|
Vegnr. |
Kafla- nr. |
Veg- heiti |
Kaflaheiti |
Lengd kafla [km] |
Vegtegund |
Kostnaður (millj. kr.) |
2013 VV 15.100 |
2014 VV 15.100 |
2015 VV 15.100 |
2016 VV 15.100 |
2017+ Framhald |
Öryggi
4. ÁÆTLUN UMFERÐARSTOFU
4.1 Umferðarstofa, fjármál.
4.1.1 Tekjur og framlög.
| Verðlag fjárlaga 2013, millj. kr. |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
| Markaðar tekjur |
283,0 |
429,0 |
429,0 |
429,0 |
| Sértekjur |
260,4 |
260,4 |
260,4 |
260,4 |
| Ráðstöfun höfuðstóls samkvæmt sérstakri ákvörðun |
|
|
|
|
| Tekjur samtals |
543,4 |
689,4 |
689,4 |
689,4
|
4.1.2 Gjöld.
| Verðlag fjárlaga 2013, millj. kr. |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
| Rekstur og þjónusta |
543,4 |
689,4 |
689,4 |
689,4 |
| Rekstur samtals |
543,4 |
689,4 |
689,4 |
689,4
|
5. UMFERÐARÖRYGGISÁÆTLUN
5.1 Fjármál.
5.1.1 Tekjur og framlög.
| Áætlun um fjáröflun |
|
|
|
|
| Verðlag fjárlaga 2013, millj. kr. |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
| Frá vegáætlun |
375 |
375 |
385 |
385 |
| Umferðaröryggisgjald |
0 |
0 |
0 |
0 |
| Sérstök fjárveiting til umferðaröryggismála |
0 |
0 |
0 |
0 |
| Til ráðstöfunar alls |
375 |
375 |
385 |
385
|
5.1.2 Gjöld.
| Verðlag fjárlaga 2013, millj. kr. |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
| Vegfarendur |
132,5 |
124,5 |
130 |
125,5 |
| Vegakerfið |
239,5 |
248,0 |
252,0 |
257,0 |
| Ökutækið |
0 |
0 |
0 |
0 |
| Stefnumótun, rannsóknir og löggjöf |
3,0 |
2,5 |
3,0 |
2,5 |
| Samtals |
375,0 |
375,0 |
385,0 |
385,0
|
6. ALMENN SAMGÖNGUVERKEFNI
Á árunum 2013–2016 verður áfram unnið að rannsóknar-, úttektar- og stefnumótunarverkefnum sem tilgreind eru í samgönguáætlun fyrir árin 2011–2022 og byggjast á og styrkja fimm meginmarkmið hennar. Markmiðið er sem fyrr að ljúka fyrir mitt ár 2014 sem flestum verkefnum sem skilgreind voru í fyrri fjögurra ára áætlun, þannig að niðurstöður þeirra verði leiðarljós við gerð næstu stefnumótandi samgönguáætlunar fyrir tímabilið 2015–2026 en sú endurskoðun hefst í árslok 2014.
Nokkur skilgreindra verkefna eru vel á veg komin. Samningur ríkis og sveitarfélaga um tíu ára tilraunaverkefni um eflingu almenningssamgangna á höfuðborgarsvæðinu hefur verið undirritaður og framkvæmdir hafnar samkvæmt honum. Verkefnið á að taka út og árangursmeta á tveggja ára fresti, í fyrsta sinn í árslok 2013, sbr. 6.3, c-lið. Á höfuðborgarsvæðinu er einnig unnið að stefnu- og framkvæmdaáætlun um sjálfbærar samgöngur í samvinnu við sveitarfélögin með aukinni áherslu á almenningssamgöngur, göngu og hjólreiðar (sjá 6.3, b-lið) en þar er m.a. búið að skilgreina stofnhjólaleiðir um svæðið og framkvæmdir hafnar. Landshlutasamtök sveitarfélaga hafa tekið við almenningssamgöngum á landi eins og skilgreint er í kafla 6.1, c-lið. Mörg verkefna sem merkt eru einstökum stofnunum eru vel á veg komin en önnur eru nýhafin eða að hefjast, svo sem félagshagfræðileg greining á framtíð innanlandsflugs og verkefni sem miðar að því að þróa og samræma mælikvarða fyrir félagshagfræðilega forgangsröðun framkvæmda. Þá er verið að huga að stefnumótun varðandi breytta gjaldtöku á vegum og úttekt á samgöngustefnu stofnana og fyrirtækja með sjálfbærni að leiðarljósi. Loks er áformað að nokkur verkefni hefjist á fyrri hluta næsta árs eða snemma árið 2014 í samræmi við markmið samgönguáætlunar. Verkefnin eru flokkuð hér á eftir með tilliti til markmiða.
6.1 Markmið um greiðar samgöngur.
Rannsóknar-, úttektar- og stefnumótunarverkefni:
a.
Skilgreindir verði atvinnu- og þjónustukjarnar landsins samkvæmt sóknaráætlunum landshluta og landsskipulagsstefnu.
b.
Grunnnet samgangna verði endurskilgreint, m.a. með hliðsjón af samgönguneti Evrópu (TEN-T). Jafnframt verði litið til þróunar í flutningaþjónustu og flutningaleiðir formlega skilgreindar.
c.
Samið verði við landshlutasamtök sveitarfélaga um að taka yfir almenningssamgöngur á landi sem hingað til hafa verið ríkisstyrktar. Öll fjárframlög verði nú sameinuð vegna sérleyfa, einkaleyfa og skólaaksturs í hverjum landshluta.
d.
Gerð verði félagshagfræðileg úttekt á framtíð áætlunarflugs innan lands.
e.
Teknar verði upp viðræður milli ríkisins og Reykjavíkurborgar og leitast við að tryggja að Reykjavíkurflugvöllur geti áfram þjónað innanlandsflugi á fullnægjandi hátt. Efld verði samskipti skipulagsyfirvalda sveitarfélaga og samgönguyfirvalda.
f.
Unnið verði að greiningum og samanburðarrannsóknum á þjóðhagslegri hagkvæmni land- og strandflutninga með það að markmiði að aðkoma ríkisins að útgjöldum og skattlagningu stuðli að auknu jafnræði milli flutningsmáta.
6.2 Markmið um hagkvæmar samgöngur.
Rannsóknar-, úttektar- og stefnumótunarverkefni:
a.
Unnið verði markvisst að þróun og innleiðingu aðferðafræði við forgangsröðun framkvæmda í samgöngukerfinu á grundvelli arðsemi og félagshagfræðilegs mats.
b.
Unnið verði að því að þróa áfram og festa í sessi formlegt verklag við ákvarðanir um uppbyggingu vegakerfisins í dreifbýli og þéttbýli þar sem kostnaður og ábati mismunandi leiða að markmiðum samgönguyfirvalda er borinn saman.
c.
Kannaður verði samfélagslegur kostnaður við þungatakmarkanir á vegum, ábati þess að draga úr tíðni þungatakmarkana og hraða endurbótum á burðarþoli tiltekinna vegarkafla.
d.
Upplýsingasöfnun og miðlun á haggögnum um samgöngur verði bætt. Upplýsingar um tekjur og kostnað hins opinbera við flutning á hverri einingu í fólks- og vöruflutningum verði birtar eftir því sem tök eru á og uppfærðar reglulega.
e.
Greindur verði ávinningur af áhrifum aukinnar formlegrar eignastýringar, þ.e. kerfisbundnu bókhaldslegu utanumhaldi við rekstur og viðhald samgöngumannvirkja.
f.
Breytt skipan gjaldtöku fyrir umferð á vegum verði könnuð. Greindir verði kostir og gallar þess að í framtíðinni greiði öll ökutæki í samræmi við ekna vegalengd þar sem tillit verði tekið til ytri kostnaðar jafnhliða því að núverandi kerfi sérstakra eldsneytisskatta verði lagt niður.
g.
Unnin verði greining og gerð tillaga að hliðrun á opnunartíma og starfsemi stórra opinberra stofnana til að draga úr álagstoppum í morgun- og síðdegisumferð einkabíla og almenningsvagna.
6.3 Markmið um umhverfislega sjálfbærar samgöngur.
Rannsóknar-, úttektar- og stefnumótunarverkefni:
a.
Unnin verði sérstök aðgerðaáætlun á öllum sviðum samgangna með tímasettum og tölulegum markmiðum til að ná langtímamarkmiði um samdrátt í losun gróðurhúsalofttegunda. Þar verði lögð áhersla á að tryggja að framkvæmdar verði þær aðgerðir sem fjallað er um í áætlun íslenskra stjórnvalda í loftslagsmálum og tengjast samgöngum.
b.
Áætlun um sjálfbærar samgöngur er í vinnslu í samvinnu við sveitarfélögin með aukinni áherslu á almenningssamgöngur, göngu og hjólreiðar. Með sjálfbærri samgönguáætlun verði lokið við skilgreiningu á grunnneti hjólreiðastíga og grunnneti almenningssamgangna innan helstu þéttbýliskjarna. Áfram verði unnið að auknum forgangi almenningssamgangna í umferðinni með uppbyggingu sérreina, forgangi á umferðarljósum og öðrum aðgerðum.
c.
Áfram verði unnið að tíu ára tilraunaverkefni um eflingu almenningssamgangna á höfuðborgarsvæðinu og áhrifasvæði þess samkvæmt samningi Samtaka sveitarfélaga á höfuðborgarsvæðinu, fjármálaráðuneytis, innanríkisráðuneytis og Vegagerðarinnar. Árangur af þessu tilraunaverkefni verði metinn í framvindumati á tveggja ára fresti, næst árið 2013 og framlög þá endurskoðuð ef þörf krefur.
d.
Sérleyfi og einkaleyfi til aksturs verði endurskoðuð og sett verði skilyrði um umhverfisvæn samgöngutæki. Jafnframt verði innkaupastefna endurskoðuð og kröfur gerðar um að kaup ríkisins á akstursþjónustu séu háð skilyrðum um visthæf ökutæki. Stofnunum ríkisins verði sett ákveðin skilyrði um að þær leitist við að nota ökutæki sem eru sparneytin og hafa lágt CO2-gildi í útblæstri.
e.
Unnin verði aðgerðaáætlun um aukin loftgæði í helstu þéttbýliskjörnum í samstarfi við sveitarfélögin. Kortlagningu umferðarhávaða verði lokið og tilheyrandi framkvæmdaáætlun unnin.
f.
Með lagasetningu verði sveitarfélögum gert kleift að skilgreina sérstök umhverfissvæði og um leið að takmarka þar umferð til að auka loftgæði.
g.
Möguleikar miðlægrar stýringar umferðarljósa á höfuðborgarsvæðinu verði nýttir til þess að draga úr mengun á fjölförnum leiðum.
h.
Unnið verði mat á ávinningi aðgerða til að draga úr svifryki frá framkvæmdasvæðum.
i.
Unnið verði að því að samgöngustofnanir ríkisins taki upp vistvæna samgöngustefnu sem stuðli að orkusparnaði og orkuskiptum og verði öðrum stofnunum til fyrirmyndar í þeim efnum. Stjórnvöld vinni með fyrirtækjum og stofnunum að því að móta og útfæra markvissa samgöngustefnu fyrir vinnustaði.
j.
Innleitt verði umhverfisvænt verklag um grænt aðflug og brottflug og vottun á umhverfisstjórnunarkerfi flugvalla.
k.
Unnið verði að endurskoðun gjaldskrár og uppbyggingu fyrir landtengingu rafmagns í höfnum landsins.
6.4 Markmið um öryggi í samgöngum.
Rannsóknar-, úttektar- og stefnumótunarverkefni:
a.
Áfram verði unnið að gerð sérstakra aðgerðaáætlana á öllum sviðum samgangna með mælanlegum undirmarkmiðum sem miða að því að auka öryggi í samgöngum hér á landi og draga verulega úr líkum á alvarlegum slysum eða banaslysum.
b.
Stjórnvöld rannsaki áhrif, kosti og galla þess að taka formlega upp „núllsýn“ í umferðaröryggismálum, m.a. á forgangsröðun verkefna, kostnað og hönnunarreglur. „Núllsýnin“ verði borin saman við aðrar leiðir sem þær þjóðir sem fremst standa í umferðaröryggismálum hafa farið.
6.5 Markmið um jákvæða byggðaþróun.
Rannsóknar-, úttektar- og stefnumótunarverkefni:
a.
Við forgangsröðun framkvæmda verði tekið mið af þörfum einstakra svæða fyrir bættar samgöngur í samræmi við sóknaráætlun og svæðaskiptingu landsins.
b.
Tryggðar verði eins og kostur er greiðar tengingar fyrir landsbyggðina við Reykjavíkurhöfn og Keflavíkurflugvöll, alþjóðlegar megingáttir landsins. Skilgreindar verði og skipulagðar samgöngumiðstöðvar í hverjum landshluta til að stuðla að hagkvæmum flutningum innan einstakra landsvæða.
7. ÁÆTLUN OG STAÐA ALMENNRA SAMGÖNGUVERKEFNA
7.1 Ábyrgðar- og samstarfsaðilar.
| Nr. |
Verkefni* |
Ábyrgðaraðili** |
Samstarfsaðilar*** |
Staða |
| 1 |
Atvinnu- og þjónustukjarnar og samgöngumiðstöðvar – skilgreining |
20–20-áætlun (forætisráðuneyti og innanríkisráðuneyti) |
Samtök sveitarfélaga og Byggðastofnun |
|
| 2 |
Flutningaleiðir – skilgreining |
Vegagerðin og Siglingastofnun |
Samtök verslunar og þjónustu |
2014 |
| 3 |
Almenningssamgöngur milli þéttbýlisstaða – yfirfærsla til landshlutasamtaka |
Vegagerðin |
Samtök sveitarfélaga |
Samið |
| 4 |
Framtíð innanlandsflugs – félagshagfræðileg úttekt |
Isavia og innanríkisráðuneyti |
Byggðastofnun og Ferðamálastofa |
Í vinnslu |
| 5 |
Framtíð Reykjavíkurflugvallar – viðræður við Reykjavíkurborg |
Isavia og innanríkisráðuneyti |
Reykjavíkurborg |
Í vinnslu |
| 6 |
Skipulag landnotkunar og samgangna – aukin samvinna |
Vegagerðin |
Landshlutasamtök sveitarfélaga og Skipulagsstofnun |
2013 |
| 7 |
Vöruflutningar – rannsóknir á þjóðhagslegri hagkvæmni flutningsmáta |
Siglingastofnun og Vegagerðin |
Efnahags- og viðskiptaráðuneyti og fjármálaráðuneyti |
2014 |
| 8 |
Félagshagfræðilegt mat í forgangsröðun framkvæmda – þróun og innleiðing |
Isavia, Siglingastofnun og Vegagerðin |
_ |
2014 |
| 9 |
Uppbygging vegakerfisins – formlegt verklag við ákvarðanir |
Vegagerðin |
– |
Í vinnslu |
| 10 |
Þungatakmarkanir á vegum – samfélagslegur kostnaður og ábati endurbóta |
Vegagerðin |
Samtök verslunar og þjónustu |
Í vinnslu |
| 11 |
Samgöngukostnaður – greining og gagnsæ verðlagning |
Isavia, Umferðarstofa, Siglingastofnun og Vegagerðin |
_ |
2014 |
| 12 |
Upplýsingasöfnun og -miðlun; tekjur og kostnaður vöru- og fólksflutninga á hverja einingu |
Isavia, Vegagerðin, Siglingastofnun, Umferðarstofa |
Hagstofan |
2014 |
| 13 |
Eignastýring samgöngukerfisins – greining áhrifa og ávinnings |
Isavia, Siglingastofnun og Vegagerðin |
– |
2013 |
| 14 |
Breytt skipan gjaldtöku á vegum – greining kosta og galla |
Vegagerðin og innanríkisráðuneyti
|
Félag íslenskra bifreiðaeigenda |
Í vinnslu |
| 15 |
Álagstoppar í umferð – hliðrun starfstíma; greining og tillögugerð |
Vegagerðin |
Opinberar stofnanir, sveitarfélög á höfuðborgarsvæðinu og Strætó bs. |
Í vinnslu |
| 16 |
Loftslagsmál: Framfylgd aðgerðaáætlunar stjórnvalda – aðgerðaáætlun í samgöngum |
Flugmálastjórn, Umferðarstofa, Siglingastofnun og Vegagerðin |
_ |
2014 |
| 17 |
Sjálfbærar samgöngur – áætlun með áherslu á almenningssamgöngur, göngu og hjólreiðar unnin í samvinnu við sveitarfélög |
Vegagerðin |
Sveitarfélög með yfir 5 þúsund íbúa byggðakjarna (Selfoss, höfuðborgarsvæðið, Akranes, Akureyri, Keflavík/Njarðvík ) |
Í vinnslu |
| 18 |
Loftgæði og umferðarhávaði – aðgerðaáætlun
|
Vegagerðin |
Sveitarfélög með yfir 10 þúsund íbúa byggðakjarna og Umhverfisstofnun |
Í vinnslu |
| 19 |
Almenningssamgöngur á SV-svæði – 10 ára tilraunaverkefni |
Vegagerðin |
Samtök sveitarfélaga á höfuðborgarsvæðinu, Strætó bs. með aðkomu Samtaka sveitarfélaga á Vesturlandi, Samtaka sunnlenskra sveitarfélaga og Sambands sveitarfélaga á Suðurnesjum |
Í framkvæmd |
| 20 |
Samgöngur á höfuðborgarsvæðinu og áhrifasvæði þess: Rannsóknar- og þróunarverkefni, sbr. tillögur starfshóps samgönguráðs |
Vegagerðin |
Samtök sveitarfélaga á höfuðborgarsvæðinu, Samtök sveitarfélaga á Vesturlandi, Samtök sunnlenskra sveitarfélaga, Samband sveitarfélaga á Suðurnesjum og Strætó bs. |
Í vinnslu |
| 21 |
Innkaupastefna ríkisins – vistvæn innkaup í akstri og ökutækjum |
Ríkiskaup,
Vegagerðin
og Siglingastofnun
|
|
|
| 22 |
Samgöngustefna stofnana og fyrirtækja – stefnumótun, fordæmi og hvatasamstarf |
Innanríkisráðuneyti |
Sveitarfélög, opinberar stofnanir, fyrirtæki |
Í vinnslu |
| 23 |
Flugvellir – verklag um grænt aðflug/brottflug og vottun umhverfisstjórnunarkerfa |
Flugmálastjórn og Isavia |
_ |
Í vinnslu |
| 24 |
Hafnir – landtenging rafmagns |
Siglingastofnun |
Sveitarfélög og rafmagnsveitur |
Í vinnslu |
| 25 |
Miðlæg stýring umferðarljósa á höfuðborgarsvæðinu – innleiðing, möguleikar stýritölvu fullnýttir |
Vegagerðin |
Sveitarfélög innan Samtaka sveitarfélaga á höfuðborgarsvæðinu |
Í vinnslu |
| 26 |
Umhverfissvæði: Aukin staðbundin loftgæði – lagabreytingar |
Innanríkisráðuneyti |
Stærri sveitarfélög |
2014 |
| 27 |
Svifryk á framkvæmdasvæðum – aðgerðagreining |
Innanríkisráðuneyti og Vegagerðin
|
Umhverfisstofnun |
Að hefjast |
| 28 |
Öryggi – samræmdar aðgerðaáætlanir á hverju sviði samgangna |
Flugmálastjórn, Isavia, Umferðarstofa Siglingastofnun og Vegagerðin |
Ríkislögreglustjórinn |
2014 |
| 29 |
Núllsýn í umferðaröryggismálum – rannsóknir
|
Umferðarstofa og Vegagerðin |
Innanríkisráðuneyti |
Í vinnslu |
| 30 |
Mat á fjarskiptaöryggi í samgöngum |
Innanríkisráðuneyti |
Samþætting samgöngu-, fjarskipta- og almannavarna og öryggisáætlana |
2013
|
* Nánari upplýsingar um hvert verkefni er að finna í greinargerð tillögu til þingsályktunar um samgönguáætlun 2011–2022.
