stefnuræða forsætisráðherra og umræða um hana.
Virðulegi forseti. Ágætu landsmenn. Hér í kvöld höfum við nú heyrt stefnuræðu forsætisráðherra og fyrstu viðbrögð við henni. Ríkisstjórnin hefur talað. Fjórflokkurinn hefur talað. Það hefur fátt breyst í íslenskum stjórnmálum. Ef svo fer sem horfir má landsmönnum verða ljóst að heimilum landsins mun blæða út. Athafnamönnum má verða ljóst að fyrirtækjunum mun blæða út. Foreldrum má verða ljóst að skólaganga barna þeirra muni skerðast. Vinnandi fólki má verða ljóst að kaupmáttur tekna þeirra muni skerðast enn meir.
Góðir landsmenn. Í apríl voru kosningar og í þeim kosningum kom Borgarahreyfingin – þjóðin á þing, fjórum þingmönnum að á Alþingi Íslendinga. Við erum fimmti flokkurinn á þessu þingi. Hér er á ferðinni heiðarleg tilraun fólks í þverpólitískri hreyfingu. Fólks sem hefur það að markmiði að koma á raunverulegum lýðræðisumbótum á Íslandi, að grípa til aðgerða sem raunverulega gagnast heimilum og fyrirtækjum í landinu og að rannsaka hvað raunverulega gerðist og varð til þess að nú upplifum við mestu efnahagsþrengingar sögunnar. Sú tilhugsun að eftir allt sem á undan var gengið yrði enginn valkostur í boði í verðandi kosningum annar en fjórflokkurinn var óbærileg. Því tókum við þátt. Og nú höfum við heyrt, að loknum einum kosningunum enn, hvað þeir hafa fram að færa.
Í október síðastliðnum varð hér algert efnahagshrun, algjört pólitískt hrun og algjört siðferðishrun ráðandi afla. Hér var við völd pólitísk yfirstétt sem hafði tapað öllum raunveruleikatengslum og hvers úrræði á vondum degi var að ákalla guð. Guð blessi Ísland, sagði þáverandi forsætisráðherra, hagfræðingurinn og einn af arkitektum þeirrar spilaborgar sem þá hrundi til grunna. Amen, sagði samstarfsflokkurinn sem þótt að mestu væri saklaus af byggingu spilaborgarinnar hafði ákafur tekið að sér verktöku við lokafráganginn. Amen, sögðu líka flokkssystkin ráðamanna, sem og stjórnsýslan sem flokkarnir höfðu ráðið sér og áttu ekki síður stóran þátt í hruninu. Síðan átti að halda áfram eins og ekkert hefði í skorist.
Þeir valdhafar sem í upphafi árs 2008 vissu nákvæmlega hvert stefndi blekktu þjóðina. Þeir blekktu þjóðina fram á síðasta dag og þeir gerðu sitt besta til að blekkja umheiminn líka. Nágrannaþjóðir okkar mótmæltu og Ísland glataði trúverðugleika sínum með slíkum glæsibrag að efnahagslegt sjálfstæði þjóðarinnar var tekið af henni og fært undir yfirþjóðlega stofnun. Þjóðin mótmælti líka, fyrst með semingi en á endanum svo kröftuglega að svikastjórnin hrökklaðist frá. Í allan vetur sem leið kom fólk saman fyrir utan þinghúsið og lýsti óánægju sinni með stefnu þáverandi forsætisráðherra og þáverandi ríkisstjórnar. Kallað var eftir breytingum en þingheimur fór bara í frí.
Virðulegi forseti. 20. janúar síðastliðinn er nú skráður á spjöld Íslandssögunnar. Þann dag var hádegisverðarhlé þúsunda Íslendinga að mestu mótmælum í sögu þjóðarinnar. Alþingi var umkringt af þeim „skríl“ og þeirri „ekki-þjóð“ sem valdhafar höfðu hrakyrt mánuðum saman og í hroka sínum reiknað með að léti hvað sem væri yfir sig ganga. Valdhafarnir sem höfðu kollsteypt þjóðarskútunni ætluðu sér að fara sínu fram þegjandi og hljóðalaust án þess að almenningur skipti sér af. Hvað gerðu þeir síðan, valdhafarnir á þeim degi, þingmennirnir sem voru hér innan dyra? Þeir ræddu fram og aftur sprúttsalafrumvarp Sjálfstæðisflokksins. Af því það var á dagskrá eins og sagt er. Hafi einhver efast um fjarlægð þingsins frá fólkinu og firringu þingmanna þá var þeim efa eytt þann dag.
