ofan við það. Hæð girðingarinnar skal vera 1,10 m. Jarðfastir tré-, járn- eða plaststaurar skulu vera með mest 4 m millibili þegar ekki eru notaðar renglur. Þegar notaðar eru renglur skal mesta bil á milli jarðfastra staura vera 9 m, enda sé þá bil á milli rengla mest 3 m.
2. Gaddavírsgirðing með sex gaddavírsstrengjum. Hæð girðingarinnar skal vera 1,10 m. Jarðfastir tré-, járn- eða plaststaurar skulu vera með mest 4 m millibili, þegar ekki eru notaðar renglur. Þegar notaðar eru renglur skal mesta bil á milli jarðfastra staura vera 9 m, enda sé bil á milli rengla mest 3 m.
3. Rafgirðing, háspennt og varanleg, með fimm vírstrengjum, þar sem hún er talin henta að mati viðkomandi búnaðarsambands. Hæð girðingarinnar skal vera 0,95 m. Jarðfastir tréstaurar, þar með úr harðviði og plaststaurar, skulu vera með mest 10 m millibili þegar ekki eru notaðar renglur. Þegar notaðar eru renglur skal mesta bil á milli jarðfastra staura vera 24 m, enda sé bil á milli rengla mest 8 m.
4. Girðingar úr ýmsu efni, svo sem tré, steinsteypu, stáli, áli, plasti, grjóti og torfi, sem teljast gripheldar að mati búnaðarsambands.
5. Skurður sem er minnst 3 m breiður og 1,5 m djúpur, framræsluskurður með þremur eða fleiri gaddavírsstrengjum á skurðbakka eða annað jafngilt. Jarðfastir tréstaurar, þar með úr harðviði og plaststaurar, skulu vera með mest 6 m millibili.
6. Aðrar tegundir girðinga sem búnaðarsamband telur gripheldar.
3. gr.
4. gr.
5. gr.
6. gr.
Nú er landamerkjagirðing til staðar sem kostuð hefur verið eftir öðrum hlutföllum en um getur í 5. gr. og skal þá viðhald hennar falla undir fyrirmæli 5. gr. eftir að lög þessi hafa öðlast gildi, enda brjóti það ekki í bága við gildandi samninga.
7. gr.
Kostnað við matið greiða aðilar eftir sömu hlutföllum og girðingarkostnaðinn og ákveða úrskurðaraðilar hverju hann nemur.
8. gr.
Nú er ekki þörf á slíkri girðingu og enginn gefur kost á að halda henni við og er þá ríkinu skylt að láta taka hana upp. Hafi þessi skylda verið vanrækt í eitt ár eða lengur, eftir að lög þessi öðlast gildi, er viðkomandi sveitar- eða upprekstrarfélagi/félögum heimilt að láta taka girðinguna upp á kostnað ríkisins.
9. gr.
Nú ræður landamerkjum krókóttur vatnsfarvegur eða merki liggja í smákrókum af öðrum ástæðum, en landeigandi vill girða beint og vill sá eigi samþykkja er á land á móti. Þá skal það þó heimilt ef úrskurðaraðilar, sbr. 7. gr., meta að eigi séu gildar ástæður til að banna girðinguna og skulu þeir þá ákveða girðingunni stað og skal það gert þannig að sem jafnast sneiðist bæði löndin. Nú fer þó svo að meira sneiðist annað landið og skal þá meta skaðabætur þeim er landið missir. Girðingarstæðið skal merkt inn á jarðakort. Það sama á við þegar náttúrulegar hindranir gera ókleift eða óhóflega dýrt að mati úrskurðaraðila, sbr. 7. gr., að girða á landamerkjum.
Réttur til hvers konar hlunninda, jarðhita eða námuverðmæta, helst þó óbreyttur, nema samkomulag verði um að girðingin skipti löndum til fullnustu.
10. gr.
Náist ekki samkomulag er því aðeins hægt að girða að landskipti hafi farið fram.
11. gr.
Samgirðingu sem lögð er samkvæmt ákvæðum 5.–10. gr. er skylt að halda við, þannig að hún sé gripheld, svo fljótt sem verða má eftir að snjóa leysir og þar til snjó leggur. Vanræki annar hvor aðili viðhald hennar að sínum hluta er hinum heimilt, að höfðu samráði við viðkomandi búnaðarsamband, að gera við hana á kostnað eiganda. Nú sýnir eigandi samgirðingar stórfellt hirðuleysi í þessu efni svo að sameigandi hans í girðingunni eða annar aðili verður af þeim sökum fyrir sannanlegu tjóni og á hann þá rétt til bóta frá þeim sem olli.
