Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect. Ferill 702. máls.
Þskj. 1221 — 702. mál.
a. í landhelgi, efnahagslögsögu og landgrunni Íslands,
b. á samliggjandi hafsvæði þar sem kolvetnisauðlind nær yfir miðlínu annars ríkis þegar réttur til kolvetnis fellur til Íslands samkvæmt samningi við hitt ríkið,
c. fyrir utan svæðið sem nefnt er í a-lið, enda hafi Ísland rétt til að skattleggja þá starfsemi og vinnu samkvæmt almennum rétti eða sérstökum samningum við erlent ríki.
Af tekjum, þ.m.t. launum, sem verða til í þeirri starfsemi sem fjallað er um í 1. mgr., skal auk skatta og gjalda samkvæmt lögum þessum greiða alla aðra skatta og önnur opinber gjöld sem eru lögð á skattskylda aðila hér á landi eftir þeim lögum og reglum sem um þau gilda á hverjum tíma.
Leyfishafi merkir í lögum þessum hvern þann aðila sem fengið hefur leyfi eða hlutdeild í leyfi til leitar, rannsókna eða vinnslu kolvetnis samkvæmt lögum nr. 13/2001, um leit, rannsóknir og vinnslu kolvetnis.
Landgrunn merkir í lögum þessum hafsbotninn og neðansjávarsvæði utan landhelgi, sem eru framlenging landsvæðisins, allt að ytri mörkum landgrunnssvæðisins, þó að 200 sjómílna fjarlægð frá grunnlínum landhelginnar þar sem ytri mörk landgrunnssvæðisins ná ekki þeirri fjarlægð, sbr. lög nr. 41/1979, um landhelgi, efnahagslögsögu og landgrunn. Milli Íslands annars vegar og Færeyja og Grænlands hins vegar, þar sem minna en 400 sjómílur eru milli grunnlína, afmarkast efnahagslögsaga og landgrunn Íslands af miðlínu.
Tunna eða ígildi hennar merkir í lögum þessum mælieining fyrir jarðolíu þar sem ein tunna jafngildir 0,15898 rúmmetrum eða samsvarandi magn af öðru kolvetni með sama orkuinnihaldi, svo sem af jarðgasi.
Ákvarðanir viðmiðunarverðsnefndar eru endanlegar á stjórnsýslustigi. Ráðherra setur nánari reglur um ákvörðun viðmiðunarverðs og störf nefndarinnar.
Gjaldhlutfall framleiðslugjalds skal vera 5% og telst gjaldið til rekstrarkostnaðar.
Gjaldskyldir leyfishafar skulu eftir lok hvers uppgjörstímabils greiða ótilkvaddir til innheimtumanns ríkissjóðs það framleiðslugjald sem þeim ber að standa skil á samkvæmt skilagrein sem ríkisskattstjóri ákveður. Gjalddagi framleiðslugjalds vegna hvers mánaðar er 1. dagur næsta mánaðar og eindagi 14 dögum síðar.
Að öðru leyti fer um staðgreiðslu framleiðslugjalds eftir lögum nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda, eftir því sem við á. Um viðurlög og málsmeðferð gilda ákvæði VI. kafla þeirra laga.
Samhliða álagningu opinberra gjalda samkvæmt lögum nr. 90/2003, um tekjuskatt, skal fara fram endanlegt uppgjör eða álagning framleiðslugjalds fyrir næstliðið ár. Frávik skulu gerð upp á meðalviðmiðunarverði ársins hvort sem um of- eða vangreiðslu er að ræða.
Fyrir árslok skal gjaldskyldur aðili senda ríkisskattstjóra áætlun um áformaða heildarvinnslu kolvetnis á næsta ári ásamt rekstraráætlun og skal hún samþykkt af Orkustofnun. Áætlunin skal endurskoðuð ársfjórðungslega og skal Orkustofnun samþykkja breytingar.
Hafi sala á kolvetni á einhverju tímabili farið fram á lægra verði en viðmiðunarverði skv. 5. gr. skal við útreikning á skattstofni ákvarða þá sölu á viðmiðunarverði.
Við ákvörðun á skattstofni kolvetnisskatts skal að öðru leyti en greinir í lögum þessum miða við ákvæði laga nr. 90/2003, eftir því sem við getur átt.
Við ákvörðun á stofni til kolvetnisskatts er eigi heimilt að draga frá tekjum ársins hærri fjármagnskostnað en sem nemur 5% af stöðu skulda að frádregnum peningalegum eignum, þar með talið kröfum og birgðum, í lok viðkomandi reikningsárs. Ráðherra er heimilt með reglugerð að hækka eða lækka viðmiðunarhlutfallið með hliðsjón af starfrækslu- og fjármögnunargjaldmiðli leyfishafa og almennu vaxtastigi í viðkomandi mynt. Við útreikning á þeim stofni skal ekki telja til skuldar reiknaðan ógreiddan tekjuskatt eða reiknaðan ógreiddan kolvetnisskatt. Sama gildir um reiknaðar skattskuldbindingar og skattinneignir vegna varanlegs tímamismunar á reikningsskilum og skattskilum. Til fjármagnskostnaðar teljast öll vaxtagjöld, verðbætur, afföll og gengismunur af bókfærðum skuldum, sbr. 49. gr. laga nr. 90/2003, eftir að frá þeim hafa verið dregnar vaxtatekjur, verðbætur, afföll og gengismunur af bókfærðum eignum í samræmi við 8. gr. sömu laga. Falli slíkur fjármagnskostnaður til við öflun annarra eigna en þeirra sem nýttar eru í hinni leyfisskyldu starfsemi skal honum skipt í réttu hlutfalli við eftirstöðvar skattalegs fyrningarverðs allra fyrnanlegra eigna í lok árs og kemur þá sá hluti fjármagnskostnaðarins sem tengist eignum sem ekki eru nýttar til kolvetnisvinnslu ekki til frádráttar tekjum við ákvörðun á skattstofninum.
Óheimilt er að færa til frádráttar tekjum hærri leigu af mannvirkjum eða búnaði sem nýttur er til leitar, rannsóknar eða öflunar á kolvetni en sem nemur eðlilegum afskriftum og vöxtum af viðkomandi eignum miðað við nýtingartíma á hverju ári. Við mat á því hvað skuli telja eðlilegar afskriftir og vexti skal taka mið af ákvæðum laga nr. 90/2003 og öðrum þeim reglum sem settar hafa verið með vísan til þeirra laga. Sé búnaður leigður af tengdum aðila geta skattyfirvöld hafnað gjaldfærslu á leigunni nema leigutaki framvísi upplýsingum og gögnum um kostnaðarverð og uppsafnaðar afskriftir slíks búnaðar í hendi leigusala þannig að hægt sé að ganga úr skugga um að framangreindum skilyrðum sé fullnægt.
Kostnað við leigu á vinnuafli er því aðeins heimilt að færa til frádráttar tekjum að starfsmannaleigan eða leigutakinn standi skil á staðgreiðslu og launatengdum gjöldum sbr. 3. og 4. mgr. 7. gr. laga nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda.
Vátryggingaiðgjöld, dreifingarkostnaður og hvers kyns þjónustugjöld til tengdra aðila er því aðeins heimilt að færa til frádráttar tekjum að skattskyldir aðilar geti sýnt fram á með fullnægjandi hætti að þau séu ekki hærri en gerist í viðskiptum ótengdra aðila.
