Ferill 506. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Microsoft Word.
151. löggjafarþing 2020–2021.
Þingskjal 852 — 506. mál.
Stjórnarfrumvarp.
Frumvarp til laga
um Fjarskiptastofu.
Frá samgöngu- og sveitarstjórnarráðherra.
1. gr.
Fjarskiptastofa.
2. gr.
Hlutverk.
a. framkvæmd laga um fjarskipti,
b. framkvæmd laga um öryggi net- og upplýsingakerfa mikilvægra innviða,
c. framkvæmd laga um íslensk landshöfuðlén,
d. framkvæmd laga um ráðstafanir til hagkvæmrar uppbyggingar háhraðafjarskiptaneta.
Fjarskiptastofa skal hafa eftirlit með því að framkvæmd og starfsemi sem henni er að lögum falið að hafa eftirlit með séu í samræmi við lög, reglugerðir, reglur, skilyrði eða ákvarðanir sem um viðkomandi starfsemi gilda og að starfsemin sé að öðru leyti í samræmi við heilbrigða og eðlilega viðskiptahætti.
Fjarskiptastofa hefur yfirlit og heildarsýn yfir útbreiðslu og eiginleika fjarskiptainnviða hér á landi.
3. gr.
Markmið.
Stofnunin skal stuðla að öryggi almennings, fyrirtækja og samfélagsins alls á sviði fjarskipta og netöryggis. Sérstök áhersla skal lögð á viðbragðsgetu netöryggissveitar og þjónustu við samfélagið, almenning og fyrirtæki.
Stofnunin skal leitast við að auka vernd og valmöguleika notenda og stuðla að virkri samkeppni og hagkvæmum fjárfestingum á fjarskiptamarkaði.
Stofnunin skal í starfsemi sinni stuðla að nýsköpun, innleiðingu og hagnýtingu fjarskiptatækni hér á landi í því skyni að hámarka jákvæð áhrif tækninnar á samkeppnisstöðu og framþróun samfélagsins.
4. gr.
Forstjóri og starfsmenn.
Starfsmenn Fjarskiptastofu mega ekki vera stjórnarmenn eða starfsmenn félaga eða annarra aðila sem þeir hafa eftirlit með. Þeir mega ekki vera í hagsmuna- eða fjárhagstengslum við slíka aðila eða samtök þeirra.
5. gr.
Persónuvernd.
6. gr.
Samkeppni.
a. vinna gegn röskun eða takmörkun á samkeppni á fjarskiptamarkaði,
b. ýta undir hagnýta notkun tíðna og númera og viðhafa skilvirka stjórn á notkun þessara gæða,
c. stuðla að því að gætt sé jafnræðis við meðferð mála er varða fjarskiptafyrirtæki sem búa við sömu aðstæður,
d. gæta að tæknilegu hlutleysi fjarskiptavirkja og fjarskiptaþjónustu eins og við á,
e. stuðla að hagkvæmum fjárfestingum og nýsköpun í nýjum og endurbættum grunnvirkjum, þar á meðal með því að tryggja að við álagningu kvaða um aðgang sé tekið viðeigandi tillit til þeirrar áhættu sem tekin er með fjárfestingu og stuðlað að samstarfi við útbreiðslu neta, án þess að raska samkeppni,
f. taka hæfilegt tillit til hugsanlegra mismunandi skilyrða til innviðasamkeppni og aðstöðu neytenda á ólíkum landsvæðum,
g. leggja aðeins kvaðir á aðila fyrir fram að því marki sem nauðsynlegt er til að tryggja virka og varanlega samkeppni í þágu endanotenda og draga úr eða aflétta slíkum kvöðum um leið og það skilyrði er uppfyllt.
7. gr.
Alþjónusta og aðrir hagsmunir almennings.
a. vinna að því að allir landsmenn eigi aðgang að alþjónustu,
b. stuðla að vernd réttinda endanotenda í viðskiptum þeirra við fjarskiptafyrirtæki,
c. vinna að ráðstöfunum til að vernda persónuupplýsingar og friðhelgi einkalífs,
d. stuðla að birtingu skýrra upplýsinga fyrir notendur og gagnsærra gjaldskráa og skilmála fyrir almenna fjarskiptaþjónustu,
e. tryggja hag notenda sem best, þ.m.t. einstakra þjóðfélagshópa, þar á meðal öryrkja,
f. tryggja að heildstæði, áreiðanleika og öryggi almennra fjarskiptaneta sé viðhaldið,
g. stuðla að eflingu netöryggis, meðal annars með leiðbeiningum og fræðslu.
8. gr.
Öryggi og almannavarnir.
Fjarskiptastofa skal stuðla að áreiðanlegum fjarskiptum út frá hagsmunum almannavarna, neyðarfjarskipta og netöryggis og skal vera ráðgefandi aðili fyrir yfirvöld þegar almannavarnaástand er yfirvofandi, það stendur yfir og er afstaðið.
Þegar almannavarnaástandi hefur verið lýst yfir getur Fjarskiptastofa gefið fjarskiptafyrirtækjum fyrirmæli um aðgerðir til að tryggja fjarskiptasamband á tilteknu svæði, svo sem að opnað skuli fyrir reikiþjónustu.
9. gr.
Netöryggissveit.
Netöryggissveit er ætlað að fyrirbyggja og draga úr hættu á netárásum og öðrum öryggisatvikum í netumdæmi Íslands eins og kostur er og sporna við og lágmarka tjón á fjarskiptamarkaði og mikilvægum innviðum í skilningi laga um öryggi net- og upplýsingakerfa mikilvægra innviða. Netöryggissveitin leitast við að greina ógnir og atvik á frumstigi í netumdæmi Íslands, fyrirbyggja og takmarka útbreiðslu þeirra og tjón sem af þeim kann að hljótast. Netöryggissveit samhæfir aðgerðir aðila varðandi viðbrögð við ógnum og atvikum, í samstarfi við ríkislögreglustjóra þegar við á.
Starfslið netöryggissveitar skal uppfylla skilyrði öryggisvottunar skv. 24. gr. varnarmálalaga, nr. 34/2008. Hið sama gildir um annað starfslið sem kemur að netöryggismálum hjá Fjarskiptastofu og því ráðuneyti sem fer með mál er varða netöryggi.
Forstjóri Fjarskiptastofu veitir aðgangsheimildir að starfssvæði netöryggissveitar. Takmarka má, synja um eða afturkalla aðgangsheimild af öryggisástæðum eða ef allsherjarregla krefst þess.
Þeim einum er heimill aðgangur að starfssvæði netöryggissveitar sem þangað á lögmætt erindi og hefur gilda aðgangsheimild.
10. gr.
Gagnagrunnur almennra fjarskiptaneta.
Skylt er að veita Fjarskiptastofu allar nauðsynlegar upplýsingar til skráningar í gagnagrunninn og gerð útbreiðsluspár á því formi sem stofnunin ákveður. Fjarskiptastofa getur sett reglur um samræmda skráningu upplýsinga af hálfu fjarskiptafyrirtækja og búið til sniðmát fyrir upplýsingasöfnun sem þau skulu nota.
Fjarskiptastofu er heimilt að hagnýta upplýsingar í gagnagrunninum í starfsemi sinni, meðal annars vegna:
a. eftirlits með virkni, áreiðanleika, öryggi og heildstæði fjarskiptaneta,
b. aðgerða til að finna og koma í veg fyrir skaðlegar fjarskiptatruflanir,
c. gerðar korta um útbreiðslu og útbreiðsluspár fjarskiptaneta og -þjónustu,
d. greiningar á markaðsbresti vegna ríkisaðstoðar,
e. greiningar á samkeppni á fjarskiptamörkuðum og athugunar á samlegðartækifærum við uppbyggingu, rekstur og samnýtingu fjarskiptainnviða.
Heimilt er að óska eftir og nýta upplýsingar úr gagnagrunninum endurgjaldslaust vegna stöðumats og stefnumótunar á sviði fjarskipta. Fjarskiptastofu er heimilt að veita öðrum viðeigandi stjórnvöldum aðgang að gagnagrunninum, að hluta eða öllu leyti, til þess að vinna að verkefnum og uppfylla skyldur sínar á sviði almannavarna, lýðheilsu og skipulags- og umhverfismála. Falli til kostnaður við að veita aðgang skv. 2. málsl. skal hann borinn af því stjórnvaldi sem hans óskar.
Heimilt er að opna fyrir takmarkaðan aðgang almennings að gagnagrunninum, til að mynda um tengingar á mismunandi svæðum sundurliðað eftir staðföngum. Þó skal takmarka aðgengi að upplýsingum ef það er nauðsynlegt í ljósi öryggis neta og áreiðanleika þeirra, þjóðaröryggis, lýðheilsu eða öryggis almennings, trúnaðarkvaða, réttmætra samkeppnishagsmuna og rekstrar- og viðskiptaleyndarmála.
Fjarskiptastofu er heimilt á grundvelli sérstaks þjónustusamnings að fela óháðum aðila að hýsa og reka gagnagrunninn séu viðeigandi kröfur um öryggi upplýsinga uppfylltar.
11. gr.
Útbreiðsluspár háhraðaneta.
Fjarskiptastofu er heimilt að bjóða aðilum að lýsa yfir áformum um uppbyggingu eða uppfærslu neta skv. 1. mgr. á viðkomandi svæði innan umræddra tímamarka. Berist Fjarskiptastofu slík yfirlýsing getur stofnunin kannað hvort aðrir aðilar hafi áform um uppbyggingu á viðkomandi svæði. Stofnunin skal í boðum sínu tilgreina þær upplýsingar sem fylgja skulu yfirlýsingum aðila.
Fjarskiptastofa skal afhenda, að gættum trúnaði, hlutaðeigandi stjórnvöldum sem fara með úthlutun opinbers fjármagns til útbreiðslu háhraðaneta og gerð svæðisbundinna áætlana yfirlýsingar um áform skv. 2. mgr. enda ber þeim að taka tillit til upplýsinga skv. 10. gr. og ákvæði þessu. Þá skal Fjarskiptastofa taka mið af ákvæði þessu við framkvæmd verkefna sinna á sviði tíðniúthlutana og alþjónustu.
12. gr.
Framþróun og uppbygging fjarskipta.
Stofnunin skal leitast við að sýna framsýni og frumkvæði, fylgjast grannt með tækniþróun á alþjóðavísu og leitast við að hafa getu til að takast á við tæknilegar áskoranir og samfélagsbreytingar sem fylgja fjórðu iðnbyltingunni, hlutanetinu, gervigreind og annarri nýtækni sem fjarskipta- og nettækni kann að byggjast á.
13. gr.
Rannsóknir, þróunarstarf og fræðsla.
Fjarskiptastofa skal stuðla að fræðslu á starfssviði sínu, meðal annars í því skyni að bæta þekkingu á sviði netöryggismála.
Fjarskiptastofa skal taka þátt í þróun markaðar fyrir fjarskipta- og upplýsingatækni meðal annars með því að:
a. vinna gegn hindrunum í vegi framboðs á fjarskiptanetum, aðstöðu og þjónustu sem þeim tengist og fjarskiptaþjónustu,
b. hvetja til uppsetningar og þróunar fjarskiptaneta og gagnvirkni þjónustu sem nær til allra ríkja innan Evrópska efnahagssvæðisins,
c. stuðla að hagkvæmum samruna fjarskiptatækni og upplýsingatækni eftir því sem unnt er,
d. stuðla að þróun upplýsingasamfélagsins og netöryggis með markvissri kynningu þróunar og viðmiða og innleiðingu nýrrar tækni og vinnubragða.
14. gr.
Ráðgjöf til stjórnvalda.
15. gr.
Eftirlitsúrræði og viðurlög.