** Samgöngustofnun eða -stofnanir sem bera ásamt innanríkisráðuneytinu ábyrgð á að tiltekið verkefni verði unnið á áætlunartímabilinu.
***Samstarfsaðilar sem líklega verður leitað til við vinnslu verkefnanna, listinn er ekki tæmandi.
|
Fjárhagur verkefnavinnu.
Vinnu- og fjárframlög í rannsóknar-, úttektar- og stefnumótunarverkefni sem tilgreind eru að framan koma frá samgöngustofnunum og samstarfsaðilum í samræmi við ábyrgð og hlutverk í hverju verkefni samkvæmt nánara samkomulagi þeirra á milli.
Athugasemdir við þingsályktunartillögu þessa.
Samkvæmt lögum nr. 33/2008, um samgönguáætlun, skal innanríkisráðherra leggja fram á Alþingi tillögu til þingsályktunar á fjögurra ára fresti um samgönguáætlun þar sem mörkuð skal stefna og markmið fyrir allar greinar samgangna næstu tólf árin. Núgildandi samgönguáætlun tekur til áranna 2011–2022. Að auki skal leggja fram fjögurra ára áætlun sem lýsi fyrst og fremst fyrirhuguðum verkefnum sem unnin skulu innan ramma tólf ára samgönguáætlunar á næstu árum. Þessa áætlun skal endurskoða á tveggja ára fresti.
Samgönguáætlun 2013–2016 er endurskoðuð og uppfærð verkefnaáætlun fyrir seinni hluta fyrsta tímabils og fyrri hluta annars tímabils stefnumótandi samgönguáætlunar 2011–2022, lögð fram til þingsályktunar samkvæmt lögum. Í greinargerð með tillögu til þingsályktunar um samgönguáætlun 2011–2022 er að finna ítarlega umfjöllun um stefnumótun í samgöngumálum, skipulag samgöngumála, forsendur, spár um þróun lykilstærða, grunnnet samgöngukerfisins og fjármál áætlunarinnar. Þau verkefni og áherslur sem sett eru fram í verkefnaáætlun samgönguáætlunar 2013–2016 eru í samræmi við stefnu samgönguáætlunar 2011–2022.
1. FLUGMÁLAÁÆTLUN
Flugmálahluti samgönguáætlunar fjallar um áherslur, verkefni, rekstur og framkvæmdir á sviði flugmála á forræði Flugmálastjórnar Íslands annars vegar og hins vegar Isavia ohf.
Flugmálastjórn sinnir stjórnsýslu á sviði flugmála, flugverndar og flugöryggismála og hefur eftirlit með flugtengdum aðilum sem þurfa á starfsleyfum og heimildum að halda til að stunda flugtengdan rekstur og þjónustu. Því er ekki gert ráð fyrir framkvæmdum í rekstraráætlun stofnunarinnar (sjá nánar í samgönguáætlun 2011–2022).
Flugmálastjórn sinnir verkefnum á sviði flugöryggis í samræmi við kröfur Alþjóðaflugmálastofnunarinnar (ICAO) og Flugöryggisstofnunar Evrópu (EASA) auk íslenskra reglugerða um flug sem kröfur EASA ná ekki. Flugöryggisáætlun Íslands er útfærð hjá stofnuninni og er í samræmi við flugöryggisáætlun Evrópu. Megináherslan á tímabilinu er á innleiðingu og eftirfylgni nýrra regla ESB á þessu sviði og um leið er áfram lögð áhersla á innleiðingu öryggisstjórnunarkerfa (SMS) á öllum sviðum flugmála.
Á sviði flugverndar verður flugverndaráætlun Íslands innleidd og fylgt eftir, svo og nýjum reglugerðum Evrópusambandsins á þessu sviði. Stofnunin fer með forystu í flugverndarráði Íslands og annast beint eftirlit með framkvæmd flugverndar. Lögð er áhersla á að flugvernd hér á landi standist kröfur Evrópusambandsins svo ekki komi til takmarkana á flugi héðan.
Á sviði almennrar stjórnsýslu er unnið enn frekar að neytendavernd á tímabilinu auk þess sem lögð verður áhersla á að fá fulltrúa kosinn í fastanefnd ICAO á sviði flugöryggis, Air Navigation Commission. Áhersla er einnig lögð á að tryggja áfram farsæl samskipti og framkvæmd þjónustu flugleiðsögu á Norður-Atlantshafinu.
Isavia ohf. sinnir rekstri og uppbyggingu allra flugvalla og annast að auki flugleiðsögn fyrir innanlandsflug, jafnt sem millilandaflug, auk yfirflugsþjónustu fyrir Norður-Atlantshafsflug.
1.1 Fjármál Flugmálastjórnar.
Hér er lögð fram áætlun fyrir tímabilið 2013–2016. Áætlun um rekstur stofnunarinnar fyrir árið 2013 byggist á fjárlögum. Ekki liggja fyrir forsendur fyrir fjárlögum 2014–2016, og er því byggt á forsendum fjárlaga fyrir árið 2013 auk forsendna sem gefnar eru í bréfi ráðherra til stofnunarinnar. Heildarfjármagn til þess hluta flugmálaáætlunar er snýr að Flugmálastjórn Íslands fyrir árin 2013–2016, með fyrrnefndum forsendum, er 2.117,9 millj. kr.
Gert er ráð fyrir 1.062,4 millj. kr. framlagi úr ríkissjóði en að auki ríkistekjum sem skiptast í markaðar tekjur 40,0 millj. kr., rekstrartekjur 885,4 millj. kr. og sértekjur 130,1 millj. kr. Tekjur stofnunarinnar eru innheimtar samkvæmt gjaldskrá er ráðherra samþykkir. Gjaldskrá er byggð á verkbókhaldi. Rétt er að hafa í huga að stöðugt fleiri verkefni bætast við hjá stofnuninni vegna nýrra reglugerða Evrópusambandsins og ekki er gert ráð fyrir fjármagni til að bregðast við þeim í þessari framsetningu.
1.1.1 Tekjur og framlög.
Markaðar tekjur.
Markaðar tekjur Flugmálastjórnar eru samkvæmt lögum um loftferðir, nr. 60/1998, vegna útgáfu lofthæfiskírteina. Gert er ráð fyrir 40 millj. kr. mörkuðum tekjum á tímabili áætlunarinnar.
Framlag úr ríkissjóði.
Gert er ráð fyrir að framlag ríkissjóðs til Flugmálastjórnar standi undir verkefnum á sviði flugöryggis í þágu almannaheilla. Þessi málaflokkur fer vaxandi og því er mikilvægt að framlag ríkisins fylgi stækkun málaflokksins. Meðal verkefna eru svokallaðar SAFA-skoðanir (Safety Assessment of Foreign Aircrafts) og neytendamál í flugi sem er sístækkandi málaflokkur. Framlag ríkisins á tímabilinu er 1.062,4 millj. kr.
Sértekjur.
Sértekjur Flugmálastjórnar eru innheimtar samkvæmt tímagjaldi í gjaldskrá vegna útseldrar vinnu starfsmanna, t.d. vegna veitingar nýrra heimilda, breytinga á áður útgefnum heimildum og öðrum sérstökum verkefnum. Umframeftirspurn hefur verið eftir þjónustueftirliti stofnunarinnar og unnið er að því að auka sértekjur. Gert er ráð fyrir að sértekjur á tímabilinu verði 130,1 millj. kr.
1.2 Flugvellir og flugleiðsöguþjónusta (Isavia ohf.).
Isavia ohf. rekur flugvelli og flugleiðsögukerfi ríkisins samkvæmt lögum þar að lútandi. Flugvellirnir eru reknir í tveimur flugvallakerfum enda gilda um þau ólík regluverk.
Í öðru flugvallakerfinu er eingöngu Keflavíkurflugvöllur en hann fellur undir evrópskar ríkisstyrkja- og samkeppnisreglur sem stærsti flugvöllur landsins. Ákveðið hefur verið að þjónustugjöld standi undir rekstri flugvallar, turn- og aðflugsþjónustu og Flugstöðvar Leifs Eiríkssonar. Þó er ríkinu heimilt að kosta með þjónustusamningi tiltekna starfsemi flugvallarins, sem ekki er rekin á viðskiptalegum grunni. Þannig greiðir ríkið samkvæmt þjónustusamningi kostnað flugvallarins af ríkisflugi og af flugi samkvæmt alþjóðlegum skuldbindingum ríkisins, auk kostnaðar við flugverndarráðstafanir sem fellur til vegna flugs frá öðrum löndum en á Evrópska efnahagssvæðinu og Bandaríkjunum.
Hitt flugvallakerfið er veigamikill hluti af almenningssamgöngukerfi landsins og samanstendur af öðrum flugvöllum og lendingarstöðum ríkisins. Áætlunarflugvellir eru skilgreindir í grunnneti samkvæmt samgönguáætlun fyrir árin 2011–2022. Framkvæmdir í þessu flugvallakerfi eru fjármagnaðar úr ríkissjóði. Rekstur innanlandskerfisins er einnig að mestu leyti fjármagnaður úr ríkissjóði samkvæmt þjónustusamningi við innanríkisráðuneytið en í auknum mæli með notendagjöldum. Þjónustustig flugvallanna er skilgreint í þjónustusamningi við innanríkisráðuneytið.
Nýjasti þjónustusamningur Isavia og innanríkisráðuneytisins gilti til ársloka 2012 og er nýr samningur í undirbúningi. Þjónustusamningurinn er í samræmi við þessa samgönguáætlun og í honum er kveðið á um hvaða þjónustu skuli veita á flugvöllunum. Í viðaukum með samningnum koma fram markmið um þjónustu og framkvæmdir.
1.2.1 Tekjur.
Þjónustusamningur Isavia og innanríkisráðuneytisins stendur undir um um 66% af rekstrarkostnaði við innanlandskerfi flugvalla. Aðrar tekjur, t.d. lendingargjöld og önnur notendagjöld, þurfa að standa undir öðrum kostnaði við innanlandskerfið. Í takt við þá þróun að hverfa frá skatttöku vegna reksturs flugvallakerfisins og taka þess í stað upp gjaldtöku þar sem notandi greiðir fyrir þá þjónustu sem hann notar, hefur nú verið hætt að innheimta flugvallarskatt og varaflugvallargjald, en farþegagjald sem rennur beint til reksturs innanlandsflugvalla hefur verið tekið upp í staðinn.
Fastir tekjustofnar ríkisins til framkvæmda á flugvöllum eru ekki lengur fyrir hendi og koma framlög til framkvæmda á innanlandsflugvöllum nú beint úr ríkissjóði samkvæmt samþykktum Alþingis.
Breytingin frá skattheimtu í þjónustugjöld er mest áberandi í gjaldtöku á Keflavíkurflugvelli, en flugvöllurinn fellur undir tilskipun Evrópusambandsins 2009/12/EB um gjaldtöku á flugvöllum sem stærsti flugvöllur landsins. Í tilskipuninni er kveðið á um gagnsæi gjalda, samráð vegna gjaldtöku og jafnræði notenda. Í samræmi við þetta voru gerðar breytingar á loftferðalögum, nr. 60/1998, sbr. lög nr. 15/2009 og 87/2010. Í stað framlaga úr ríkissjóði innheimtir Keflavíkurflugvöllur nú þjónustugjöld sem standa þurfa undir rekstri flugvallarins og framkvæmdum á honum. Samkvæmt tilskipuninni skyldi Keflavíkurflugvöllur vera orðinn sjálfbær í rekstri árið 2012 og hefur það náðst. Ríkið styrkir þó tiltekna þjónustu í almannaþágu á flugvellinum og er það í samræmi við reglur Evrópusambandsins.
Vegna verulegrar lækkunar á fjárframlögum ríkisins til innanlandskerfisins, og þar með fjárskorts, voru notendagjöld á Reykjavíkurflugvelli hækkuð árið 2012 og gert er ráð fyrir frekari hækkun 2013. Þessari hækkun var ætlað að leiða til tekjuaukningar í kerfinu, af stærðargráðunni 250 millj. kr. á ársgrunni. Með því að hækka gjöld á Reykjavíkurflugvelli var stefnt að því að flugvöllurinn og flugleiðsöguþjónusta þar yrði sjálfbær og nyti þar með ekki ríkisstyrkja í gegnum þjónustusamning við innanríkisráðuneytið. Þannig væri hægt að nýta fjármuni sem annars rynnu úr ríkissjóði til Reykjavíkurflugvallar til reksturs, nauðsynlegs viðhalds og framkvæmda á öðrum flugvöllum landsins. Notendagjöld á Reykjavíkurflugvelli yrðu þannig hliðstæð gjöldum á Keflavíkurflugvelli en stefnt er að því að halda gjöldum á öðrum flugvöllum í flugvallakerfinu í lágmarki. Ef fyrirséð væri að rekstur innanlandskerfisins yrði jákvæður yrðu þeir fjármunir nýttir til framkvæmda innan kerfisins. Í fjárlögum fyrir árið 2013 er hins vegar gert ráð fyrir frekari niðurskurði á fjárframlögum ríkisins til innanlandskerfisins og nemur hann svipaðri upphæð og ráðgerð tekjuaukning á Reykjavíkurflugvelli 2013 með gjaldskrárhækkunum. Þannig myndast ekkert frekara svigrúm til framkvæmda og viðhalds flugvallarmannvirkja, þrátt fyrir hækkanir á gjaldskrá. Einnig hefur ekki orðið að fullu af þeirri áætluðu tekjuaukningu sem gjaldskrárhækkanir áttu að leiða af sér 2012 og er það vegna samdráttar í flugumferð. Þar kenna margir því um að hækkun á eldsneytisverði og öðrum aðföngum, ásamt gjaldskrárhækkunum, hafi valdið of háu farmiðaverði og þar með minni eftirspurn.
Isavia rekur leiðarflugsþjónustu, bæði í úthafssvæði og innanlandssvæði. Alþjóðaflugþjónustan nær yfir þjónustu á úthafssvæðinu og er reksturinn greiddur af notendum samkvæmt samningi um sameiginlega fjármögnun. Samningurinn byggist á svokölluðu kostnaðar- endurheimtukerfi, þar sem eingöngu er um endurgreiðslu útlagðs kostnaðar að ræða og ekki er heimilt að taka arð af starfseminni. Gjöld fyrir leiðarflugsþjónustu á innanlandssvæði voru tekin upp árið 2010 og nú greiða notendur að fullu fyrir þessa þjónustu sem áður var greidd af ríkinu.
1.2.2 Rekstrargjöld.
Flugvellir.
Helsta breytingin á kostnaði milli tímabila felst í auknum útgjöldum vegna aukinna krafna samkvæmt reglugerðum um flugvelli og flugvernd. Þetta á sérstaklega við um flugvelli í innanlandskerfinu sem sinna millilandaflugi, aðallega vegna krafna um aukna mönnun í björgunar- og slökkviþjónustu. Í þjónustusamningi innanríkisráðuneytisins við Isavia er tilgreint þjónustustig á flugvöllum sem innanríkisráðuneytið kaupir sem verkkaupi og greitt er fyrir. Í samningnum er þó heimild til að endurskoða þjónustustig flugvalla og lendingarstaða við tilteknar aðstæður. Áætlun þessi gerir ráð fyrir óbreyttu þjónustustigi á flugvöllum og lendingarstöðum í grunnneti út áætlunartímabilið, að því undanskildu að Húsavíkurflugvöllur verði áætlunarflugvöllur 2013 en hann hefur verið skilgreindur sem lendingarstaður án áætlunarflugs. Áætlunarflugi var hætt á Sauðárkrók 2012 og flugvöllurinn skilgreindur sem lendingarstaður án áætlunarflugs, verið er að skoða möguleika á að endurvekja áætlunarflugið.
Flugleiðsaga.
Öll starfsemi flugleiðsagnar á Íslandi er hjá Isavia. Innan flugleiðsögusviðs er þjónusta við alþjóðaflug og flugleiðsögu innanlands ásamt flugumferðarstjórn og flugupplýsingaþjónustu. Þjónusta við alþjóðaflug ásamt uppbyggingu þeirra kerfa sem hún byggist á eru ekki hluti af samgönguáætlun heldur samningnum um alþjóðaflugþjónustuna.
Flugleiðsaga og flugumferðarstjórn er veitt frá flugstjórnarmiðstöðinni og flugturnunum á Keflavíkur-, Reykjavíkur- og Akureyrarflugvelli. Helstu fyrirsjáanlegar breytingar á starfseminni á tímabilinu tengjast GPS-tækninni sem mun í auknum mæli verða nýtt til aðflugs- og leiðarflugsþjónustu.
1.2.3 Stofnkostnaður og viðhald.
Eftir því sem staðalkröfum í uppbyggingu flugvalla er náð verður viðfangsefnið fyrst og fremst að viðhalda mannvirkjum sem ella munu ganga úr sér. Dýrustu framkvæmdir á þessu sviði á áætlunartímanum eru viðhald á yfirborði flugbrauta og annarra athafnasvæða flugvéla. Málun flugbrauta fellur undir þennan lið og viðhald bygginga. Markmið viðhaldsverkefna á vegum Isavia er að áætlunarflugvellir uppfylli fyrirliggjandi kröfur til flugvalla og að mannvirki séu í fullnægjandi ástandi og haldi verðmæti sínu.
Vegna niðurskurðar í ríkisfjármálum og vegna þess að engir fastir tekjustofnar eru lengur til staðar til framkvæmda, verður óverulegt svigrúm til viðhalds og framkvæmda næstu árin.
Við gerð þessarar áætlunar er lagt upp með að forgangsraða á eftirfarandi hátt:
–
Mestan forgang hefur viðhald flugbrauta því að þar hefst flug og því lýkur.
–
Brýnasti flugöryggisbúnaður, aðflugs- og radíóbúnaður til að tryggja flugöryggi að og frá flugvöllum.
–
Ljósabúnaður til að tryggja nákvæmni í lendingu utan dagsbirtu og í slæmu skyggni.
Ekki er svigrúm til að ráðast í neinar nýjar framkvæmdir í innanlandskerfinu á tímabilinu. Einnig tekst ekki að framkvæma endurbætur á öryggissvæðum nokkurra flugvalla til að mæta kröfum reglugerðar.
Í fjögurra ára áætlun er áætlaður viðhalds- og framkvæmdakostnaður á árunum 2013–16 í innanlandsflugvöllum 1.363 millj. kr. Í þessum tölum eru ekki taldar framkvæmdir á Keflavíkurflugvelli, enda eru þær framkvæmdir fjármagnaðar að fullu af notendagjöldum og eigin aflafé og því ekki hluti af samgönguáætlun.
Í samræmi við minnisblað innanríkisráðherra til ríkisstjórnar á sl. ári voru farþegagjöld og lendingargjöld á Reykjavíkurflugvelli hækkuð árið 2012 og fyrirhugað var að seinni hluti hækkunar kæmi fram árið 2013 þannig að einingaverð gjalda yrði til jafns við gjöld á Keflavíkurflugvelli. Álitið var að hækkunin gæti leitt til allt að 250 millj. kr. árlegrar tekjuaukningar í innanlandskerfinu sem mundi nýtast í nauðsynlegar framkvæmdir og viðhald kerfisins. Gert var ráð fyrir að þegar þessar hækkanir yrðu að veruleika yrði fénu skipt milli fyrirhugaðra framkvæmda samkvæmt ákvörðun stjórnvalda.