Á því ári sem næst fer á undan því ári sem vinnslusvæði er lokað, sbr. 16. gr. laga nr. 13/2001, er heimilt að fresta 20% af rekstrartekjum ársins til tekjufærslu á lokunarári.
a. tap af sölu eigna til tengdra aðila,
b. hvers konar gjafir og framlög, svo sem til líknarstarfsemi, menningarmála, stjórnmálaflokka og íþróttafélaga,
c. niðurfærslu viðskiptakrafna og vörubirgða,
d. tap eða kostnað af starfsemi sem fellur utan gildissviðs laga þessara, þar með taldar starfsstöðvar í landi,
e. tap eða kostnað sem myndast hefur hjá skattskyldum aðila fyrir leyfisveitingu skv. 8. gr. laga nr. 13/2001, um leit, rannsóknir og vinnslu kolvetnis.
Hagnaðarhlutfall í prósentum ákvarðast sem hlutfall skattstofns af heildartekjum, sbr. 9. gr.
Fjárhæð kolvetnisskatts er margfeldi skatthlutfalls skv. 1. mgr. og skattstofns skv. 9. gr.
Á grundvelli rekstraráætlunar skv. 5. mgr. 7. gr. skulu skattskyldir aðilar greiða fyrirframgreiðslu upp í væntanlega álagningu kolvetnisskatts á sömu gjalddögum og áskilið er í 2. mgr. 7. gr. um framleiðslugjald. Fyrirframgreiðslan hverju sinni skal taka mið af endurskoðaðri áætlun fyrir árið í heild sinni.
Af launum samkvæmt lögum þessum sem skattskyld eru skv. 1. gr. og 1. og 2. tölul. 1. mgr. 3. gr. laga nr. 90/2003, um tekjuskatt, skal haldið eftir staðgreiðslu í samræmi við A-lið 2. og 3. gr. laga nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda. Sama á við um greiðslur sem inntar eru af hendi til aðila skv. 3., 6., 7. eða 8. tölul. 1. mgr. 3. gr. laga nr. 90/2003, um tekjuskatt, enda séu þeir ekki skattskyldir skv. 4. tölul. 1. mgr. sömu greinar. Launagreiðandi er enn fremur staðgreiðsluskyldur af tryggingagjaldi samkvæmt ákvæðum laga um tryggingagjald nr. 112/1990.
Fjármálaráðherra getur krafist þess að skattskyldir aðilar samkvæmt lögum þessum setji tryggingu fyrir væntanlegum sköttum sínum og gjöldum svo og fyrir skattgreiðslum annarra aðila sem þeir eru ábyrgir fyrir.
Ráðherra getur í reglugerð kveðið á um sérstakt bókhald framtalsskyldra aðila, þar á meðal birgðabókhald. Einnig getur hann kveðið á um form reikningsskila og geymslu bókhalds og annarra gagna er varða skattframtöl.
Við gildistöku laga þessara falla úr gildi lög um skattlagningu kolvetnisvinnslu, nr. 170/2008, með síðari breytingum.
Frá árinu 1997 hefur með markvissum hætti verið kannað hvort að olía eða gas finnist á landgrunni Íslands. Á undanförnum árum hafa farið fram umfangsmiklar kannanir á botni og jarðlögum á hafsvæði í kringum Ísland, sérstaklega á svokölluðu Drekasvæði. Þær kannanir hafa bent til þess að líkur séu á að olía eða gas, hér eftir í einu nafni nefnt kolvetni, finnist á landgrunninu. Vorið 2009 var í fyrsta skipti boðin út leyfi til leitar, rannsóknar og vinnslu kolvetnis en þátttaka í útboðinu var ekki nægjanlega mikil, m.a. vegna slæms efnahagsástands en einnig kom fram gagnrýni á lagaumgjörðina. Áætlað er að næsta útboð fari fram næstkomandi haust, þ.e. haustið 2011, og er þetta frumvarp lagt fram í tengslum við það útboð.
Meðal þess sem var gagnrýnt í síðasta útboði var að hverju leyfi til rannsóknar eða vinnslu kolvetnis var aðeins úthlutað til eins skattskylds lögaðila. Í Noregi og öðrum nágrannalöndum okkar tíðkast það að þeir aðilar sem saman bjóða í kolvetnisleyfi starfi í svokölluðu „joint venture “ formi sem er ekki sjálfstæður skattaðili. Áætlað er að næsta útboð fari fram næstkomandi haust, þ.e. haustið 2011, og í tengslum það útboð hefur iðnaðarráðherra lagt fram frumvarp til breytinga á lögum nr. 13/2001, um leit, rannsóknir og vinnslu kolvetnis, með síðari breytingum. Í því frumvarpi er lagt til að í næsta útboði verði útboðsskilmálar með þeim hætti að þeir sem taka þátt í útboðinu geti starfað saman í „ joint venture“ sem er ekki sjálfstæður skattaðili. Forsendur og ástæður þessara breytinga eru reifaðar ítarlega í framangreindu frumvarpi iðnaðarráðherra. Umræddar breytingar á útboðsskilmálum kalla óhjákvæmilega á nokkuð veigamiklar kerfisbreytingar á núgildandi lögum um skattlagningu kolvetnisvinnslu. Tillögur frumvarpsins taka meðal annars mið af framangreindu og fenginnar reynslu af fyrra útboði.
Sérstakur sérfræðingahópur fjármálaráðherra vann að undirbúningi frumvarpsins, en hann skipuðu Þórður Reynisson frá fjármálaráðuneytinu og Aðalsteinn Hákonarson og Ingvar Rögnvaldsson frá ríkisskattstjóra. Með hópnum starfaði einnig Björn Ragnar Björnsson, stærðfræðingur frá Hagstofunni. Við mótun og útfærslu frumvarpsins hafði starfshópurinn samstarf við iðnaðarráðuneytið og Orkustofnun. Jafnframt var haft samráð við norsk stjórnvöld um mótun tillagnanna og tekið mið af þeim athugasemdum sem komið hafa fram á núgildandi lög um skattlagningu kolvetnisvinnslu.
Frumvarpið sem hér er lagt fram er í samræmi við stefnumörkun ríkisstjórnarinnar um skattlagningu kolvetnisvinnslu og voru eftirtalin meginmarkmið höfð að leiðarljósi við mótun á þeim tillögum sem fram koma í frumvarpinu:
* Að ríkinu verði tryggð ásættanleg hlutdeild í þeim hagnaði sem fellur til vegna nýtingar á takmarkaðri auðlind í eigu þjóðarinnar.
* Að Ísland verði í skattalegu tilliti samkeppnishæft við nágrannaríki okkar (Noreg, Færeyjar, Kanada, Írland og Grænland),
* Að skattlagning kolvetnisvinnslu á Íslandi verði einföld og skilvirk.
Frumvarpið byggir í meginatriðum á núgildandi lögum um skattlagningu kolvetnisvinnslu. Í almennum athugasemdum sem fylgdu frumvarpi því er varð að lögum nr. 170/2008 var m.a. farið ítarlega yfir sérstöðu kolvetnisvinnslu, sjónarmið við skattlagningu kolvetnisiðnaðar og efnahagsleg áhrif kolvetnisvinnslu. Þær athugasemdir eiga einnig við um frumvarp þetta og til frekari skýringa vísast til þeirra.
