Ferill 384. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect.

127. löggjafarþing 2001–2002.
Þskj. 625  —  384. mál.



Frumvarp til laga



um samgönguáætlun.

(Lagt fyrir Alþingi á 127. löggjafarþingi 2001–2002.)


1. gr.
Markmið.

    Tilgangur laga þessara er að samræma áætlanagerð við framkvæmdir og rekstur í samgöngumálum. Það skal gert með samgönguáætlun til tólf ára skv. 2. gr. og fjögurra ára áætlun skv. 4. gr. innan ramma samgönguáætlunar.

2. gr.
Samgönguáætlun.

    Samgönguráðherra leggur á fjögurra ára fresti fram á Alþingi tillögu til þingsályktunar um samgönguáætlun sem tekur til fjáröflunar og útgjalda til flugmála, vegamála og siglingamála, þ.m.t. hafnamála og sjóvarna, og rekstrar stofnana. Í samgönguáætlun skal skilgreina það grunnkerfi sem ætlað er að bera meginþunga samgangna og gera skal grein fyrir ástandi og horfum í samgöngum í landinu. Jafnframt skal mörkuð stefna fyrir allar greinar samgangna næstu tólf ár. Þá skal í samgönguáætlun meta og taka tillit til þarfa ferðaþjónustunnar fyrir bættar samgöngur.
    Í samgönguáætlun skal gera ráð fyrir eftirfarandi skilyrðum:
     a.      að ná fram samræmdri forgangsröð og stefnumótun,
     b.      að ná fram hagkvæmri notkun fjármagns og mannafla,
     c.      að ná fram víðtæku samspili samgöngumáta og samstarfi stofnana samgönguráðuneytisins.
    Við gerð samgönguáætlunar skal taka mið af því að fjármunir ríkissjóðs nýtist sem best og skal forgangsröðun byggjast á mati á þörf fyrir samgönguframkvæmdir í landinu í heild og í einstökum landshlutum.
    Áætlun um fjáröflun og útgjöld skal skipt á þrjú fjögurra ára tímabil og útgjöld sundurliðuð eftir helstu útgjaldaflokkum. Jafnframt er útgjöldum vegna nýrra framkvæmda á grunnkerfinu skipt á einstök stór verkefni á hverju hinna þriggja tímabila.
    Samgönguáætlun skal endurskoða á fjögurra ára fresti.

3. gr.
Samgönguráð.

    Samgönguráðherra skipar samgönguráð sem hefur yfirumsjón með gerð samgönguáætlunar. Í samgönguráði sitja flugmálastjóri, siglingamálastjóri og vegamálastjóri. Auk þess situr þar fulltrúi samgönguráðherra sem jafnframt er formaður. Skipunartími fulltrúa samgönguráðherra er fjögur ár en skal þó takmarkaður við embættistíma þess ráðherra sem skipar.
    Samgönguráð skal minnst einu sinni við gerð nýrrar samgönguáætlunar standa fyrir samgönguþingi sem ætlað er að veita ráðgjöf og leiðbeiningar við gerð samgönguáætlunar. Til samgönguþings skal öllum helstu hagsmunaaðilum samgöngumála boðið. Á samgönguþingi skal gera grein fyrir fyrirhuguðum forsendum og markmiðum áætlunarinnar. Samgönguráð skal hafa samráð við hagsmunaaðila eins og ástæða þykir til hverju sinni.

4. gr.
Fjögurra ára áætlun.

    Samgönguráðherra leggur fyrir Alþingi tillögu til þingsályktunar um fjögurra ára áætlun samgönguáætlunar sem tekur til nánari sundurliðunar hennar. Tekjur og gjöld fjögurra ára áætlunar skulu rúmast innan ramma samgönguáætlunar. Í fjögurra ára áætlun skal vera áætlun fyrir hvert ár tímabilsins fyrir hverja stofnun samgöngumála, þ.e. Flugmálastjórn Íslands, Siglingastofnun Íslands og Vegagerðina. Sundurliðun fjögurra ára áætlunar skal hagað þannig að ábyrgð og fjárheimildir hverrar stofnunar komi skýrt fram. Kaflar hennar skulu m.a. skiptast í flugmálaáætlun, siglingamálaáætlun og vegáætlun. Gerð skal grein fyrir fjáröflun og útgjöld skulu sundurliðuð eftir einstökum framkvæmdum, rekstri, þjónustu og viðhaldi eftir því sem við á. Í fjögurra ára áætlun skal m.a. vera sundurliðun í samræmi við uppsetningu fjárlaga.
    Tillögur að fjögurra ára áætlun skulu unnar í stofnunum samgöngumála fyrir samgönguráð. Samgönguráð semur síðan endanlega tillögu og leggur fyrir samgönguráðherra.
    Fjögurra ára áætlun skal endurskoðuð á tveggja ára fresti og þá lögð fram ný þingsályktunartillaga um hana fyrir næstu fjögur árin, sbr. 1. mgr., þannig að ávallt sé í gildi áætlun fyrir a.m.k. tvö ár.