Það vorum við sem tókum sprúttsalafrumvarpið af dagskrá þennan dag og settum almenning á dagskrá. Í framhaldi af hótunum þáverandi dómsmálaráðherra um nánast stríð við almenning tókst svo kjarkmiklum félögum annars stjórnarflokksins að knýja fram stjórnarslit. Við mótmæltum og við unnum. Til hamingju með það.
Ríkisstjórnin féll, boðið var upp á kosningar og til varð Borgarahreyfingin. Við áttum á brattann að sækja allan tímann og ráðandi öfl reyndu með lagaflækjum að koma í veg fyrir framboðið. En við komumst alla leið og rödd okkar heyrist hér í kvöld — sem betur fer. Sem betur fer segi ég því stefnuræðan sem hæstv. forsætisráðherra flutti okkur er því miður stefnulaus. Þau úrræði sem almenningi er boðið upp á eru því miður gagnslaus og hæstv. ríkisstjórn eins og hún leggur sig virðist því miður ráðalaus.
Ágætu landsmenn. Hvað er hér í boði? Förum yfir það. Í kjölfar mesta efnahagshruns sögunnar þar sem nærri 20.000 manns eru atvinnulaus og þúsundir heimila eru á barmi gjaldþrots er heimilunum boðið upp á svokölluð úrræði eins og það heitir í dag. Eitt þessara úrræða er greiðslujöfnun. Á mannamáli heitir greiðslujöfnun einfaldlega teygjulán með árangurslausum afborgunum, takið eftir, teygjulán með árangurslausum afborgunum þar sem skuldugum fjölskyldum býðst að greiða af lánum fram á elliárin og nota til þess eftirlaunin eða réttara sagt ellilífeyrinn því eftirlaunasjóðirnir eru víst að stórum hluta til fallnir líka.
Annað úrræði er svokölluð greiðsluaðlögun. Þar fær skuldug fjölskyldan tilsjónarmann inn á heimilið sem fylgist með heimilisbókhaldinu í nokkur ár. Í kjölfarið og að loknum afskriftum skulda er fjölskyldunni svo boðið að lenda á vanskilaskrá í jafnvel áratugi. Skuldirnar mega hins vegar aldrei fara undir 110% að matsvirði fasteigna fjölskyldunnar. Ja-há.
Svo eru það vaxtabæturnar. Hinar stórauknu vaxtabætur verða að meðaltali um 25 þús. kr. á ári á hvert heimili. Það er ríflega 2 þús. kr. á mánuði. Ja-há. Þetta er einfaldlega gagnslaust. Hér þarf að koma meira til. Hér þarf róttæka skynsemi sem viðurkennir það að vísitölu- og gengishækkanir á íbúðalánum fólks eru óréttlátar og ósanngjarnar. Þessar hækkanir þarf að leiðrétta og færa aftur til ársbyrjunar 2008 en þá var stjórnvöldum ljóst hvert stefndi og hefðu átt að láta almenning vita. Þessar leiðréttingar mundu lækka höfuðstól íbúðalána um 20% sem er þó í raun og veru ekki annað en leiðrétting á hækkun sem hefði hvort eð er ekki komið til ef stjórnvöld hefðu ekki brugðist algerlega við efnahagsstjórnina.
Í þessum málum mun Borgarahreyfingin leita eftir samstarfi við alla flokka á þingi um frumvarp sem leiðréttir þetta mál og sem að auki afnemur endanlega verðtryggingu fjárskuldbindinga. Ekkert hefur farið verr með íslensk heimili og launafólk en verðtryggingin og allur pempíuháttur í kringum afnám hennar er fyrir löngu óþarfur. Hér þarf einfaldlega að reyna að ná samningum við skuldareigendur um málið og ef það er ekki hægt verður að afnema þennan gallagrip einhliða.
Virðulegi forseti. Annað meginmál efnahagsstjórnarinnar sem ekki er tekið á með almannahag í huga er halli ríkissjóðs. Hér ræður ferðinni stefna Alþjóðagjaldeyrissjóðsins hvers aðkoma að málum fjölmargra landa hefur ekki verið farsæl svo vægt sé til orða tekið. Aðkoma Alþjóðagjaldeyrissjóðsins hér á landi byggist á því að nágrannalöndin neituðu að lána íslenskum stjórnvöldum fé. Þau stjórnvöld eru sem betur fer ekki lengur til staðar nema að litlu leyti þó að enn sé að vísu eftir að taka til í stjórnsýslunni. Því er tímabært að leita aftur til nágrannaþjóða um aðstoð með því loforði að hér verði gerð ærleg bót og betrun á öllum sviðum.