Líkt og í gildandi lögum er miðað við að allir þeir aðilar sem verða skattskyldir samkvæmt þessu frumvarpi greiði einnig skatta og önnur gjöld sem almennt eru lögð á atvinnurekstur hér á landi óháð frumvarpi þessu. Með frumvarpinu er, eins og í gildandi lögum, miðað við að skattlagning kolvetnisvinnslunnar verði þríþætt og samanstandi af a) svæðisgjaldi, b) framleiðslugjaldi og c) sérstökum kolvetnisskatti.
a. Svæðisgjald er greitt fyrir sérleyfi til leitar, rannsóknar eða vinnslu kolvetnis og tekur fjárhæð gjaldsins mið af þeim réttindum sem sérleyfið veitir. Gjaldið er á forræði iðnaðarráðherra og er ákvarðað í lögum um leit, rannsóknir og vinnslu kolvetnis.
b. Framleiðslugjald tekur mið af verðmæti kolvetnisins sem nýtt er úr auðlindinni. Gjaldstofninn miðast við söluverð þess kolvetnis sem nýtt er úr auðlindinni og því er gjaldið óháð afkomu kolvetnisvinnslunnar. Tekjur ríksins af þessu gjaldi eru því tiltölulega öruggar eftir að vinnsla hefst og ætti að tryggja ríkinu lágmarks endurgjald fyrir nýtingu auðlindarinnar ef starfsemin skilar ekki hagnaði.
c. Sérstakur kolvetnisskattur er lagður á hagnað sem verður til við nýtingu kolvetnisauðlindarinnar. Ef olía eða gas finnst í vinnanlegu magni getur hagnaður af slíkri vinnslu orðið gríðarlega mikill ef vel gengur. Þess vegna þykir rökrétt að slík fyrirtæki greiði hærri skatt en almenn fyrirtæki af hagnaði sínum. Öll nágrannalönd okkar skattleggja kolvetnisframleiðslufyrirtæki sérstaklega og sem dæmi má nefna að í Noregi er lagður 50% sérstakur kolvetnisskattur ofan á almennan fyrirtækjaskatt þessara fyrirtækja. Ef vel gengur má ætla að tekjur íslenska ríkisins af kolvetnisvinnslunni verði fyrst og fremst í formi tekjuskatts og sérstaks kolvetnisskatts.
Helstu efnisbreytingar frá gildandi lögum um skattlagningu kolvetnisvinnslu sem lagðar eru til í frumvarpinu eru eftirfarandi:
1. Í stað þess að hafa einn skattskyldan aðila fyrir hvert leyfi (svæði) eins og í fyrra útboði er með breyttum útboðsskilmálum líklegt að margir skattaðilar sameinist um eitt leyfi. Líklegt að einhverjir aðilar hafi aðeins litla hlutdeild í hverju leyfi með aðrir hafi stærri hlutdeild. Skattstofn og skattprósenta aðila innan sama leyfis getur því verið mismunandi en núgildandi lög gera ekki ráð fyrir slíku. Með frumvarpinu er lagt til að allir skattskyldir aðilar verði í sama kerfinu, þ.e. greiði ævinlega framleiðslugjald af unnu magni og sérstakan kolvetnisskatt af hagnaði. Í núgildandi lögum greiða skattskyldir aðilar stighækkandi framleiðslugjald af unnu magni þar til þeir ná ákveðinni hagnaðarprósentu af rekstrinum en þá hætta þeir að greiða framleiðslugjald og greiða þess í stað sérstakan stighækkandi kolvetnisskatt. Breytingin er einnig til þess fallin að einfalda skattheimtuna og auðvelda fyrirtækjum útreikning skattsins.
2. Lagt er til að framleiðslugjaldið verði fastákveðin prósentutala af verðmæti unnins magns sem skal greiða mánaðarlega í staðgreiðslu til ríkissjóðs. Prósentutalan er fastákveðin 5% en ekki stighækkandi líkt og í núgildandi lögum Það hefur verið gagnrýnt að framleiðslugjaldið í núverandi kerfi geti undir vissum kringumstæðum orðið verulega há prósentutala en með frumvarpinu er komið til móts við þá gagnrýni. Þá fellur framleiðslugjaldið ekki niður þó viðkomandi skattaðili skili hagnaði og greiði sérstakan kolvetnisskatt, líkt og í gildandi lögum. Í núgildandi lögum er ekkert vinnslugjald greitt af fyrstu 10 milljón tunnunum á hverju ári en með frumvarpinu er fallið frá þessari leið og greitt er af hverri tunnu sem nýtt er úr auðlindinni sem getur leitt til þess að ríkið hafi tekjur af starfseminni fyrr en ella.
3. Lagt er til að reikniformúlu sérstaks kolvetnisskatts verði breytt á þann hátt að hann leggist á um leið og viðkomandi aðili sýni hagnað af starfseminni. Samkvæmt núgildandi lögum hefst gjaldskylda kolvetnisskatts þegar hagnaður skattskylds aðila nær 20% af skattskyldum rekstrartekjum hans. Enn fremur er samkvæmt núgildandi lögum skattprósenta kolvetnisskatts reiknuð þannig að frá hagnaðarhlutfalli eru dregin 10 prósentustig og sú samtala margfölduð með ákveðnum stuðli sem gefur endanlega skattprósentu. Með breytingunni er útreikningur skatthlutfallsins einfaldaður og komið til móts við þá gagnrýni sem hefur komið fram á núverandi ákvæði um útreikning sérstaks kolvetnisskatts.
Þær breytingar sem hér eru lagðar til einfalda skattkerfi kolvetnisvinnslu töluvert og aðlaga það að breyttum útboðsskilmálum næsta útboðs. Þessar kerfisbreytingar koma til með að skila ríkissjóði tekjum fyrr en samkvæmt núgildandi kerfi að því gefnu að kolvetnisvinnsla hefjist í skattalögsögu Íslands. Á móti gætu tekjur ríksins orðið minni ef framleiðsla verður verulega mikil, sérstaklega ef framleiðsla er mikil en hagnaður viðkomandi fyrirtækis lítill.
Eins og sjá má á sviðsmyndunum hér að neðan er íslenska skattkerfið vel samkeppnishæft við skattkerfi nágrannalanda okkar.
Skattaflæði í sviðsmyndum ásamt samanburði við Noreg, Færeyjar og Grænland.
Á árunum 2005–2007 voru á vegum iðnaðarráðuneytisins gefnar út skýrslur um olíuleit og vinnslu á Drekasvæðinu. Skýrslurnar kynna til sögunnar dæmi um mögulega framvindu leitar og vinnslu. Þær sviðsmyndir sem koma þar fram eru til grundvallar þeim samanburði sem hér er sýndur á myndum. Kostnaðarmat vegna leitar og vinnslu hefur hér verið fært upp um 50% frá því sem upphaflega var notast við, enda er það í samræmi við þróun leiguverðs dýrustu tækjanna sem við sögu koma. Á eftirfarandi myndum eru borin eru saman skattkerfi kolefnisvinnslu í Noregi, Færeyjum og Grænlandi ásamt þeim tillögum sem lagðar eru til með frumvarpinu. Hæsti skatturinn væri greiddur í Noregi en í flestum tilvikum sá lægsti í Færeyjum. Rétt er að geta að af áðurnefndum löndum er í dag einungis unnið kolvetni í Noregi. Í Færeyjum og Grænlandi hefur enn ekki fundist kolvetni í vinnanlegu magni en þar fer fram töluverð leit að kolvetni. Það má því segja að eina skattkerfi kolvetnisvinnslu sem er virkt sé það norska. Þá er enn fremur rétt að hafa í huga að Drekasvæðið er hluti af stærra svæði sem við deilum með Noregi og því getur skattlagningarétturinn fallið til Noregs ef kolvetni er unnið á þeim hluta svæðisins.