Fjarskiptastofa getur krafið fjarskiptafyrirtæki um upplýsingar í sambandi við almenna heimild, réttindi eða sérstakar kvaðir, meðal annars:
a. vegna kerfisbundinnar eða tilfallandi könnunar á því að hlítt sé skilyrðum um greiðslu jöfnunargjalds, um gagnkvæma starfrækslu þjónustu og samtengingu neta og um starfrækslugjöld fyrir tíðni og númer,
b. vegna könnunar þess að farið sé eftir skilyrðum almennra heimilda og réttinda að fenginni kvörtun eða þegar stofnunin hefur aðrar ástæður til að ætla að skilyrði sé ekki virt eða þegar stofnunin hefur að eigin frumkvæði hafið rannsókn,
c. í samræmi við reglur um málsmeðferð við veitingu réttinda til notkunar tíðna og númera og mat á umsóknum þar að lútandi, svo og í því skyni að stuðla að skilvirkri notkun og stýringu á fjarskiptatíðnirófi og númeraforða í samræmi við ákvæði laga um fjarskipti,
d. vegna útgáfu upplýsinga um samanburð á gæðum og verði þjónustu í þágu notenda,
e. í afmörkuðum tölfræðilegum tilgangi eða vegna þátttöku í alþjóðasamstarfi, t.d. í samanburðarrannsóknum eða úttektum,
f. vegna markaðsgreiningar, og
g. í tengslum við landfræðilegar kannanir á útbreiðslu fjarskiptaneta.
Að undanteknum upplýsingum skv. c-lið 2. mgr. má hvorki krefjast upplýsinga samkvæmt þessari grein áður en veittur er aðgangur að markaði né gera þær að skilyrði fyrir slíkum aðgangi. Þegar Fjarskiptastofa óskar eftir þessum upplýsingum frá fjarskiptafyrirtækjum skal stofnunin gera grein fyrir því í hvaða tilgangi á að nota upplýsingarnar. Upplýsingar sem afhentar eru Fjarskiptastofu skv. 1. og 2. mgr. skulu vera réttar, fullnægjandi og uppfærðar.
Sem hluta af eftirliti er Fjarskiptastofu heimilt að krefjast þess að henni séu meðal annars látnir í té ársreikningar, milliuppgjör, yfirlýsingar endurskoðenda eða aðrar sambærilegar upplýsingar. Getur stofnunin krafist hvort sem er munnlegra eða skriflegra upplýsinga, innan hæfilegs frests sem hún ákveður.
Sem hluta af eftirliti er Fjarskiptastofu heimilt að krefjast upplýsinga og gagna um skipulag net- og upplýsingaöryggis sem að mati stofnunarinnar eru nauðsynleg vegna eftirlits, þ.m.t. reglubundinnar skýrslugjafar. Fjarskiptastofa getur kallað til skýrslugjafar einstaklinga sem það telur búa yfir upplýsingum um tiltekið mál.
Telji Fjarskiptastofa að fjárhagsstaða fjarskiptafyrirtækja sé slík að hætta sé á að viðkomandi uppfylli ekki skyldur þær sem mælt er fyrir um í almennum heimildum, réttindum, rekstrarleyfum eða skilgreindum alþjónustukvöðum getur stofnunin krafist þess að bætt verði úr innan tiltekins frests sem stofnunin ákveður.
Fjarskiptastofa getur við rannsókn máls gert nauðsynlegar athuganir á starfsstað fjarskiptafyrirtækja sem úthlutað hefur verið réttindum og lagt hald á gögn þegar ríkar ástæður eru til að ætla að brotið hafi verið gegn lögum þessum, lögum um fjarskipti eða reglum eða ákvörðunum stofnunarinnar. Við þessar aðgerðir skal fylgja ákvæðum laga um meðferð sakamála um leit og hald á munum. Fjarskiptastofu er heimilt að leita aðstoðar lögreglu við eftirlit og öflun nauðsynlegra upplýsinga í þágu eftirlits.
Vanræki fjarskiptafyrirtæki skyldur sínar eða uppfyllir ekki kröfur sem Fjarskiptastofa gerir um úrbætur innan hæfilegs frests getur stofnunin svipt viðkomandi réttindum til tíðna og númera eða tilkynnt fjarskiptafyrirtæki að það njóti ekki lengur almennrar heimildar, að undangenginni skriflegri viðvörun. Um kröfur Fjarskiptastofu um úrbætur gagnvart stafrænum grunnvirkjum og veitendum stafrænnar þjónustu fer samkvæmt lögum um öryggi net- og upplýsingakerfa mikilvægra innviða.
Fjarskiptastofa skal gera ráðstafanir til að stöðva rekstur fjarskiptafyrirtækis sem starfar án heimildar eða uppfyllir ekki skilyrði laga og reglna um slíka starfsemi. Er heimilt að leggja á dagsektir í þessu skyni, sbr. 19. gr.
Forstjóra Fjarskiptastofu er heimilt að fela öðrum hæfum aðilum að framkvæma einstaka þætti skoðunar sem framkvæmd er með heimild í lögum þessum.
16. gr.
Lausn deilumála fjarskiptafyrirtækja.
Ákvörðun Fjarskiptastofu skal birta opinberlega með fyrirvara um kröfu um viðskiptaleynd.
Ef deila milli fjarskiptafyrirtækis á Íslandi og fjarskiptafyrirtækis í öðru ríki á Evrópska efnahagssvæðinu, um annað en úthlutun tíðniréttinda, hefur áhrif á viðskipti milli ríkja skal Fjarskiptastofa viðhafa samráð um lausn deilunnar í samræmi við skuldbindingar samkvæmt samningnum um Evrópska efnahagssvæðið. Fjarskiptastofa getur samþykkt tímabundnar ráðstafanir í undantekningartilvikum, hvort heldur að beiðni aðila eða eigin frumkvæði, þar sem nauðsynlegt er að bregðast skjótt við til að standa vörð um samkeppni eða vernda hagsmuni endanotenda. Málsmeðferð samkvæmt þessari grein skal ekki koma í veg fyrir að deila verði borin undir dómstóla.
Þegar deiluaðilar eru hvor frá sínu landi innan Evrópska efnahagssvæðisins skulu fjarskiptaeftirlitsstofnanir landanna tveggja eiga samstarf um lausn deilunnar.
Fjarskiptastofa getur í ákveðnum tilfellum gripið inn í deilur aðila að eigin frumkvæði til þess að ná markmiðum laga um fjarskipti eða öðrum lögum sem stofnunin starfar samkvæmt.
Fjarskiptastofu er heimilt að setja reglur um málsmeðferð samkvæmt þessari grein.
17. gr.
Kvartanir.
Fjarskiptastofa skal leita álits viðkomandi fjarskiptafyrirtækis á kvörtuninni og jafnframt freista þess að jafna ágreining aðila á skjótan hátt. Náist ekki samkomulag skal úr ágreiningi skorið með ákvörðun.
Fjarskiptastofu er heimilt að setja reglur um lausn slíkra ágreiningsmála.
18. gr.
Heimild til bráðabirgðaákvörðunar.
Fjarskiptastofa skal taka málið til umfjöllunar skv. 16. og 17. gr. innan sjö daga frá því að bráðabirgðaákvörðunin var tekin, ella fellur hún úr gildi.
19. gr.
Sektir og innheimta.
20. gr.
Úrskurðarnefnd fjarskiptamála.
Úrskurður nefndarinnar skal að jafnaði liggja fyrir innan tólf vikna frá því að kæra berst henni.
Ef aðili vill ekki una úrskurði nefndarinnar getur hann borið úrskurðinn undir dómstóla en slíkt mál skal höfða innan sex mánaða frá því að viðkomandi fékk vitneskju um úrskurð nefndarinnar. Fjarskiptastofa getur í undantekningartilfellum borið úrskurð nefndarinnar undir dómstóla. Málshöfðun frestar ekki gildistöku úrskurða nefndarinnar.
Aðili getur borið ákvörðun Fjarskiptastofu undir dómstóla án þess að mál sé fyrst borið undir úrskurðarnefnd. Slíkt mál skal höfðað innan þriggja mánaða frá því að viðkomandi fékk vitneskju um ákvörðun stofnunarinnar. Málshöfðun frestar ekki réttaráhrifum ákvarðana stofnunarinnar. Málskot til dómstóla hindrar að úrskurðarnefnd sé heimilt að taka kæru til málsmeðferðar.
Taka skal gjald vegna málskots fjarskiptafyrirtækja, rekstraraðila neta og póstrekenda til úrskurðarnefndar og málsmeðferðar fyrir nefndinni. Gjaldið skal taka mið af kostnaði vegna þóknunar nefndarmanna, reksturs málsins fyrir nefndinni, starfsaðstöðu, sérfræðiaðstoðar og gagnaöflunar. Tapist mál í grundvallaratriðum skal sá málsaðili sem tapar að jafnaði greiða málskostnað. Nefndin kveður á um fjárhæð og skiptingu gjalds í úrskurðarorðum sínum. Ekki er heimilt að gera neytendum fjarskiptaþjónustu og póstþjónustu, Fjarskiptastofu eða Byggðastofnun að greiða gjald samkvæmt ákvæði þessu. Gjöld samkvæmt þessari grein eru aðfararhæf.
Þóknun úrskurðarnefndar vegna málskots neytenda fjarskiptaþjónustu og málsmeðferðar fyrir nefndinni skal ákveðin af ráðherra og greiðist úr ríkissjóði. Úrskurðarnefnd getur að fengnu samþykki ráðherra ráðið nefndinni starfslið eða falið sjálfstætt starfandi aðila að sjá um skrifstofuhald fyrir nefndina.
Reglubundið og a.m.k. einu sinni á ári skal Fjarskiptastofa birta samantekt um fjölda og almennt inntak kæra skv. 1. mgr., lengd málsmeðferðar fyrir úrskurðarnefndinni og fjölda úrskurða sem heimila tímabundnar ráðstafanir. Samantektina má birta í ársskýrslu skv. 29. gr.
21. gr.
Gjaldtaka o.fl.
Fyrir úthlutun símanúmera til fjarskiptafyrirtækja skal innheimt fyrir hvert úthlutað símanúmer árlegt gjald að upphæð 10 kr. fyrir hvert númer. Til viðbótar skal innheimt 200.000 kr. árlegt gjald fyrir fjögurra stafa númer, þ.m.t. forskeyti og alþjóðlega netkóða, óháð fjölda tölustafa í kóðanum. Innheimta skal 1.000.000 kr. árlegt gjald fyrir þriggja stafa númer.
Fjarskiptafyrirtæki skulu árlega greiða Fjarskiptastofu rekstrargjald sem nemur 0,38% af bókfærðri veltu. Með bókfærðri veltu er átt við rekstrartekjur sem þessir aðilar hafa af fjarskiptastarfsemi sinni hér á landi. Rekstrargjald skal standa straum af kostnaði við eftirlit með starfsemi á sviði fjarskipta og samanlagt taka til kostnaðar sem hlýst af stjórnun, eftirliti og framkvæmd laga um fjarskipti. Rekstrargjald skal miða við næsta almanaksár á undan ákvörðun gjaldsins. Tekjur skal telja til bókfærðrar veltu á því ári sem þær verða til.
Fjarskiptafyrirtæki skulu skila Fjarskiptastofu upplýsingum um gjaldskylda veltu eigi síðar en 30. apríl ár hvert. Berist Fjarskiptastofu ekki upplýsingar innan tilskilins tíma er stofnuninni heimilt að áætla veltu viðkomandi aðila.
Álagning rekstrargjalds skv. 3. mgr. skal fara fram eigi síðar en 15. maí ár hvert. Fjarskiptastofa skal gera eftirlitsskyldum aðilum grein fyrir álagningunni með bréfi.
Rekstrargjald greiðist með þremur jafnháum greiðslum. Það greiðist þannig að gjalddagi 1. ársþriðjungs er 1. júní og eindagi 15. júní, gjalddagi 2. ársþriðjungs er 1. september og eindagi 15. september og gjalddagi 3. ársþriðjungs er 1. desember og eindagi 15. desember.