Nú hafa hins vegar orðið breytingar á farþegafjölda þvert á fyrri spár og farþegum fækkað. Þannig hefur farþegum í innanlandsflugvallakerfinu fækkað um 2% það sem af er árinu 2012 og gerir farþegaspá að auki ráð fyrir um 6% fækkun árið 2013. Ástæðan er talin vera minnkandi eftirspurn samfara hækkandi farmiðaverði og gjöldum og því óvíst hvort 250 millj. kr. tekjuaukning kemur fram að fullu.
2. SIGLINGAMÁLAÁÆTLUN
Siglingamálaáætlun fjallar um rekstur og framkvæmdir sem eru á forræði eða í umsjón Siglingastofnunar Íslands. Í verkbókhaldi Siglingastofnunar Íslands er haldið utan um kostnað við einstök verkefni. Kostnaði við yfirstjórn, bókhald og almenna skrifstofu er deilt á verkefni og tryggt að þjónustuverkefni sem greidd eru af almennum viðskiptavinum, jafnt sem verkefni kostuð af ríkissjóði, standi undir kostnaði við yfirstjórn og skrifstofu.
Rekstrarverkefnum má skipta upp í stjórnsýsluverkefni, leiðsögukerfi á sjó og vöktun skipaumferðar, eftirlit með skipum, rannsóknir á náttúrufari hafs og stranda, öryggi sjófarenda og að lokum áætlun um öryggi sjófarenda.
Helstu framkvæmdir í umsjá Siglingastofnunar Íslands eru ríkisstyrktar hafnarframkvæmdir og sjóvarnargarðar. Hafnakafli siglingamálaáætlunar byggist á hafnalögum, nr. 61/2003.
2.1 Fjármál.
Heildarfjármagn.
Sú áætlun sem hér er lögð fram nær yfir tímabilið 2013–2016. Árið 2013 byggist á fjárlögum og stöðu verka um síðustu áramót.
Heildarfjármagn til siglingamála á áætlunartímabilinu 2013–2016 nemur 8.866 millj. kr. Stærsti hlutinn, eða 6.443 millj. kr., er framlag úr ríkissjóði en við bætast markaðar tekjur, vitagjald 1.156 millj. kr. og almennar ríkistekjur og sértekjur 1.267 millj. kr.
2.1.1 Tekjur og framlög.
Markaðar tekjur.
Samkvæmt lögum um vitamál, nr. 132/1999, er vitagjaldi ætlað að standa undir starfsemi Siglingastofnunar Íslands. Í lögunum er vitagjaldið ákveðið 136,62 kr. af hverju brúttótonni skips, þó aldrei lægra en 5.145 kr. af hverju skipi. Vitagjaldinu var síðast breytt með lögum nr. 170/2011. Erlend skip greiða fjórðung vitagjalds við hverja komu til landsins, en þó ekki oftar en fjórum sinnum á hverju almanaksári. Í áætlun þessari er gert ráð fyrir að vitagjald fylgi verðlagsbreytingum á tímabilinu.
Framlag úr ríkissjóði.
Áætlað ríkisframlag til siglingamála á áætlunartímabilinu nemur 6.443 millj. kr. þar af renna 4.449 millj. kr. til stofnkostnaðarverkefna.
Sértekjur.
Sértekjur fást af verkefnum sem seld eru út fyrir stofnunina. Stærsti einstaki liðurinn er þóknun fyrir umsjón og eftirlit með hafnarframkvæmdum. Af öðrum verkefnum má nefna yfirferð gagna vegna nýsmíða og breytinga á skipum og ýmis skírteini fyrir skip og áhafnir.
2.1.2 Rekstur og þjónusta.
Helstu rekstrar- og þjónustuverkefni Siglingastofnunar eru:
Hafnamál: Undir þennan lið fellur almenn stjórnsýsla vegna hafna og sjóvarna.
Hafnir, líkantilraunir og grunnkort: Undir þennan lið falla frumrannsóknir. Þar er m.a. átt við gerð grunnkorta af hafnarsvæðum, dýptarmælingar, jarðvegsathuganir, straumfræðirannsóknir, undirstöðurannsóknir á sjólagi og strandbreytingum, líkantilraunir og hagkvæmniathuganir. Þegar rannsóknir eru komnar á það stig að unnt er að taka ákvörðun um staðsetningu mannvirkis, gerð og byggingarefni telst frumrannsókn lokið.
Næsta verkefni í líkantilraun tengist rannsóknum á Landeyjahöfn. Um er að ræða sandburðar- og siglingalíkan sem fjármagnað er af sérstöku rannsóknafé Landeyjahafnar.
Óskir eru um frumrannsóknir, m.a. á eftirtöldum stöðum: Bolungarvík, mæla upp Grundargarð og meta þörf endurbyggingar. Sauðárkrókur, rannsóknarmæling til athugunar á virkni sandfangara. Norðurþing, athugun á möguleikum til að hefta sandburð í Húsavíkur- og Kópaskershöfn. Þórshöfn, athugun á stækkunarmöguleikum. Fjarðabyggð, rannsóknir vegna stækkunar og endurskipulagningar Norðfjarðarhafnar og á aðstæðum til hafnargerðar við Eyri í Reyðarfirði. Hornafjörður, kannaðir verði möguleikar á nýrri innsiglingu við Hornafjarðarós.
Á sumum af þeim stöðum getur athugun leitt til þess að farið verði í líkantilraunir. Í samgönguáætlun er ekki gert ráð fyrir fjármunum til líkantilrauna á þessu tímabili og þurfa því að koma sérfjárveitingar í slík verkefni.
Rekstur Hafnabótasjóðs: Í hafnalögum er kveðið á um að stofnunin annist vörslu, daglega afgreiðslu og bókhald Hafnabótasjóðs og er afmörkuð upphæð ætluð til þess verkefnis. Hafnabótasjóður skiptist í tvær deildir, A-deild sem ætlað er að fjármagna hlut ríkisins í ríkisstyrktum framkvæmdum og B-deild sem ætlað er að fjármagna viðgerðir vegna tjóna á sömu mannvirkjum. Kostnaður við þarfagreiningu, gerð samgönguáætlunar og umsýsla fjármála vegna ríkisstyrktra framkvæmda fellur undir þennan lið.
Siglingavernd: Markmið siglingaverndar er að tryggja vernd skipa, áhafna, farþega, farms og hafnaraðstöðu fyrir hvers kyns ógn af hryðjuverkum og öðrum ólöglegum aðgerðum. Siglingastofnun Íslands annast framkvæmd laga nr. 50/2004, um siglingavernd. Þá annast stofnunin erlent samstarf tengt siglingaverndinni sem eðli málsins samkvæmt er allmikið.
Skipamál: Á stjórnsýslusviði stofnunarinnar er unnið að undirbúningi og kynningu á laga- og reglugerðarsetningu á sviði siglinga-, vita- og hafnamála og fylgir því erlent samstarf, m.a. við Alþjóðasiglingamálastofnunina (IMO), Siglingaöryggisstofnun Evrópu (EMSA), Evrópusambandið (ESB) og fleiri aðila. Auk þess undirbýr stofnunin fundi siglingaráðs þar sem kynnt eru drög að frumvörpum og reglugerðum.
Haldin er skrá yfir skip og báta, og gefin út mælibréf, skrásetningarskírteini og þjóðernisskírteini fyrir íslensk skip.Starfræktur er sérstakur gagnagrunnur vegna þessarar starfsemi. Þá sér stofnunin um útgáfu skírteina til íslenskra sjómanna, atvinnukafaraskírteini og skírteini fyrir leiðsögumenn og hafnsögumenn skipa. Siglingastofnun hefur umsjón með lögskráningu sjómanna og gefur út undanþágur og veitir starfsleyfi vegna fyrirtækja í ferðaþjónustu á sjó, ám og vötnum.
Vitar og leiðsögukerfi: Undir þennan lið fellur rekstur vitakerfisins ásamt rekstri vöktunar- og upplýsingakerfa fyrir siglingar og fiskveiðar í íslensku efnahagslögsögunni, þ.m.t. rekstur leiðréttingarstöðva fyrir GPS, rekstur sjálfvirks auðkenniskerfis skipa, AIS, og móttaka upplýsinga frá LRIT (Long Range Identification and Tracking) um gervihnetti. Einnig er um að ræða umsjón með rekstri rafræns tilkynningakerfis skipa (SafeSeaNet) og rekstur upplýsingakerfisins um veður og sjólag.
Vaktstöð siglinga: Vaktstöð siglinga starfar samkvæmt lögum nr. 41/2003. Í gildi er þjónustusamningur við Neyðarlínuna ohf. um rekstur vaktstöðvarinnar. Siglingastofnun hefur fjárhagslegt og faglegt eftirlit með rekstrinum og ber ábyrgð á starfseminni, þ.m.t. vegna alþjóðlegs samstarfs er að þessu lýtur.
Skipaeftirlit: Siglingastofnun ber ábyrgð á framkvæmd eftirlits með skipum og hefur eftirlit með starfsemi A- og B-faggiltra skoðunarstofa skipa og búnaðar, viðurkenndra flokkunarfélaga og annarra starfsleyfishafa. Þá sér stofnunin um upphafsskoðun á nýsmíði, breytingum og innflutningi á skipum, framkvæmir skyndiskoðanir, fer yfir teikningar og önnur gögn vegna nýsmíði skipa og breytinga á þeim, sinnir markaðseftirliti með skemmtibátum og skipsbúnaði, sér um útgáfu skipsskírteina og útgáfu og uppfærslu á skoðunarhandbókum sem skoðunarstofur nota við vinnu sína.
Hafnarríkiseftirlit: Siglingastofnun annast eftirlit með ástandi og mönnun erlendra kaupskipa sem taka höfn hér á landi. Markmiðið er að draga úr siglingum undirmálsskipa um heimshöfin.
Rannsóknir og þróun: Kostnaður við rannsóknir og þróun er áætlaður 44,0 millj. kr. árið 2013 en hækkar í 48 millj. kr. í lok áætlunartímabilsins. Undir þennan lið fellur m.a. öflun ýmissa grunnupplýsinga, mælingar og rannsóknir sem stuðla að öryggi sjófarenda og íbúa á strandsvæðum og grunnrannsóknir sem nýtast við hönnun hafnarmannvirkja, sjóvarnargarða og annarra mannvirkja við strendur landsins. Að auki má nefna rannsóknir á umhverfisvænum og endurnýjanlegum orkugjöfum og rannsóknir sem stuðla eiga að minnkaðri losun gróðurhúsalofttegunda frá skipum. Helstu verkefnaflokkar eru:
Hafna- og strandrannsóknir: Þessar rannsóknir tengjast höfnum en eru óháðar einstökum mannvirkjum, felast m.a. í öldufarsreikningum og rannsóknum á efnisflutningum og frumáætlunum. Helstu verkefni eru öldufars- og efnisburðarrannsóknir, landbrot við Vík í Mýrdal og við Jökulsá á Breiðamerkursandi og rannsóknir til að tryggja aukið dýpi fyrir stærri fiskiskip í innsiglingunni til Hafnar í Hornafirði.
Umhverfisrannsóknir: Lögð verður sérstök áhersla á verkefni er tengjast siglingu stórra skipa í íslenskri efnahafslögsögu. Helstu verkefni eru: Upplýsingakerfi um veður og sjólag og sjávarföll. Rek stórra skipa, hafíss og mengandi efna ásamt könnun á sjávarflóðum. Rannsóknir á hækkun sjávarborðs af völdum veðurfarsbreytinga og undirstöðukönnun á virkjun vinds, öldu og sjávarfalla.
Rannsóknir sem tengjast öryggi skipa og áhafna: Áhersla verður lögð á að vinna úr niðurstöðum rannsókna á sjóslysum og kappkosta að sá lærdómur sem af þeim má draga skili sér inn í lög og reglugerðir um öryggi skipa og áhafna. Helstu verkefni eru loftgæði í skipum, loftræstikerfi skipa, eigin skoðanir skipa, umhverfisvænir og endurnýjanlegir orkugjafar, afgashreinsun frá aðalvélum skipa og verkefni um veiðar og orkugreiningu skipa.
Áætlun um öryggi sjófarenda: Framlag úr ríkissjóði til áætlunar um öryggi sjófarenda er 15,0 millj. kr. árið 2013 en hækkar í 20 millj. kr. í lok áætlunartímabilsins. Siglingastofnun fer með framkvæmd áætlunarinnar en verkefnisstjórn, sem í eiga sæti fulltrúar innanríkisráðuneytis, Landhelgisgæslu Íslands, Slysavarnafélagsins Landsbjargar og hagsmunaaðila, hefur eftirlit með framgangi áætlunarinnar og stuðlar að samstarfi þeirra aðila sem að málinu þurfa að koma. Markmið áætlunar um öryggi sjófarenda er m.a. að treysta og auka öryggi íslenskra skipa og áhafna þeirra sem og farþega, fækka slysum á sjó og draga úr tjóni vegna þeirra. Helstu verkefni áætlunarinnar eru menntun og þjálfun sjómanna, gerð fræðsluefnis og leiðbeininga, söfnun og miðlun upplýsinga, gæða- og öryggiskröfur um borð í skipum og rannsókna- og þróunarverkefni.
Í áætlun um öryggi sjófarenda eru nú lagðar megináherslur á öryggisstjórnun um borð í skipum. Tilgangur öryggisstjórnunarinnar er að tryggja sem best að öryggisþættir séu undir öruggri stjórn og að búnaður skips og hæfni skipverja sé eins góð og mögulegt er hverju sinni.
Helstu verkefnisflokkar áætlunarinnar eru:
Menntun og þjálfun sjómanna: Áhersla verður lögð á námsgagnagerð, þ.e. kennsluefni fyrir sjómenn, útgáfu fræðsluefnis um menntun og þjálfun sjómanna og námskeið þeim tengd.
Fræðsluefni og miðlun upplýsinga: Helstu verkefnin undir þessum lið eru átaksverkefni með málfundum og ráðstefnum, fræðslupésar, myndefni og handbækur um öryggismál sjómanna og veggspjöld með leiðbeiningum og merkingum, svo og upplýsingar á heimasíðu Siglingastofnunar um öryggisreglur fyrir skip, breytingar á þeim og upplýsingar um öryggismál almennt.
Öryggisstjórnun: Í þessari áætlun fær öryggisstjórnun um borð í skipum meira vægi í verkefnum en áður. Verkefnunum verður skipt niður í almenna öryggisstjórnun þar sem skilgreiningar og leiðbeiningar um öryggisstjórnun verða settar á vef Siglingastofnunar. Hugað verður að öryggisstjórnunarkerfum bæði í fiskiskipum og farþegaskipum ásamt hættumati og slysaskráningu.
Rannsókna- og þróunarverkefni: Eitt af meginverkefnum áætlunarinnar eru styrkveitingar með það að markmiði að hvetja hugvitsmenn til að koma með hugmyndir og tillögur að nýjum lausnum í öryggismálum sjófarenda. Á grundvelli niðurstaðna rannsókna Háskóla Íslands og Landspítala verður leitast við að hafa upplýsingar um slys um borð í skipum aðgengilegar á vef rannsóknarnefnda sjóslysa og í framhaldinu verði hægt að gera átaksverkefni til að koma í veg fyrir slys um borð í skipum. Reynt verður að auka og festa í sessi samstarf við nágrannaþjóðir okkar í rannsókna- og þróunarverkefnum sem tengjast öryggismálum sjómanna.
Skilgreining stefnumótandi áherslna og markmiða: Meginmarkmið áætlunar um öryggi sjófarenda er að fækka slysum á sjó. Engin dauðaslys urðu árin 2008 og 2011. Stefnt skal að því að öryggi íslenskra skipa verði eins og það gerist best með öðrum þjóðum.
Mælanleg undirmarkmið:
–
Að fækka dauðaslysum: Dauðaslysum á sjó hefur fækkað mjög hin síðari ár. Á þriggja ára tímabili 2007–2009 urðu að meðaltali 2,33 dauðaslys á hverja 10.000 starfandi sjómenn. Stefnt verður að því árin 2013–2016 að dauðaslysum fækki enn frekar og að dauðaslysum fækki um 5% á ári á tímabilinu 2011–2022.
–
Að fækka skipssköðum: Skipsskaðar hafa að meðaltali verið fimm árlega á þriggja ára tímabilum 1998–2006. Á þriggja ára tímabili 2007–2009 fórst að meðaltali eitt skip á ári. Stefnt er að því að skipssköðum fækki um 5% á ári á tímabilinu 2011–2022.
–
Að fækka slysum á sjó: Stefnt verður að fækkun alvarlegra slysa hjá sjómönnum og að þau verði færri með hverju ári þegar miðað er við skráningar Landspítala og Slysaskrá Íslands. Þegar skráning þessara aðila liggur fyrir er hægt að takast á við þetta verkefni af fullum krafti. Stefnt er að því að slysum tilkynntum til Sjúkratrygginga Íslands fækki um 5% á ári á tímabilinu 2011–2022.
Þjónustuverkefni: Hér er um að ræða ýmis verkefni sem seld eru viðskiptavinum Siglingastofnunar Íslands. Kaupendur þjónustunnar eru fyrst og fremst hafnarsjóðir, útgerðir og sjómenn. Undir þennan lið falla t.d. hönnun, umsjón og eftirlit með hafnarframkvæmdum og sjóvörnum, tækjaleiga, rekstrarvörur vegna innsiglingarljósa í eigu hafnarsjóða, yfirferð gagna vegna nýsmíði og breytinga á skipum, útgáfa skipsskírteina, starfsleyfa og atvinnuréttindaskírteina, námskeiðahald og sala á fræðsluefni fyrir sjómenn.
Rekstur Landeyjahafnar: Um er að ræða áætlaðan árlegan kostnað við rekstur hafnarmannvirkja og farþegaaðstöðu annan en viðhaldsdýpkun hafnarinnar sem er inni í stofnkostnaði.
2.1.3 Stofnkostnaður.
Orkuskipti í skipum.
Samkvæmt fjárlögum fyrir árið 2013 eru Siglingastofun eyrnamerktar 50 millj. kr. sem skal verja til endurgreiðslu á allt að 20% af kostnaði upp að tilteknu hámarki við breytingar sem gera þarf á skipum eða innviðum hafna til að skipta yfir í vistvænt eldsneyti eða bæta nýtingu eldsneytis. Verkefnið byggist á markmiðum um grænt hagkerfi.
Vitar og leiðsögukerfi.
Undir þennan lið fellur nauðsynleg endurnýjun á búnaði vita og upplýsingakerfis um veður og sjólag. Má í því sambandi nefna búnað fyrir sjálfvirkt auðkennikerfi skipa (AIS) og siglinga- og öldubaujur.
Hafnamannvirki.
Mat á áætluðum kostnaði ríkissjóðs við framkvæmdir í höfnum miðast við að greiðsluþátttaka ríkissjóðs verði í samræmi við 24. gr. hafnalaga, nr. 61/2003. Bráðabirgðaákvæði þess efnis að ríkissjóði sé heimilt að styrkja framkvæmdir í höfnum, sbr. ákvæði um greiðsluþátttöku í eldri hafnalögum, nr. 23/1994, með síðari breytingum, féll úr gildi í árslok 2012. Í áætlun þessari er þó gert ráð fyrir að greiddar verði eftirstöðvar fjárheimilda ársins 2012 í verkefnum sem eru á samgönguáætlun 2011–2014 og byggðust á bráðabirgðaákvæðinu en ekki náðist að ljúka á árinu 2012.