Mikilvægt er að átta sig á því að í eðli sínu eru þessi skattkerfi að ýmsu leiti ólík og því getur verið erfitt að bera saman þessi kerfi og mismunandi forsendur gefa mismunandi niðurstöðu. Hér að neðan má sjá samanburð skattkerfanna eins og þau koma út úr tveimur mismunandi sviðsmyndum við mishátt heimsmarkaðsverð olíu.
Í samræmi við frumvarpið eru forsendur íslenska kerfisins eftirfarandi: Framleiðslugjald 5%, sérstakur kolvetnisskattur 0,45 af hagnaðarprósentu. Tekjuskattur (skattur á hagnað) fyrirtækja 20%.
Sviðsmynd 1.
Forsendur: Tvær olíulindir, 301 millj. tunnur og 564 millj. tunnur. Gas er ekki nýtt úr auðlindinni.
Af þessu má sjá að miðað við verðið 40 USD per tunnu er í öllum tilfellum hæstur skattur í Noregi, þá á Íslandi, svo á Grænlandi og loks í Færeyjum.
Ef meðalverðið fer í 80 USD á tunnu án þess að framleiðslukostnaður hækki mikið aukast ríkisstekjur verulega. Færeyjar eru við þessar aðstæður nærri því að ná Grænlandi.
Siðsmynd 2.
Forsendur: Ein olíulind, samtals 436 millj. tunnur.
Þrátt fyrir að hér sé í heild um minna olíumagn að ræða verður fyrr hagnaður af verkefninu. Hér er grænlenskur skattur svipaður og íslenskur, en færeyskur ívið lægri.
Ef meðalverðið fer í 80 USD á tunnu án þess að framleiðslukostnaður hækki mikið er í þessari sviðsmynd grænlenska skattkerfið komið fram úr því íslenska, en það færeyska er á svipuðu róli og það íslenska.
Í 2. mgr. er fjallað um almenna skattskyldu en með greininni eru tekin af öll tvímæli
um það að skattskyldum aðilum samkvæmt frumvarpi þessu ber að greiða alla skatta og önnur gjöld sem lögð eru á hér á landi óháð lögum þessum. Skattskylda aðila samkvæmt frumvarpinu hefur ekki áhrif á skattskyldu þeirra samkvæmt öðrum lögum og viðkomandi aðila ber til dæmis að greiða tekjuskatt samkvæmt lögum þar um án tillits til laga þessara.
Í frumvarpi því sem varð að lögum nr. 170/2008 er nánar fjallað um þetta ákvæði og til nánari skýringa vísast til þess ákvæðis.
Lagt er til að gjaldhlutfall framleiðslugjaldsins verði fastákveðin hlutfallstala en í núgildandi lögum er gjaldhlutfall vinnslugjaldsins stighækkandi með aukinni framleiðslu. Miðað er við að framleiðslugjaldið teljist til rekstrarkostnaðar. Þar af leiðandi er framleiðslugjaldið frádráttarbært frá tekjum við útreikning á skattstofni til sérstaks kolvetnisskatts. Um framleiðslugjaldið er nánar fjallað í almennum athugasemdum í greinargerð frumvarpsins og til frekari útskýringa á ákvæðinu vísast til þeirrar umfjöllunar.
Ákvæði 1. og 3. mgr. eru sams konar þeim sem koma fram í 10. gr. núgildandi laga og þarfnast því ekki skýringa. Með 2. mgr. er tekið fram að við útreikning á skattstofni sérstaks kolvetnisskatts sé eigi heimilt að miða við lægra verð en viðmiðunarverð sem ákvarðað er af viðmiðunarverðsnefnd sbr. 5. gr. frumvarpsins.
Sams konar ákvæði er að finna í 12. gr. núgildandi laga með þeirri undantekningu að e. lið greinarinnar er breytt á þann hátt að í stað þess að telja upp að óheimit sé að draga frá tap eða kostnað sem myndast hefur fyrir gildistöku laganna er miðað við tap eða kostnað sem myndast hefur hjá skattskyldum aðila áður en hann fær rannsóknar eða vinnsluleyfi frá Orkustofnun skv. 8. gr. laga um leit, rannsóknir og vinnslu kolvetnis.
Um útreikning á sérstökum kolvetnisskatti er nánar fjallað í almennum athugasemdum í greinargerð frumvarpsins og til frekari útskýringa á ákvæðinu vísast til þeirrar umfjöllunar.
Fylgiskjal.
Fjármálaráðuneyti,
fjárlagaskrifstofa:
Fyrirhugað er að bjóða út sérleyfi til rannsókna og vinnslu kolvetnis næstkomandi haust. Ef vel tekst til og olía finnst í vinnanlegu magni má ætla að vinnsla geti hafist í fyrst lagi eftir um það bil tíu ár en ekki er gert ráð fyrir því að meðan á tilraunaborunum stendur hafi það í för með sér kostnað fyrir ríkissjóð. Ef hafin verður vinnsla kolvetnis má reikna með að það leiði til einhvers eftirlitskostnaðar hjá skattyfirvöldum. Sá kostnaður eykst með auknum umsvifum kolvetnisvinnslu en reikna má með að tekjur ríkisins verði verulega hærri af þeirri starfsemi en kostnaður við skatteftirlit og umsýslu.
Þskj. 1221 — 702. mál.
Frumvarp til laga
um skattlagningu á kolvetnisvinnslu.
(Lagt fyrir Alþingi á 139. löggjafarþingi 2010–2011.)
I. KAFLI
Almennt.
1. gr.
Gildissvið.
a. í landhelgi, efnahagslögsögu og landgrunni Íslands,
b. á samliggjandi hafsvæði þar sem kolvetnisauðlind nær yfir miðlínu annars ríkis þegar réttur til kolvetnis fellur til Íslands samkvæmt samningi við hitt ríkið,
c. fyrir utan svæðið sem nefnt er í a-lið, enda hafi Ísland rétt til að skattleggja þá starfsemi og vinnu samkvæmt almennum rétti eða sérstökum samningum við erlent ríki.
Af tekjum, þ.m.t. launum, sem verða til í þeirri starfsemi sem fjallað er um í 1. mgr., skal auk skatta og gjalda samkvæmt lögum þessum greiða alla aðra skatta og önnur opinber gjöld sem eru lögð á skattskylda aðila hér á landi eftir þeim lögum og reglum sem um þau gilda á hverjum tíma.
2. gr.
Skattskyldir aðilar.
3. gr.
Skilgreiningar.