Sé rekstrargjald greitt eftir eindaga hverrar greiðslu reiknast dráttarvextir á greiðsluna frá gjalddaga í samræmi við lög um vexti og verðtryggingu.
Vanræki fjarskiptafyrirtæki greiðslu rekstrargjalds er Fjarskiptastofu heimilt að fella niður skráningu viðkomandi fyrirtækis.
Fjarskiptastofu er heimilt að ákvarða álagningu rekstrargjalds að nýju fyrir tiltekna aðila reynist álagningarstofn eða aðrar forsendur fyrri álagningar ekki réttar.
Fjarskiptastofa getur gert fjarskiptafyrirtæki eða rekstraraðila neta að greiða samkvæmt reikningi útlagðan kostnað, svo sem vegna sérfræðivinnu, við sérstakar kannanir sem stofnunin telur nauðsynlegar vegna eftirlits með starfsemi á þeirra vegum og rekja má sérstakan kostnaðarauka til atvika er varða fyrirtækið.
Ráðherra setur gjaldskrá fyrir aðra þjónustu sem Fjarskiptastofu er falið að veita samkvæmt lögum þessum og lögum um fjarskipti. Heimilt er að taka gjald sem miðast við kostnað fyrir eftirfarandi þætti: skráningu fyrirtækja, útgáfu leyfisbréfa og skírteina, mælingar, innsiglanir og skoðun fjarskiptabúnaðar. Auk þess er Fjarskiptastofu heimilt að taka gjald fyrir aðra þjónustu sem aðilar óska eftir. Við ákvörðun gjalda samkvæmt þessari grein skal leggja til grundvallar kostnað vegna launa og launatengdra gjalda, aksturs, þjálfunar og endurmenntunar, aðkeyptrar sérfræðiþjónustu, húsnæðis, starfsaðstöðu, fjarskipta, búnaðar og tækja, stjórnunar og stoðþjónustu og alþjóðlegrar samvinnu, auk ferða og uppihalds sem af því leiðir.
Fjarskiptastofa annast innheimtu gjalda samkvæmt þessari grein. Tekjur af gjöldunum renna í ríkissjóð að undanskildum tekjum skv. 2., 11. og 12. mgr. sem renna til stofnunarinnar. Ráðherra skal á grundvelli fjárheimildar í fjárlögum ákvarða fjárveitingu til reksturs Fjarskiptastofu sem nemur að lágmarki áætlun fjárlaga um tekjur af gjöldum samkvæmt þessari grein og skv. 22. gr .
22. gr.
Gjald fyrir tíðninotkun.
1. Radíóstöðvar með skipa- og flugtíðnum.
a. Með milli- og stuttbylgju (MF/HF): 6.400 kr.
b. Án milli- og stuttbylgju (aðeins VHF): 4.100 kr.
2. Farstöðvarásir.
a. Fyrir hver 25 kHz á gjaldsvæði 1: 63.000 kr.
b. Fyrir hver 25 kHz á gjaldsvæði 2 eða 3: 12.600 kr.
c. Fyrir samnýttar rásir greiðist 25% af gjaldi skv. a- og b-lið eftir því sem við á.
d. Aðilar að landssamtökum björgunarsveita greiða 25% af gjaldi skv. a- og b-lið.
3. Jarðstöðvar.
a. Jarðstöðvar með sendiafl meira en 50 dBW: 25.100 kr.
b. Jarðstöðvar fyrir almenn fjarskiptanet: 25.100 kr.
4. Fastasambönd.
a. Grunngjald fyrir hvert fastasamband: 10.000 kr.
b. Að auki fyrir hvert MHz: 830 kr.
c. Fyrir hvert MHz við afnot af 64–66, 71–76 og 81–86 GHz: 83 kr.
Ekki skal taka gjald skv. a- og b-lið þessa töluliðar þegar fastasamband er notað sem heimtaug fyrir heimili og fyrirtæki.
5. Almenn farnet (t.d. GSM, 3G, 4G og 5G).
a. Fyrir hvert MHz undir 2300 MHz: 256.500 kr.
b. Fyrir hvert MHz milli 2300 MHz og 10 GHz: 128.250 kr.
c. Fyrir hvert MHz yfir 10 GHz: 25.650 kr.
6. TETRA neyðar- og öryggisnet. Fyrir hvert MHz: 64.100 kr.
7. Þráðlaus aðgangsnet.
a. Fyrir hvert MHz á gjaldsvæði 1: 33.800 kr.
b. Fyrir hvert MHz á gjaldsvæði 2: 22.500 kr.
c. Fyrir hvert MHz á gjaldsvæði 3: 2.300 kr.
8. Fyrir hverja rás í sjónvarpssendi.
a. Gjaldsvæði 2, sendiafl 1 kW og meira: 119.000 kr.
b. Gjaldsvæði 2, sendiafl 100–999 W: 89.000 kr.
c. Gjaldsvæði 2, sendiafl minna en 100 W: 59.300 kr.
d. Gjaldsvæði 3, sendiafl 1 kW og meira: 29.700 kr.
e. Gjaldsvæði 3, sendiafl 100–999 W: 22.200 kr.
f. Gjaldsvæði 3, sendiafl minna en 100 W: 14.800 kr.
Ef sama rás er notuð í fleiri en einum sendi á sama gjaldsvæði ræður samanlagt sendiafl. Ekki skal taka gjald fyrir starfrækslu sjónvarpssenda með afl minna en 2W sem þjóna svæðum með færri en 100 íbúa.
9. Fyrir hverja rás í hljóðvarpssendi.
a. Gjaldsvæði 2, sendiafl 1 kW og meira: 29.600 kr.
b. Gjaldsvæði 2, sendiafl 100–999 W: 22.200 kr.
c. Gjaldsvæði 2, sendiafl minna en 100 W: 14.800 kr.
d. Gjaldsvæði 3, sendiafl 1 kW og meira: 7.400 kr.
e. Gjaldsvæði 3, sendiafl 100–999 W: 5.600 kr.
f. Gjaldsvæði 3, sendiafl minna en 100 W: 3.700 kr.
Ef sama rás er notuð í fleiri en einum sendi á sama gjaldsvæði ræður samanlagt sendiafl. Ekki skal taka gjald fyrir starfrækslu hljóðvarpssenda með afl minna en 2W sem þjóna svæðum með færri en 100 íbúa.
Gjaldsvæði sem tilgreind eru í 1. mgr. skulu afmörkuð sem hér segir:
a. Gjaldsvæði 1: Allt landið.
b. Gjaldsvæði 2: Höfuðborgarsvæðið (Hafnarfjörður, Kópavogur, Garðabær, Reykjavík, Seltjarnarnes og Mosfellsbær).
c. Gjaldsvæði 3: Einstök svæði utan gjaldsvæðis 2.
Gjalddagi gjalda samkvæmt þessari grein er 1. mars ár hvert fyrir notkun tíðna á því sama ári. Handhafi heimildar til tíðninotkunar á gjalddaga er ábyrgur fyrir greiðslunni.
Miða skal greiðslu árlegra tíðnigjalda við þann dag þegar heimild til tíðninotkunar tekur gildi, óháð því hvenær viðkomandi tíðni er tekin í notkun.
Ef heimild til tíðninotkunar er gefin út eftir 1. mars ber að greiða árlegt tíðnigjald við útgáfu heimildarinnar og skal þá greiða í hlutfalli við það sem eftir er af árinu og telst útgáfumánuður heimildarinnar með sem heill mánuður.
Fyrir heimild sem gildir skemur en sex mánuði skal taka hálft árlegt gjald og fyrir heimild til að nota tíðnir til tilrauna greiðast 50.000 kr. Gjöld samkvæmt þessari málsgrein greiðast við útgáfu heimildar.
Fjarskiptastofa annast innheimtu gjalda samkvæmt þessari grein og renna þau í ríkissjóð.
23. gr.
Aðrar tekjur.
Gjaldtaka skv. 1. mgr. skal ákveðin í viðmiðunargjaldskrá sem Fjarskiptastofa setur.
Ráðherra staðfestir gjaldskrá samkvæmt þessari grein.
24. gr.
Umsögn hagsmunaaðila.
Tilhlýðilegt tillit skal taka til neytenda, ekki síst fatlaðs fólks, við ákvarðanir um málefni sem tengjast réttindum endanotenda að því er varðar fjarskiptaþjónustu sem skal vera aðgengileg öllum. Í reglum skv. 1. mgr. má kveða á um samráðsfyrirkomulag sem er aðgengilegt endanotendum með fötlun.
25. gr.
Þagnarskylda og samskipti við eftirlitsstjórnvöld.
Með gögn og aðrar upplýsingar, t.d. að því er varðar viðskiptahagsmuni sem stofnunin aflar við eftirlit eða af öðrum ástæðum, skal fara sem trúnaðarmál.
Fjarskiptastofu er heimilt að birta tölfræðilegar upplýsingar um magn fjarskipta og skulu fjarskiptafyrirtæki láta stofnuninni í té slíkar upplýsingar.
Þrátt fyrir lagaákvæði um þagnarskyldu má veita eftirlitsstjórnvöldum í aðildarríkjum á Evrópska efnahagssvæðinu og Alþjóðaviðskiptastofnuninni upplýsingar sé það liður annað hvort í samstarfi ríkjanna um eftirlit með starfsemi eftirlitsskyldra aðila eða við úrlausn einstakra mála og slík upplýsingagjöf er nauðsynleg til að unnt sé að framfylgja lögmæltu eftirliti eða verkefnum. Ákvæði þessarar málsgreinar gilda einnig um skipti á upplýsingum við eftirlitsstjórnvöld hér á landi. Fjarskiptastofu er því aðeins heimilt að veita eftirlitsstjórnvöldum upplýsingar samkvæmt þessari málsgrein að sá sem upplýsingarnar fær sé háður sams konar þagnarskyldu.
Um meðferð upplýsinga og þagnarskyldu vegna hlutverks Fjarskiptastofu sem eftirlitsstjórnvalds og samhæfingarstjórnvalds, svo og starfrækslu netöryggissveitar, gilda jafnframt lög um öryggi net- og upplýsingakerfa mikilvægra innviða.
Þagnarskylda samkvæmt lögum þessum skal ekki vera því til fyrirstöðu að Fjarskiptastofa gefi fulltrúum Eftirlitsstofnunar EFTA sem fjalla um fjarskiptamál allar upplýsingar sem eru nauðsynlegar við framkvæmd samningsins um Evrópska efnahagssvæðið.
Fjarskiptastofu er heimilt að skiptast á upplýsingum við sambærilegar stofnanir innan Evrópska efnahagssvæðisins og samningsríkja Alþjóðaviðskiptastofnunarinnar að því marki sem ekki er um trúnaðarupplýsingar að ræða.
Fjarskiptastofa getur í starfi sínu krafist upplýsinga og gagna frá öðrum stjórnvöldum, þar á meðal frá skattyfirvöldum og tollyfirvöldum, óháð þagnarskyldu þeirra.
Fjarskiptastofa og Samkeppniseftirlitið skulu setja sameiginlegar leiðbeinandi reglur um meðferð og úrlausn mála sem geta bæði fallið innan marka laga um fjarskiptamál og samkeppnislaga. Skulu reglur þessar birtar.
Fjarskiptastofa og ríkislögreglustjóri skulu hafa gagnkvæmt og virkt samstarf um net- og upplýsingaöryggi.
26. gr.
Samvinna og samráð.
Fjarskiptastofu er heimilt að setja á fót tímabundna samstarfshópa á einstökum fagsviðum stofnunarinnar, þ.m.t. í því skyni að vinna að samstarfsverkefnum á sviði nýsköpunar, netöryggis og fjarskipta, til að stuðla að bestu framkvæmd á einstökum sviðum eða ef samstarf er nauðsynlegt til þess að ná markmiðum laganna.
27. gr.
Alþjóðlegt samstarf.