Valdi vanræksla í þessu efni skaða varðar það sektum og skaðabótum til tjónþola.
Nú er hætt að nota samgirðingu og jafnframt að halda henni við og er þá girðingareigendum skylt að taka hana upp svo að hún valdi ekki tjóni.
12. gr.
Öllum umráðamönnum lands er skylt að hreinsa burtu af landi sínu ónothæfar girðingar og girðingarflækjur. Nú vanrækir umráðamaður lands þessi fyrirmæli í eitt ár eftir að lög þessi öðlast gildi og er þá sveitarstjórn skylt að framkvæma verkið á hans kostnað að fengnu mati búnaðarsambands og á sveitarstjórn þá lögveð í jörðinni fyrir greiðslu kostnaðar. Það sama gildir um eyðijarðir.
13. gr.
Með brot móti lögum þessum og samþykktum sem gerðar kunna að verða samkvæmt þeim skal farið að hætti opinberra mála.
14. gr.
Athugasemdir við lagafrumvarp þetta.
Hinn 26. apríl árið 2000 skipaði landbúnaðarráðherra nefnd sem var falið það hlutverk að endurskoða girðingarlögin. Í nefndinni sátu Ingibjörg Ólöf Vilhjálmsdóttir, lögfræðingur í landbúnaðarráðuneytinu, sem jafnframt var formaður nefndarinnar, Grétar Einarsson, sviðsstjóri bútæknisviðs RALA, Ólafur R. Dýrmundsson landnýtingarráðunautur, Bændasamtökum Íslands, Stefán Erlendsson, lögfræðingur hjá Vegagerðinni, og Valgarður Hilmarsson, oddviti Engihlíðarhrepps.
Fyrsti fundur nefndarinnar var haldinn 16. ágúst 2000. Alls voru haldnir 10 fundir og varð nefndin sammála um það frumvarp sem hér er lagt fram.
Helstu breytingar með frumvarpinu eru þær að lagt er til að skipting girðingarkostnaðar á landamerkjum verði til helminga nema sérstakar ástæður mæli með öðru og bætt er inn í lögin ákvæðum varðandi rafgirðingar. Einnig er ákvæði sett í lögin þess efnis að girðingar skuli teknar upp ef hætt er að nota þær svo að þær valdi ekki tjóni. Hér ber einnig að nefna það að 14.–24. gr. eru felldar út þar sem fjallað er um veggirðingar í vegalögum og þykir óeðlilegt að fjallað sé um þær á tveimur stöðum. Það skal þó tekið fram að ákvæði girðingarlaga taka til veggirðinga hvað varðar uppsetningu og tæknilegan frágang. Gert er ráð fyrir að í reglugerð verði fjallað um það hvaða skilyrði girðing þurfi að uppfylla til að teljast fullnægjandi varsla fyrir hverja búfjártegund. Einnig verði fjallað um í reglugerð hvernig hátta skuli undirbúningi, uppsetningu, gerð og tæknilegum frágangi girðinga, hliða o.fl. sem tengist girðingum.
Athugasemdir við einstakar greinar frumvarpins.
Um 1. gr.
Í 2. mgr. er fjallað um gildissvið laganna og tekið fram að sérlög haldi gildi sínu en með sérlögum er t.d. átt við vegalög því að þessi lög gilda ekki um veggirðingar, þ.e. girðingar sem liggja meðfram þjóðvegum landsins. Ákvæði þessara laga gilda þó ávallt um gerð girðinga.
Um 2. gr.
Um 3. gr.
Um 4. gr.
Um 5. gr.
Hér ber einnig að benda á það að 4. gr. gildandi laga er felld niður. Ástæðan fyrir því er sú að rétt þykir að ein lagagrein fjalli um girðingar á merkjum, þ.e. að engar sérreglur gildi um girðingar í þéttbýli (þorpum og bæjarfélögum), og gildir sama reglan í öllum tilvikum sem kemur fram í 5. gr. frumvarpsins.
Um 6. gr.
Um 7. gr.
Um 8. gr.