Þar ber í fyrsta lagi að rannsaka bankahrunið sem þá svikamyllu sem bankastarfsemin sannarlega sýnist hafa verið. Sækja þarf til saka eigendur og stjórnendur fjármálastofnana og frysta eigur þeirra. Rannsaka verður hvert allir þessir peningar fóru og fá þar til aðstoðar þar til bærar eftirlitsstofnanir í nágrannalöndum með því fororði að þeim peningum sem nást til baka verði skilað til réttmætra eigenda. Það sem upp á vantar verði svo sótt til þeirra sem sök eiga á. Um er að ræða hundruð milljarða sem m.a. runnu út úr Seðlabanka Íslands skömmu fyrir hrunið og hvers tap lendir beint á skattgreiðendum landsins. Ætla stjórnvöld virkilega ekki að reyna að sækja þetta fé?
Ef haldið er rétt á spilunum má afþakka svokallaða aðstoð Alþjóðagjaldeyrissjóðsins og færa hagstjórnina aftur til íslenskra stjórnvalda. Þar má sannarlega gera betur því sú ætlan ríkisstjórnarinnar sem stefnir að 170 milljarða niðurskurði á þremur árum gengur einfaldlega ekki upp. Almenningur mun sligast undan lána- og skattbyrðinni, mennta- og heilbrigðiskerfið mun leggjast á hliðina og hér verður alvarlegur landflótti. Í fáum orðum sagt, þetta er einfaldlega ekki hægt.
Virðulegi forseti. Hvað varðar önnur mál í stefnuskrá og stefnuræðu þessarar ríkisstjórnar ber að sjálfsögðu að fagna því að ríkisstjórnin brýtur blað með framlagningu þingsályktunartillögu fyrir Alþingi um aðildarviðræður að Evrópusambandinu án þess að til staðar sé eindreginn stuðningur allra stjórnarþingmanna við málið. Hér er sannarlega verið að færa mál til betri vegar og efla bæði þingræðið og lýðræðið með þeirri þjóðaratkvæðagreiðslu sem mun fara fram um samninginn. Þrjú skilyrði Borgarahreyfingarinnar fyrir stuðningi eru öll í anda lýðræðis og upplýsingar og í anda þeirrar sannfæringar okkar að almenningi sé að sjálfsögðu fyllilega treystandi til að leggja mat á hvort ganga eigi í Evrópusambandið.
Sú staðreynd að Sjálfstæðisflokki og Framsóknarflokki líka ekki þessi vinnubrögð og vilja því ekki vinna að framgangi málsins er fyrst og fremst til merkis um þeirra eigin skilningsleysi, sem og langvarandi vantrú þeirra á almenningi í landinu. Hér eru hinir einu og sönnu forsjárhyggjuflokkar á ferð.
Eins eru í skrá um fyrirhuguð þingmál afar brýnar lýðræðisumbætur sem við í Borgarahreyfingunni fögnum mjög. Þó verðum við að setja fyrirvara við frumvarp um stjórnlagaþing sem samkvæmt þessu á að vera ráðgefandi. Það er mál sem er brýnt að þjóðin fái sjálf að ráða ferðinni og semji sína eigin stjórnarskrá. Borgarahreyfingin á sínar sterkustu rætur í kröfunni um nýja stjórnarskrá sem samin er af fólkinu og fyrir fólkið en ekki sem samin er af Alþingi og fyrir Alþingi.
Sérstakt fagnaðarefni er þingmál um afnám ábyrgðarmanna fyrir lánum frá LÍN, sem og þingmálum um frjálsar handfæraveiðar. Einnig eru nokkur nauðsynleg mál eins og fyrirhuguð frumvörp fjármálaráðherra.
Önnur þingmál á dagskrá sýnast okkur hins vegar mega bíða, ekki síst þar sem við teljum brýnast að takast á við vanda heimilanna, fyrirtækjanna og skuldir ríkissjóðs. Í þau verkefni ber að nota vinnutíma sumarþingsins. Ég vil ítreka að í þessum þremur verkefnum duga hvorki vettlingatök né hefðbundnar aðferðir heldur verður að grípa til kjörorða Borgarahreyfingarinnar sem eru róttæk skynsemi.
Virðulegi forseti. Vonir fólks um réttlæti, sanngirni og virðingu mega ekki hverfa. Núverandi ríkisstjórn og þetta þing ber ábyrgð á því. Við þingmenn Borgarahreyfingarinnar erum ekki mjög mörg en við erum hér í umboði 13.519 manna og kvenna sem sum hver stóðu með okkur á Austurvelli mánuðum saman. Við munum tala máli þeirra úr þessum stól. Ætíð. Svo einfalt er það.
Við fórum út í októbernæðinginn og við gerðum byltingu utan dyra í íslenskum vetri. Nú er komið vor og við erum komin inn á þing. Hver hefði nokkurn tímann trúað því að þetta væri hægt? — Góðar stundir.