Stofnunin skal meðal annars:
a. eiga samstarf við aðrar eftirlitsstofnanir á Evrópska efnahagssvæðinu og Eftirlitsstofnun EFTA í þeim tilgangi að koma á samræmdum eftirlitsháttum og samræmdri túlkun löggjafar,
b. annast undirbúning samninga við erlend ríki og alþjóðastofnanir og eftir atvikum gerð slíkra samninga,
c. vinna að innleiðingu og framfylgd alþjóðasamninga og EES-gerða, og
d. hafa eftirlit með að Ísland uppfylli á hverjum tíma þær skuldbindingar sem mælt er fyrir um í alþjóðasamningum og annast undirbúning og þátttöku í alþjóðlegum úttektum.
Stofnuninni er heimilt að taka þátt í alþjóðlegu samstarfi á sínu sviði að eigin frumkvæði til þess að efla starf sitt, þar á meðal um netöryggismál og um bestu framkvæmd um stjórnunarhætti internetsins á alþjóðavísu.
28. gr.
Samskipti við eftirlitsstjórnvöld á Evrópska efnahagssvæðinu.
Heimilt er að víkja frá ákvæði 1. mgr. þegar sérstaklega stendur á og skal þá tilkynna Eftirlitsstofnun EFTA og eftirlitsstofnunum í einstökum ríkjum á Evrópska efnahagssvæðinu tafarlaust um ákvörðunina.
Fjarskiptastofa skal haga eftirliti sínu með tilliti til fyrirsjáanleika með því að tryggja samræmdar eftirlitsaðferðir og endurmeta þær reglubundið að teknu tilliti til þróunar viðurkenndra viðmiða um bestu framkvæmd.
Fjarskiptastofa skal veita Eftirlitsstofnun EFTA almennar upplýsingar sem skylt er að veita með hliðsjón af skuldbindingum samkvæmt samningnum um Evrópska efnahagssvæðið, svo sem varðandi fjarskiptamarkaði, alþjónustu og kvaðir sem lagðar eru á fyrirtæki.
Fjarskiptastofa skal árlega senda yfirlitsskýrslu til Eftirlitsstofnunar EFTA og Netöryggisstofnunar Evrópu (ENISA) um tilkynnt öryggisatvik og meðhöndlun þeirra, skv. 80. gr. laga um fjarskipti.
29. gr.
Skýrsla.
30. gr.
Reglugerðir.
a. framkvæmd eftirlits Fjarskiptastofu,
b. aðgengi og birtingu upplýsinga úr gagnagrunni um almenn fjarskiptanet og takmarkanir á aðgengi, svo og um öflun og vinnslu upplýsinga skv. 4. mgr. 10. gr.,
c. hlutverk Fjarskiptastofu á sviði rannsókna og þróunarstarfs,
d. úrskurðarnefnd fjarskiptamála, sbr. 20. gr., þar á meðal um starfshætti úrskurðarnefndarinnar, tímafresti, starfslið, sérfræðiaðstoð og umfang hennar, skrifstofuhald, starfsstöð, málsmeðferð, birtingu og aðfararhæfi, frestun réttaráhrifa, útgáfu úrskurða nefndarinnar, málskotsgjöld og kostnað lögaðila, skiptingu kostnaðar og aðra þætti er lúta að starfsumhverfi nefndarinnar,
e. innleiðingu reglugerðar Evrópuþingsins og ráðsins (ESB) 2018/1971 frá 11. desember 2018 um að koma á fót evrópskum hópi eftirlitsaðila á sviði fjarskipta (BEREC) og stofnun til að styðja við BEREC-hópinn (BEREC-skrifstofu), um breytingu á reglugerð (ESB) 2015/2120 og um niðurfellingu reglugerðar (EB) nr. 1211/2009,
f. innleiðingu reglugerðar Evrópuþingsins og ráðsins (ESB) 2019/881 frá 17. apríl 2019 um Netöryggisstofnun Evrópu (ENISA) og netöryggisvottunarkerfi upplýsinga- og samskiptatækja og um niðurfellingu reglugerðar Evrópuþingsins og ráðsins (ESB) nr. 526/2013 frá 21. maí 2013 um Net- og upplýsingaöryggisstofnun Evrópusambandsins (ENISA) o.fl.
Ráðherra setur, að viðhöfðu samráði við Fjarskiptastofu og að fenginni umsögn frá Persónuvernd og ríkislögreglustjóra, eftir því sem við á, nánari fyrirmæli um starfsemi netöryggissveitar í reglugerð. Í henni skal meðal annars mælt fyrir um:
a. hlutverk, skipulag og verkefni netöryggissveitar,
b. skipun og hæfi starfsmanna netöryggissveitar, þ.m.t. um öryggisvottun,
c. meðferð upplýsinga og viðeigandi öryggisráðstafanir, þar á meðal gagnvart erlendum samstarfsaðilum,
d. ráðstafanir til að tryggja öryggi og eyðingu gagna og aðrar ráðstafanir til að tryggja friðhelgi einkalífs,
e. viðbúnaðaræfingar,
f. samstarf við önnur stjórnvöld og stofnanir, og
g. skýrslugjöf um starfsemi netöryggissveitar.
31. gr.
Gildistaka.
32. gr.
Breytingar á öðrum lögum.
1. Lög um öryggi net- og upplýsingakerfa mikilvægra innviða, nr. 78/2019: Í stað heitisins „Póst- og fjarskiptastofnunar“ í 4. mgr. 3. gr. laganna og sama heitis hvarvetna annars staðar í lögunum kemur í viðeigandi beygingarfalli: Fjarskiptastofu.
2. Lög um ráðstafanir til hagkvæmrar uppbyggingar háhraðafjarskiptaneta, nr. 125/2019: Í stað heitisins „Póst- og fjarskiptastofnun“ í 2. tölul. 2. gr. laganna og sama heitis hvarvetna annars staðar í lögunum kemur í viðeigandi beygingarfalli: Fjarskiptastofu.
3. Lög um áhafnir íslenskra fiskiskipa, varðskipa, skemmtibáta og annarra skipa, nr. 30/2007: Í stað heitisins „Póst- og fjarskiptastofnun“ í 6. tölul. 3. gr. laganna kemur: Fjarskiptastofu.
4. Lög um almannavarnir, nr. 82/2008: Í stað heitisins „Póst- og fjarskiptastofnun“ í 1. tölul. 2. mgr. 4. gr. laganna kemur: Fjarskiptastofa.
5. Lög um samræmda neyðarsvörun, nr. 40/2008: Í stað heitisins „Póst- og fjarskiptastofnun“ í 3. mgr. 2. gr. laganna kemur: Fjarskiptastofa.
6. Lög um fjölmiðla, nr. 38/2011: Í stað heitisins „Póst- og fjarskiptastofnun“ í 10. tölul. 2. gr. laganna og sama heitis hvarvetna annars staðar í lögunum kemur í viðeigandi beygingarfalli: Fjarskiptastofu.
7. Lög um fjarskipti, nr. 81/2003: Í stað heitisins „Póst- og fjarskiptastofnun“ í 2. mgr. 2. gr. laganna og sama heitis hvarvetna annars staðar í lögunum kemur í viðeigandi beygingarfalli: Fjarskiptastofa.
Greinargerð.
Frumvarp þetta er samið í samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneytinu að höfðu samráði við Póst- og fjarskiptastofnun. Ráðuneytið leitaði einnig atbeina ráðgjafa hjá Intellecta á sumarmánuðum 2020 til að fá aðstoð við greiningu á verkefnum Póst- og fjarskiptastofnunar og við að móta framtíðarsýn um hvernig stofnunin getur sem best þjónustað fyrirtæki, almenning og samfélagið allt. Hlutverk fyrirtækisins var meðal annars að afla upplýsinga, greina þær og setja fram á skýru formi. Fyrirtækið skilaði ráðuneytinu greiningu sinni í október 2020.
Á undanförnum misserum hafa verið gerðar miklar breytingar á regluverki á starfssviði Póst- og fjarskiptastofnunar og framundan eru frekari breytingar. Sem dæmi um nýlegar lagabreytingar má nefna ný lög um póstþjónustu, nr. 98/2019, ný lög um öryggi net- og upplýsingakerfa mikilvægra innviða, nr. 78/2019, og lög um ráðstafanir til hagkvæmrar uppbyggingar háhraðafjarskiptaneta, nr. 125/2019. Þá eru nú til umfjöllunar á Alþingi frumvarp til nýrra fjarskiptalaga og frumvarp til laga um landslénið .is, sem hvort tveggja hafa áhrif á starfsumhverfi Póst- og fjarskiptastofnunar. Í ljósi þessara miklu breytinga var það metið svo að tímabært væri að taka til heildarendurskoðunar lög um stofnunina, með tilliti til áorðinna og fyrirsjáanlegra breytinga á verkefnum hennar, en gildandi lög um Póst- og fjarskiptastofnun eru frá árinu 2003.
2. Tilefni og nauðsyn lagasetningar.
Á fáum sviðum er viðvarandi jafn hröð tækniþróun og raun ber vitni og á sviði fjarskipta og netöryggis. Fjarskipti gegna lykilhlutverki í nútímasamfélagi og eru grundvöllur fyrir þjónustu á svo mörgum öðrum sviðum og því er sérstaklega mikilvægt að huga að því að öll umgjörð sé eins og best verður á kosið. Þrátt fyrir að Ísland standi mjög framarlega í alþjóðlegu samhengi hvað varðar grunnlag fjarskipta, þ.e. gæði og fjölda háhraðanettenginga á landsvísu, þá er einnig mikilvægt að tryggja næsta lag, þ.e. öryggi fjarskiptanna, til að fjarskiptagrunnvirkin nýtist sem best. Nauðsynlegt er að aðhafast til þess að halda í við tækniþróun og nýta þau tækifæri sem bjóðast til úrbóta. Það er því mikilvægt að leita allra leiða til þess að stofnunin geti þjónustað samfélagið sem best til framtíðar.
Með því að líta vítt yfir málefnasvið samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneytis, og fara ítarlega yfir gömul og ný verkefni Póst- og fjarskiptastofnunar, skörun við tengd svið og skoða tækifæri til úrbóta þar sem kostur er, er ætlunin að uppfæra, einfalda og skýra lagaumhverfið á þessu sviði. Jafnframt er ætlunin að tengja lög um stofnunina betur við stefnu stjórnvalda og móta þannig stofnun sem mætir þörfum og kröfum samtímans á sviði fjarskipta og netöryggis.
Meginmarkmið þeirra breytinga sem hér eru lagðar til er að stuðla að því að stofnunin mæti væntingum og þörfum samfélagsins í heimi fjarskipta og netöryggis með því að gera stofnuninni kleift að styrkja þá þætti hennar er snúa að tæknilegum verkefnum. Á næstu árum munu verkefni stofnunarinnar á sviði netöryggismála aukast til muna. Greining á verkefnum stofnunarinnar hefur meðal annars leitt í ljós að æskilegt kann að vera að flytja einstaka verkefni frá henni. Hefur þessi greiningarvinna meðal annars leitt til þess að lagt er til að flytja eftirlit með póstþjónustu frá stofnuninni til Byggðastofnunar. Ákvæði er varða flutning eftirlits með póstþjónustu verða lögð fram í öðru frumvarpi sem til stendur að flytja samhliða þessu frumvarpi. Til greina kemur einnig að flytja skipaskoðanir frá Póst- og fjarskiptastofnun til Samgöngustofu.
Við greiningu á verkefnum stofnunarinnar hafa einnig komið í ljós ýmsir vankantar sem reynt er að ráða bót á í frumvarpinu. Til að mynda kom í ljós í óveðrinu sem gekk yfir landið í desember 2019 að hlutverk stofnunarinnar væri ekki nægjanlega vel skilgreint hvað varðar almannaöryggi. Stofnunin gegnir mikilvægu samræmingarhlutverki varðandi fjarskipti og netöryggismál og mikilvægt að það endurspeglist í löggjöf um hana.