Leyfishafi merkir í lögum þessum hvern þann aðila sem fengið hefur leyfi eða hlutdeild í leyfi til leitar, rannsókna eða vinnslu kolvetnis samkvæmt lögum nr. 13/2001, um leit, rannsóknir og vinnslu kolvetnis.
Landgrunn merkir í lögum þessum hafsbotninn og neðansjávarsvæði utan landhelgi, sem eru framlenging landsvæðisins, allt að ytri mörkum landgrunnssvæðisins, þó að 200 sjómílna fjarlægð frá grunnlínum landhelginnar þar sem ytri mörk landgrunnssvæðisins ná ekki þeirri fjarlægð, sbr. lög nr. 41/1979, um landhelgi, efnahagslögsögu og landgrunn. Milli Íslands annars vegar og Færeyja og Grænlands hins vegar, þar sem minna en 400 sjómílur eru milli grunnlína, afmarkast efnahagslögsaga og landgrunn Íslands af miðlínu.
Tunna eða ígildi hennar merkir í lögum þessum mælieining fyrir jarðolíu þar sem ein tunna jafngildir 0,15898 rúmmetrum eða samsvarandi magn af öðru kolvetni með sama orkuinnihaldi, svo sem af jarðgasi.
II. KAFLI
Framleiðslugjald.
4. gr.
Gjaldskylda.
5. gr.
Viðmiðunarverð í skattskilum.
Ákvarðanir viðmiðunarverðsnefndar eru endanlegar á stjórnsýslustigi. Ráðherra setur nánari reglur um ákvörðun viðmiðunarverðs og störf nefndarinnar.
6. gr.
Gjaldstofn og gjaldhlutfall framleiðslugjalds.
Gjaldhlutfall framleiðslugjalds skal vera 5% og telst gjaldið til rekstrarkostnaðar.
7. gr.
Um skil á framleiðslugjaldi.
Gjaldskyldir leyfishafar skulu eftir lok hvers uppgjörstímabils greiða ótilkvaddir til innheimtumanns ríkissjóðs það framleiðslugjald sem þeim ber að standa skil á samkvæmt skilagrein sem ríkisskattstjóri ákveður. Gjalddagi framleiðslugjalds vegna hvers mánaðar er 1. dagur næsta mánaðar og eindagi 14 dögum síðar.
Að öðru leyti fer um staðgreiðslu framleiðslugjalds eftir lögum nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda, eftir því sem við á. Um viðurlög og málsmeðferð gilda ákvæði VI. kafla þeirra laga.
Samhliða álagningu opinberra gjalda samkvæmt lögum nr. 90/2003, um tekjuskatt, skal fara fram endanlegt uppgjör eða álagning framleiðslugjalds fyrir næstliðið ár. Frávik skulu gerð upp á meðalviðmiðunarverði ársins hvort sem um of- eða vangreiðslu er að ræða.
Fyrir árslok skal gjaldskyldur aðili senda ríkisskattstjóra áætlun um áformaða heildarvinnslu kolvetnis á næsta ári ásamt rekstraráætlun og skal hún samþykkt af Orkustofnun. Áætlunin skal endurskoðuð ársfjórðungslega og skal Orkustofnun samþykkja breytingar.
III. KAFLI
Sérstakur kolvetnisskattur.
8. gr.
Skattskyldir aðilar.
9. gr.
Skattstofn sérstaks kolvetnisskatts.
Hafi sala á kolvetni á einhverju tímabili farið fram á lægra verði en viðmiðunarverði skv. 5. gr. skal við útreikning á skattstofni ákvarða þá sölu á viðmiðunarverði.
Við ákvörðun á skattstofni kolvetnisskatts skal að öðru leyti en greinir í lögum þessum miða við ákvæði laga nr. 90/2003, eftir því sem við getur átt.
10. gr.
Frádráttur frá skattskyldum tekjum.
Við ákvörðun á stofni til kolvetnisskatts er eigi heimilt að draga frá tekjum ársins hærri fjármagnskostnað en sem nemur 5% af stöðu skulda að frádregnum peningalegum eignum, þar með talið kröfum og birgðum, í lok viðkomandi reikningsárs. Ráðherra er heimilt með reglugerð að hækka eða lækka viðmiðunarhlutfallið með hliðsjón af starfrækslu- og fjármögnunargjaldmiðli leyfishafa og almennu vaxtastigi í viðkomandi mynt. Við útreikning á þeim stofni skal ekki telja til skuldar reiknaðan ógreiddan tekjuskatt eða reiknaðan ógreiddan kolvetnisskatt. Sama gildir um reiknaðar skattskuldbindingar og skattinneignir vegna varanlegs tímamismunar á reikningsskilum og skattskilum. Til fjármagnskostnaðar teljast öll vaxtagjöld, verðbætur, afföll og gengismunur af bókfærðum skuldum, sbr. 49. gr. laga nr. 90/2003, eftir að frá þeim hafa verið dregnar vaxtatekjur, verðbætur, afföll og gengismunur af bókfærðum eignum í samræmi við 8. gr. sömu laga. Falli slíkur fjármagnskostnaður til við öflun annarra eigna en þeirra sem nýttar eru í hinni leyfisskyldu starfsemi skal honum skipt í réttu hlutfalli við eftirstöðvar skattalegs fyrningarverðs allra fyrnanlegra eigna í lok árs og kemur þá sá hluti fjármagnskostnaðarins sem tengist eignum sem ekki eru nýttar til kolvetnisvinnslu ekki til frádráttar tekjum við ákvörðun á skattstofninum.
Óheimilt er að færa til frádráttar tekjum hærri leigu af mannvirkjum eða búnaði sem nýttur er til leitar, rannsóknar eða öflunar á kolvetni en sem nemur eðlilegum afskriftum og vöxtum af viðkomandi eignum miðað við nýtingartíma á hverju ári. Við mat á því hvað skuli telja eðlilegar afskriftir og vexti skal taka mið af ákvæðum laga nr. 90/2003 og öðrum þeim reglum sem settar hafa verið með vísan til þeirra laga. Sé búnaður leigður af tengdum aðila geta skattyfirvöld hafnað gjaldfærslu á leigunni nema leigutaki framvísi upplýsingum og gögnum um kostnaðarverð og uppsafnaðar afskriftir slíks búnaðar í hendi leigusala þannig að hægt sé að ganga úr skugga um að framangreindum skilyrðum sé fullnægt.
Kostnað við leigu á vinnuafli er því aðeins heimilt að færa til frádráttar tekjum að starfsmannaleigan eða leigutakinn standi skil á staðgreiðslu og launatengdum gjöldum sbr. 3. og 4. mgr. 7. gr. laga nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda.
Vátryggingaiðgjöld, dreifingarkostnaður og hvers kyns þjónustugjöld til tengdra aðila er því aðeins heimilt að færa til frádráttar tekjum að skattskyldir aðilar geti sýnt fram á með fullnægjandi hætti að þau séu ekki hærri en gerist í viðskiptum ótengdra aðila.
Á því ári sem næst fer á undan því ári sem vinnslusvæði er lokað, sbr. 16. gr. laga nr. 13/2001, er heimilt að fresta 20% af rekstrartekjum ársins til tekjufærslu á lokunarári.
11. gr.