5. gr.
Skýrsla um framkvæmd samgönguáætlunar.

    Ráðherra skal árlega fyrir lok vorþings leggja fram á Alþingi skýrslu um framkvæmd samgönguáætlunar næstliðið ár.

6. gr.
Gildistaka samgönguáætlunar.

    Samgönguáætlun og fjögurra ára áætlun hennar taka gildi þegar Alþingi hefur samþykkt þær sem þingsályktunartillögur.

7. gr.

    Lög þessi öðlast þegar gildi.

Ákvæði til bráðabirgða.

    Á 127. löggjafarþingi leggur samgönguráðherra í fyrsta sinn fram á Alþingi tillögu til þingsályktunar um samgönguáætlun 2003−2014. Í framhaldi af því leggur ráðherra fram tillögu til þingsályktunar um fjögurra ára áætlun hennar.

Athugasemdir við lagafrumvarp þetta.


    Frumvarp þetta var samið í samgönguráðuneytinu.
    Í samræmi við samþykkt Alþingis ákvað samgönguráðherra að leggja áherslu á samræmingu áætlana og hefja vinnu við gerð samgönguáætlunar sem tæki til allra þátta samgöngumála.
    Að undirbúningstíma loknum ákvað samgönguráðherra að skipa stýrihóp til að sjá um gerð samgönguáætlunar fyrir Ísland. Með bréfi dagsettu 8. maí 2000 var Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson, lögfræðingur og borgarfulltrúi, skipaður formaður þessa hóps. Með honum í stýrihópnum eru Helgi Hallgrímsson vegamálastjóri, Hermann Guðjónsson, forstjóri Siglingastofnunar Íslands, Magnús Oddsson ferðamálastjóri og Þorgeir Pálsson flugmálastjóri. Sigurbergur Björnsson frá samgönguráðuneyti er verkefnastjóri stýrihópsins.
    Gert er ráð fyrir að stýrihópurinn ljúki vinnu sinni og skili drögum að samgönguáætlun til samgönguráðherra í nóvember 2001. Samgönguráðherra mun leggja fram þingsályktunartillögu að samgönguáætlun fyrir Alþingi á 127. löggjafarþingi.
    Samgönguáætluninni er ætlað að verða mun víðtækari en fyrri áætlanir. Auk framkvæmdaáætlana tekur hún til öryggismála, umhverfismála, almenningssamgangna og fjármögnunar samgöngukerfisins svo að eitthvað sé nefnt. Áætlunin mun auk þess taka til allra þátta samgöngukerfisins, þ.e. samgangna í lofti, á láði og legi, og innbyrðis samspils milli þeirra og við aðra mikilvæga þjóðfélagsþætti.
    Í samgönguáætluninni er gert ráð fyrir eftirfarandi skilyrðum:
     a.      að ná fram samræmdri forgangsröð og stefnumótun,
     b.      að ná fram hagkvæmri notkun fjármagns og mannafla,
     c.      að ná fram víðtæku samspili samgöngumáta og samstarfi stofnana samgönguráðuneytisins.
    Tilgangur þessa frumvarps er að gera nauðsynlegar lagabreytingar til undirbúnings og væntanlegrar framlagningar tillögu til þingsályktunar um samgönguáætlun. Samkvæmt frumvarpinu skiptist samgönguáætlunin í þrjú fjögurra ára tímabil. Fjögurra ára áætlun hennar, sem er lögð fram sem þingsályktunartillaga í kjölfar þingsályktunartillögu um samgönguáætlun, er sundurliðun fyrsta fjögurra ára tímabilsins og skiptist m.a. í kaflana flugmálaáætlun, siglingamálaáætlun og vegáætlun. Hún nær til allra útgjalda og tekna viðkomandi stofnana, sem flugmálaáætlun, hafnaáætlun og sjóvarnaáætlun samkvæmt núgildandi lögum gera ekki. Samgönguáætlunin er endurskoðuð á fjögurra ára fresti en fjögurra ára áætlunin á tveggja ára fresti. Við aðra hverja endurskoðun nær fjögurra ára áætlunin því til fyrstu tveggja ára annars tímabils samgönguáætlunar.