Sé ekki lengur þörf á slíkri girðingu og enginn gefur kost á sér til að viðhalda henni er ríkinu skylt að taka hana upp. Sé þessi skylda vanrækt í eitt ár eða lengur er viðkomandi sveitarfélagi/upprekstrarfélagi heimilt að láta taka girðinguna upp á kostnað ríkisins. Hér er skýrt kveðið á um það að sé girðingar ekki lengur þörf og ekki er hægt að nýta hana af öðrum sé skylt að taka hana upp.
Um 9. gr.
2. mgr. er einnig samhljóða 2. mgr. 12. gr. gildandi laga nema hvað tilvísun til lagaákvæðis er breytt í samræmi við uppröðun í frumvarpinu. Við málsgreinina er bætt svohljóðandi málslið: „Girðingarstæðið skal merkt inn á jarðakort.“ Þessum málslið er bætt inn því nauðsynlegt þykir að merkja þessar girðingar inn á jarðakort þar sem oft koma upp deilur um landamerki og vilja þá umráðamenn jarða oft á tíðum halda því fram að landamerkin séu þau sömu og girðingarstæðin sem þó er alls ekki alltaf reyndin. Með þessu er átt við það að merkja skuli girðingastæðið inn á jarðakort til upplýsinga en ekki til þess að kveða á um ný landamerki. Hins vegar geta landeigendur einnig samið svo, en þá verður að taka fram að um ný landamerki sé að ræða og allir landeigendur verða að undirrita skjalið og færa það inn í landamerkjabók hjá sýslumanni.
Við 2. mgr. er einnig bætt við svohljóðandi málslið: „Það sama á við þegar náttúrulegar hindranir gera ókleift eða óhóflega dýrt að mati úrskurðaraðila, sbr. 7. gr., að girða á landamerkjum.“ Þessum málslið er bætt inn því ef upp kemur sú staða að ekki er hægt að girða á merkjum þar sem klappir og annað gera það ókleift eða mjög kostnaðarsamt verður að vera hægt að fara aðra leið og jafnframt að fá úrskurðaraðila til að meta þessi atriði í hverju tilviki fyrir sig.
3. mgr. er samhljóða 3. mgr. 12. gr. gildandi laga.
Um 10. gr.
Um 11. gr.
2. mgr. er lítillega breytt frá 2. mgr. 13. gr. laganna. Tilvísunum í lagaákvæði er breytt auk þess sem greinin er einfölduð. Orðinu „fjárheld“ er breytt í „gripheld“. Nægilegt þykir að sagt sé „þegar snjóa leysir“ og „þar til snjó leggur“ en taka út tilvísanir til árstíma. Eðlilegt þykir, ef sú staða kemur upp að annar hvor aðili vanræki viðhald að sínum hluta, að hinn aðilinn hafi samráð við viðkomandi búnaðarsamband áður en til viðhalds kemur.
3. mgr. er breytt að því leyti að talið er eðlilegt að þegar eigandi eða umráðamaður vanrækir viðhald og veldur tjóni fái hinn sem fyrir því verður það bætt óháð því hvort búfé verður fyrir tjóni eða annað.
4. mgr. er óbreytt frá 3. mgr. 13. gr. gildandi laga.
Um 12. gr.
Í 2. mgr. er tekið á því að rétt þykir að allar ónothæfar girðingar og girðingarflækjur séu fjarlægðar af landi og er sú skylda lögð á umráðamann lands. Búnaðarsamband metur hvort um ónothæfar girðingar sé að ræða komi upp ágreiningur þess efnis. Vanræki umráðamaður lands þá skyldu í eitt ár að taka upp ónothæfar girðingar og girðingarflækjur eftir að lög þessi öðlast gildi þykir rétt að sveitarstjórn framkvæmi verkið á hans kostnað, en hún á þá endurkröfu fyrir greiðslu kostnaðar. Það sama gildir um eyðijarðir. Þetta ákvæði var áður í 24. gr. gildandi laga, en gildissvið ákvæðisins er rýmkað töluvert þannig að það nær nú til allra umráðamanna, þó svo að þeir hafi ekki haft landið á leigu nema í eitt ár. Hafa ber í huga að ákvæði 2. mgr. ber að túlka í samræmi við 4. gr.
Um 13.–14. gr.
Fylgiskjal.
Fjármálaráðuneyti,
fjárlagaskrifstofa:
Umsögn um frumvarp til girðingarlaga.
Verði frumvarpið óbreytt að lögum verður ekki séð að það hafi kostnaðarauka í för með sér fyrir ríkissjóð.