Í ljósi framangreindra breytinga er talið rétt að endurskoða heiti stofnunarinnar. Með hliðsjón af því að eftirlit með lögum um póstþjónustu hefur einungis verið lítill hluti af verkefnum stofnunarinnar, og að þau verkefni verða nú mögulega flutt annað, er talið rétt að taka upp nýtt heiti. Er hér lagt til að heiti stofnunarinnar endurspegli betur hlutverk hennar og því lagt til að stofnunin kallist nú Fjarskiptastofa.
Í þessu frumvarpi felst ekki innleiðing á EES-gerðum. Aftur á móti ber að hafa í huga að gildandi lög um Póst- og fjarskiptastofnun sem og fjarskiptalöggjöf og tengt regluverk byggist að miklu leyti á samevrópsku regluverki. Því þarf að gæta að því að breytingar á löggjöf sem fela í sér innleiðingu á Evrópuregluverki fari ekki forgörðum við breytingar.
Gildandi réttur byggist einkum á tilskipunum Evrópuþingsins og ráðsins 2002/19/EB (aðgangs- og samtengingartilskipuninni), 2002/20/EB (heimildatilskipuninni), 2002/21/EB (rammatilskipuninni), 2002/22/EB (alþjónustutilskipuninni) og 2002/58/EB (tilskipuninni um persónuvernd í fjarskiptum), svo og ákvörðun Evrópuþingsins og ráðsins nr. 676/2002/EB um tíðnimál. Í frumvarpi þessu hefur verið gert ráð fyrir breytingum á regluverkinu í samræmi við tilskipun Evrópuþingsins og ráðsins (ESB) 2018/1972 frá 11. desember 2018 um setningu evrópskra reglna um fjarskipti (e. European Electronic Communications Code Directive eða EECC-tilskipunin), sem stundum er vísað til sem „Kóðans“, en hún leysir fjórar fyrstnefndu tilskipanirnar af hólmi, ásamt reglugerð Evrópuþingsins og ráðsins (ESB) 2018/1971 frá 11. desember 2018 um að koma á fót evrópskum hópi eftirlitsaðila á sviði fjarskipta (e. Body of European Regulators for Electronic Communications eða „BEREC“).
Á sameiginlegum innri markaði Evrópu er rík áhersla lögð á einsleitni og samræmingu af hálfu bæði stofnana Evrópusambandsins og EFTA-ríkjanna sem aðild eiga að samningnum um Evrópska efnahagssvæðið. Því er brýnt að uppfæra gildandi efnisreglur á sviði fjarskipta og tryggja viðeigandi framkvæmd þeirra hér á landi. Allverulegar breytingar urðu á evrópsku fjarskiptaregluverki, þ.m.t. framangreindum tilskipunum, árið 2009 en þær breytingar voru ekki teknar upp í EES-samninginn eða innleiddar að fullu efnislega hér á landi. Skýrist sú staða einkum af ágreiningi um aðkomu EFTA-ríkjanna innan Evrópska efnahagssvæðisins að stjórn BEREC þar sem í eldri reglugerð um BEREC, reglugerð (EB) nr. 1211/2009, kom fram í 4. gr. að EFTA-ríkin innan Evrópska efnahagssvæðisins hefðu áheyrnaraðild að stjórn BEREC. EFTA-ríkin innan Evrópska efnahagssvæðisins sóttust hins vegar eftir fullum þátttökurétti án atkvæðisréttar og að kveðið væri á um slíkt í ákvörðun sameiginlegu EES-nefndarinnar. Með EECC-tilskipuninni og BEREC reglugerðinni er leyst úr þeim ágreiningi.
Helstu markmið EECC-tilskipunarinnar eru skv. 1. gr. hennar tvíþætt: a) að hrinda í framkvæmd innri markaði fyrir fjarskiptanet og -þjónustu sem mun leiða til útbreiðslu og upptöku neta með mjög mikla flutningsgetu, þ.e. afkastamikilla háhraðaneta, sjálfbærrar samkeppni, rekstrarsamhæfi fjarskiptaþjónustu, aðgengileika, öryggis neta og þjónustu og ávinnings fyrir endanotendur; og b) að tryggja að í Evrópu sé framboð af hágæðaþjónustu sem er öllum aðgengileg á viðráðanlegu verði fyrir tilstuðlan virkrar samkeppni og valkosta og bregðast við aðstæðum þar sem markaðurinn uppfyllir ekki þarfir endanotenda með fullnægjandi hætti, þ.m.t. fatlaðs fólks, svo að það hafi aðgang að þjónustu til jafns við aðra, og mæla fyrir um nauðsynleg réttindi endanotenda.
Í þingsályktun nr. 31/149 um fimm ára fjarskiptaáætlun fyrir árin 2019–2023 (sjá þskj. 1687, 403. mál á 149. lögþ. 2018–2019) og þingsályktun nr. 32/149 um stefnu í fjarskiptum fyrir árin 2019–2033 (þskj. 1688, 404. mál á 149. lögþ. 2018–2019) eru sett fram skýr markmið um aðgengileg, greið, örugg, hagkvæm og skilvirk fjarskipti. Á meðal skilgreindra verkefna fimm ára fjarskiptaáætlunar, til að ná markmiði um hagkvæmni og skilvirkni í fjarskiptum, er að innleiða nýtt heildarregluverk í fjarskiptum eins fljótt og kostur er. Enn fremur er áhersla lögð á að uppfærsla regluverks á fjarskiptamarkaði stuðli að framförum, fjárfestingum, samkeppni, hagkvæmni, samnýtingu og neytendavernd. Þá má þess geta að markmið íslenskra stjórnvalda er að fjarskiptaregluverk styðji meðal annars við skynsamlega og hagkvæma uppbyggingu innviða fyrir 5G-net og -þjónustu á Íslandi (sjá nánari umfjöllun í kafla 3.1). Helsta markmið íslenskra stjórnvalda samkvæmt gildandi fjarskiptaáætlun er þó eftir sem áður ljósleiðaravæðing landsins alls og þarf fjarskiptaregluverkið að stuðla að því markmiði.
3. Meginefni frumvarpsins.
Með frumvarpi þessu er ætlunin að einfalda og skýra regluverkið sem gildir um þá stofnun sem fer með eftirlit og stjórnsýslu á fjarskiptamarkaði, þ.m.t. netöryggismál. Með hliðsjón af þeim breytingum sem þegar hafa verið gerðar á tengdum lagabálkum þótti réttast að heildarendurskoðun færi fram.
Stærsta breytingin sem þessi heildarendurskoðun hefur í för með sér er breyting á heiti stofnunarinnar. Heitið Póst- og fjarskiptastofnun þykir ekki endurspegla nægilega vel starfsemi stofnunarinnar, enda snúa aðeins um 6% af starfsemi hennar að póstmálum. Nýtt heiti stofnunarinnar þarf að endurspegla hlutverk hennar varðandi fjarskipti og netöryggi og leggja áherslu á starfsemi stofnunarinnar varðandi upplýsingasamfélagið, sem felst í þróun innviða landsins. Í frumvarpi þessu er því lagt til að stofnunin heiti nú Fjarskiptastofa en þykir það ná betur utan um hlutverk stofnunarinnar.
Samhliða vinnu við að finna nýtt heiti á stofnunina verður einnig lagt til nýtt erlent heiti. Núverandi heiti er Post- and Telecom Administration of Iceland. Á erlendum vettvangi er almennt hætt að tala um tele communications, þar á meðal í löggjöf Evrópusambandsins um fjarskipti, og er nú þess í stað talað um communications en ætla má að í íslensku nái hugtakið fjarskipti vel utan um þetta svið.
Auk breytts heitis stofnunarinnar hefur verið lagt til að stjórnsýsla póstmála færist annað og stofnunin geti því alfarið sinnt fjarskiptamálum og tengdum málaflokkum. Í takt við þá staðreynd að hlutverk stofnunarinnar hefur víkkað út og inniheldur nú ýmsa þætti varðandi skipulagningu fjarskipta vegna framþróunar upplýsingasamfélagsins, auk hins hefðbundna eftirlitshlutverks, þykir mikilvægt að stofnunin endurspegli það betur. Ný lög um net- og upplýsingaöryggi mikilvægra innviða tóku gildi 1. september 2020 og fer stofnunin með umsjón þeirra. Samkvæmt fjármálaáætlun mun umfang stofnunarinnar tvöfaldast á þremur árum vegna þessara auknu hlutverka á sviði netöryggismála. Ný fjarskiptalög voru til umræðu á Alþingi haustið 2020 og taka að óbreyttu gildi árið 2021. Þar er einnig verulega aukin áhersla lögð á innviðauppbyggingu og uppbyggingu 5G-farneta. Þessi uppbygging er sett í samhengi við fjórðu iðnbyltinguna og eru fjarskipti talin vera grundvallarundirstaða í fjórðu iðnbyltingunni.
Lykilhlutverk stofnunarinnar varðandi eftirlit og framkvæmd fjarskiptamála helst óbreytt og eru mörg ákvæði óbreytt frá gildandi lögum.
Helstu breytingar og nýmæli sem eru að finna í frumvarpinu varða aukna áherslu á nýsköpun og framfarir og hvernig stofnunin geti fylgt eftir hraðri tækniþróun sem best og stutt við slíka þróun. Frumvarpið hefur meðal annars að geyma ákvæði um framþróun og uppbyggingu fjarskipta, rannsóknir, þróunarstarf og fræðslu. Þá er aukin áhersla á samstarf, bæði á innlendum vettvangi og erlendis.
Með þessum breytingum er vonast til þess að stofnunin sé betur í stakk búin til þess að þjónusta almenning, fyrirtæki og samfélagið allt á sviði fjarskipta.
4. Samræmi við stjórnarskrá og alþjóðlegar skuldbindingar.
Ákvæði í frumvarpi þessu um Fjarskiptastofu gefa ekki sérstaklega tilefni til að skoða samræmi við stjórnarskrá. Í frumvarpinu eru ákvæði er varða alþjóðlegar skuldbindingar sambærileg við gildandi lög.
5. Samráð.
Frumvarp þetta byggist á ítarlegri greiningarvinnu á verkefnum Póst- og fjarskiptastofnunar. Við þá vinnu var leitað til ráðgjafa hjá Intellecta. Ítarlegt samráð var haft við Póst- og fjarskiptastofnun. Þá var í greiningarvinnunni sérstaklega leitað eftir samráði við helstu markaðsaðila. Sérstakt samráð var haft við stofnanir vegna hugsanlegra flutninga á verkefnum, þ.e. Byggðastofnun og Samgöngustofu. Frumvarpið varðar einkum stofnunina sjálfa en jafnframt varðar það hagsmuni markaðsaðila, þ.e. fjarskiptafyrirtækja sem sæta eftirliti stofnunarinnar sem og hagsmuni fjarskiptanotenda hér á landi.
Leitað var eftir samráði við Neytendasamtökin en ekki bárust viðbrögð frá samtökunum.
Áform um lagasetninguna voru kynnt öllum ráðuneytum og voru lögð til samráðs í samráðsgátt stjórnvalda á vefnum Ísland.is frá 25. Ágúst til 9. September 2020, sjá mál nr. S-158/2020. Umsagnir bárust frá sex aðilum um áformin. Var þar m.a. að finna tillögur þess efnis að sameina ætti Póst- og fjarskiptastofnun og Samkeppniseftirlitið en einnig bárust athugasemdir um að ekki væri æskilegt að sameina þessar stofnanir. Ekki var talið æskilegt að hafa skoðun á sameiningu þessara stofnana enda fór slík athugun fram árið 2015 en leiddi hún þó ekki til frekari aðgerða hvað þetta varðar. Megináhersla í kjölfar greiningarinnar leiddi því til þess að ákveðið var að leggja til að eftirlit með póstþjónustu yrði flutt til Byggðastofnunar og jafnframt að styrkja stofnunina til að takast á við þau verkefni sem felast í fjórðu iðnbyltingunni til þess að Ísland haldi forskoti sínu og verði áfram í fremstu röð í fjarskiptum.