    Í framsetningu fjögurra ára áætlunar þarf að samræma gildistíma, efnistök og uppsetningu núverandi áætlana. Fylgiskjal I sýnir gildistíma þessara áætlana og áætlaða gildistöku samgönguáætlunar. Stefnt er að því að samgönguáætlun ásamt fjögurra ára áætluninni taki í fyrsta sinn gildi 1. janúar árið 2003. Það er sami tíminn og ný hafnaáætlun ætti að taka gildi. Hins vegar eiga ný flugmálaáætlun og vegáætlun að taka gildi 1. janúar árið 2002. Því þarf að brúa þetta millibil með endurskoðuðum framangreindum áætlunum fyrir árið 2002 áður en samgönguáætlunin tekur við 1. janúar árið 2003. Bent skal sérstaklega á að samgönguáætlun tekur yfir langtímaáætlun í vegagerð samkvæmt frumvarpi þessu.
    Á fylgiskjali II er fjögurra ára áætlun einnig sýnd með brotalínum. Hún er sundurliðun á fyrsta tímabili samgönguáætlunar eins og áður var sagt bæði niður á einstök ár og á einstök verkefni. Gert er ráð fyrir að í áætluninni komi fram yfirlit sem sýnir bæði tekju- og gjaldatölur flokkaðar eftir sundurliðun fjárlaga og það geti fallið beint inn í fjárlagafrumvarpið. Gert er ráð fyrir að í sundurliðun stofnkostnaðar komi ætíð fram sérstaklega fjárveitingar til grunnkerfisins.
    Miðað er við að við undirbúning samgönguáætlunar og fjögurra ára áætlunar hafi stofnanir á sviði samgangna með sér náið samstarf. Jafnframt er gert ráð fyrir, svo sem verið hefur, að samráð sé haft við hagsmunaaðila með það að markmiði að bæta þjónustu og auka hagkvæmni.
    Ein helsta nýjungin í frumvarpinu er að nú verður í fyrsta skipti lögð fyrir Alþingi í formi þingsályktunartillögu heildstæð stefna og markmið í samgöngumálum þjóðarinnar til tólf ára í senn.

Athugasemdir við einstakar greinar frumvarpsins.


Um 1. gr.

    Þessi grein segir til um markmið og tilgang frumvarpsins sem er að samræma áætlanagerð fyrir uppbyggingu og rekstur samgangna í landinu.

Um 2. gr.

    Í þessari grein er lagt til að gerð samgönguáætlunar til tólf ára verði lögfest. Samgönguáætlunin inniheldur stefnumótun og markmið, yfirlit um tekjur og gjöld þar sem framkvæmdir á grunnkerfinu eru sundurliðaðar. Frumvarpið gerir ráð fyrir að með samþykkt samgönguáætlunar sé kominn rammi utan um tekjur og gjöld til samgöngumála næstu tólf árin.
    Í greininni er ákvæði sem kveður á um að í áætluninni skuli skilgreina það grunnkerfi sem ætlað sé að bera meginþunga samgangna. Með því er átt við helstu áætlanaflugvelli, millilandaflugvelli, hafnir, stofnvegakerfið ásamt mikilvægum tengivegum og ferðamannavegum. Gert er ráð fyrir að grunnkerfið verði skilgreint út frá annars vegar umferðartölum og hins vegar þjónustumarkmiðum í samgöngum við íbúa landsins. Miðað er við að þessi skilgreining verði sett fram í stefnumörkunarhluta samgönguáætlunar. Lagt er til að það skilyrði verði sett að fjármunum ríkissjóðs verði varið á sem hagkvæmastan hátt og skal framkvæmdum og aðgerðum forgangsraðað í samræmi við það.
    Frumvarpið gerir ráð fyrir að áætlunin sé endurskoðuð á fjögurra ára fresti.