Óheimill frádráttur frá tekjum.
a. tap af sölu eigna til tengdra aðila,
b. hvers konar gjafir og framlög, svo sem til líknarstarfsemi, menningarmála, stjórnmálaflokka og íþróttafélaga,
c. niðurfærslu viðskiptakrafna og vörubirgða,
d. tap eða kostnað af starfsemi sem fellur utan gildissviðs laga þessara, þar með taldar starfsstöðvar í landi,
e. tap eða kostnað sem myndast hefur hjá skattskyldum aðila fyrir leyfisveitingu skv. 8. gr. laga nr. 13/2001, um leit, rannsóknir og vinnslu kolvetnis.
12. gr.
Skatthlutfall.
Hagnaðarhlutfall í prósentum ákvarðast sem hlutfall skattstofns af heildartekjum, sbr. 9. gr.
Fjárhæð kolvetnisskatts er margfeldi skatthlutfalls skv. 1. mgr. og skattstofns skv. 9. gr.
13. gr.
Um skil á kolvetnisskatti.
Á grundvelli rekstraráætlunar skv. 5. mgr. 7. gr. skulu skattskyldir aðilar greiða fyrirframgreiðslu upp í væntanlega álagningu kolvetnisskatts á sömu gjalddögum og áskilið er í 2. mgr. 7. gr. um framleiðslugjald. Fyrirframgreiðslan hverju sinni skal taka mið af endurskoðaðri áætlun fyrir árið í heild sinni.
IV. KAFLI
Ýmis ákvæði um tekjur.
14. gr.
15. gr.
V. KAFLI
Ýmis ákvæði.
16. gr.
17. gr.
18. gr.
19. gr.
VI. KAFLI
Framtöl, skýrslugjafir, álagning, eftirlit, kærur, innheimta o.fl.
20. gr.
21. gr.
Álagning, innheimta og ábyrgð á skattgreiðslum.
Af launum samkvæmt lögum þessum sem skattskyld eru skv. 1. gr. og 1. og 2. tölul. 1. mgr. 3. gr. laga nr. 90/2003, um tekjuskatt, skal haldið eftir staðgreiðslu í samræmi við A-lið 2. og 3. gr. laga nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda. Sama á við um greiðslur sem inntar eru af hendi til aðila skv. 3., 6., 7. eða 8. tölul. 1. mgr. 3. gr. laga nr. 90/2003, um tekjuskatt, enda séu þeir ekki skattskyldir skv. 4. tölul. 1. mgr. sömu greinar. Launagreiðandi er enn fremur staðgreiðsluskyldur af tryggingagjaldi samkvæmt ákvæðum laga um tryggingagjald nr. 112/1990.
Fjármálaráðherra getur krafist þess að skattskyldir aðilar samkvæmt lögum þessum setji tryggingu fyrir væntanlegum sköttum sínum og gjöldum svo og fyrir skattgreiðslum annarra aðila sem þeir eru ábyrgir fyrir.
22. gr.
Ráðherra getur í reglugerð kveðið á um sérstakt bókhald framtalsskyldra aðila, þar á meðal birgðabókhald. Einnig getur hann kveðið á um form reikningsskila og geymslu bókhalds og annarra gagna er varða skattframtöl.
23. gr.
Gildistaka.
Við gildistöku laga þessara falla úr gildi lög um skattlagningu kolvetnisvinnslu, nr. 170/2008, með síðari breytingum.
Athugasemdir við lagafrumvarp þetta.
Frá árinu 1997 hefur með markvissum hætti verið kannað hvort að olía eða gas finnist á landgrunni Íslands. Á undanförnum árum hafa farið fram umfangsmiklar kannanir á botni og jarðlögum á hafsvæði í kringum Ísland, sérstaklega á svokölluðu Drekasvæði. Þær kannanir hafa bent til þess að líkur séu á að olía eða gas, hér eftir í einu nafni nefnt kolvetni, finnist á landgrunninu. Vorið 2009 var í fyrsta skipti boðin út leyfi til leitar, rannsóknar og vinnslu kolvetnis en þátttaka í útboðinu var ekki nægjanlega mikil, m.a. vegna slæms efnahagsástands en einnig kom fram gagnrýni á lagaumgjörðina. Áætlað er að næsta útboð fari fram næstkomandi haust, þ.e. haustið 2011, og er þetta frumvarp lagt fram í tengslum við það útboð.
Meðal þess sem var gagnrýnt í síðasta útboði var að hverju leyfi til rannsóknar eða vinnslu kolvetnis var aðeins úthlutað til eins skattskylds lögaðila. Í Noregi og öðrum nágrannalöndum okkar tíðkast það að þeir aðilar sem saman bjóða í kolvetnisleyfi starfi í svokölluðu „joint venture “ formi sem er ekki sjálfstæður skattaðili. Áætlað er að næsta útboð fari fram næstkomandi haust, þ.e. haustið 2011, og í tengslum það útboð hefur iðnaðarráðherra lagt fram frumvarp til breytinga á lögum nr. 13/2001, um leit, rannsóknir og vinnslu kolvetnis, með síðari breytingum. Í því frumvarpi er lagt til að í næsta útboði verði útboðsskilmálar með þeim hætti að þeir sem taka þátt í útboðinu geti starfað saman í „ joint venture“ sem er ekki sjálfstæður skattaðili. Forsendur og ástæður þessara breytinga eru reifaðar ítarlega í framangreindu frumvarpi iðnaðarráðherra. Umræddar breytingar á útboðsskilmálum kalla óhjákvæmilega á nokkuð veigamiklar kerfisbreytingar á núgildandi lögum um skattlagningu kolvetnisvinnslu. Tillögur frumvarpsins taka meðal annars mið af framangreindu og fenginnar reynslu af fyrra útboði.
Sérstakur sérfræðingahópur fjármálaráðherra vann að undirbúningi frumvarpsins, en hann skipuðu Þórður Reynisson frá fjármálaráðuneytinu og Aðalsteinn Hákonarson og Ingvar Rögnvaldsson frá ríkisskattstjóra. Með hópnum starfaði einnig Björn Ragnar Björnsson, stærðfræðingur frá Hagstofunni. Við mótun og útfærslu frumvarpsins hafði starfshópurinn samstarf við iðnaðarráðuneytið og Orkustofnun. Jafnframt var haft samráð við norsk stjórnvöld um mótun tillagnanna og tekið mið af þeim athugasemdum sem komið hafa fram á núgildandi lög um skattlagningu kolvetnisvinnslu.
Frumvarpið sem hér er lagt fram er í samræmi við stefnumörkun ríkisstjórnarinnar um skattlagningu kolvetnisvinnslu og voru eftirtalin meginmarkmið höfð að leiðarljósi við mótun á þeim tillögum sem fram koma í frumvarpinu:
* Að ríkinu verði tryggð ásættanleg hlutdeild í þeim hagnaði sem fellur til vegna nýtingar á takmarkaðri auðlind í eigu þjóðarinnar.
* Að Ísland verði í skattalegu tilliti samkeppnishæft við nágrannaríki okkar (Noreg, Færeyjar, Kanada, Írland og Grænland),
* Að skattlagning kolvetnisvinnslu á Íslandi verði einföld og skilvirk.