Framreiknuð viðmið á heimild til ríkisstyrkja skv. 2. mgr. 24. gr. eru eftirfarandi:
A-liður. Hafnir með heildartekjur yfir 70 millj. kr., verðmæti meðal afla síðustu þriggja ára yfir 2.602 millj. kr. eða vöruflutninga yfir 50 þús. tonnum. Hafnarsjóðir í þessum flokki eru Snæfellsbæjarhafnir, Grundarfjarðarhöfn, Ísafjarðarhafnir, Bolungarvíkurhöfn, Skagastrandarhöfn, Skagafjarðarhafnir, Fjallabyggðarhafnir, Dalvíkurbyggðarhafnir, Hafnasamlag Norðurlands (Grímseyjarhöfn undanskilin vegna sameiningar til 2014, sbr. 14. gr.), Langaneshafnir, Vopnafjarðarhöfn, Seyðisfjarðarhöfn, Fjarðabyggðarhafnir, Hornafjarðarhöfn, Vestmannaeyjahöfn, Þorlákshöfn, Grindavíkurhöfn, Sandgerðishöfn og Reykjaneshöfn.
C-liður. Hafnir með heildartekjur 35–70 millj. kr., verðmæti meðalafla síðustu þriggja ára 1.041 til 2.602 millj. kr. og vöruflutninga undir 50 þús. tonnum. Hafnarsjóðir innan skilgreinds byggðasvæðis samkvæmt ákvörðunum Eftirlitsstofnunar EFTA (kort gildir 1. janúar 2008 til 31. desember 2013) eru í þessum flokki Vesturbyggðarhafnir, hafnir Norðurþings og Djúpavogshöfn.
B-liður. Hafnir með heildartekjur undir 35 millj. kr. og verðmæti meðalafla síðustu þriggja ára undir 1.041 millj. kr. Hafnarsjóðir innan skilgreinds byggðasvæðis í þessum flokki eru Stykkishólmshöfn, Dalabyggðarhafnir, Reykhólahöfn, Tálknafjarðarhöfn, Súðavíkurhöfn, Norðurfjarðarhöfn, Drangsneshöfn, Hólmavíkurhöfn, Hvammstangahöfn, Blönduóshöfn, Grímseyjarhöfn (til 2014), Borgarfjarðarhöfn, Breiðdalsvíkurhöfn, Gerðahöfn og Vogahöfn.
Þrjár hafnir, Bolungarvíkurhöfn, Skagastrandarhöfn og Langaneshafnir, sem eru með verkefni árin 2013 og 2014 í samgönguáætlun 2011–2014, ættu að færast til um greiðsluþátttökuflokk samkvæmt ákvæði í 24. gr. hafnalaga sem byggist á tekjum og aflaverðmæti. Hér er lagt til að styrkhæfni verkefna hjá þessum þremur höfnum haldist óbreytt frá því sem er í samgönguáætlun 2011–2014. Þessi tillaga byggist á heimildarákvæði í c-lið 2. mgr. 24. gr. en þar kemur fram að ríkissjóði sé heimilt að víkja frá viðmiðunarmörkum um tekjur og aflaverðmæti við sérstakar aðstæður. Sá fyrirvari er á tillögunni að staðfesting fáist frá Samkeppnisstofnun um að styrkurinn skekki ekki samkeppnisstöðu hafna, sbr. ákvæði í sömu lagagrein.
Ferjubryggjur.
Undir ferjubryggjur falla framlög til viðhalds og endurbyggingar hafnarmannvirkja utan skilgreindra hafnarsvæða þar sem ríkið styrkir ferjusiglingar, t.d. í Breiðafjarðareyjum og við Ísafjarðardjúp.
Sjóvarnargarðar.
Gert er ráð fyrir að vinna að sjóvörnum á áætlunartímabilinu fyrir samtals 500 millj. kr. Af þeirri upphæð greiðir ríkið 438 millj. kr., að meðtalinni ónotaðri fjárheimild í byrjun áætlunartímabils, en sveitarfélög/landeigendur 62 millj. kr. Stærsta verkefnið á tímabilinu er við Vík í Mýrdal en áætlað er að undirbúningur að strandvörn austan Víkurár hefjist árið 2014. Við útdeilingu fjármagns er notað forgangsröðunarlíkan Siglingastofnunar. Framkvæmdaþörf gæti aukist ef sjávarflóð verða en búast má við stórflóðum á 10–20 ára fresti sé tekið mið af reynslu. Um 22 ár eru frá síðasta stórflóði suðvestanlands en 14–16 ár á Norðurlandi. Þá er töluvert um að sjóvarnir orðnar 15–20 ára gamlar og þarfnist endurbyggingar og styrkingar.
Landeyjahöfn.
Á áætlunartímabilinu er gert ráð fyrir að framkvæmdakostnaður vegna Landeyjahafnar verði 2.580 millj. kr. Þar af koma 1.700 millj. kr. úr fjárfestingaráætlun fyrir Ísland árin 2013–2015, 200 millj. kr. árið 2013, 1300 millj. kr. árið 2014 og 200 millj. kr. árið 2015. Er þessari upphæð ætlað að standa undir kostnaði við rannsóknir og framkvæmdir sem eiga að draga úr sandburði við höfnina til frambúðar. Þessu til viðbótar er gert ráð fyrir árlegu framlagi til viðhaldsdýpkunar, 290 millj. kr. á ári fyrstu tvö árin, 160 millj. kr. árið 2014 og 120 millj. kr. árið 2016. Þá er gert ráð fyrir 20 millj. kr. framlagi til að ljúka uppgræðslu við höfnina árið 2013.
2.2 Flokkun hafna.
Siglingastofnun hefur skilgreint staðalkröfur fyrir fiskihafnir. Staðalkröfurnar greinast í tvennt:
–
Tæknikröfur sem lúta að skipulagi hafna og hafnasvæða, gæðum innsiglingar og kyrrð í höfninni.
–
Notendakröfur sem eru reglur varðandi mat á nýtingu á bryggjuplássi, þ.e. hvort höfn annar þeim fjölda skipa sem þar leggur að og landar. Enn fremur hvort aðstaða þarf að vera fyrir farmskip og viðmiðunarreglur varðandi ýmsan búnað hafna.
Siglingastofnun leitast við að aðlaga staðalkröfur til fiskiskipahafna að þörfum eins og þær eru á hverjum tíma.
Þörf á hafnarbótum í hverri höfn er metin út frá því hvort og þá hve mikið vantar upp á að viðkomandi höfn uppfylli staðalkröfur. Mat á þörf fyrir hafnarbætur ásamt umsvifum í hafnarstarfsemi á hverjum stað er síðan notað við forgangsröðun hafnarframkvæmda inn á samgönguáætlun.
Fiskihöfnum er skipt í fjóra flokka og mismunandi staðalkröfur gerðar eftir stærð hönnunarskips og umsvifum í hverjum flokki. Flokkunin er unnin með hjálp reiknilíkans sem tekur mið af eftirfarandi:
–
þjónustustigi sem höfn veitir,
–
aflamagni sem landað er í viðkomandi höfn,
–
verðmæti afla sem landað er,
–
magni sem unnið er í viðkomandi verstöð,
–
vöruflutningum sem fara um höfnina,
–
aðstæðum til hafnargerðar á viðkomandi stað.
Allar hafnir í flokkum I og II eru í grunnneti. Auk þess eru í grunneti ferjuhafnir þar sem eru reglubundnar ferjusiglingar og iðnaðarhöfnin á Grundartanga. Utan grunnnets eru flestar fiskihafnir í flokki III og IV og iðnaðarhöfnin við þörungaverksmiðjuna á Reykhólum. Flokkunin er endurskoðuð á fjögurra ára fresti, um leið og 12 ára áætlun.
Tafla 1. Flokkun hafna: Flokkur I, stórar fiskihafnir.
| Akraneshöfn*
|
Akureyrarhöfn |
Eskifjarðarhöfn*
|
| Fáskrúðsfjarðarhöfn*
|
Grindavíkurhöfn |
Hafnarfjarðarhöfn |
| Hornafjarðarhöfn*
|
Ísafjarðarhöfn |
Neskaupstaðarhöfn*
|
| Reykjavíkurhöfn |
Reykjaneshöfn*
|
Sauðárkrókshöfn |
| Seyðisfjarðarhöfn*
|
Vestmannaeyjahöfn*
|
Vopnafjarðarhöfn*
|
| Þorlákshöfn |
|
|
* Hafnir þar sem uppsjávarfiski var landað árið
2011.
Tafla 2. Flokkun hafna: Flokkur II, meðalstórar fiskihafnir.
| Bolungarvíkurhöfn |
Dalvíkurhöfn |
Djúpavogshöfn |
| Grundarfjarðarhöfn |
Húsavíkurhöfn |
Kópavogshöfn |
| Ólafsfjarðarhöfn |
Ólafsvíkurhöfn |
Patreksfjarðarhöfn |
| Reyðarfjarðarhöfn |
Rifshöfn |
Sandgerðishöfn |
| Siglufjarðarhöfn |
Skagastrandarhöfn |
Þórshafnarhöfn* |
* Höfn þar sem uppsjávarfiski var landað árið 2008.
Tafla 3. Flokkun hafna: Flokkur III, bátahafnir.
| Bíldudalshöfn |
Flateyrarhöfn |
Hólmavíkurhöfn |
| Hvammstangahöfn |
Raufarhafnarhöfn |
Stykkishólmshöfn |
| Stöðvarfjarðarhöfn |
Suðureyrarhöfn |
Súðavíkurhöfn |
| Tálknafjarðarhöfn |
Þingeyrarhöfn |
|
Tafla 4. Flokkun hafna: Flokkur IV, smábátahafnir.
| Arnarstapahöfn |
Árskógssandshöfn |
Bakkafjarðarhöfn |
| Blönduóshöfn |
Borgarfjarðarhöfn eystri |
Breiðdalsvíkurhöfn |
| Brjánslækjarhöfn |
Drangsneshöfn |
Grenivíkurhöfn |
| Grímseyjarhöfn |
Hjalteyrarhöfn |
Hofsóshöfn |
| Hríseyjarhöfn |
Kópaskershöfn |
Mjóafjarðarhöfn |
| Norðurfjarðarhöfn |
Vogahöfn |
|
Auk þeirra 59 fiskihafna sem tilgreindar eru í framantöldum fjórum flokkum eru nokkrir minni löndunarstaðir.
Fyrir hvern flokk er miðað við hönnunarskip sem skilgreint er út frá lengd, breidd og djúpristu (sjá töflu 5).
Tafla 5. Skilgreining á hönnunarskipum eftir flokkum hafna.
Flokkur I
Stórar fiskihafnir |
Flokkur II
Meðalstórar fiskihafnir |
Flokkur III
Bátahafnir |
Flokkur IV
Smábátahafnir |
Fiskiskip
70–80 m löng
12–16 m breið
8–9 m djúprista
Flutningaskip
100–130 m löng
14–20 m breið
6–7 m djúprista |
Fiskiskip
50–60 m löng
10–12 m breið
6–8 m djúprista*
Flutningaskip**
80–110 m löng
12–16 m breið
5–6 m djúprista |
Fiskiskip 40–50 m löng
7–9 m breið
5–6 m djúprista* |
Fiskiskip 10–15 m löng 3–4 m breið 2–3 m djúprista |
|
* Ef löndun á uppsjávarfiski er yfir 10.000 tonn að meðaltali miðað við þriggja ára tímabil er tekið mið af flokki I, stórum fiskihöfnum.
|
| ** Ekki er þörf á aðstöðu fyrir flutningaskip ef samgöngur eru greiðar allt árið við nálæga flutningahöfn.
|
Tafla 6. Helstu staðalkröfur fyrir fjóra flokka hafna.
|
|
Flokkur I
Stórar fiskihafnir |
Flokkur II
Meðalstórar fiskihafnir |
Flokkur III
Bátahafnir |
Flokkur IV
Smábátahafnir |
Innsigling,
breidd rennu |
Breidd siglingarennu 2,0 – 5 x breidd hönnunarskips, háð aðstæðum |
Breidd siglingarennu 2,0 – 5 x breidd hönnunarskips, háð aðstæðum |
Breidd siglingarennu 2,0 – 5 x breidd hönnunarskips, háð aðstæðum |
Breidd siglingarennu 2,0 – 5 x breidd hönnunarskips, háð aðstæðum |
| Sæflötur hafnar |
Stærri en 10 ha |
Stærri en 5 ha |
Hafnarkví stærri en 1 ha með öruggu skjóli fyrir báta |
Hafnarkví stærri en 70 m² x fjöldi smábáta sem notar höfnina >5% tímans |
| Snúningssvæði |
Flutningaskip
D > 1,5 x lengd hönnunarskips, sé snúið við bryggju eða ef dráttarbátur er til aðstoðar telst vera í lagi þótt þvermál snúnings sé um 15% minna
Fiskiskip
D > 1,2 x lengd
hönnunarskips |
Flutningaskip
D > 1,5 x lengd hönnunarskips, má þó vera allt að 20% minna snúningsþvermál sé snúningur við bryggju eða ef dráttarbátur er til staðar
Fiskiskip
D > 1,2 x lengd
hönnunarskips |
D > 1,2 x lengd hönnunarskips |
D > 1,2 x lengd hönnunarskips |
| Dýpi:
|
|
|
|
|
| Innsigling
|
> 9,5 m á smástraumsfjöru,
háð kenniöldu
|
> 8 m á smástraumsfjöru, háð kenniöldu
|
6,5 m á smástraumsfjöru, háð kenniöldu
|
4 m á smástraumsfjöru, háð kenniöldu
|
| Snúningssvæði
|
> 9 m á smástraumsfjöru
|
> 7,5 m á smástraumsfjöru
|
> 6 m á smástraumsfjöru
|
> 3 m á smástraumsfjöru
|
| Löndunarbryggja
|
> 9 m á stórstraumsfjöru
|
> 8 m á stórstraumsfjöru
|
> 6,5 m á stórstraumsfjöru
|
> 2,5 m á stórstraumsfjöru
|
| Kyrrð, gæði viðlegukanta |
A – B |
A – B |
A – B |
A – B
|
| Landrými við kanta |
Athafnasvæði við flutninga- og löndunarkanta >30 m á breidd.
Ef athafnasvæði er minna og lestun/losun krefst notkunar ökutækja skerðist nýting viðkomandi löndunarkants |
Athafnasvæði við löndunarkanta >25 m
á breidd.
Ef athafnasvæði er minna og lestun/losun krefst notkunar ökutækja skerðist nýting viðkomandi löndunarkants |
Athafnasvæði við löndunarkanta > 20 m
á breidd.
Ef athafnasvæði er minna og lestun/losun krefst notkunar ökutækja skerðist nýting viðkomandi löndunarkants |
Smábátar landa við krana. Akstursbreidd við krana > 12 m |
3. VEGÁÆTLUN
Fjárhæðir vegáætlunar á árinu 2013 eru í samræmi við fjárlög fyrir árið. Að því gefnu verður heildarframlag til vegagerðar 19.783 millj. kr. á árinu 2013. Við meðferð fjárlagafrumvarpsins á Alþingi hækkaði framlag til innanlandsflugs um 75 millj. kr., veitt var 45 millj. kr. framlag vegna göngubrúar yfir Markarfljót og loks var framlag til smíði nýrrar Vestmannaeyjaferjum hækkað og er nú 463 millj. kr. Á árinu 2014 verður heildarframlagið 19.230 millj. kr., sem er sama upphæð og árið áður án framlaga vegna ferju, innanlandsflugs og göngubrúar. Fyrir árin 2015 og 2016 er gert ráð fyrir 3% árlegri aukningu auk sérstaks framlags til jarðgangaáætlunar, 3.000 millj. kr. hvort árið um sig. Heildarframlagið 2015 verður því 22.701 millj. kr. og 23.217 millj. kr. á árinu 2016.
Fjármagn til vegagerðar og verðlagsforsendur.
Samgönguáætlun 2011–2022 og 2011–2014 var afgreidd á Alþingi 19. júní 2012. Sá hluti áætlunarinnar, vegáætlun 2013–2016, sem er til endurskoðunar hér tekur allnokkrum breytingum frá hinni samþykktu áætlun. Er þar fyrst að nefna að fjármagn til framkvæmda er minnkað um 14 millj. kr. 2013, 163 millj. kr. 2014, 866 millj. kr. 2015 og 730 millj. kr. 2016. Það kemur aðallega til af því að framkvæmdahluti vegáætlunar er í rauninni afgangsstærð eftir að tryggt hefur verið fjármagn til samningsbundinna verkefna á sviði rekstrar ferja, almenningssamgangna á landi og styrkja til innanlandsflugs. Sama á að mörgu leyti einnig við um þjónustu og viðhald. Í öðru lagi er samþykkta áætlunin ekki verðbætt og að gefinni 4% verðbólgu milli ára þýðir það um 3.750 millj. kr. raunlækkun á framkvæmdagetu áætlunarinnar. Samsvarandi gildir um aðra þætti áætlunarinnar eins og rekstur, þjónustu, styrki og viðhald. Í þriðja lagi reynist nauðsynlegt að hækka framlög til endurgerðar brúar á Múlakvísl um 434 millj. kr. en kostnaðaráætlun lá ekki fyrir við gerð samgönguáætlunar sl. vor. Eins þarf að hækka framlög til vegagerðar á Vestfjarðavegi milli Eiðis og Kjálkafjarðar um 400 millj. kr. Á móti er unnt að lækka framlög til Álftanesvegar um 200 millj. kr. vegna hagstæðra tilboða til verksins.
Áætlunin öll er gerð á verðlagi fjárlaga 2013 eða vísitölu áætlana Vegagerðarinnar 15.100 og er því ekkert svigrúm til að takast á við verðbólgu milli ára. Ef á þarf að halda verður reynt að minnka framkvæmdir og/eða flytja fjármagn milli verka til þess að unnt verði að halda útgjöldum innan fjárheimilda.
3.1 Fjármál.
Vegagerðin fær fé bæði af mörkuðum tekjustofnum og með beinum framlögum úr ríkissjóði. Í fjárlögum fyrir 2013 er gert ráð fyrir ráðstöfun 15.441 millj. kr. af mörkuðum tekjum til Vegagerðarinnar. Reiknað er með sömu tölu fyrir árið 2014 en 3% árlegri hækkun fyrir árin 2015 og 2016. Bein framlög úr ríkissjóði eru á árinu 2013 4.342 millj. kr. Reiknað er með samsvarandi framlögum á árinu 2014, án framlags til Vestmannaeyjaferju, smíði brúar og til innanlandsflugs, en að þau hækki síðan um 3.000 millj. kr. á árunum 2015 og 2016.
3.1.1 Tekjur og framlög.
Markaðar tekjur.
Tekjuspá fjárlagafrumvarpsins fyrir árið 2013 gerir ráð fyrir að 16.170 millj. kr. innheimtist af mörkuðum tekjum. Gengið er út frá sömu tekjuspá árið 2014 en 3% árlegri hækkun árin 2015 og 2016. Í fjárlögunum er gert ráð fyrir að árið 2013 verði ráðstöfun markaðra tekna til vegagerðar 15.441 millj. kr. þannig að 729 millj. kr. eru skildar eftir, líklega til að minnka skuld vegasjóðs við ríkissjóð.
Innheimta markaðra tekna á tekjuárinu 2011 var einungis 14.266 millj. kr. þannig að þrátt fyrir hækkanir á gjaldskrám verður tekjuspá fjárlaga fyrir 2013 að teljast frekar há.
Tekjur af sérstöku vörugjaldi af bensíni eru samkvæmt tekjuspá fjárlagafrumvarps fyrir 2013 8.100 millj. kr. eða rúm 50% af áætluðum mörkuðum tekjum.
Tekjur af olíugjaldi eru áætlaðar 7.300 millj. kr. í fjárlagafrumvarpinu eða um 45% af heildartekjunum og tekjur af kílómetragjaldi (þungaskatti) eru áætlaðar 760 millj. kr. eða tæp 5% af heildartekjunum.
Til markaðra tekna teljast einnig tekjur af leyfisgjöldum flutninga og leigubifreiða. Áætlaðar árlegar tekjur af þeim eru 10 millj. kr.
Framlag úr ríkissjóði.