Drög að frumvarpi voru lögð til umsagnar á samráðsgátt stjórnvalda á vefnum Ísland.is frá 30. Nóvember til 13. Desember 2020, mál nr. S-258/2020. Aðeins bárust þrjár umsagnir í samráðsgátt. Í fyrsta lagi umsögn Samkeppniseftirlits varðandi túlkun á ákvæði í 20. Gr. frumvarpsins um að ekki þurfi nú samþykki ráðherra fyrir málskoti af hálfu Fjarskiptastofu í kjölfar úrskurðar úrskurðarnefndar um fjarskiptamál. Samkeppniseftirlitið telur að almennt beri að varast að leggja of þröngan skilning í undantekningartilfelli að þessu leyti ef á reynir. Sambærilega heimild sé að finna í 1. Mgr. 41. Gr. samkeppnislaga, nr. 44/2005.
Í öðru lagi barst sameiginleg umsögn Samtaka iðnaðarins og Samtaka atvinnulífsins þar sem samtökin benda á að það kunni að vera álitlegur kostur að flytja mörg verkefni Fjarskiptastofu til Samkeppniseftirlitsins til þess að hagræða í opinberum rekstri og draga úr útgjöldum eftirlitsstofnana. Er í þessu skyni bent á fýsileikagreiningu Capacent frá árinu 2015 um hugsanlega kosti sameiningar þessara stofnana. Ekki er talið heppilegt að leggja til sameiningu þessara stofnana að svo stöddu, enda hefur sérhæfing Fjarskiptastofu aukist til muna með aukinni áherslu á netöryggismál. Þá leit ekki út fyrir að þessi ráðstöfun myndi reynast fjárhagslega hagkvæm í raun þegar tillögur Capacent voru teknar til skoðunar árið 2015.
Í þriðja lagi barst umsögn frá Slysavarnarfélaginu Landsbjörg. Í umsögn sinni fer Slysavarnarfélagið fram á að felld verði niður gjöld félagsins vegna notkunar á MF/HF- og VHF-tíðnum enda sé þar um að ræða mikilvæg fjarskiptakerfi við leitar- og björgunarstörf. Tekið er undir það sjónarmið að hér sé um að ræða mikilvæg fjarskiptakerfi en telur ekki ráðlegt að gjöld verði felld niður. Tíðnir eru takmörkuð auðlind og mikilvægt að um þær gildi skýrar reglur og jafnræði milli aðila.
Auk ofangreinds bárust tvær umsagnir beint til ráðuneytisins. Jens Pétur Jenssen hagfræðingur sendi umsögn sem laut að heitinu Fjarskiptastofa og lagði til að horfið yrði frá því að nota hugtakið „stofa“ og áfram notað hugtakið „stofnun“ í heiti stofnunarinnar.
Loks sendi Síminn umsögn um frumvarpið þar sem meðal annars var fjallað um að setning sérlaga um stofnunina væri óþörf, rætt um verkefnaskiptingu eftirlitsstofnana, hugtakanotkun, óskýr markmiðsákvæði, víðtækar gagnaöflunarheimildir, reglugerðarsetningu, úrskurðarnefnd fjarskiptamála, dagsektir og aðra gjaldtöku, auk athugasemda um einstök ákvæði.
Tekið var tillit til athugasemda og ábendinga framangreindra umsagna eftir því sem efni þóttu standa til. Var m.a. farið sérstaklega yfir hugtakanotkun í lögunum, til að tryggja samræmi við frumvarp til nýrra fjarskiptalaga, en með nýjum fjarskiptalögum er töluverður greinarmunur gerður á hugtökunum neytendur, notendur og endanotendur, eins og réttilega er bent á í umsögn Símans. Hefur því eldri hugtakanotkun verið lagfærð til samræmis. Rétt þykir einnig að geta þess að nokkurs misskilnings virðist gæta í umsögn Símans varðandi rekstrargjald. Rekstrargjaldi er eftir sem áður ætlað að standa undir kostnaði við eftirlit með fjarskiptafyrirtækjum en ekki öðrum kostnaði stofnunarinnar, svo sem kostnaði sem stafar af verkefnum stofnunarinnar á sviði netöryggismála, enda er prósentutala rekstrargjalds óbreytt í frumvarpi þessu frá núgildandi lögum.
6. Mat á áhrifum.
Talið er nauðsynlegt að stofnanir samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneytisins séu í takt við tækniþróun og þær breytingar sem hljótast af fjórðu iðnbyltingunni og þykir því mikilvægt að endurskoða fyrirkomulag varðandi eftirlit og framkvæmd laga á sviði fjarskipta, netöryggis og póstmála.
Með frumvarpinu er ætlunin að uppfæra, einfalda og skýra lagaumhverfið á þessu sviði og tengja betur við stefnu stjórnvalda. Með vísan til markmiðs lagasetningarinnar um einfaldara og skýrara lagaumhverfi á þessu sviði er talið að þessar breytingar muni hafa jákvæð áhrif á stjórnsýslu, muni leiða af sér aukna hagkvæmni í rekstri stofnunarinnar og hafi jafnframt jákvæð áhrif á þá þjónustu sem almenningur og fyrirtæki njóta af hendi stofnunarinnar.
Ný verkefni stofnunarinnar sem eru til komin vegna lagabreytinga undanfarin misseri hafa þegar verið kostnaðarmetin og þeim gerð skil í fjármálaáætlun ríkisins. Er því ekki gert ráð fyrir að frumvarp þetta muni fela í sér kostnaðarauka vegna verkefna stofnunarinnar umfram það sem rúmast ætti innan fjárhagsramma stofnunarinnar.
Er það metið svo að frumvarpið hafi jákvæð áhrif á fjarskiptamarkað í heild sinni, bæði hvað varðar starfsemi fyrirtækja á fjarskiptamarkaði og hagsmuni neytenda. Sérstaklega eru áhrifin talin jákvæð hvað varðar eflingu netöryggis. Samþykkt frumvarpsins er talin hafa jákvæð áhrif á ímynd stofnunarinnar og ætti að leiða til bættrar þjónustu við almenning og markaðsaðila. Væntingar eru um að frumvarpið hafi að einhverju leyti jákvæð áhrif á og stuðli að nýsköpun. Til að nýsköpun geti blómstrað þarf regluverk að gera ráð fyrir framþróun og nýrri tækni og stofnanir þurfa að vera í stakk búnar til þess að takast á við nýjar áskoranir sem kunna að hljótast af tækniþróun og nýsköpun. Sem dæmi um mikilvægi þess að stofnanir þurfi að geta brugðist við nýrri tækni til þess að styðja við nýsköpun má til að mynda nefna nýlegt verkefni stofnunarinnar um tíðniúthlutanir fyrir gervitungl.
Í heild er samfélagslegur ávinningur talinn umtalsvert meiri en sé ekki aðhafst, enda eru traust fjarskipti undirstaða fyrir svo margt í nútímasamfélagi.
Um einstakar greinar frumvarpsins.
Um 1. gr.
Um 2. gr.
Önnur málsgrein er sambærileg við 4. gr. laga um Póst- og fjarskiptastofnun, nr. 69/2003, en hefur lítillega verið breytt að fyrirmynd 1. mgr. 6. gr. laga um Samgöngustofu, stjórnsýslustofnun samgöngumála, nr. 119/2012.
Í þriðju málsgrein gert ráð fyrir því að stofnunin hafi yfirlit og heildarsýn yfir útbreiðslu og eiginleika fjarskiptainnviða hér á landi sem tengist meðal annars 10. gr. frumvarpsins um gagnagrunn almennra fjarskiptaneta.
Um 3. gr.
Lagt er til að starfsemi stofnunarinnar skuli stuðla að aðgengilegum, greiðum, hagkvæmum, skilvirkum og öruggum fjarskiptum og er það í samræmi við gildandi fjarskiptaáætlun. Þá er einnig vísað til byggðasjónarmiða, enda alþjónusta eitt lykilmarkmið fjarskiptalaga, og umhverfissjónarmiða.
Í 2. mgr. er áréttað markmið varðandi öryggi, bæði almennt varðandi fjarskipti og sérstaklega varðandi netöryggi. Sérstaklega er lögð áhersla á eflingu netöryggissveitar.
Í 3. mgr. ákvæðisins er lagt til að stofnunin skuli leitast við að auka vernd og valmöguleika notenda og stuðla að virkri samkeppni og hagkvæmum fjárfestingum á fjarskiptamarkaði. Ljóst er að Ísland er í fremstu röð er varðar aðgengi að fjarskiptum og því er til mikils að vinna að halda þeirri sterku stöðu sem er hér á landi. Hins vegar þarf að lyfta grettistaki í netöryggismálum eins og úttektir Alþjóðafjarskiptastofnunarinnar hafa leitt í ljós með könnunum á netöryggismálum meðal aðildarríkja og þar gegnir Fjarskiptastofa og netöryggissveit hennar lykilhlutverki við að efla netöryggi hér á landi.
Loks er í 4. mgr. að finna nýmæli er opnar fyrir þann möguleika að stofnunin ýti undir og stuðli að nýsköpun auk þess að halda áfram innleiðingu og hagnýtingu fjarskiptatækninnar hér á landi. Meginmarkmiðið er að hámarka jákvæð áhrif tækninnar á samkeppnisstöðu og framþróun samfélagsins til að tryggja að íslenskt fjarskiptaumhverfi samræmist kröfum samtímans hverju sinni.
Um 4. gr.
Í 4. gr. kemur fram að ráðherra skipi forstjóra stofnunarinnar. Gerð er sú krafa að hann hafi háskólamenntun sem nýtist í starfi og búi yfir viðeigandi þekkingu og reynslu. Kröfur þessar er til komnar vegna innleiðingar á EECC-tilskipuninni.
Það er sérstaklega tekið fram í 2. mgr. að starfsmenn stofnunarinnar megi eðli málsins samkvæmt ekki eiga hagsmuna að gæta eða vera í fjárhagslegum tengslum við félög eða aðra aðila sem stofnunin hefur eftirlit með. Það þýðir meðal annars að starfsmaður, maki hans eða annar mjög nákominn mega ekki eiga hlut í símafyrirtæki svo dæmi sé tekið eða sitja í stjórnum slíkra fyrirtækja. Með nákomnum ættingja er hér átt við börn eða foreldra starfsmanns.
Að öðru leyti fer um um forstjóra og aðra starfsmenn samkvæmt lögum um réttindi og skyldur starfsmanna ríkisins.
Um 5. gr.
Um 6. og 7. gr.
A–f-liðir 7. gr. byggjast á 4. tölul. 3. gr. laga nr. 69/2003. G-liður er nýmæli.
Um 8. gr.
Í ákvæðinu er einnig kveðið á um það hlutverk stofnunarinnar að stuðla að bættum fjarskiptum í tengslum við almannavarnir, neyðarfjarskipti og netöryggi. Þá er lagt til að það verði fest í lög að stofnunin skuli vera ráðgefandi þegar almannavarnaástand er yfirvofandi, yfirstandandi og þegar því er lokið og uppbygging hefst. Fjarskipti eru lykilþáttur í almannavarnakerfi landsins og brýnt að færustu sérfræðingar á sviðinu séu til taks og til ráðgjafar sé þess þörf.