Frumvarpið byggir í meginatriðum á núgildandi lögum um skattlagningu kolvetnisvinnslu. Í almennum athugasemdum sem fylgdu frumvarpi því er varð að lögum nr. 170/2008 var m.a. farið ítarlega yfir sérstöðu kolvetnisvinnslu, sjónarmið við skattlagningu kolvetnisiðnaðar og efnahagsleg áhrif kolvetnisvinnslu. Þær athugasemdir eiga einnig við um frumvarp þetta og til frekari skýringa vísast til þeirra.
Líkt og í gildandi lögum er miðað við að allir þeir aðilar sem verða skattskyldir samkvæmt þessu frumvarpi greiði einnig skatta og önnur gjöld sem almennt eru lögð á atvinnurekstur hér á landi óháð frumvarpi þessu. Með frumvarpinu er, eins og í gildandi lögum, miðað við að skattlagning kolvetnisvinnslunnar verði þríþætt og samanstandi af a) svæðisgjaldi, b) framleiðslugjaldi og c) sérstökum kolvetnisskatti.
a. Svæðisgjald er greitt fyrir sérleyfi til leitar, rannsóknar eða vinnslu kolvetnis og tekur fjárhæð gjaldsins mið af þeim réttindum sem sérleyfið veitir. Gjaldið er á forræði iðnaðarráðherra og er ákvarðað í lögum um leit, rannsóknir og vinnslu kolvetnis.
b. Framleiðslugjald tekur mið af verðmæti kolvetnisins sem nýtt er úr auðlindinni. Gjaldstofninn miðast við söluverð þess kolvetnis sem nýtt er úr auðlindinni og því er gjaldið óháð afkomu kolvetnisvinnslunnar. Tekjur ríksins af þessu gjaldi eru því tiltölulega öruggar eftir að vinnsla hefst og ætti að tryggja ríkinu lágmarks endurgjald fyrir nýtingu auðlindarinnar ef starfsemin skilar ekki hagnaði.
c. Sérstakur kolvetnisskattur er lagður á hagnað sem verður til við nýtingu kolvetnisauðlindarinnar. Ef olía eða gas finnst í vinnanlegu magni getur hagnaður af slíkri vinnslu orðið gríðarlega mikill ef vel gengur. Þess vegna þykir rökrétt að slík fyrirtæki greiði hærri skatt en almenn fyrirtæki af hagnaði sínum. Öll nágrannalönd okkar skattleggja kolvetnisframleiðslufyrirtæki sérstaklega og sem dæmi má nefna að í Noregi er lagður 50% sérstakur kolvetnisskattur ofan á almennan fyrirtækjaskatt þessara fyrirtækja. Ef vel gengur má ætla að tekjur íslenska ríkisins af kolvetnisvinnslunni verði fyrst og fremst í formi tekjuskatts og sérstaks kolvetnisskatts.
Helstu efnisbreytingar frá gildandi lögum um skattlagningu kolvetnisvinnslu sem lagðar eru til í frumvarpinu eru eftirfarandi:
1. Í stað þess að hafa einn skattskyldan aðila fyrir hvert leyfi (svæði) eins og í fyrra útboði er með breyttum útboðsskilmálum líklegt að margir skattaðilar sameinist um eitt leyfi. Líklegt að einhverjir aðilar hafi aðeins litla hlutdeild í hverju leyfi með aðrir hafi stærri hlutdeild. Skattstofn og skattprósenta aðila innan sama leyfis getur því verið mismunandi en núgildandi lög gera ekki ráð fyrir slíku. Með frumvarpinu er lagt til að allir skattskyldir aðilar verði í sama kerfinu, þ.e. greiði ævinlega framleiðslugjald af unnu magni og sérstakan kolvetnisskatt af hagnaði. Í núgildandi lögum greiða skattskyldir aðilar stighækkandi framleiðslugjald af unnu magni þar til þeir ná ákveðinni hagnaðarprósentu af rekstrinum en þá hætta þeir að greiða framleiðslugjald og greiða þess í stað sérstakan stighækkandi kolvetnisskatt. Breytingin er einnig til þess fallin að einfalda skattheimtuna og auðvelda fyrirtækjum útreikning skattsins.
2. Lagt er til að framleiðslugjaldið verði fastákveðin prósentutala af verðmæti unnins magns sem skal greiða mánaðarlega í staðgreiðslu til ríkissjóðs. Prósentutalan er fastákveðin 5% en ekki stighækkandi líkt og í núgildandi lögum Það hefur verið gagnrýnt að framleiðslugjaldið í núverandi kerfi geti undir vissum kringumstæðum orðið verulega há prósentutala en með frumvarpinu er komið til móts við þá gagnrýni. Þá fellur framleiðslugjaldið ekki niður þó viðkomandi skattaðili skili hagnaði og greiði sérstakan kolvetnisskatt, líkt og í gildandi lögum. Í núgildandi lögum er ekkert vinnslugjald greitt af fyrstu 10 milljón tunnunum á hverju ári en með frumvarpinu er fallið frá þessari leið og greitt er af hverri tunnu sem nýtt er úr auðlindinni sem getur leitt til þess að ríkið hafi tekjur af starfseminni fyrr en ella.
3. Lagt er til að reikniformúlu sérstaks kolvetnisskatts verði breytt á þann hátt að hann leggist á um leið og viðkomandi aðili sýni hagnað af starfseminni. Samkvæmt núgildandi lögum hefst gjaldskylda kolvetnisskatts þegar hagnaður skattskylds aðila nær 20% af skattskyldum rekstrartekjum hans. Enn fremur er samkvæmt núgildandi lögum skattprósenta kolvetnisskatts reiknuð þannig að frá hagnaðarhlutfalli eru dregin 10 prósentustig og sú samtala margfölduð með ákveðnum stuðli sem gefur endanlega skattprósentu. Með breytingunni er útreikningur skatthlutfallsins einfaldaður og komið til móts við þá gagnrýni sem hefur komið fram á núverandi ákvæði um útreikning sérstaks kolvetnisskatts.
Þær breytingar sem hér eru lagðar til einfalda skattkerfi kolvetnisvinnslu töluvert og aðlaga það að breyttum útboðsskilmálum næsta útboðs. Þessar kerfisbreytingar koma til með að skila ríkissjóði tekjum fyrr en samkvæmt núgildandi kerfi að því gefnu að kolvetnisvinnsla hefjist í skattalögsögu Íslands. Á móti gætu tekjur ríksins orðið minni ef framleiðsla verður verulega mikil, sérstaklega ef framleiðsla er mikil en hagnaður viðkomandi fyrirtækis lítill.
Eins og sjá má á sviðsmyndunum hér að neðan er íslenska skattkerfið vel samkeppnishæft við skattkerfi nágrannalanda okkar.
Skattaflæði í sviðsmyndum ásamt samanburði við Noreg, Færeyjar og Grænland.