Vegagerðin fær árlega til ráðstöfunar framlag úr ríkissjóði til viðbótar við ráðstöfun markaðra tekna. Framlög þessi eru yfirleitt eyrnamerkt ákveðnum verkefnum. Styrkir til innanlandsflugs, styrkir til almenningssamgangna á höfuðborgarsvæðinu, jarðgangaáætlun og sérstök átaksverkefni í vegagerð eru meðal þessara verkefna.
Samkvæmt fjárlögum fyrir árið 2013 eru þessi beinu framlög 4.342 millj. kr. og skiptast þannig að styrkir til innanlandsflugs eru 338 millj. kr., styrkir til almenningssamgangna á höfuðborgarsvæðinu eru 996 millj. kr. og framlag til átaksverkefna í samræmi við fjárfestingaráætlun ríkisstjórnarinnar 2.500 millj. kr. Þessar tölur munu einnig gilda fyrir árið 2014. Viðbótarfjárveiting er á fjárlögum 2013, 463 millj. kr. framlag úr ríkissjóði vegna undirbúnings og að hluta til smíði nýrrar Vestmannaeyjaferju. Loks er 45 millj. kr. framlag til hönnunar og smíði göngubrúar yfir Markarfljót.
Á árunum 2015 og 2016 hækkar beina framlagið um 3.000 millj. kr. hvort árið um sig en þar er um að ræða sérstakt framlag til jarðgangagerðar.
3.1.2 Rekstur Vegagerðarinnar (1.01 og 1.02).
Samkvæmt fjárlögum fyrir árið 2013 er fjárveiting til þessara liða samtals 559 millj. kr.
Almennur rekstur, yfirstjórn (1.01.1).
Til þessa liðar telst eftirfarandi starfsemi: Yfirstjórn Vegagerðarinnar, mannvirkjasvið, fjármálasvið, þróunarsvið og stoðsvið. Þessi svið sjá um stjórnun stofnunarinnar, fjármál hennar, bókhald, almennt skrifstofuhald, fjárhags- og rekstraráætlanir, kostnaðareftirlit, lögfræðileg málefni, starfsmannamál, hönnun verka, stjórnun verka og eftirlit með þeim, gerð áætlana, gerð veghönnunarreglna og ýmsar rannsóknir. Ýmsir þessara verkþátta eins og hönnun, stjórnun og eftirlit með verkum, fara einnig fram úti á starfssvæðum Vegagerðarinnar.
Verkefnin sem undir þennan lið heyra hafa orðið æ umfangsmeiri með árunum. Stafar það ekki síst af því að framkvæmdirnar, sem ráðist er í hafa stöðugt orðið stærri og flóknari. Þá þarf að leita umsagnar og samráðs við fleiri aðila en áður. Undirbúningur verkanna verður því tímafrekari og kostnaðarsamari. Þá vex stöðugt þörfin fyrir gerð viðmiðunarreglna og annarra grunngagna, svo og gerð áætlana, tæknilegra og fjárhagslegra, og eftirlit með þeim. Vinna við stjórn og eftirlit verkefna varðandi fólks- og vöruflutninga og umsjón og eftirlit með almenningssamgöngum er einnig orðin mjög umfangsmikil.
Upplýsingaþjónusta (1.01.2).
Upplýsingasöfnun um ástand vegakerfisins og umferð hefur farið mjög vaxandi á undanförnum árum. Jafnframt hefur þörf á upplýsingagjöf til vegfarenda vaxið hröðum skrefum og kostnaður þar með. Samfara þessari þróun hefur viðamikil uppbygging á tækjabúnaði til gagnasöfnunar við vegi átt sér stað. Þessi tækjabúnaður sendir reglulega upplýsingar um veður og umferð, sem og myndir af aðstæðum á hverjum stað. Upplýsingarnar eru síðan nýttar af starfsmönnum Vegagerðarinnar til að ákveða aðgerðir í vetrarþjónustu, starfsmönnum upplýsingaþjónustu vegna upplýsingagjafar fyrir vegfarendur og síðan af vegfarendum sjálfum á netinu, textavarpinu og í upplýsinganúmeri til að greina og meta aðstæður vegna ferða um vegi landsins. Þróaður hefur verið öflugur skráningarhugbúnaður þar sem færð, ástand og aðstæður sem og ítarupplýsingar fyrir viðkomandi stað eru skráðar og miðlað til vegfarenda.
Umferðareftirlit (1.01.3).
Eftirlitsstörf Vegagerðarinnar með umferðinni hafa verið í svipuðu horfi frá árinu 2006 en höfðu fram að þeim tíma farið jafnt og þétt vaxandi. Er svo komið að umferðareftirlit Vegagerðarinnar sinnir nú eftirliti með tilteknum þáttum umferðarlaga, eftirliti er snýr að innheimtu olíu- og kílómetragjalds og eftirliti er varðar rekstrar- og atvinnuleyfi til fólks- og farmflutninga.
Eftirlit með þunga ökutækja og það að fylgja eftir þungatakmörkunum til að koma í veg fyrir skemmdir á vegum af völdum of þungra ökutækja hefur verið eitt helsta verkefni umferðareftirlits Vegagerðarinnar. Hin síðari ár hafa fleiri verkefni bæst við og annast umferðareftirlitið nú fjölþætt eftirlit með stórum ökutækjum.
Vegagerðin annast eftirlit með stærð og þyngd ökutækja, hleðslu, frágangi og merkingu farms. Enn fremur annast hún eftirlit með aksturs- og hvíldartíma ökumanna og notkun ökurita. Eftirlitið fer einkum fram með athugun á ökutækjum og búnaði þeirra á vettvangi á þar til gerðum eftirlitsstöðum. Auk þess fer fram fyrirtækjaeftirlit í starfsstöð flutningsaðila og með innköllun gagna til skoðunar í starfsstöð.
Vegagerðin annast í samstarfi við ríkisskattstjóra eftirlit með notkun litaðrar olíu á ökutæki og eftirlit með því að gjaldskyld ökutæki, skráning og búnaður þeirra og skráning á akstri vegna ákvörðunar kílómetragjalds sé í samræmi við lög um olíugjald og kílómetragjald. Það fyrirkomulag sem er á gjaldtöku samkvæmt lögum um olíugjald og kílómetragjald kallar á meira eftirlit og aðrar eftirlitsaðferðir en var samkvæmt eldri lögum um þungaskatt.
Vegagerðinni hefur verið falið að fylgja eftir og kanna réttmæti ábendinga um að leyfisskyld starfsemi samkvæmt lögum um fólks- og vöruflutninga á landi sé stunduð án leyfis. Komi í ljós brot er Vegagerðinni að undangenginni rannsókn falið að stöðva viðkomandi flutninga og kæra brot þeirra til lögreglu. Framkvæmd laga um leigubifreiðar hefur loks í för með sér að sinna þarf eftirliti með því að farið sé að ákvæðum laganna.
Innheimtukostnaður markaðra tekna (1.02).
Samkvæmt lögum skal Vegagerðin greiða í ríkissjóð 0,5% af innheimtu markaðra tekna í innheimtukostnað, svonefnt umsýslugjald. Upphæðin nemur 81 millj. kr. á ári.
3.1.3 Þjónusta, styrkir, rannsóknir og viðhald.
Styrkir til almenningssamgangna (1.11, 1.12 og 1.13).
Fjárveiting til þessa liðar er 2.829 millj. kr. samkvæmt fjárlögum fyrir árið 2013. Allir samningar um almenningssamgöngur eru til margra ára í senn og eru því verðbættir.
Ferjur (1.11.1).
Af þessum lið eru greiddir rekstrarstyrkir til rekstraraðila ferja á leiðum sem falla undir ákvæði vegalaga svo og kostnaður við nýbyggingu og viðhald ferja sem eru í eigu ríkisins, kostnaður við ferjubryggjur, lögboðnar tryggingar o.fl.
Alls eru fimm ferjuleiðir greiddar af þessum lið, Vestmannaeyjaferja, Breiðafjarðarferja, Hríseyjarferja, Grímseyjarferja og Mjóafjarðarferja.
Þessi liður hefur þurft á viðbótarfjárveitingum að halda frá árinu 2010 þegar ljóst varð að núverandi Vestmannaeyjaferja, Herjólfur, gæti ekki notað hina nýju Landeyjahöfn nema hluta úr ári. Bæði er það vegna sandburðar inn í höfnina og einnig vegna þess að reiknað var með að nýtt grunnristara skip tæki við af gamla Herjólfi þegar höfnin yrði tekin í notkun. Nú er áformað að stofna félag um smíði nýrrar ferju og er markmiðið að hún geti hafið siglingar milli Landeyjahafnar og Eyja á árinu 2015. Ljóst er að þessi aukni kostnaður verður viðvarandi fram að þeim tíma.
Sérleyfi á landi (1.11.2).
Af þessum lið eru greiddir styrkir til sérleyfisaksturs. Unnið hefur verið að endurskipulagningu á sérleyfisakstri undanfarin ár með það fyrir augum að sveitarfélög og samtök sveitarfélaga taki að sér skipulagningu og umsjón sérleyfisaksturs innan sinna svæða á grundvelli þjónustusamninga við Vegagerðina og fái til þess ákveðin framlög frá ríkinu.
Búið er að ganga frá samningum og landshlutasamtök hafa nú
þegar tekið við þessu verkefni.
Styrkir til almenningssamgangna á höfuðborgarsvæðinu (1.12).
Samningur hefur verið gerður við samtök sveitarfélaga á höfuðborgarsvæðinu um uppbyggingu og rekstur almenningssamgangna á höfuðborgarsvæðinu, markvissar stuðningsaðgerðir og frestun stórra vegaframkvæmda í 10 ára tilraunaverkefni. Kostnaður við þennan lið er fjármagnaður af kolefnisgjaldi.
Styrkir til innanlandsflugs (1.13).
Alls er styrkt áætlunarflug til sex áfangastaða á landinu. Þeir eru Gjögur, Bíldudalur, Grímsey, Þórshöfn, Vopnafjörður og Höfn í Hornafirði.
Viðhald og þjónusta (5.10 og 1.07).
Lýsing: Viðhald þjóðvegakerfisins felur í sér að varðveita þau verðmæti sem liggja bundin í vegakerfinu ásamt því að uppfylla gildandi reglur um burðarþol og vegbreiddir. Viðhald þjóðvega tekur einnig til þeirrar þjónustu sem miðar að því að tryggja greiða og örugga umferð.
Umfang: Umfangið tekur til verkefna á 12.925 km löngu þjóðvegakerfi (stofnvegir 4.929 km tengivegir 2.974 km, héraðsvegir 3.103 km, landsvegir 1.919 km) og felur í sér eftirtalda þætti:
–
Viðhald bundinna slitlaga
5.10
–
Viðhald malarvega
5.10
–
Styrkingar og endurbætur
5.10
–
Brýr og varnargarðar
5.10
–
Veggöng
5.10
–
Viðhald vegmerkinga
1.07
–
Samningar við sveitarfélög
1.07
–
Viðhaldssvæði
1.07
–
Vetrarviðhald
1.07
–
Umferðaröryggi
5.10
–
Vatnsskemmdir og ófyrirséð
5.10
–
Viðhald girðinga
5.10
–
Frágangur gamalla efnisnáma
5.10
–
Minjar og saga
5.10
Ástand: Þjóðvegakerfið er byggt upp á löngum tíma og misvel í stakk búið til að gegna hlutverki sínu. Stöðug aukning umferðar, aukinn umferðarhraði og ekki síst aukin þungaumferð á þjóðvegum leiðir af sér sífellt meiri þörf fyrir öruggari og betur byggða vegi. Vegir sem byggðir voru fyrir 20–30 árum uppfylla ekki lengur þær kröfur sem gerðar eru til burðarþols, breiddar og umferðaröryggis. Kröfur vegfarenda til þjónustu eru einnig sífellt að aukast og ætlast er til að umferð geti gengið greiðlega allan sólarhringinn árið um kring.
Fjárþörf: Árleg fjárþörf til viðhalds og þjónustu þjóðvega er metin um 11.000 millj. kr. ef horft er til lágmarksaðgerða í styrkingum og endurbótum. Markmiðin voru að hægt væri að hverfa frá þungatakmörkunum á Hringvegi, fyrst á leiðinni Reykjavík – Akureyri, og síðan á öllum Hringveginum. Núverandi fjárveitingar viðhalds og þjónustu nægja varla til að verja vegakerfið skemmdum og halda uppi viðunandi þjónustu. Frekari endurbótum er því frestað um sinn. Að öðru leyti er vísað til langtímaáætlunar samgönguáætlunar 2011–2022.
Viðhald bundinna slitlaga.
Lýsing: Verkefnið felur í sér endurnýjun og viðgerðir á bundnu slitlagi á stofnvegum, tengivegum og héraðsvegum. Verkefnið er fólgið bæði í viðgerðum á stökum skemmdum sem þarf að framkvæma með stuttum fyrirvara allt árið og yfirlögnum yfir eldri slitlög til að viðhalda verðmæti vegarins.
Umfang: Lengd bundinna slitlaga á þjóðvegum var um 5.303 km í árslok 2011 eða nálægt 35 milljónir m2. Yfir 95% af umferðinni eru nú á bundnu slitlagi sem að stærstum hluta er klæðing. Malbik er nú einungis á umferðarmestu vegunum eða aðeins á um 9% af flatarmáli bundinna slitlaga. Umferðarmörk milli klæðingar og malbiks eru um þrjú þúsund bílar á sólarhring (ÁDU). Um 50 km af vegum eru nú með klæðingarslitlagi en þyrftu að vera malbikaðir.
Ástand: Á undanförnum árum hafa árlega verið endurnýjuð 10–11% af flatarmáli bundins slitlags eða 3,4–3,5 milljónir m2. Það samsvarar því að slitlag sé endurnýjað á rúmlega átta ára fresti. Hækkun á verði asfalts umfram annað verðlag hefur gert það að verkum að fjárveitingar til viðhalds bundinna slitlaga nægja nú einungis til endurnýjunar á 7–8% af flatarmáli á hverju ári og því einungis til endurnýjunar á 11–12 ára fresti, en það er langt umfram endingartíma slitlaganna. Niðurstaða árlegrar ástandsskoðunar sýnir að ástand slitlaga hefur versnað undanfarin ár. Til þess að auka endingu er nauðsynlegt að vinna að tveimur markmiðum. Í fyrsta lagi að endurbæta klæðingarslitlag með því að nota betra og þar af leiðandi dýrara steinefni og vanda betur vinnubrögð við lögn slitlaganna. Í öðru lagi að leggja malbik í stað klæðingar á vegi sem eru með yfir þrjú þúsund bíla umferð. Malbik er 6–7 sinnum dýrara en klæðing sem yfirlögn, en á móti kemur lengri ending og auk þess eykst burðarþol veganna þar sem malbikið hefur meiri styrk en klæðingin.
Viðhald malarvega.
Lýsing: Verkefnið felur í sér endurnýjun, viðgerðir, viðgerðir á vegöxlum (hliðarsvæðum
við akbraut), heflun og rykbindingu á malarslitlagi á stofnvegum, tengivegum og héraðsvegum. Verkefnið felst bæði í viðgerðum á stökum skemmdum sem þarf að framkvæma með stuttum fyrirvara allt árið, viðhaldi á festu og sléttleika yfirborðsins með rykbindingu og heflun og endurnýjun slitlags og efnis í öxlum til að viðhalda verðmætum vegarins.
Umfang: Lengd stofnvega, tengivega og héraðsvega með malarslitlagi er um 5.780 km en innan við 5% af umferðinni aka eftir þeim.
Ástand: Á undanförnum árum hefur verið endurnýjað malarslitlag á um 10–12% af lengd malarvega árlega. Það samsvarar því að slitlag sé endurnýjað á 8–10 ára fresti. Niðurstaða ástandsskoðunar sýnir að ástand þessara slitlaga stendur engan veginn undir þeim kröfum sem vegfarendur gera.
Styrkingar og endurbætur.
Lýsing: Þessum lið er ætlað að kosta styrkingar og endurbætur á stofnvegum, tengivegum og héraðsvegum. Fyrst og fremst er um að ræða styrkingu á efsta hluta burðarlags veganna sem brotnar niður undan aukinni og sífellt þyngri umferð en einnig er um að ræða eðlilegt slit og niðurbrot. Auk þess er um að ræða endurbætur víða í vegakerfinu vegna breyttrar og aukinnar notkunar og breytinga á umferðarmynstri. Liður þessi nær einnig til viðhalds og endurbóta á áningarstöðum.
Umfang: Fyrir 25–30 árum hófst að verulegu marki uppbygging vega með bundnu slitlagi á þeim leiðum þar sem umferð var mest. Eðlilegur endingartími burðarlaga er talinn vera um 20 ár og vegna þeirra miklu verðmæta sem liggja í þessum vegum er nauðsynlegt að áhersla sé lögð á að viðhalda þeim. Þörfin fyrir endurbætur á þessum vegum er því mikil og mun hún fara vaxandi, sérstaklega þegar horft er til þeirrar miklu lengingar á vegum með bundnu slitlagi sem varð á níunda áratug síðustu aldar. Samhliða styrkingu þarf að breikka þessa elstu vegi og lagfæra umhverfi þeirra og öryggisbúnað. Enn er stór hluti umferðarminni tengi- og héraðsvega með malarslitlagi og margir byggðir fyrir mjög litla og létta umferð. Því er mikil þörf fyrir styrkingu þessara vega á meðan ekki fæst fjármagn til endurbyggingar þeirra.
Ástand: Í samræmi við markmið samgönguáætlunar hefur verið unnið að rannsóknum á aðferðafræði við styrkingu og breikkun vega á hagkvæman hátt. Samkvæmt samgönguáætlun er markmið viðhalds, auk þess að varðveita þau verðmæti sem bundin eru í vegakerfinu, að endurbæta þá vegi sem ekki uppfylla gildandi veghönnunarreglur um breidd, burðarþol og umferðaröryggi.
Um 2.100 km af stofn- og tengivegum með bundnu slitlagi uppfylla ekki veghönnunarreglur sem nú er unnið eftir við byggingu nýrra vega. Stærsti hluti þessara vega er 6,5 m breiður en ætti samkvæmt núgildandi reglum að vera 8–9 m. Nokkur hluti vegakerfisins er 7,5 m breiður en ætti samkvæmt stöðlum að vera 9–10 m. Þegar gamall vegur er breikkaður er í mörgum tilfellum jafnframt nauðsynlegt að endurbæta burðarlag hans til þess að lengja um leið endingartíma þess. Eðlilegt er að leggja malbik í stað klæðningar á þá vegi þar sem umferð er mest. Við breikkun veganna þarf einnig að taka tillit til þess að auka umferðaröryggi með ýmsum öðrum aðgerðum, svo sem flatari fláum, uppsetningu vegriða og hreinsun á umhverfi veganna.
Brýr og varnargarðar.
Lýsing: Í verkefninu felst að viðhalda öllum brúm á þjóðvegum og varnargörðum sem gerðir hafa verið til að leiða vatn undir brýrnar.
Umfang: Á þjóðvegum eru í notkun 1.199 brýr lengri en 4 m og er heildarlengd þeirra um 31 km. Af þessum brúm eru 704 einbreiðar og 495 með tveimur eða fleiri akreinum. Endurstofnverð brúa er um 70.000 millj. kr. en vegna þess að meðalaldur þeirra er ríflega 38 ár er verðmæti þeirra metið á um 32.000 millj. kr. að teknu tilliti til afskrifta (verðlag 2012). Auk þess að viðhalda brúm er þessum fjárveitingalið ætlað að viðhalda varnargörðum við brýr.
Ástand: Mikil þörf er fyrir endurnýjun á brúm á þjóðvegum, bæði vegna aldurs og þess að margar þeirra uppfylla ekki þær kröfur sem gerðar eru nú til umferðaröryggis, sérstaklega vegna breiddar og burðarþols. Viðhald varnargarða hefur verið vaxandi verkefni, m.a. vegna þess að rennsli vatnsfalla frá jöklum er að aukast vegna bráðnunar þeirra og jafnframt eru farvegir jökulvatna að breytast.