Í 3. Mgr. er lagt til að stofnunin fái vald til að fela fjarskiptafyrirtækjum að gera ráðstafanir þegar almannavarnaástand er yfirstandandi. Í miklu óveðri sem reið yfir landið í desember 2019 rofnaði fjarskiptasamband vegna langvarandi rafmagnsleysis. Fjarskiptafélögin í landinu, ásamt Póst- og fjarskiptastofnun, unnu vel saman í því ástandi sem upp var komið og stóðu saman að því að tryggja farsímasamband. Hugsanlegt er að sú staða kæmi upp að ekki næðist sátt um aðgerðir og því er stofnuninni veitt heimild til að gefa bindandi fyrirmæli um aðgerðir, t.d. reiki á milli kerfa, þegar almannavarnaástand er yfirstandandi, ef nauðsynlegt reynist.
Um 9. gr.
Ákvæðið þarfnast ekki frekari skýringa.
Um 10. gr.
Tilskipun (ESB) 2018/1972 sem verið er að innleiða með nýju frumvarpi um fjarskipti (þskj. nr. 210, 209. mál á 151. lögþ. 2020–2021), sem er í þinglegri meðferð á Alþingi þegar þetta er skrifað í byrjun árs 2021, er ítarleg og geymir ýmis nýmæli, þar á meðal ákvæði sem hafa þann tilgang að styrkja eftirlit á fjarskiptamarkaði og tryggja sjálfstæði og getu eftirlitsstjórnvaldsins sem falið er það hlutverk. Í athugasemdum við 109. gr. frumvarpsins, sem breytir öðrum lögum, kemur fram að ýmissa breytinga sé þörf á gildandi lögum um Póst- og fjarskiptastofnun, nr. 69/2003, vegna innleiðingar tilskipunarinnar í íslenskan rétt. Þegar þetta frumvarp er samið hefur frumvarp til nýrra fjarskiptalaga ekki verið afgreitt og því ekki enn búið að breyta gildandi lögum um Póst- og fjarskiptastofnun.
Ákvæði þetta sem er hér til umfjöllunar er samhljóða c-lið 109. gr. fyrrnefnds frumvarps samgöngu- og sveitarstjórnarráðherra til nýrra fjarskiptalaga. Rétt þykir, til að auka skýrleika, að taka upp athugasemdir sem fylgja því frumvarpi en þar segir:
„Lagt er til að í nýrri 3. gr. a verði kveðið á um gagnagrunn almennra fjarskiptaneta. Ákvæði um slíkan gagnagrunn hefur verið í gildandi fjarskiptalögum, sbr. 62. gr. a sem kom inn með breytingalögum nr. 34/2011. Vísast til skýringa með frumvarpinu er varð að þeim lögum (þskj. 149, 136. mál á 139. lögþ. 2010–2011). Hins vegar voru nýverið samþykkt lög á Alþingi um ráðstafanir til hagkvæmrar uppbyggingar háhraðafjarskiptaneta, nr. 125/2019, sem tóku gildi 1. janúar 2020. Með þeim lögum var umræddu ákvæði 62. gr. a breytt. Ekki eru lagðar til miklar efnisbreytingar á ákvæðinu í þessu frumvarpi en þó ber að geta tilgreiningar á gerð útbreiðsluspár en kveðið er á um slíkar spár í ákvæði 22. gr. tilskipunar (ESB) 2018/1972, sbr. tillögu að nýrri 3. gr. a með frumvarpi þessu. Að öðru leyti má telja að ákvæði 22. gr. tilskipunarinnar séu í raun fullinnleidd með gildandi ákvæði, sbr. fyrrnefnd lög nr. 125/2019.
Gert er ráð fyrir að skylt sé að afhenda upplýsingar á því formi sem Póst- og fjarskiptastofnun ákveður. Þetta er ekki breyting á gildandi ákvæði varðandi þráðlausan sendabúnað. Hins vegar þykir tilefni til að hnykkja á þessu mikilvæga atriði með því að mæla fyrir um sérstaka heimild fyrir [Fjarskiptastofu] til að setja reglur um samræmda skráningu á upplýsingum um almenn fjarskiptanet og búa til stöðluð sniðmát til skráningar á þeim. Söfnun upplýsinga getur verið ómarkviss og ekki þjónað tilgangi sínum ef upplýsingarnar eru ósamstæðar eða ónákvæmar. Mikilvægt er að öll fjarskiptafyrirtæki afhendi upplýsingar um almenna fjarskiptainnviði á samræmdu formi sem geri úrvinnslu þeirra tæknilega mögulega, eða a.m.k. ekki tímafreka og óhagkvæma. Í 3. málsl. 1. mgr. 3. gr. a er gert ráð fyrir að trúnaður skuli ríkja um upplýsingar sem skráðar eru í gagnagrunninn, sbr. þó 4. og 5. mgr. Sú breyting er lögð til með 4. mgr. að tekið verði fram að í tengslum við stöðumat og stefnumótun á sviði fjarskipta verði endurgjaldslaust heimilt að nýta og óska eftir vinnslu upplýsinga úr gagnagrunninum. Gert er ráð fyrir að ráðherra geti kveðið nánar á um þetta í reglugerð, með vísan til lokamálsliðar 5. mgr. Í reglugerð mætti gera ráð fyrir að ef ósk um vinnslu upplýsinga úr gagnagrunninum sem er mjög umfangsmikil eða útheimtir utanaðkomandi bjargir geti komið til greiðslu samkvæmt sérstöku samkomulagi.
Í 5. mgr. 3. gr. a er lagt til að kveðið verði á um heimild er varðar aðgang almennings að gagnagrunninum, þess efnis að [Fjarskiptastofa] getur komið upp svæði þar sem endanotendur fái nægjanlega ítarlegar upplýsingar um hvaða tengingar eru fáanlegar á mismunandi svæðum, til að aðstoða við val á rekstraraðila eða þjónustuveitanda. Er þessu ætlað að innleiða 6. mgr. 22. gr. tilskipunar (ESB) 2018/1972. [Fjarskiptastofa], sem ábyrgðar- og rekstraraðili gagnagrunnsins, tekur ákvörðun um aðgengi að upplýsingum úr honum. Um beiðnir um aðgang að gögnum og upplýsingum hjá stjórnvöldum fer samkvæmt upplýsingalögum, nr. 140/2012. Ef á reynir er gert ráð fyrir að um kæruleið fari samkvæmt upplýsingalögum, þ.e. til úrskurðarnefndar um upplýsingamál. Varðandi 5. mgr. vísast að öðru leyti til skýringa við 3. tölul. b-liðar 1. tölul. 15. gr. í frumvarpinu er varð að lögum nr. 125/2019 (þskj. 122, 122. mál á 150. lögþ. 2019–2020).“
Um 11. gr.
„Lagt er til að í nýrri 3. gr. b kveðið [verði] á um skyldu [Fjarskiptastofu] til að vinna heildstætt útbreiðslukort fyrir háhraðanet á a.m.k. þriggja ára fresti. Ákvæðinu er ætlað að innleiða 1. og 2. mgr. 22. gr. EECC-tilskipunarinnar þar sem gerð er sú krafa að mat á útbreiðslu fari fram á a.m.k. þriggja ára fresti. Rétt er að geta þess að sá gagnagrunnur sem [Fjarskiptastofa] vinnur að uppsetningu á mun að lokum ávallt byggjast á nýjustu upplýsingum fjarskiptafyrirtækja. Þegar sú virkni er komin verður að telja að þessi krafa um þriggja ára útbreiðslukort sé uppfyllt enda ávallt hægt að kalla fram nýjustu upplýsingar í gagnagrunninum. Þá er í 1. mgr. einnig kveðið á um heimild [Fjarskiptastofu] til að vinna svæðisbundnar útbreiðsluspár fyrir háhraðafarnet. Markmið slíkrar spár er að greina svæði þar sem ekki eru slík net til staðar og að undirbyggja ferli til aukinnar útbreiðslu. Þannig er stofnuninni gert skylt að birta niðurstöður slíkrar svæðisbundinnar og tímabundinnar útbreiðsluspár. Ákveði [Fjarskiptastofa] að nýta sér þessa heimild skulu spárnar innihalda allar viðeigandi upplýsingar, þ.m.t. upplýsingar um áætlaða útbreiðslu fyrirtækja eða opinberra yfirvalda á háhraðanetum eða verulegar uppfærslur eða stækkanir á netum.
Í 2. mgr. nýrrar 3. gr. ber lagt til að fjallað verði um heimild [Fjarskiptastofu] til að bjóða aðilum, t.d. fjarskiptafyrirtækjum eða opinberum aðilum, að lýsa yfir áformum um uppbyggingu eða uppfærslu neta skv. 2. málsl. 1. mgr. Komi fram yfirlýsing um slík áform getur stofnunin óskað eftir upplýsingum um hvort aðrir aðilar vilji setja fram slík áform. Hér er um að ræða ákvæði sem á að stuðla að aukinni uppbyggingu og útbreiðslu háhraðaneta á svæðum þar sem slík net eru ekki til staðar. Við framkvæmd ákvæðisins er mikilvægt að réttar og nákvæmar upplýsingar liggi til grundvallar og skal [Fjarskiptastofa] tilgreina upplýsingar sem skulu fylgja yfirlýsingum aðila sem og upplýsa þá aðila sem senda inn yfirlýsingu um áform uppbyggingar eða uppfærslu neta um það hvort aðgangsnet af næstu kynslóð nái til, eða líklegt sé að muni ná til, viðkomandi svæðis á grunni þeirra upplýsinga sem finna má í gagnagrunni stofnunarinnar samkvæmt 3. gr. a. [Fjarskiptastofa] skal við framkvæmd ákvæðisins ávallt gæta að almennum meginreglum stjórnsýsluréttar um skilvirka, hlutlæga og gagnsæja málsmeðferð og tryggja jafnræði aðila. Ákvæðinu er ætlað að innleiða 3. og 4. mgr. 22. gr. tilskipunarinnar.
Í 3. mgr. [ákvæðisins] er lagt til að kveðið verði á um skyldu [Fjarskiptastofu] til að afhenda hlutaðeigandi stjórnvöldum þær yfirlýsingar sem stofnunni berast skv. 2. mgr. ákvæðisins. Hér er um að ræða stjórnvöld sem fara með úthlutun opinbers fjármagns til útbreiðslu neta, svo sem fjarskiptasjóð og sveitarfélög, sem og aðila sem fara með svæðisbundnar áætlanir um uppbyggingu neta. Þetta ákvæði verður að lesa til samræmis við 4. og 5. mgr. [10. gr. frumvarpsins] og skal ávallt gæta að trúnaði um þær upplýsingar sem fram koma í gögnunum. Ákvæðinu er ætlað að innleiða 5. mgr. 22. gr. tilskipunarinnar en þar er jafnframt kveðið á um að þau stjórnvöld sem koma að úthlutun tíðniréttinda og fara með framkvæmd alþjónustu taki tillit til niðurstöðu þessarar útbreiðsluspár og innkominna yfirlýsinga en þau verkefni eru á höndum [Fjarskiptastofu].“
Um 12. gr.
Það er mikil áskorun fyrir stjórnvöld að fylgja eftir hraðri tækniþróun en hér er leitast við að halda í við hina hröðu tækniþróun sem leiðir af fjórðu iðnbyltingunni. Fjarskiptastofu er ætlað að gera ráð fyrir fullnægjandi fjármagni og mannauði til virkrar þátttöku í alþjóðastarfi í rekstraráætlun sinni á hverju ári og skal í því skyni einnig líta til þeirra sjónarmiða sem hér er kveðið á um.
Um 13. gr.
Lagt er til í 1. mgr. að stofnuninni verði heimilt að taka þátt í rannsóknum og þróunarstarfi á starfssviði sínu.
Í 2. mgr. er lagt til að stofnunin skuli stuðla að fræðslu á starfssviði sínu. Áréttað er í ákvæðinu að þetta gildi einnig um netöryggi, enda starfrækir stofnunin vefsvæðið netoryggi.is þar sem er að finna ýmsa fræðslu á sviði netöryggis. Brýnt er að stofnunin stuðli að fræðslu á sínu sviði og veiti t.d. starfsmönnum sínum svigrúm til að stunda m.a. kennslu í háskólum landsins, gerast leiðbeinendur við lokaritgerðir o.fl.