Á árunum 2005–2007 voru á vegum iðnaðarráðuneytisins gefnar út skýrslur um olíuleit og vinnslu á Drekasvæðinu. Skýrslurnar kynna til sögunnar dæmi um mögulega framvindu leitar og vinnslu. Þær sviðsmyndir sem koma þar fram eru til grundvallar þeim samanburði sem hér er sýndur á myndum. Kostnaðarmat vegna leitar og vinnslu hefur hér verið fært upp um 50% frá því sem upphaflega var notast við, enda er það í samræmi við þróun leiguverðs dýrustu tækjanna sem við sögu koma. Á eftirfarandi myndum eru borin eru saman skattkerfi kolefnisvinnslu í Noregi, Færeyjum og Grænlandi ásamt þeim tillögum sem lagðar eru til með frumvarpinu. Hæsti skatturinn væri greiddur í Noregi en í flestum tilvikum sá lægsti í Færeyjum. Rétt er að geta að af áðurnefndum löndum er í dag einungis unnið kolvetni í Noregi. Í Færeyjum og Grænlandi hefur enn ekki fundist kolvetni í vinnanlegu magni en þar fer fram töluverð leit að kolvetni. Það má því segja að eina skattkerfi kolvetnisvinnslu sem er virkt sé það norska. Þá er enn fremur rétt að hafa í huga að Drekasvæðið er hluti af stærra svæði sem við deilum með Noregi og því getur skattlagningarétturinn fallið til Noregs ef kolvetni er unnið á þeim hluta svæðisins.
Mikilvægt er að átta sig á því að í eðli sínu eru þessi skattkerfi að ýmsu leiti ólík og því getur verið erfitt að bera saman þessi kerfi og mismunandi forsendur gefa mismunandi niðurstöðu. Hér að neðan má sjá samanburð skattkerfanna eins og þau koma út úr tveimur mismunandi sviðsmyndum við mishátt heimsmarkaðsverð olíu.
Í samræmi við frumvarpið eru forsendur íslenska kerfisins eftirfarandi: Framleiðslugjald 5%, sérstakur kolvetnisskattur 0,45 af hagnaðarprósentu. Tekjuskattur (skattur á hagnað) fyrirtækja 20%.
Sviðsmynd 1.
Forsendur: Tvær olíulindir, 301 millj. tunnur og 564 millj. tunnur. Gas er ekki nýtt úr auðlindinni.
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
Af þessu má sjá að miðað við verðið 40 USD per tunnu er í öllum tilfellum hæstur skattur í Noregi, þá á Íslandi, svo á Grænlandi og loks í Færeyjum.
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
Ef meðalverðið fer í 80 USD á tunnu án þess að framleiðslukostnaður hækki mikið aukast ríkisstekjur verulega. Færeyjar eru við þessar aðstæður nærri því að ná Grænlandi.
Siðsmynd 2.
Forsendur: Ein olíulind, samtals 436 millj. tunnur.
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
Þrátt fyrir að hér sé í heild um minna olíumagn að ræða verður fyrr hagnaður af verkefninu. Hér er grænlenskur skattur svipaður og íslenskur, en færeyskur ívið lægri.
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
Ef meðalverðið fer í 80 USD á tunnu án þess að framleiðslukostnaður hækki mikið er í þessari sviðsmynd grænlenska skattkerfið komið fram úr því íslenska, en það færeyska er á svipuðu róli og það íslenska.
Athugasemdir við einstakar greinar frumvarpsins.
Um I. kafla.
Um 1. gr.
Í 2. mgr. er fjallað um almenna skattskyldu en með greininni eru tekin af öll tvímæli
um það að skattskyldum aðilum samkvæmt frumvarpi þessu ber að greiða alla skatta og önnur gjöld sem lögð eru á hér á landi óháð lögum þessum. Skattskylda aðila samkvæmt frumvarpinu hefur ekki áhrif á skattskyldu þeirra samkvæmt öðrum lögum og viðkomandi aðila ber til dæmis að greiða tekjuskatt samkvæmt lögum þar um án tillits til laga þessara.
Í frumvarpi því sem varð að lögum nr. 170/2008 er nánar fjallað um þetta ákvæði og til nánari skýringa vísast til þess ákvæðis.
Um 2. gr.
Um 3. gr.
Um II. kafla.
Um 4. gr.
Um 5. gr.
Um 6. gr.
Lagt er til að gjaldhlutfall framleiðslugjaldsins verði fastákveðin hlutfallstala en í núgildandi lögum er gjaldhlutfall vinnslugjaldsins stighækkandi með aukinni framleiðslu. Miðað er við að framleiðslugjaldið teljist til rekstrarkostnaðar. Þar af leiðandi er framleiðslugjaldið frádráttarbært frá tekjum við útreikning á skattstofni til sérstaks kolvetnisskatts. Um framleiðslugjaldið er nánar fjallað í almennum athugasemdum í greinargerð frumvarpsins og til frekari útskýringa á ákvæðinu vísast til þeirrar umfjöllunar.
Um 7. gr.
Um III. kafla.
Um 8. gr.
Um 9. gr.
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
Ákvæði 1. og 3. mgr. eru sams konar þeim sem koma fram í 10. gr. núgildandi laga og þarfnast því ekki skýringa. Með 2. mgr. er tekið fram að við útreikning á skattstofni sérstaks kolvetnisskatts sé eigi heimilt að miða við lægra verð en viðmiðunarverð sem ákvarðað er af viðmiðunarverðsnefnd sbr. 5. gr. frumvarpsins.
Um 10. gr.
Um 11. gr.
Sams konar ákvæði er að finna í 12. gr. núgildandi laga með þeirri undantekningu að e. lið greinarinnar er breytt á þann hátt að í stað þess að telja upp að óheimit sé að draga frá tap eða kostnað sem myndast hefur fyrir gildistöku laganna er miðað við tap eða kostnað sem myndast hefur hjá skattskyldum aðila áður en hann fær rannsóknar eða vinnsluleyfi frá Orkustofnun skv. 8. gr. laga um leit, rannsóknir og vinnslu kolvetnis.
Um 12. gr.
| Hagnaðarhlutfall | 5 | 10 | 20 | 30 | 40 | 50 | 60 | 70 | 80 | 90 |
| Skatthlutfall kolvetnisskatts | 2,3 | 5 | 9 | 14 | 18 | 23 | 27 | 32 | 36 | 41 |
Um útreikning á sérstökum kolvetnisskatti er nánar fjallað í almennum athugasemdum í greinargerð frumvarpsins og til frekari útskýringa á ákvæðinu vísast til þeirrar umfjöllunar.
Um 13. gr.
Um IV. kafla.
Um 14. gr.
Um 15. gr.
Um V. kafla.
Um 16. gr.
Um 17. gr.
Um 18. gr.
Um 19. gr.
Um VI. kafla.
Um 20. gr.
Um 21. gr.
Um 22. gr.
Um 23. gr.
Fylgiskjal.
Fjármálaráðuneyti,
fjárlagaskrifstofa:
Umsögn um frumvarp til laga um skattlagningu á kolvetnisvinnslu.
Fyrirhugað er að bjóða út sérleyfi til rannsókna og vinnslu kolvetnis næstkomandi haust. Ef vel tekst til og olía finnst í vinnanlegu magni má ætla að vinnsla geti hafist í fyrst lagi eftir um það bil tíu ár en ekki er gert ráð fyrir því að meðan á tilraunaborunum stendur hafi það í för með sér kostnað fyrir ríkissjóð. Ef hafin verður vinnsla kolvetnis má reikna með að það leiði til einhvers eftirlitskostnaðar hjá skattyfirvöldum. Sá kostnaður eykst með auknum umsvifum kolvetnisvinnslu en reikna má með að tekjur ríkisins verði verulega hærri af þeirri starfsemi en kostnaður við skatteftirlit og umsýslu.