Um 3. gr.

    Í þessari grein er lagt til að samgönguráðherra skipi sérstakt samgönguráð sem hafi faglega yfirumsjón með gerð bæði samgönguáætlunar og fjögurra ára áætlunar hennar. Í samgönguráði skulu eiga sæti forstjórar þeirra stofnana sem annast gerð samgönguáætlunar ásamt fulltrúa samgönguráðherra sem jafnframt er formaður.
    Í greininni er ákvæði um að samgönguráð skuli skipuleggja samgönguþing í það minnsta í hvert sinn sem ný samgönguáætlun er undirbúin eða á fjögurra ára fresti. Til þingsins skal boða helstu hagsmunaaðila. Tilgangur þingsins er að kynna hugmyndir um efni samgönguáætlunar og gefa hagsmunaaðilum kost á að koma sjónarmiðum sínum á framfæri um framtíðarstefnumótun í samgöngum.

Um 4. gr.

    Í þessari grein kemur fram að fjögurra ára áætlun samgönguáætlunar inniheldur nánari sundurliðun málaflokkanna flugmála, siglingamála, þ.m.t. hafnamála og sjóvarna, og vegamála fyrstu fjögur ár gildandi samgönguáætlunar. Í henni kemur einnig fram allur rekstur stofnananna. Áætlunin verður sett upp á samræmdan hátt fyrir alla málaflokka. Gerð er krafa um að sundurliðun eftir málaflokkum sé skýr svo að ekki fari á milli mála hverjar heimildir einstakra stofnana séu í framkvæmdalegu og fjárhagslegu tilliti. Einnig er gerð krafa um að uppsetning fjögurra ára áætlunar falli að fjárlögum þannig að hægt sé að flytja tölur beint á milli á aðgengilegan og rökréttan hátt. Fjögurra ára áætlun er lögð fram í kjölfar samgönguáætlunarinnar til tólf ára. Hún er einnig í formi þingsályktunartillögu og tekur mið af þeim fjármunum og ráðstöfun sem rammi samgönguáætlunar segir til um.
    Gert er ráð fyrir að fjögurra ára áætlun verði endurskoðuð á tveggja ára fresti.

Um 5. gr.

    Í þessari grein er lagt til að ráðherra leggi árlega fyrir Alþingi skýrslu um framvindu samgönguáætlunar. Þetta er hliðstæð skýrsla og núverandi framkvæmdaskýrslur stofnananna. Nú verður hins vegar lögð fram ein skýrsla sem fjalli m.a. um framkvæmdir liðins árs og árangur með tilliti til settra markmiða samgönguáætlunar.

Um 6. og 7. gr.

    Greinarnar þarfnast ekki skýringa.




Fylgiskjal I.

Samræming flugmálaáætlunar, hafnaáætlunar og vegáætlunar
eftir tímabilum í eina samgönguáætlun og fjögurra ára áætlun hennar.


Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.



Fylgiskjal II.

Vinnulag við samgönguáætlun og fjögurra ára áætlun hennar.


Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.


Fylgiskjal III.
Fjármálaráðuneyti,
fjárlagaskrifstofa:

Umsögn um frumvarp til laga um samgönguáætlun.

    Tilgangur frumvarpsins er að samræma áætlanagerð í samgöngumálum í landinu. Samkvæmt frumvarpinu verður samgönguáætlun unnin til tólf ára í senn og skipt upp í þrjú fjögurra ára tímabil. Fjögurra ára áætlun samgönguáætlunar skiptist í flugmálaáætlun, siglingamálaáætlun og vegáætlun. Fjögurra ára áætlun nær til allra útgjalda og tekna stofnana sem flugmálaáætlun, hafnaáætlun og sjóvarnaáætlun gera ekki samkvæmt núgildandi lögum. Sérstakt samgönguráð sem skipað er af samgönguráðherra skal hafa faglega umsjón með gerð samgönguáætlunar og fjögurra ára áætlunar hennar.
    Verði frumvarpið óbreytt að lögum verður ekki séð að það hafi aukin útgjöld í för með sér fyrir ríkissjóð.