Þá er lagt til að stofnunin geti tekið þátt í þróun markaðar fyrir fjarskipta- og upplýsingatækni með ýmsu móti og er það talið upp í 4 liðum, sem að stofni til eru byggðir á ákvæðum úr 3. gr. gildandi laga um Póst- og fjarskiptastofnun, nr. 69/2003.
Að öðru leyti þarfnast ákvæðið ekki skýringar.
Um 14. gr.
Um 15. gr.
Rétt þykir að benda á að núgildandi ákvæði um upplýsingagjöf fjarskiptafyrirtækja sækir stoð í 5. gr. rammatilskipunarinnar nr. 2002/21/EB og 11. gr. heimildartilskipunar nr. 2002/20/EB en með tilkomu EECC-tilskipunarinnar vísast til 5. og 21. gr. EECC-tilskipunarinnar.
Í 7. mgr. hefur verið lagt til að lögfest sé að stofnuninni sé heimilt að leita aðstoðar lögreglu við eftirlit og öflun nauðsynlegra upplýsinga í þágu eftirlits og er það í samræmi við gildandi túlkun á hvernig skuli framkvæma lögin.
Ákvæði 10. mgr. var áður að finna í 4. mgr. 3. gr. núgildandi laga um Póst- og fjarskiptastofnun, nr. 69/2003. Í einstaka tilvikum hefur stofnunin leitað til utanaðkomandi ráðgjafa, til að mynda endurskoðenda. Þykir því rétt að halda inni þessari heimild í lögunum.
Um 16. gr.
Ákvæðið þarfnast ekki frekari skýringa.
Um 17. gr.
„Yfirskrift þessarar greinar er kvartanir og segir greinin til um málsmeðferð þegar neytendur eða aðrir sem hagsmuna hafa að gæta telja að fjarskiptafyrirtæki eða póstrekendur brjóti gegn skyldum sínum eða skilmálum sem mælt er fyrir um. Hlutaðeigandi getur beint kvörtun til [Fjarskiptastofu] sem skal hefja málsmeðferð með því að leita álits viðkomandi fjarskiptafyrirtækis eða póstrekanda. Stofnunin skal reyna að leysa ágreining á skjótan hátt en takist það ekki skal skera úr ágreiningi með ákvörðun stofnunarinnar. Ákvæði þetta er byggt á 34. gr. tilskipunar Evrópuþingsins og ráðsins nr. 2002/22/EB frá 7. mars 2002 um alþjónustu og réttindi notenda í sambandi við fjarskiptanet og þjónustu (alþjónustutilskipunin).
Í 3. mgr. er heimild [Fjarskiptastofu] til að setja reglur um málsmeðferð.“
Um 18. gr.
Um 19. gr.
Um 20. gr.
Vert er að nefna þær breytingar sem lagðar eru til á ákvæðinu í frumvarpi til nýrra fjarskiptalaga en í hinni nýju lokamálsgrein ákvæðisins er kveðið er á um að Fjarskiptastofa skuli reglubundið og a.m.k. einu sinni á ári birta samantekt um fjölda og almennt inntak kæra skv. 1. mgr., lengd málsmeðferðar fyrir úrskurðarnefndinni og fjölda úrskurða sem heimila tímabundnar ráðstafanir. Samantekt þessa má birta í ársskýrslu skv. 29. gr.
Í frumvarpi til nýrra fjarskiptalaga er einnig lögð til sú breyting á ákvæðinu frá 13. gr. gildandi laga að slakað verði á formskilyrðum til setu í úrskurðarnefnd um fjarskiptamál. Í stað þess að miðað sé við hæfisskilyrði hæstaréttardómara skv. 13. gr. dómstólalaga, nr. 50/2016, verði krafa um lögmannsréttindi og reynslu sem nýtist við úrlausn kærumála í fjarskipta- og póstmálum látin nægja hvað varðar formann og varaformann.
Um 21. gr.
Ekki er gert ráð fyrir hækkun hlutfallstölu rekstrargjalds í tilviki fjarskiptafyrirtækja.
Um 22. gr.
Um 23. gr.
Um 24. gr.
Um 25. gr.
Um 26. gr.
Þá er einnig að finna ákvæði þess efnis að stofnuninni sé heimilt að setja á fót sérstaka tímabundna samstarfshópa vegna einstakra mála. Er þar meðal annars átt við samstarfsverkefni á sviði nýsköpunar eða ef samstarf er nauðsynlegt til þess að tryggja bestu framkvæmd á einstökum sviðum, t.d. vegna upptöku nýrra tæknilausna á borð við IPv6.
Ákvæðið er í anda vandaðra stjórnsýsluhátta og gagnsæis. Að öðru leyti þarfnast ákvæðið ekki skýringa.
Um 27. gr.
Þá er einnig opnað fyrir þann möguleika að stofnunin geti tekið þátt í alþjóðlegu samstarfi á sínu sviði að eigin frumkvæði. Til að mynda á stofnunin og netöryggissveitin í virku samstarfi við Norðurlöndin.
Þá þykir einnig rétt að opna á það að stofnunin geti tekið þátt í öðru alþjóðlegu samstarfi á þessu sviði en sem dæmi má nefna EURODIG (European Dialog on Internet Governance) og IGF (Internet Governance Forum) en þar fer fram mikilvægt samráð og samstarf á sviði stjórnhátta internetsins en vettvangurinn er ætlaður öllum hlutaðeigandi, opinberum aðilum, aðilum úr einkageiranum sem og aðilum úr fræðasamfélaginu. IGF var stofnað á vettvangi Sameinuðu þjóðanna árið 2006 og hefur fundað reglulega síðan en íslensk stjórnvöld hafa lítið eða ekki tekið þátt á þessum vettvangi hingað til.
Mikilvægt er að Fjarskiptastofa geri grein fyrir áætluðum árlegum kostnaði vegna þátttöku í alþjóðastarfi í rekstraráætlun sinni svo hægt sé að gera stofnuninni kleift að sinna því.
Að öðru leyti þarfnast ákvæðið ekki frekari skýringa.
Um 28. gr.
Meðal nýmæla má nefna 3. mgr. þar sem lagt er til að kveðið verði á um að Fjarskiptastofa skuli stuðla að fyrirsjáanleika í framkvæmd eftirlits og reglubundins endurmats eftirlitsaðferða til samræmis við þróun viðurkenndra viðmiða um bestu framkvæmd. Þannig beri stofnuninni til að mynda að horfa til starfa evrópsks hóps eftirlitsaðila á sviði fjarskipta (e. Body of European Regulators for Electronic Communications eða BEREC) sem er ráðgefandi og stefnumótandi samstarfsvettvangur sem ætlað er að stuðla að samræmdri innleiðingu og framkvæmd samevrópsks regluverks á fjarskiptamarkaði, svo sem með útgáfu leiðbeininga og ráðgjöf.
Á meðal annarra nýmæla er 5. mgr. sem mælir fyrir um að árlega skuli Fjarskiptastofnun miðla yfirlitsskýrslu til Eftirlitsstofnunar EFTA (ESA) og Netöryggisstofnunar Evrópu (ENISA) um tilkynnt öryggisatvik og meðhöndlun þeirra, með vísan til 40. gr. EECC-tilskipunarinnar.
Um 29. gr.
Um 30. gr.
Rétt þykir að nefna að í d-lið 1. mgr. ákvæðisins er að finna reglugerðarheimild er varðar starfsemi úrskurðarnefndar fjarskiptamála og er hún óbreytt frá gildandi lögum að því undanskildu að einnig er nú áskilið að fjallað skuli í reglugerðinni um tímafresti en mikilvægt er að fjarskiptafyrirtæki sem leita til úrskurðarnefndarinnar eigi kost á skjótri úrlausn mála sinna. Nokkuð hefur borið á því að úrskurðir úrskurðarnefndarinnar hafi ekki verið kveðnir upp innan tilskilins tímafrests, þ.e. innan þriggja mánaða. Mikilvægt er að bregðast skjótt við deilum sem upp kunna að koma á milli markaðsaðila til að slíkar deilur standi ekki í vegi fyrir framförum á sviði fjarskipta.
Í e-lið 1. mgr. er að finna ákvæði um að lögfest verði heimild til innleiðingar á BEREC-reglugerð (ESB) 2018/1971 í íslenskan rétt með útgáfu reglugerðar. BEREC-reglugerðin, ásamt tilskipun (ESB) 2018/1972, er hluti af svokölluðum fjarskiptapakka Evrópusambandsins frá 2018.
Þá þykir rétt að fara nokkrum orðum um f-lið 1. mgr. ákvæðisins sem er hér til samræmis við frumvarp til nýrra laga um fjarskipti. Lagt er til að lögfest verði heimild ráðherra til að setja reglugerð um innleiðingu reglugerðar Evrópuþingsins og ráðsins (ESB) 2019/881 frá 17. apríl 2019 um Netöryggisstofnun Evrópu (e. European Union Agency for Cybersecurity eða ENISA) og netöryggisvottunarkerfi upplýsinga- og samskiptatækja og um niðurfellingu reglugerðar Evrópuþingsins og ráðsins (ESB) nr. 526/2013 frá 21. maí 2013 um Net- og upplýsingaöryggisstofnun Evrópusambandsins (ENISA). Til þessa hafa reglugerðir Evrópusambandsins um Netöryggisstofnunina verið innleiddar hér á landi í reglugerðum, á grundvelli almennrar heimildar til setningar reglugerða í 16. gr. laga um Póst- og fjarskiptastofnun, sbr. reglugerð nr. 1265/2014, um Net- og upplýsingaöryggisstofnun Evrópu. Hin nýja reglugerð (ESB) 2019/881 um Netöryggisstofnunina var samþykkt 17. apríl 2019 og með henni var meðal annars gerð breyting á heiti stofnunarinnar (áður var enskt heiti hennar the European Union Agency for Network and Information Security). Með nýju reglugerðinni var ENISA gerð að varanlegri stofnun og sérstaklega horft til þess að efla viðbragðsgetu stofnunarinnar sem stuðningsaðila við aðrar stofnanir ESB og ríki á Evrópska efnahagssvæðinu. Sem dæmi er stofnuninni ætlað að stuðla að hærra viðbúnaðarstigi með framkvæmd reglubundinna æfinga vegna netógna, taka á móti tilkynningum frá ríkjum um öryggisatvik, hýsa samráðsvettvang landstengiliða netöryggissveita, veita ráðgjöf og gefa út leiðbeiningar. ENISA á að verða þekkingarmiðstöð um netöryggismál, beita sér fyrir almennri fræðslu á því sviði og aðstoða ríki á Evrópska efnahagssvæðinu við að stuðla að vitund borgara um netöryggi. Reglugerð (ESB) 2019/881 geymir einnig ákvæði um valkvætt samræmt vottunarkerfi fyrir upplýsinga- og samskiptatæki sem meðal annars er ætlað að stuðla að viðeigandi prófunum á nettengdum hlutum sem fyrirhugað er að markaðssetja í Evrópu. Innleiðing reglugerðarinnar þykir ekki kalla á nýja lagasetningu að öðru leyti en felst í tillögu þessa frumvarps. Athygli er vakin á að reglugerð (ESB) 2019/881 verður endurskoðuð fyrir 31. desember 2023, einkum í því skyni að endurmeta hvort gera skuli að skyldu að undirgangast vottun. Samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneytið birti til umsagnar í samráðsgátt stjórnvalda áform um upptöku reglugerðar (ESB) 2019/881 í EES-samninginn (18. september til 4. október 2019, mál nr. S-229/2019) en engar umsagnir bárust. Undirbúningur upptöku gerðarinnar í EES-samninginn er hafinn á vettvangi EES-samstarfsins.
Að öðru leyti þarfnast ákvæðið ekki skýringa.
Um 31. gr.
Um 32. gr.