Veggöng.
Lýsing: Verkefnið felst í rekstri, endurbótum og viðhaldi á jarðgöngum og vegskálum, svo og vöktun, eftirliti og rekstri á öryggiskerfi og öðrum þeim þáttum er varða öryggi vegfarenda sem um þessi mannvirki fara.
Umfang: Heildarlengd jarðganga er nú 37,6 km (43,4 km með Hvalfjarðargöngum sem Spölur rekur).
Ástand: Ástand jarðganga á landinu er nokkuð mismunandi, búnaður er misumfangsmikill og þar af leiðandi er rekstur og viðhald einstakra ganga mjög breytilegur og getur jafnframt verið nokkuð breytilegur milli ára.
Fjárþörf: Gerð er kostnaðaráætlun fyrir rekstur og viðhald hverra ganga. Eftir 2012 er áætluð árleg fjárþörf til reksturs þeirra og eðlilegs viðhalds 140–160 millj. kr. Samkvæmt reglugerð nr. 992/2007, um öryggiskröfur fyrir jarðgöng, skal Vegagerðin hafa lokið endurbótum á jarðgöngum sem voru í notkun við gildistöku reglugerðarinnar eigi síðar en 30. apríl 2014. Áætlaður kostnaður við þær endurbætur sem eftir eru er um 380 millj. kr. og mun sá kostnaður verða fjármagnaður af nýframkvæmdum.
Viðhald vegmerkinga.
Lýsing: Undir þennan lið fellur allur stofn-, viðhalds- og rekstrarkostnaður við umferðarmerki og kantstikur, svo og viðhalds- og rekstrarkostnaður við veglýsingu, götuvita, yfirborðsmerkingar, vegrið og ristarhlið. Undir þennan lið falla einnig upplýsingaskilti, svo sem á áningarstöðum.
Umfang: Í vegakerfinu eru um 54 þúsund umferðarmerki, 290 þúsund kantstikur og 30 þúsund snjóstikur. Lengd vegriða er um 260 km og um 330 km vega eru lýstir upp með veglýsingu. 4.000 km vega eru með merktri miðlínu og kantlínur eru á 750 km. Fjöldi ristarhliða er um 1.700.
Ástand: Nokkuð hefur áunnist í að bæta merkingar, þ.m.t. stikun og yfirborðsmerkingar, á undanförnum árum en nokkuð er í land til að viðunandi geti talist. Með bættum vegum, aukinni umferð, auknum hraða og settum markmiðum um bætt umferðaröryggi hafa kröfur aukist verulega. Yfirborðsmerkingar aukast á hverju ári með lengingu bundinna slitlaga og kröfur hafa aukist mjög um bætt umferðaröryggi, m.a. með auknum vegriðum á varasömum stöðum, svo og með betri sýnileika og endurskini vegmerkinga.
Samningar við sveitarfélög.
Lýsing: Undir þennan lið fellur kostnaður við minni háttar viðhald og rekstur, þ.m.t. vetrarþjónustu og lýsingu þeirra vega sem skráðir eru sem þjóðvegir samkvæmt vegaskrá og eru í þéttbýli. Almennt er miðað við að veghald sé með sambærilegu sniði og í aðliggjandi vegakerfi, þ.e. með þeim hætti að gildandi öryggisstöðlum og reglugerðum sé fylgt, mannvirkjum sé haldið útlitslega og rekstrarlega í góðu ástandi og að viðhald safnist ekki upp til lengri tíma litið.
Umfang: Samkvæmt vegalögum er um að ræða tæplega 120 km af heildarlengd þjóðvega. Umfang verkefna nær m.a. yfir rekstur og viðhald á u.þ.b. 1300 þús. m2 af slitlagi, 280 km af kantsteinum, 17.000 m2 af hellulögnum, 97 km af veglýsingu, 260 umferðarljósum, 300 gangbrautum/hraðahindrunum, 1.345 þús. m2 af grassvæðum og 17 þús. m2 af hellulögn, 6.700 umferðarmerkjum, 10.000 niðurföllum og brunnum, 160 km af regnvatnslögnum og önnur minni háttar verkefni sem falla undir annan búnað sem tilheyrir viðkomandi vegum.
Ástand: Ástand vega á hinum ýmsu þéttbýlissvæðum er nokkuð mismunandi og er tekin sérstök ákvörðun um öll stærri viðhaldsverkefni sem framkvæma þarf hverju sinni.
Viðhaldssvæði
.
Lýsing: Undir þennan lið fellur kostnaður við umsjónar- og eftirlitsvinnu með vegamannvirkjum, hreinsun og umhirða vega, vegsvæðis, mannvirkja og búnaðar sem tengist veginum, þ.m.t. mælabúnaðar, vegræsa, göngu- og hjólreiðastíga, reiðvega og áningarstaða, svo og viðgerðir á minni háttar tilfallandi skemmdum á vegum og varnargörðum.
Umfang: Um er að ræða framangreinda vinnu á stofnvegum, tengivegum og héraðsvegum. Á þeim eru m.a. um 500 mælitæki af mismunandi gerðum og um 17.000 vegræsi en endurnýja þarf að jafnaði um 15–20 km á ári miðað við um 30 ára líftíma.
Ástand: Ástand vegræsa er víða orðið bágborið á eldri vegum og er gert ráð fyrir að á næstu árum þurfi að gera átak í endurnýjun þeirra.
Vetrarviðhald.
Lýsing: Undir verkefnaflokkinn vetrarþjónustu fellur allur kostnaður við framkvæmd, framkvæmdaeftirlit og verkstjórn við snjómokstur og hálkuvarnir, hreinsun á ís og krapa af vegi, úr vegrásum, ræsum og niðurföllum og frá umferðarmerkjum og öðrum mannvirkjum við vegi. Undir þennan lið fellur einnig kostnaður við framleiðslu, efnis- og vörslukostnað á sandi til hálkuvarna, salti og pækli, viðhald og rekstur á margvíslegum tækjabúnaði, geymslum undir hálkuvarnarefni, snjóflóðanetum, snjógrindum og öðrum minni háttar snjóvarnarvirkjum.
Umfang: Alls eru um 5.100 km af vegakerfinu mokaðir reglulega, þar af eru um 3.430 km með þjónustu 6–7 daga vikunnar. Auk þess er á þriðja þúsund km af vegum mokað samkvæmt helmingamokstursreglum. Á sviði vetrarþjónustunnar hafa verkefnin aukist hröðum skrefum. Frá árinu 1977 til ársins 2007 hefur vinnuumfang vetrarþjónustu Vegagerðarinnar u.þ.b. sjöfaldast en kostnaður og fjárveitingar hafa um tvöfaldast. Það þýðir að nýtingarhlutfall vinnuframlagsins hefur skilað sér betur til vegfarandans sem þessu nemur og verður það að teljast mjög góður árangur. Hann skýrist m.a. af betri vegum, bættum tækjakosti, endurbættri tækni og síðast og ekki síst öflugu starfsliði sem byggt hefur á þekkingu og reynslu til margra ára. Á næstu tíu árum má búast við að kröfur um snjó- og hálkulaust vegakerfi, sem opið er allan sólarhringinn, muni aukast hröðum skrefum og er gert ráð fyrir að umfang þessara verkefna muni rúmlega þrefaldast á þessu tímabili frá því sem nú er.
Ástand: Undanfarin ár hafa auknar kröfur kallað á meiri þjónustu en fjárveitingar hafa ekki aukist í takt við þær ákvarðanir sem teknar hafa verið um bætta þjónustu.
Umferðaröryggi
.
Lýsing: Unnið er samkvæmt umferðaröryggisáætlun samgönguáætlunar. Mest áhersla er lögð á endurbætur á hættulegum stöðum á vegakerfinu en jafnframt er unnið að fyrirbyggjandi aðgerðum með vöktun vegakerfisins og fræðslu til vegfarenda.
Umfang: Unnið er að endurbótum á slysastöðum og lagfæringum á umhverfi vega með það að markmiði að fækka slysum og draga úr alvarleika þeirra eftir sérstakri framkvæmdaáætlun í samræmi við umferðaröryggisáætlun. Vegagerðin vinnur jafnframt að uppsetningu löggæslumyndavéla í vegakerfinu og annast rekstur myndavélakerfisins. Tilgangurinn með uppsetningu vélanna er að stemma stigu við hraðakstri í grennd við þekkta slysastaði. Einnig hafa verið gerðir samningar við embætti ríkislögreglustjóra um að það annist þau verkefni umferðaröryggisáætlunar sem snúa að umferðareftirliti. Jafnframt hefur verið samið við Umferðarstofu um að annast þau verkefni umferðaröryggisáætlunar sem tengjast áróðri og fræðslu. Miðað við þetta verður umferðaröryggisáætlun enn um sinn alfarið kostuð af fjárveitingum til Vegagerðarinnar.
Ástand: Vegakerfið er byggt upp á löngum tíma eftir þeim stöðlum sem giltu hverju sinni. Hluti vegakerfisins er því byggður fyrir allt aðra umferð og annan umferðarhraða en nú er. Þess vegna er mjög víða þörf fyrir úrbætur, bæði á einstökum stöðum þar sem slys eru tíð og einnig á umhverfi veganna.
Vatnsskemmdir og ófyrirséð.
Lýsing: Verkefnið er fólgið í lagfæringum á skemmdum sem verða á vegakerfinu vegna úrkomu, sjávarflóða og annarra ófyrirséðra atburða.
Umfang: Umfang verkefnisins er mjög háð veðurfari en nauðsynlegt er að hafa jafnan til ráðstöfunar fjármagn til að unnt sé að ráðast án fyrirvara í aðgerðir til að tryggja öryggi vegfarenda.
Ástand: Víða um land er vegakerfið viðkvæmt fyrir flóðum í vatnsföllum og fyrir sjávarrofi. Aukin bráðnun jökla með hækkandi hitastigi hefur gert það að verkum að meira reynir á rofvarnir sem verja eiga vegi og önnur mannvirki. Auk þess eru síauknar kröfur um að vegakerfið sé alltaf opið sem gera það að verkum að nauðsynlegt er að hafa til ráðstöfunar fjármagn til að geta brugðist við áföllum án fyrirvara.
Viðhald girðinga.
Lýsing: Verkefnið er fólgið í þátttöku í greiðslu kostnaðar við viðhald núverandi girðinga með þjóðvegum og á svæðum þar sem lausaganga búfjár hefur verið bönnuð og Vegagerðin hefur tekið að sér umsjón girðinga samkvæmt heimildarákvæði í vegalögum.
Umfang: Meðalfjöldi búfjárslysa á hverju ári hefur verið um 200 og er því mikil þörf á að vinna að lokun vegsvæða fyrir búfé víða um land.
Ástand: Ástand girðinga meðfram stofn- og tengivegum er víða slæmt og með breyttri búsetu og nýtingu lands eykst þörfin fyrir að Vegagerðin taki að sér uppsetningu og viðhald girðinga.
Frágangur gamalla efnisnáma.
Lýsing: Frágangur efnisnáma er lagaskylda skv. 49. gr. laga um náttúruvernd, nr. 44/1999, með síðari breytingum. Þar segir m.a. að efnistökusvæði skuli ekki standa ónotað og ófrágengið lengur en í þrjú ár. Í lögunum er einnig ákvæði til bráðabirgða sem kveður á um frágang eldri efnistökusvæða. Hér er um að ræða ófrágengnar námur sem voru í notkun á undanförnum áratugum og þar sem efnistöku er lokið. Á árinu 2004 gaf Vegagerðin út langtímaáætlun um námufrágang og var í framhaldi af því ákveðið að það yrði eitt af átaksverkefnum hennar. Í langtímaáætluninni kemur fram að Vegagerðin stefni að því að ljúka við frágang á eldri efnisnámum sem stofnunin ber ábyrgð á. Gert var ráð fyrir að verkið yrði unnið á 15 árum, frá 2004 til 2018.
Umfang: Í áætlun um námufrágang kemur fram að um er að ræða um 900 námur og gert ráð fyrir að ganga frá um 60 námum á ári.
Ástand: Þar sem ekki voru sérstakar fjárveitingar til verkefnisins í vegáætlun fyrr en árið 2007 hefur það sóst hægar en til stóð og til þess að standa við áætlunina er þörf aukins fjármagns á hverju ári.
Minjar og saga.
Lýsing: Verkefnið er fólgið í því að varðveita gamla muni, búnað, tæki, mannvirki og sögu vegagerðar í landinu.
Umfang: Ýmsar minjar um vegagerð og vegamannvirki eru til í landinu sem ástæða er til að færa í upprunalegt horf og varðveita. Auk þess þarf að varðveita þær minjar sem þegar hafa verið endurgerðar. Ritun sögu Vegagerðarinnar er hafin og óskráð er saga eða upplýsingar um einstök mannvirki, vegi og hluti tengda vegagerð. Í einhverjum tilvikum getur verið hagkvæmt að styrkja aðila til varðveislu og sýninga á tækjum og búnaði til vegagerðar.
Ástand: Ritun sögu vegagerðar hófst á árinu 2008 og verður haldið áfram næstu árin. Á undanförnum árum hafa ýmsar minjar og vegamannvirki verið endurgerð og hluti minjanna verið til sýnis á Samgöngusafni Íslands að Skógum undir Eyjafjöllum.
3.1.4 Stofnkostnaður (6.10).
Útgjöldum er nú skipt á færri liði en áður. Stofnvegakerfi og tengivegir eru nú einn liður. Að öðru leyti er útgjöldum skipt eftir vegflokkum samkvæmt gildandi vegalögum. Lengd vega eftir vegflokkum er eftirfarandi:
Tafla 7. Lengd vega eftir vegflokkum og svæðum.
|
Þjóðvegir 1.11.2012 (km). |
| |
Stofnvegir alls |
Stofnvegir
um hálendi |
Tengivegir |
Héraðsvegir |
Landsvegir |
Samtals |
| Suðursvæði |
975 |
276 |
603 |
843 |
594 |
3.291 |
| Suðvestursvæði |
253 |
|
198 |
77 |
24 |
552 |
| Norðvestursvæði |
1.807 |
131 |
1.320 |
1.322 |
448 |
5.028 |
| Norðaustursvæði |
1.391 |
96 |
853 |
861 |
853 |
4.054 |
| Alls |
4.426 |
503 |
2.974 |
3.103 |
1.919 |
12.925 |
Stofn- og tengivegakerfi.
Til stofnvegakerfisins teljast allir stofnvegir. Þeir skiptast í tvennt, stofnvegi, sem eru 4.426 km, og stofnvegi á hálendi, 503 km, samtals um 4.929 km. Lengd tengivega er samtals 2.974 km. Fjárveiting til stofnvegakerfis og tengivega er nú einn liður. Undirliðir á framkvæmdaáætlun vegagerðar eru nú eins fáir og unnt er. Er það gert í því skyni að auka gagnsæi áætlunarinnar svo að sjá megi á einfaldan hátt fjárveitingar til einstakra vegaframkvæmda.
Handbært fé til þessa liðar verður 6.956 millj. kr. 2013, 6.407 millj. kr. 2014, 9.520 millj. kr. 2015 og 8.156 millj. kr. 2016, og eru þá jarðgöng meðtalin.
Héraðsvegir.
Samkvæmt vegalögum, nr. 80/2007, svara héraðsvegir að mestu til safnvega áður. Lengd héraðsvega er um 3.103 km. Lagt er til að árleg fjárveiting til héraðsvega verði 80–85 millj. kr.
Landsvegir utan stofnvegakerfis.
Landsvegir eru vegir yfir fjöll og heiðar og aflagðir byggðavegir á eyðilendum. Lengd þeirra er um 1.919 km. Á landsvegum skal einungis gera ráð fyrir árstímabundinni umferð og minna eftirliti og minni þjónustu en á öðrum vegum. Lagt er til að árleg fjárveiting til landsvega verði 100 millj. kr.
Styrkir til samgönguleiða.
Heimilt er að styrkja tilteknar samgönguleiðir sem ekki falla undir skilgreiningar þjóðvega. Lagt er til að árleg fjárveiting til styrkvega verði 50 millj. kr. á tímabilinu.
Reiðvegir.
Lagt er til að árleg fjárveiting til reiðvega verði 50–60 millj. kr. á tímabilinu.
Girðingar.
Eins og fram kemur í umfjöllun um viðhald girðinga er með tilliti til umferðaröryggis mikil þörf á að loka vegsvæðum betur en nú er gert og þyrfti að auka fjármagn til þessa liðar verulega. Lagt er til að árleg fjárveiting verði 50–60 millj. kr. á tímabilinu.
Helstu framkvæmdir á stofn- og tengivegum.
Af fjármagni til framkvæmda á stofn- og tengivegum fer stærsti hlutinn til verkefna á landsbyggðinni. Eftirfarandi er lýsing á helstu verkefnum í áætluninni. Svæðaskiptingin er núverandi starfssvæði Vegagerðarinnar.
Suðursvæði:
Undirbúningur verka utan áætlunar.
Lögð er til fjárveiting til hönnunar verka utan áætlunar sem koma til framkvæmda síðar.
Hringvegur um Hornafjarðarfljót.
Gert er ráð fyrir að núverandi legu Hringvegar verði breytt í samræmi við aðalskipulag Hornafjarðar og er lagt til að framkvæmdir hefjist árið 2016. Gera má ráð fyrir að framkvæmdir taki a.m.k. 3 ár. Við þess framkvæmd mun Hringvegurinn styttast um 11 km.
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
Hringvegur um Aurá.
Lagt er til að einbreið brú um Aurá verði endurbyggð.
Hringvegur um Múlakvísl.
Í áætlun þessari er gert ráð fyrir að endurbyggja brúna á Múlakvísl sem tók af í jökulflóði árið 2011. Fjármagn úr Viðlagasjóði mun standa undir rúmlega 200 millj. kr. af heildarkostnaði, en afgangurinn, um 800 millj. kr., kemur úr vegasjóði.
Hringvegur, norðaustan Selfoss, brú á Ölfusá.
Lagt er til að gerður verði nýr vegur norðaustan Selfoss með nýrri brú á Ölfusá. Gert er ráð fyrir að framkvæmdir geti hafist 2016 og framkvæmdatími verði um fjögur ár.
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
Hringvegur um Hellisheiði.
Lagt er til að vegurinn frá Hveragerði að Hellisheiðarvirkjun verði breikkaður og akstursstefnur verði aðgreindar með 2+1 vegi. Á kafla í Kömbum verður 2+2 vegur. Framkvæmdir hefjist árið 2013 og taki þrjú ár.
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
Hagabraut.
Lagt er til að um 4 km kafli á Hagabraut verði endurgerður og lagður bundnu slitlagi.
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
Reykjavegur.
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
Lagt er til að Reykjavegur milli Biskupstungnabrautar og Laugarvatnsvegar verði endurgerður og lagður bundnu slitlagi.
Reykjavík og Suðvestursvæði.
Undirbúningur verka utan áætlunar.
Lögð er til fjárveiting til hönnunar verka utan áætlunar sem koma til framkvæmda síðar.
Reykjanesbraut, undirgöng í Kópavogi.
Gert er ráð fyrir að greidd verði skuld við Kópavogsbæ árið 2015 vegna gerðar undirganga við Lindir.
Kjósarskarðsvegur.
Lagt er til að haldið verði áfram við endurgerð Kjósarskarðsvegar.
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
Arnarnesvegur
Lagt er til að gerður verði kafli frá Reykjanesbraut að Fífuhvammsvegi á árunum 2014 og 2015.
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
Álftanesvegur.
Lagt er til að kaflinn frá Hafnarfjarðarvegi að Bessastaðavegi verði lagður á árunum 2012– 2014.
