[prenta uppsett í dálka] 27. fundur, 128. lþ.
Umhverfisráðherra (Siv Friðleifsdóttir):
Hæstv. forseti. Ég mæli hér fyrir frv. til laga um meðhöndlun úrgangs.
Frumvarp þetta var áður flutt á 127. löggjafarþingi en náði ekki fram að ganga. Gerðar hafa verið lítils háttar breytingar á frv. með tilliti til umsagna sem bárust umhvn. Alþingis í sumar. Frumvarpið var samið með það að markmiði að uppfylla kröfur tilskipunar Evrópusambandsins um urðun úrgangs og mynda heildarramma um meðhöndlun úrgangs.
Með ákvörðun sameiginlegu EES-nefndarinnar, dags. 18. maí 2001, var tilskipunin felld inn í samninginn um Evrópska efnahagssvæðið. Gerður var stjórnskipulegur fyrirvari af Íslands hálfu þar sem tilskipunin kallaði á lagabreytingar. Í tilskipuninni er kveðið á um að minnka skuli í áföngum magn þess lífræna heimilisúrgangs sem fer til urðunar á 15--19 árum. Kveðið er á um strangari skilyrði starfsleyfis fyrir urðunarstað og eftirlit með urðunarstað í kjölfar lokunar hans og fleira.
Um meðhöndlun úrgangs hefur hingað til verið fjallað í lögum um hollustuhætti og mengunarvarnir og reglugerðum settum samkvæmt þeim. Þar ber helst að nefna að þann 1. janúar 1990 tók gildi mengunarvarnareglugerð þar sem settar voru fram kröfur um meðhöndlun úrgangs og starfsleyfi móttökustöðva. Ítarlegri kröfur komu fram þegar Ísland gerðist aðili að samningi um Evrópska efnahagssvæðið árið 1994.
Á síðustu árum hefur mikið áunnist í að bæta förgun úrgangs. Mörg sveitarfélög hafa unnið í þessum málaflokki af miklum metnaði og farið í samvinnu sín á milli með stofnun byggðasamlaga.
Ákvæði laga um hollustuhætti og mengunarvarnir eru almenns eðlis. Gilda þau um alla starfsemi sem getur haft í för með sér mengun, auk þeirrar starfsemi þar sem sérstaklega þarf að gæta að hollustuháttum. Lögin taka því til margvíslegrar starfsemi.
Í tilskipun um urðun úrgangs eru sérhæfð ákvæði varðandi urðunarstaði. Sum ákvæði tilskipunarinnar þykja þó eiga jafnt við um aðrar móttökustöðvar fyrir úrgang. Það er einkum í móttökustöðvum, þ.e. flokkunarmiðstöðvum, sorpbrennslustöðvum og urðunarstöðum, sem kerfisbundin meðhöndlun á úrgangi fer fram. Þykir eðlilegt að um slíka kerfisbundna meðhöndlun gildi samræmdar reglur. Var því ákveðið að fara þá leið að gera tillögu að frv. til sérlaga þar sem kveðið yrði á um meðhöndlun úrgangs.
Markmið frv. er að stuðla að því að meðhöndlun úrgangs valdi sem minnstum óæskilegum áhrifum á umhverfið og að dragi úr þeirri hættu sem förgun úrgangs getur haft á heilsu manna og dýra. Jafnframt er það markmið frv. að dregið verði skipulega úr myndun úrgangsefna eins og unnt er, þeim úrgangi sem myndast verði komið í endurnotkun eða endurnýtingu og að sú förgun úrgangs sem nauðsynleg er verði skipuleg þannig að hann nái jafnvægi við umhverfi sitt á sem skemmstum tíma.
Meðal almennra ákvæða frv. eru ákvæði um stjórnsýslu á sviði úrgangsmála. Eru þau nokkuð nákvæmari en þau hafa verið hingað til. Einnig eru ákvæði um útgáfu starfsleyfis, almenn fyrirmæli um meðhöndlun úrgangs og ákvæði um tryggingu vegna flutnings úrgangs milli landa.
Sérákvæði um urðunarstaði eru í III. kafla frv. og sér\-ákvæði eru um sorpbrennslu í IV. kafla frv. Er þar haft til hliðsjónar að einnig hefur verið samþykkt ný Evróputilskipun um sorpbrennslur.
Í ákv. til brb. kemur fram að aðlögun starfandi urðunarstaða skuli lokið fyrir 16. júlí 2009.
Helstu nýmæli frv. eru ákvæði um ákvörðun gjalds fyrir meðhöndlun úrgangs, sbr. 11. gr. frv., ákvæði um sérstaka tryggingu fyrir því að staðið sé við ákvæði starfsleyfis, þar á meðal lokunar- og eftirlitsaðgerðir eftir lokun urðunarstaðar, sbr. 15. gr. frv., og um kerfisbundna vöktun rekstraraðila urðunarstaðar í kjölfar lokunar hans, sbr. 17. gr. frv.
Við undirbúning frv. þessa hefur verið höfð náin samvinna við Samband íslenskra sveitarfélaga.
Tímabært er að settur verði markviss lagarammi utan um meðhöndlun á úrgangi, en úrgangur eykst stöðugt hér á landi. Sem dæmi má nefna að magn heimilis- og rekstrarúrgangs eykst nú um 5% á ári samkvæmt upplýsingum Hollustuverndar ríkisins. Nútímaúrgangur er fjölbreyttur og tregrotnandi og er því mikilvægt að auka endurnotkun og endurnýtingu úrgangs eins og kostur er í samræmi við markmið frv. og tryggja að förgun úrgangs hafi eins lítil óæskileg áhrif á umhverfi og unnt er.
Virðulegur forseti. Mikilvægt er vegna samningsins um Evrópska efnahagssvæðið að frv. þetta nái fram að ganga sem fyrst, þar sem lögleiðingu urðunartilskipunarinnar átti að vera lokið 18. nóv. 2001.
Virðulegur forseti. Ég hef lokið framsögu um þetta frv. til laga um meðhöndlun úrgangs og leyfi mér að leggja til að frv. verði að lokinni umræðu vísað til umfjöllunar í hv. umhvn.