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
Bætt umferðarflæði og almenningssamgöngur.
Fjárveiting er ætluð til að greiða kostnað við ýmis smærri verk sem ætlað er að útrýma flöskuhálsum á einstaka stöðum og bæta þar með umferðarflæðið, efla umferðaröryggi og bæta almenningssamgöngur með gerð sérreina fyrir strætisvagna og öðrum aðgerðum í þágu strætisvagna, svo sem við gatnamót. Aðgerðum er forgangsraðað og þær undirbúnar í samvinnu Vegagerðarinnar og sveitarfélaga á höfuðborgarsvæðinu.
Hjólreiða- og göngustígar.
Fjárveiting tekur mið af því að efla verulega möguleika á notkun hjólreiða sem samgöngugreinar á höfuðborgarsvæðinu með gerð áætlunar og framkvæmdum í stígagerð. Vísað er til heimildar í vegalögum, nr. 80/2007, til að veita fé af samgönguáætlun til almennra hjólreiða- og göngustíga meðfram umferðarmestu þjóðvegum samkvæmt sérstakri áætlun sem skal gerð að höfðu samráði við sveitarfélög. Reiknað er með að viðkomandi sveitarfélög taki þátt í kostnaði að undangengnum samningum þar um. Miðað er við að þátttaka Vegagerðarinnar verði allt að helmingur kostnaðar nema á langleiðum utan höfuðborgarsvæðisins þar sem kostnaðarþátttaka getur orðið meiri.
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
Myndin sýnir framkvæmdir við hjólaleiðir á höfuðborgarsvæðinu á næstu árum, sem fjármagnaðar eru af Vegagerðinni að hluta og sveitarfélögum að hluta. Stofnleiðirnar byggjast á sameiginlegri sýn haustið 2012. Leiðir og forgangsröðun kunna að breytast við frekari viðræður hagsmunaaðila, áunna reynslu og þekkingu af hjólaleiðum.
Öryggisaðgerðir.
Fjárveiting er einkum ætluð til uppsetningar vegriða til að aðskilja akstursstefnur á 2+2 vegum á svæðinu.
Göngubrýr og undirgöng.
Fjárveiting er ætluð til að auka öryggi fótgangandi og hjólreiðafólks við umferðarmiklar stofnbrautir á höfuðborgarsvæðinu.
Norðvestursvæði.
Undirbúningur verka utan áætlunar.
Lögð er til fjárveiting til hönnunar verka utan áætlunar sem koma til framkvæmda síðar.
Uxahryggjavegur.
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
Lagt er til að unnið verði að endurgerð Uxahryggjavegar eftir því sem fjármagn leyfir og lagt á hann bundið slitlag.
Vestfjarðavegur um Gufudalssveit.
Fjárveiting til þessa kafla er ætluð til framkvæmda frá Þorskafirði að austan í utanverðan Gufufjörð að vestan. Að svo komnu máli er í áætlun þessari ekki tekin afstaða til leiðarvals á svæðinu, en gert er ráð fyrir að leiðarval fari fram að afloknu umhverfismati.
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
Vestfjarðavegur frá Eiði til Kjálkafjarðar.
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
Fjárveitingin er ætluð til áframhaldandi framkvæmda í Vattarfirði, Mjóafirði, Kerlingarfirði og Kjálkafirði.
Vestfjarðavegur – Dýrafjarðargöng.
Lagt er til að framkvæmdir við jarðgöng milli Arnarfjarðar og Dýrafjarðar hefjist árið 2016 og ljúki árið 2018. Jarðgöngin munu stytta Vestfjarðaveg um 27 km.
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
Djúpvegur um Súðavíkurhlíð.
Lagt er til að unnið verði að snjóflóðavörnum á Súðavíkurhlíð á árinu 2016. Rekin verða niður stálþil sem mynda skápa þar sem snjóflóðin verða fönguð.
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
Strandavegur um Bjarnarfjarðarháls.
Fjárveiting á Strandavegi er til lagfæringa á veginum um Bjarnarfjarðarháls á árunum 2015 og 2016.
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
Norðaustursvæði.
Undirbúningur verka utan áætlunar.
Lögð er til fjárveiting til hönnunar verka utan áætlunar sem koma til framkvæmda síðar.
Hringvegur um Jökulsá á Fjöllum.
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
Nauðsynlegt er að endurbyggja einbreiða brú á Jökulsá á Fjöllum en hún er veikasti hlekkurinn á norðurleiðinni ef suðurhluti Hringvegarins lokast vegna náttúruhamfara. Lagt er til að framkvæmdir hefjist árið 2014 og ljúki 2016.
Hringvegur um Berufjarðarbotn.
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
Fjárveitingin er ætluð til framkvæmda við endurgerð Hringvegarins um Berufjarðarbotn á árunum 2015 og 2016. Norðfjarðarvegur – Norðfjarðargöng.
Lagt er til að framkvæmdir við Norðfjarðargöng verði í meginatriðum á árunum 2013 til 2016. Göngin koma í stað Oddsskarðsganga sem liggja hátt uppi í fjallinu og eru einbreið. Nýju göngin stytta Norðfjarðarveg um 4 km og leysa af hólmi brattan fjallveg með kröppum beygjum. Nýi vegurinn leiðir einnig umferðina framhjá þéttbýlinu á Eskifirði.
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
Dettifossvegur.
Lagt er til að framkvæmdum verði haldið áfram á nyrðri hluta Dettifossvegar sem ljúki 2016.
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
Sameiginlegt.
Tengivegir, malbik.
Fjárveiting er ætluð til styrkingar og lagningar bundins slitlags á umferðarlitla tengivegi. Fyrir liggja verklagsreglur um hvernig staðið verður að því að leggja bundið slitlag á þessa vegi. Þeir eru oftast með takmarkað burðarþol, lega þeirra í hæð og plani er ekki fullnægjandi og svo mætti áfram telja. Ætlunin er að taka mið af vegum þar sem umferð er minni en 150 bílar á dag (ÁDU). Styrking veganna og burðarþol mun taka mið af algengri umferð um þá (mjólkurbílar og áburðarflutningar) og þar sem víkja þarf frá veghönnunarreglum, eins og í beygjum og blindhæðum, verður gripið til viðeigandi mótvægisaðgerða. Beygjur verða merktar með leiðbeinandi hraða og með stefnuörvum. Blindhæðir verða málaðar með heildreginni línu og merktar með viðeigandi umferðarmerki og leiðbeinandi hraða og þeim jafnvel skipt í einstaka tilvikum. Til greina kemur að lækka leyfilegan hámarkshraða ef hönnunarhraði á öllum veginum er almennt lágur eða ef um stuttan veg er að ræða. Reynt verður að fylgja veghönnunarreglunum vegna öryggissvæða utan vega eftir megni. Breidd þessara vega verði skýr, annað hvort verði þeir einbreiðir (4 m) eða tvíbreiðir, a.m.k. 6 m. Ekki á að leika vafi á hvort vegur er ein- eða tvíbreiður. Með þessum aðgerðum telur Vegagerðin að flýta megi lagningu bundins slitlags á umferðarlitla tengivegi án þess að gengið verði á öryggi þeirra og telur Vegagerðin að aðgerðirnar auki jafnframt öryggi. Með fjárveitingu þeirri sem lögð er til á tímabilinu má að öllum líkindum leggja bundið slitlag á um 160 km vega. Lagt er til að skipting fjárins fari eftir lengd tengivega á hverju svæði Vegagerðarinnar án bundins slitlags og umferð eins og verið hefur.
Sameiginlegur jarðgangakostnaður.
Fjárveiting er ætluð til greiðslu sameiginlegs kostnaðar við undirbúning framkvæmda við jarðgöng.
Samgöngurannsóknir.
Fjárveiting er ætluð til ýmissa samgöngurannsókna líkt og á undanförnum árum.
Herjólfur.
Fjárveitingunni er ætlað að vera framlag Vegagerðarinnar til hlutafélags sem stofna á um smíði nýs Herjólfs til siglinga milli Vestmannaeyja og Landeyjahafnar.
Jarðgangaáætlun.
Í fyrri samgönguáætlunum var við það miðað að aðeins væri unnið að einum jarðgöngum á hverjum tíma. Með samþykkt viðauka samgönguáætlunar 2007–10 var ákveðið að unnið yrði að gerð tvennra jarðganga samtímis. Við hrun efnahagslífsins árið 2008 varð að draga úr þessum áformum en jarðgangaáætlun gerir ráð fyrir að jarðgöng séu fjármögnuð af ríkissjóði utan markaðra tekjustofna til vegagerðar.
Gert er ráð fyrir í þessari áætlun að framkvæmdir hefjist við Norðfjarðargöng árið 2013 og ljúki í aðalatriðum 2016. Síðan verði hafist handa við Dýrafjarðargöng milli Arnarfjarðar og Dýrafjarðar árið 2016 og ljúki gerð þeirra árið 2018.
4. ÁÆTLUN UMFERÐARSTOFU
Í 112. gr. umferðarlaga, nr. 50/1987, sbr. lög nr. 83/2002, er í stórum dráttum kveðið á um verkefni Umferðarstofu:
–
annast skráningu ökutækja og aðra umsýslu ökutækja, gerð þeirra og búnað,
–
annast ökupróf og veita ökuskólum starfsleyfi,
–
umsjón og eftirlit með ökunámi og ökukennslu,
–
veita skoðunarstöðvum starfsleyfi og hafa eftirlit með starfsemi þeirra,
–
annast fræðslu og upplýsingamiðlun um umferðarmál og styðja aðgerðir sem stuðlað geta að bættu umferðaröryggi,
–
vera stjórnvöldum og öðrum til ráðuneytis um umferðarmál,
–
annast mótun reglna er varða ökutæki og umferð,
–
annast skráningu umferðarslysa,
–
sinna þróunarverkefnum á starfssviði sínu,
–
annast rekstur á tölvu- og upplýsingakerfum og
–
annast önnur verkefni samkvæmt ákvörðun ráðherra.
Umferðarstofa ber ábyrgð á stjórnsýslu umferðarmála á Íslandi en í því felst m.a. skráning ökutækja, umferðarfræðsla og fleiri verkefni sem tengjast ökutækjum og umferð. Umferðarstofa vinnur í samræmi við umferðaröryggisáætlun stjórnvalda til ársins 2014 að þeim markmiðum sem þar er að finna.
4.1 Ökutækjaskráningar.
Umferðarstofa ber ábyrgð á skráningu ökutækja, umsýslu skráningarmerkja og rekstri upplýsingakerfis um ökutæki. Í því felst m.a. forskráning, nýskráning, afskráning, breytingaskráning, endurskráning, tjónaskráning og eigendaskráning ökutækja. Til að auka öryggi ökutækja í umferðinni er lögð áhersla á að allar skráningar séu réttar og að ökutæki uppfylli öll skilyrði samkvæmt reglum um gerð og búnað og að lögmætar tryggingar séu fyrir hendi. Þá starfrækir Umferðarstofa upplýsingaveitu um ökutæki og ökutækjaskrá, en hún er m.a. aðgengileg á netinu. Ökutækjaskrá inniheldur upplýsingar um eiganda, tæknilegar upplýsingar um ökutæki, stöðu opinberra gjalda og trygginga, upplýsingar um veðbönd og ferilskrá ökutækis. Á ökutækjasviði er einnig starfrækt ytra eftirlit, en í því felst eftirlit með fulltrúum umboðanna og skoðunarstofum.
Umferðarstofa annast skráningu og rekstur NorType-gagnagrunnsins, sem er samvinnuverkefni skráningaraðila ökutækja á Íslandi og í Noregi, Svíþjóð og Finnlandi. NorType- gagnagrunnurinn inniheldur upplýsingar um tæknilegar útfærslur fólksbifreiða samkvæmt evrópskum heildargerðarviðurkenningum. Við nýskráningu heildargerðarviðurkenndra ökutækja eru upplýsingar úr NorType-gagnagrunninum notaðar sem tryggja að eingöngu eru skráð ökutæki sem uppfylla evrópskar kröfur um gerð og búnað.
4.2 Umferðaröryggisstarf.
Umferðarstofa leitast við að skapa sem mest öryggi í umferðinni fyrir alla hópa vegfarenda, m.a. með því að ná fram hugarfarsbreytingu og auka virðingu fyrir lögum og reglum um umferðarmál. Umferðarstofa stýrir fræðslu og miðlun upplýsinga um umferðarmál og stuðlar að þátttöku og samstarfi allra aðila sem vilja vinna að framgangi þeirra. Umferðarstofa beitir sér fyrir því að umferðarfræðsla í landinu verði efld, bæði innan skólakerfisins og meðal almennings. Umferðaröryggissvið sér um gerð námsefnis við hæfi hvers skólastigs og upplýsingum er komið á framfæri í fjölmiðlum og á heimasíðu Umferðarstofu. Einnig er upplýsingum komið á framfæri við erlenda ökumenn hér á landi.
Umferðaröryggissvið sér um og rekur umferðarfréttastofu, en henni er ætlað að koma upplýsingum og fræðslu til vegfarenda um sem flesta þætti umferðarmála. Tekið er á móti miklum fjölda ábendinga um umferðarmál frá almenningi sem komið er á framfæri við rétta aðila. Slíkar ábendingar eiga oftast erindi við fulltrúa sveitarfélaga, Vegagerðarinnar og lögreglu.
Umferðarstofa annast stjórnsýslu ökuréttinda. Ökunám í landinu skal vera í samræmi við það sem rannsóknir, staðlar og prófanir, innanlands sem og erlendis, segja til um að stuðli að öryggi í umferðinni. Í því felst gerð og útgáfa námskrár svo og skilgreindar og samræmdar kröfur til ökukennara, ökuskóla og prófdómara sem eiga að stuðla að árangursríku ökunámi og fylgja þeim eftir. Umferðarstofu ber að innleiða nýjungar í ökunámi og ökuprófum sem stuðla að aukinni færni ökumanna og þar með að auknu umferðaröryggi.
Umferðarstofa heldur skrá yfir öll umferðarslys sem skráð eru af lögreglu. Tilgangurinn með skráningunni er sá að komast að því hvers konar slys eiga sér stað og hver vettvangurinn og aðstæður eru. Slysaskráning Umferðarstofu er mikilvægt tæki til að fylgjast með þróun mála í umferðinni og auðveldar ákvarðanir veghaldara um framkvæmdir í umferðarkerfinu.
4.3 Stoðsvið.
Á stoðsviðum Umferðarstofu er farið með innri skipulagsmál, starfsmanna- og gæðamál, lög og reglugerðir, fjárhagsmál og upplýsingatæknimál. Sviðin vinna markvisst að því að bæta starfsumhverfi og gæði stofnunarinnar.
Umferðarstofa er fyrst og fremst fjármögnuð af innheimtum ríkistekjum sem teljast eign stofnunarinnar samkvæmt umferðarlögum. Miklar sveiflur geta verið á þessum tekjum og hafa fjárheimildir stofnunarinnar á fjárlögum undangenginna ára alltaf verið minni en tekjurnar. Því hefur mismunur á mörkuðum tekjum og fjárheimildum verið bókfærður sem bundinn höfuðstóll sem stofnunin getur ekki ráðstafað nema með atbeina fjárlaga.
Umferðarstofa fjallar heildstætt um bifreiða- og umferðaröryggismál, er stjórnvöldum og öðrum til ráðuneytis um umferðarmál og tekur þátt í að gera tillögur að reglum er varða ökutæki og umferð á innlendum vettvangi og á vettvangi EES-samstarfsins. Umferðarstofa vinnur að mótun og gerð reglna um gerð og búnað ökutækja, skráningu ökutækja, umferðarfræðslu og ökuréttindi.
5. UMFERÐARÖRYGGISÁÆTLUN
Framkvæmd umferðaröryggismála er á forræði innanríkisráðuneytisins. Fyrstu tólf ára umferðaröryggisáætlunina er að finna í samgönguáætlun 2011–2022. Yfirmarkmið umferðaröryggisáætlunar til ársins 2022 eru:
–
Að fjöldi látinna í umferð á hverja 100 þúsund íbúa verði ekki meiri en það sem lægst gerist hjá öðrum þjóðum árið 2022.
–
Að látnum og alvarlega slösuðum fækki að jafnaði um 5% á ári til ársins 2022.
Fyrra markmiðið þýðir í raun að í samanburði við aðrar þjóðir viljum við vera sem allra neðst. Síðustu ár hefur það tekist en hins vegar verður áskorun að halda þeirri stöðu við vegna þess að slysatíðni um alla Evrópu er nú á niðurleið og þeirri þróun þurfum við að fylgja. Síðara markmiðið miðast í grunninn við meðaltal áranna 2006–2010 sem var 201,2 alvarlega slasaðir og látnir. Til þess að ná settu markmiði má þessi tala ekki vera hærri en 109 árið 2022. Síðara markmiðinu til stuðnings hafa verið sett undirmarkmið sem gera kleift að fylgjast nánar með þróuninni, sjá hvað gengur vel og hvar úrbóta er þörf.
Yfirflokkar verkefna eru þeir sömu og þeir voru í síðustu áætlun og eru eftirfarandi: Vegfarendur, vegakerfið, ökutækið og stefnumótun, rannsóknir og löggjöf. Ítarlega umfjöllun um markmið og stefnu í umferðaröryggismálum er að finna í greinargerð með tólf ára samgönguáætlun 2011–2022.
5.1 Fjármál.
Árin 2013 og 2014 er 375 millj. kr. á ári varið til umferðaröryggisáætlunar en árin 2015– 2016 er gert ráð fyrir 385 millj. kr. á hvoru ári. Þegar stjórnvöld samþykktu í fyrsta sinn sérstaka umferðaröryggisáætlun var ákveðið hvernig hún skyldi fjármögnuð. Stærstur hluti skyldi koma af vegáætlunarhluta samgönguáætlunar en auk þess væri umferðaröryggisgjald sem Umferðarstofa innheimti, að upphæð 70 millj. kr. á ári, og sérstök fjárveiting að upphæð 50 millj. kr. á ári sem nýta skyldi til að auka eftirlit lögreglu með akstri, einkum hrað- og ölvunarakstri. Þannig var fjármögnuninni háttað fram til ársins 2008 en síðan þá hefur fjármagn eingöngu komið af vegáætlun og heildarupphæð til öryggismála verið lægri en ráð var fyrir gert.
Nauðsynlegt er að endurskoða fjármögnun umferðaröryggisáætlunar þannig að fjármagn til aðgerða og endurbóta á vegakerfinu komi af vegáætlun en fé til löggæslu og til verkefna Umferðarstofu, sem snúa að ökumönnum og ökutækjum (fræðsla, kynning, áróður o.fl.), verði tryggt af öðrum tekjustofnum eins og reiknað var með í upphafi.
5.2 Framkvæmdaáætlun í umferðaröryggi.
Unnið verður að umferðaröryggismálum í samræmi við umferðaröryggisáætlun með það að markmiði að auka öryggi vega, bifreiða og ökumanna. Vegagerðin ber ábyrgð á úrbótum í vegakerfinu og miðar helstu verkefni að eyðingu svartbletta og lagfæringum á hættulegum stöðum í vegakerfinu. Umferðarstofa ber ábyrgð á verkefnum er lúta að hegðun fólks og viðmóti og snúa helstu verkefni því að áróðri og fræðslu. Ríkislögreglustjóri ber ábyrgð á umferðareftirliti, þ.m.t. úrvinnslu gagna úr hraðamyndavélum.
Verkefnum sem miða að fækkun slysa í umferðinni hefur verið skipt í eftirfarandi verkefnaflokka:
1.
Vegfarendur.
2.
Vegakerfið.
3.
Ökutækið.
4.
Stefnumótun, rannsóknir og löggjöf.
Í töflu 8 má finna einstök verkefni sem unnin verða á tímabilinu, ásamt verkefnaflokki og fjárhæð sem áætluð er í hvert þeirra á hverju ári. Þess ber að geta að enn sem komið er hafa ekki verið áætluð verkefni í flokkinn Ökutækið.
Tafla 8. Fjármagn til umferðaröryggisáætlunar 2013–2016.
|
|
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
| Vegfarendur |
132,5 |
124,5 |
130,0 |
125,5 |
| |
Eftirlit lögreglu (þ.m.t. vinnsla í Stykkishólmi) |
52,0 |
52,0 |
52,0 |
52,0 |
| |
Sjálfvirkt eftirlit |
35,0 |
30,0 |
35,0 |
30,0 |
| |
Áróður (birting og framleiðsla) |
17,0 |
20,0 |
20,0 |
20,0 |
| |
|
Beltanotkun |
5,0 |
5,0 |
5,0 |
5,0 |
| |
|
Hraðakstur |
5,0 |
5,0 |
5,0 |
5,0 |
| |
|
Ölvunar- og fíkniefnaakstur |
5,0 |
5,0 |
5,0 |
5,0 |
| |
|
Annað |
2,0 |
5,0 |
5,0 |
5,0 |
| |
Samskiptavefir og aðrir nýir miðlar |
5,0 |
5,0 |
5,0 |
5,0 |
| |
Fræðsla í skólum |
7,5 |
7,5 |
7,5 |
7,5 |
| |
|
Grunnskólar |
5,5 |
5,5 |
5,5 |
5,5 |
| |
|
Framhaldsskólar |
2,0 |
2,0 |
2,0 |
2,0 |
| |
Fræðsla til erlendra ökumanna |
9,0 |
2,0 |
2,0 |
2,0 |
| |
Framleiðsla og birting fræðsluefnis |
7,0 |
7,0 |
7,0 |
7,0 |
| |
Önnur verkefni |
0 |
1,0 |
1,5 |
2,0 |
| Vegakerfið |
239,5 |
248,0 |
252,0 |
257,0 |
| |
Eyðing svartbletta |
107,0 |
112,0 |
113,0 |
115,5 |
| |
Umhverfi vega og vegrið |
107,0 |
111,0 |
113,0 |
115,5 |
| |
Undirgöng fyrir búfé og hvíldarsvæði við þjóðvegi |
10,0 |
10,0 |
10,0 |
10,0 |
| |
Ýmis verkefni |
15,5 |
15,0 |
16,0 |
16,0 |
| Stefnumótun, rannsóknir og löggjöf |
3,0 |
2,5 |
3,0 |
2,5 |
| |
Könnun á aksturshegðun almennings |
2,5 |
2,5 |
2,5 |
2,5 |
| |
Umferðarkönnun |
0,5 |
|
0,5 |
|
| |
Önnur verkefni |
|
|
|
|
| Alls
|
375,0 |
375,0 |
385,0 |
385,0 |
5.2.1 Vegfarendur.
Verkefni í þessum flokki miða að því að ná fram æskilegri hegðun og viðhorfi hjá ökumönnum og öðrum vegfarendum. Um er að ræða eftirlit lögreglu og sjálfvirkt eftirlit með myndavélum sem og fræðslu- og áróðursverkefni Umferðarstofu.
Sérstakt eftirlit lögreglu.
Lögreglan sinnir sérstöku hraðaeftirliti á sumrin og fær til þess fjármagn af umferðaröryggisáætlun. Er þetta eftirlit hugsað sem viðbót við hefðbundið eftirlit sem lögreglan sinnir alla jafna. Einnig mun lögreglan stefna að því að halda uppi ölvunareftirliti.
Úrvinnsla úr löggæslumyndavélum.
Lögreglan fær fjármagn til þess að sinna úrvinnslu gagna úr löggæslumyndavélum. Í raun er um að ræða rekstrarkostnað og má ætla að þessu verkefni verði í framtíðinni tryggður annar fjárstofn.
Sjálfvirkt eftirlit.
Vegagerðin sér um uppsetningu og rekstur sjálfvirkra löggæslumyndavéla. Nú eru 24 mælistaðir fyrir sjálfvirkt hraðaeftirlit í vegakerfinu en myndavélarnar eru 15. Um er að ræða stafrænar myndavélar og voru þær fyrstu teknar í notkun árið 2007 á Hringvegi í Hvalfjarðarsveit. Nýjustu vélarnar fimm eru í Bolungarvíkur- og Héðinsfjarðargöngum en kvörðun þeirra og hluti af rekstri er fjármagnaður af umferðaröryggisáætlun. Í febrúar 2012 var í samvinnu við Reykjavíkurborg keypt ein hraðamyndavél sem sett verður upp í kassa sem fyrir er við gatnamót á höfuðborgarsvæðinu. Kostnaðarhlutur Vegagerðarinnar í þessu samstarfsverkefni hefur að hluta verið greiddur af umferðaröryggisáætlun. Jafnframt stendur til að bæta við einni hraðamyndavél á Hringveg við Fiskilæk en þar er mælistaður fyrir. Viðbótarmyndavél þar gerir mögulegt að taka myndir af ökutækjum óháð akstursátt. Lagt er til að hugað verði að upptöku svonefnds sjálfvirks meðalhraðaeftirlits á tímabilinu. Með því er átt við að meðalhraði ökutækis á nokkurra km kafla er mældur en hingað til hefur punkthraði ökutækja eingöngu verið mældur, þ.e. hraði á einstökum stöðum. Meðalhraðaeftirlit fer þannig fram að myndir eru teknar af öllum ökutækjum sem fara um ákveðið snið í byrjun kafla og aftur þegar viðkomandi ökutæki fer um snið í lok kaflans. Ef seinni myndatakan leiðir í ljós að viðkomandi bílstjóri hefur ekki ekið of hratt á kaflanum að meðaltali er báðum myndum hent. Norska vegagerðin hefur gert tilraunir með slíkt eftirlit og var niðurstaðan sú að hraði lækkar mun meira þar sem meðalhraðaeftirlit er en þar sem sjálfvirka eftirlitið er í einstökum punktum. Samkvæmt upplýsingum sem fengust 2011 hefur norska samgönguráðuneytið beðið um að slíkt eftirlit verði sett upp á 40 köflum á næstu þremur árum.
Áróðursauglýsingar.
Fram til ársins 2008 var talsvert af áróðursefni framleitt en eftir efnahagshrunið hefur minna verið gert af því að framleiða efni. Mikið af því efni sem þegar er til hefur verið endurbirt nokkrum sinnum og er kominn tími á nýjar auglýsingar í flestum málaflokkum. Ætlunin er að framleiða eitthvert efni, helst á hverju ári. Munu þá undirmarkmið áætlunarinnar gefa vísbendingu um hvaða málefni og hvaða hegðun ökumanna þarf helst að bæta og munu efnistök nýrra auglýsinga taka mið af því. Auk nýrrar framleiðslu verða eldri auglýsingar gegn hraðakstri og ölvunarakstri og til stuðnings beltanotkun áfram birtar.
Samskiptavefir og aðrir nýir miðlar.
Umferðarstofa mun standa fyrir auglýsingum og upplýsingagjöf á nýjum miðlum sem hafa verið að ryðja sér rúms undanfarið. Munu samfélagsmiðlar á borð við Facebook og Twitter verða nýttir ásamt YouTube og öðrum miðlum sem munu líta dagsins ljós á næstu árum, m.a. fyir snjallsíma. Leitað verður leiða til þess að fá meiri aðkomu og þátttöku almennings í miðlun þess efnis sem Umferðarstofa vill koma á framfæri þar sem ýmsar vísbendingar eru um að efni sem dreift er af vinum, kunningjum og öðrum jafningjum er mun líklegra til að ná til fólks og hafa áhrif á það heldur en efni sem dreift er af ríkisstofnun eða einkafyrirtæki. Einnig þykir sýnt að erfitt er orðið að ná til ungs fólks í gegnum hefðbundna miðla eins og sjónvarp og dagblöð og því þörf á að nýta miðla sem ungt fólk notar til þess að koma efni til þess.
Fræðsla í grunnskólum.
Samningur hefur verið í gildi við Grundaskóla á Akranesi síðustu ár þess efnis að skólinn fái greiðslur af umferðaröryggisætlun fyrir að annast framkvæmd umferðarfræðslu í grunnskólum landsins. Samkvæmt samningnum kynna starfsmenn Grundaskóla það námsefni sem er til fyrir skólastjórnendum, brýna fyrir þeim mikilvægi umferðarfræðslu og aðstoða og hvetja grunnskóla landsins til þess að sinna umferðarfræðslu. Við upphaf áætlunarinnar er þessi samningur enn í gildi en ekki hefur verið tekin ákvörðun um allt tímabilið.
Fræðsla í framhaldsskólum.
Frá árinu 2009 hefur Umferðarstofa framleitt og kynnt fræðsluefni fyrir framhaldsskóla um slys þar sem ungir ökumenn hafa orðið öðrum að bana. Eru þetta kvikmyndir, 15–30 mínútna langar, þar sem farið er yfir aðdragandann, slysið sjálft og síðast en ekki síst afleiðingarnar, bæði fyrir ökumanninn og aðstandendur hans sem og aðstandendur þess látna. Í upphafi árs 2013 hafa verið framleiddar sex myndir og þær kynntar í framhaldsskólum og er ætlunin að framleiða tvær til þrjár nýjar myndir á tímabili áætlunarinnar ásamt því að halda kynningarstarfi áfram.
Fræðsla til erlendra ökumanna.
Umferðarstofa, Vegagerðin og Landsbjörg, undir merkjum SafeTravel-verkefnisins, hafa á undanförnum árum verið í samvinnu við ferðaþjónustufyrirtæki um upplýsingamiðlun til útlendinga sem taka bíla á leigu hér á landi. Framleitt hefur verið kynningarefni á nokkrum tungumálum um séríslensk umferðarmerki, svo sem merki um einbreiðar brýr, blindhæðir og merki um að malbik endi. Gert er ráð fyrir uppfærslu á kynningarmynd og öðru efni sem og áframhaldandi samstarfi á þessum vettvangi.
Fræðslumyndir í sjónvarpi.
Umferðarstofa hefur á síðustu árum látið gera tæplega 40 fræðslumyndir (30 sek. – 3 mín.). Sjónvarpsstöðvum hefur verið greitt fyrir að sýna þessar myndir sem uppfyllingarefni, þó á tímum þegar ætla má að áhorf sé ágætt. Ætlunin er að halda þessu fyrirkomulagi áfram. Einnig er ætlunin að framleiða fleiri myndir á tímabilinu.
Önnur verkefni.
Ýmis fræðsluverkefni eru á döfinni á tímabilinu. Má þar nefna fræðsluefni fyrir leikskóla, framleiðslu ýmiss konar bæklinga og fleiri verkefni sem eftir er að ákveða nánar. Fylgst verður vel með þróun undirmarkmiða áætlunarinnar og verða verkefni valin að einhverju leyti út frá stöðu undirmarkmiða, þ.e. hver þeirra eru ekki að nást og hver þeirra eru að stefna í ranga átt.
5.2.2 Vegakerfið.
Verkefni í þessum flokki miða að því að gera vegakerfið öruggara, í þeim tilgangi að draga úr líkum á að ökumenn látist eða slasist alvarlega þótt eitthvað fari úrskeiðis. Er hér um að ræða vegaumbætur hvers konar sem Vegagerðin ber ábyrgð á.
Eyðing svartbletta.
Vegagerðin hefur staðið fyrir úttekt á svartblettum, þ.e. stöðum þar sem slys eru óvenju mörg, um land allt og áfram verður unnið að lagfæringum á þeim stöðum. Sem dæmi má nefna ýmsar lagfæringar á vegamótum, gerð gönguþverana í þeim tilgangi að auka öryggi gangandi vegfarenda, uppsetningu hraðaviðvörunarljósa og uppsetningu ljósa við einbreiðar brýr. Vegagerðin leggur árlega fram áætlun um lagfæringu slysastaða samkvæmt sérstakri verklagsreglu.
Umhverfi vega og vegrið.
Vegagerðin hefur um nokkurra ára skeið lagt sérstaka áherslu á lagfæringar á umhverfi vega. Slíkar lagfæringar geta dregið úr afleiðingum þeirra slysa sem verða eða jafnvel komið í veg fyrir slys. Sem dæmi um slíkar lagfæringar má nefna aðgerðir sem ganga út á að draga úr bratta vegkanta, fylla í skurði og fjarlægja stórgrýti meðfram vegum. Ef ekki er unnt að lagfæra umhverfi vega, í þeim tilgangi að draga úr hættu við útafakstur, þarf að huga að uppsetningu vegriða. Í þessu sambandi má geta þess að víða þarf að lengja vegrið sem fyrir eru, t.d. við brýr, í samræmi við auknar kröfur nýrra veghönnunarreglna. Vegagerðin leggur árlega fram áætlun um lagfæringar á umhverfi vega.
Undirgöng fyrir búfé.
Á mörgum stöðum eru aðstæður þannig að mikil hætta getur skapast þegar búfé er rekið yfir þjóðvegi. Búfjárgöng undir veg leysa þennan vanda. Nauðsynlegt er að fjölga slíkum göngum.
Hvíldarsvæði við þjóðvegi.
Nauðsynlegt er að fjölga þeim svæðum meðfram vegum þar sem atvinnubílstjórar geta stöðvað ökutæki sín án þess að skapa hættu eða óþægindi í umferðinni. Unnið hefur verið að fjölgun slíkra svæða á undanförnum árum og þarf að fjölga þeim enn frekar.
5.2.3 Ökutækið.
Engin verkefni hafa verið sett á þennan verkefnisflokk ennþá. Ætla má þó að verkefni muni miða að því að koma nýjum öryggisbúnaði bifreiða í almenna notkun á Íslandi. Er þá aðallega horft til umferðarsnjalltækni (ITS, Intelligent Transport System) sem býður upp á margvíslegar leiðir til að koma í veg fyrir slys, draga úr meiðslum ef slys verður og flýta fyrir komu viðbragðsaðila á slysstað.
5.2.4 Stefnumótun, rannsóknir og löggjöf.
Verkefni í þessum flokki miða að því að nýta tölfræði og önnur gögn til þess að greina núverandi ástand og meta áhrif breytinga. Einnig að gera tillögur að breytingum á lagaumhverfinu þannig að lög og reglur um umferðaröryggi séu í samræmi við stefnu stjórnvalda.
Könnun á aksturshegðun almennings og viðhorfi til umferðar og umferðaröryggis.
Umferðarstofa hefur árlega látið kanna viðhorf og aksturshegðun almennings og er ætlunin að halda því áfram. Árleg könnun af þessu tagi er gríðarlega mikilvæg því hún nýtist við að greina þróun í aksturshegðun landsmanna og sýnir hvar bregðast þarf við. Um er að ræða spurningakönnun sem áður var gerð í síma en allra síðustu ár hefur hún verið gerð á netinu.
Umferðarkönnun.
Til viðbótar við netkönnun sem gerð er árlega verður framkvæmd talning í umferðinni. Slík könnun gefur mun betri mynd af ákveðnum hlutum, eins og beltanotkun, farsímanotkun og ljósanotkun, heldur en netkönnun. Slík könnun var fyrst gerð árið 2011 og er ætlunin að gera slíka könnun annað hvert ár, þ.e. 2013 og 2015 á tímabilinu.
Öryggi óvarinna vegfarenda.
Sjónum verður beint að öryggi óvarinna vegfarenda á tímabilinu. Hér er átt við gangandi vegfarendur, hjólreiðamenn og ökumenn mótorhjóla. Nú þegar er góð samvinna milli Vegagerðarinnar og samtaka bifhjólamanna og hafa þessir aðilar nýlega gefið út handbók um bifhjól, vegbúnað og umferðaröryggi. Auknar fjárveitingar til gerðar hjólastíga ættu að auka öryggi þar sem góðir stígar ættu að fækka hjólreiðamönnum á vegum og götum. Þar sem slíkir stígar eru aðgreindir frá göngustígum ætti öryggi einnig að aukast þar sem líkur minnka á að hjólað sé á gangandi vegfaranda. Full ástæða er þó til að vera á varðbergi þar til tekist hefur að byggja upp samfellt kerfi innviða fyrir hjólandi umferð. Með tilkomu rafknúinna reiðhjóla er gangandi vegfarendum hætta búin en umrædd farartæki mega nota gangstíga komist þau ekki hraðar en 25 km/klst. Skráningu slysa sem verða á göngu- og hjólastígum er ábótavant og leita þarf allra leiða til að bæta hana svo að unnt sé að greina hvort einhverjir staðir á þessum stígum séu hættulegri en aðrir og grípa til viðeigandi ráðstafana í kjölfarið. Nauðsynlegt er að hafa samráð við sveitarfélög varðandi aðgerðir sem snúa að öryggi óvarinna vegfarenda.
ALMENN SAMGÖNGUVERKEFNI
Á árunum 2013–2016 verður haldið áfram að vinna að rannsóknar-, úttektar- og stefnumótunarverkefnum sem falla undir stefnu og meginmarkmið samgönguáætlunar 2011–2022. Upplýsingar um bakgrunn hvers verkefnis er að finna í lokaköflum athugasemda við tillöguna.
Verkefni sem snúa að þróun almenningssamgangna og þróun annarra samgöngumáta, sérstaklega í þéttbýli, eru vel á veg komin. Samningar við samtök sveitarfélaga hafa verið undirritaðir og vinna er hafin samkvæmt áætlun. Fyrstu vísbendingar benda til að verkefnin verði árangursrík og efli almenningssamgöngur, göngu og hjólreiðar sem samgöngumáta í þéttbýli í stað einkabíla.
Vinna við verkefni sem snúa að loftslagmálum, loftgæðum og umhverfi er að hefjast. Markmiðum nokkurra verkefna verður náð með rannsóknum og er ekki hvað síst ætlað að afla haldgóðra gagna og upplýsinga sem nýtast við undirbúning að gerð næstu samgönguáætlunar. Flest þessara verkefna eru nýhafin eða að hefjast samkvæmt verkefnisáætlunum. Mörg þeirra eru unnin í samstarfi háskóla, opinberra stofnana og einkaaðila. Loks er nýhafin vinna að verkefnum sem snúa að undirbúningi ákvarðanatöku og forgangsröðun framkvæmda og byggjast á félagshagfræðilegum greiningum.
Eitt nýtt verkefni er skilgreint í þessari verkefnaáætlun: Mat á fjarskiptaöryggi í samgöngum. Markmið verkefnisins er að meta stöðu og öryggi fjarskipta við vegi á landinu öllu, þ.m.t. við stofnvegi á hálendi og í jarðgöngum, sem og við fjölfarna ferðamannastaði á hálendi. Sérstaklega skal hugað að stöðum sem ekki njóta farnetsþjónustu svo sem GSM og 3G á grundvelli markaðssjónarmiða en eru engu að síður mikilvægir sakir öryggis vegfarenda, sérstaklega vegna yfirvofandi náttúruvár eða náttúruhamfara. Á grundvelli niðurstaða skal gera tillögur um leiðir til úrbóta, m.a. hvernig aðkomu ríkisins sé best háttað.
Verkefnið er samstarfsverkefni margra og byggist á markmiðum sem er að finna í samgönguáætlun, fjarskiptaáætlun og almannavarna og -öryggisáætlun sem nú er í smíðum. Vinnu- og fjárframlög í rannsóknar-, úttektar- og stefnumótunarverkefni koma frá samgöngustofnunum og samstarfsaðilum í samræmi við ábyrgð og hlutverk í hverju verkefni samkvæmt nánara samkomulagi þeirra á milli. Sum verkefnanna eru komin vel á veg en önnur ekki hafin. Stefnt er að því að niðurstöður liggi fyrir í sem flestum verkefnum eigi síðar en um mitt ár 2014 þannig að þau nýtist sem best við endurskoðun samgönguáætlunar.
|
