skerðing lífeyrisréttinda og staða opinberu lífeyrissjóðanna.

Frú forseti. Ég þakka hv. málshefjanda fyrir að hreyfa þessu máli, það er brýnt og mikilvægt að Alþingi fjalli um málefni lífeyrissjóðanna og stöðuna sem þar er, það er fullkomlega eðlilegt og öll tilefni til.

Ég vil fyrst segja að það var mikil gæfa þegar menn rötuðu inn á það spor á Íslandi að hefja uppbyggingu söfnunarsjóða. Þar urðu mikil tímamót í maí 1969 þegar samkomulag náðist um slíkt á almennum vinnumarkaði og í framhaldinu var því fylgt eftir með lagasetningu um skylduaðild að lífeyrissjóðum upp úr 1970. Fyrir voru lífeyrisréttindi opinberra starfsmanna í sérstöku kerfi og nokkrir litlir sjóðir en án skylduaðildar. Á grundvelli þessa samkomulags og með löggjöf í framhaldinu var þetta svo þróað. Atvinnurekendur komu inn um 1980 með skyldu til að greiða mótframlag. 1996 voru síðan í grófum dráttum sett þau lög sem nú gilda og kerfið fest í sessi. Segja má að hringnum hafi verið lokað með því að tryggja aðild allra að lífeyrissjóðum og þannig hefur kerfið verið starfrækt síðan. Þá eru sömuleiðis uppskiptin í LSR milli framtíðarinnar og þess sem orðið var sem lokað var inni í B-deildinni.

Ef við lítum á stöðu lífeyrissjóðakerfisins í heild um þessar mundir er hún þannig að þar hafa vissulega orðið áföll borið saman við stöðuna eins og hún var þegar hún var best í árslok 2007. Þá voru hreinar eignir lífeyrissjóðanna um 130% af vergri landsframleiðslu, sem ég hygg að sé besta viðmiðunin hér fremur en nafntölur. Í árslok 2008 er áfallið komið fram að verulegu leyti og þá er hrein eign lífeyrissjóðanna komin ofan í 109% af vergri landsframleiðslu en í árslok 2009, um síðustu áramót, hafði hlutfallið aftur hækkað í 119%. Það setur okkur á svipaðan stað í þessu og þær tvær þjóðir aðrar sem best standa í heiminum, þ.e. Ísland, Holland og Sviss skara fram úr í þessum efnum með lífeyrissjóðakerfi sem á um 120–130% af vergri landsframleiðslu í hreinar eignir. Til samanburðar eiga Grikkir 0% og margar aðrar þjóðir eru, eins og málshefjandi nefndi réttilega, í miklum erfiðleikum í þessum efnum. Almenn réttindi voru aukin umtalsvert í kerfinu hjá almennu lífeyrissjóðunum, sérstaklega á árunum 2006–2007, jafnvel í sumum tilvikum umfram skyldur með aukalífeyrisgreiðslum. Þau hafa nú verið skert aftur, því miður, og í flestum tilvikum eru menn eru aftur komnir á svipaðan stað um það bil hvað réttindin varðar og 2006 en þau hafa þó verið verðbætt síðan samkvæmt vísitölu neysluverðs. Þannig er það t.d. hjá Lífeyrissjóði verslunarmanna og ef skoðað er lengra tímabil jukust réttindin þar um 21,1% umfram verðlagsbreytingar á árunum 1997–2009 og eftir þá lækkun sem orðin er á þessu ári eru réttindin samt um 9% umfram verðlagsbreytingar á tímabilinu. Hjá lífeyrissjóðnum Gildi voru réttindi sjóðfélaga hækkuð um 10% umfram verðlagsbreytingar 2007 og 7% á árinu 2006. Með lækkunum núna og á síðasta ári hafa þessar hækkanir í raun verið teknar til baka en þó þannig að réttindin hafa haldist verðtryggð.

Hjá A-deild Lífeyrissjóðs starfsmanna ríkisins hafa réttindin allan tímann tekið breytingum samkvæmt vísitölu neysluverðs. Þau hækkuðu ekki á sama tíma og almennu lífeyrissjóðirnir juku réttindin umfram verðlagsbreytingar. Þau hafa heldur ekki lækkað núna. Í raun og veru má segja að staðan sé sú að hlutföllin milli kerfanna eru nákvæmlega þau sömu aftur og þau voru 2006 og hafa í báðum tilvikum fylgt verðlagi samkvæmt vísitölu neysluverðs. Stöðuna þekkjum við og málshefjandi kom inn á það. Við vitum af þeim framtíðarskuldbindingum sem liggja í B-deild Lífeyrissjóðs starfsmanna ríkisins og eru að vísu ekki nema upp á 350 milljarða áfallnar skuldbindingar og framtíðarskuldbindingar en þar við bætist Lífeyrissjóður hjúkrunarfræðinga með um 40 og síðan vantar nokkuð upp á að A-deildin sé tryggingafræðilega rétt eins og kunnugt er. Það er sárgrætilegt þegar það er skoðað að sjá hversu lítið var greitt inn á skuldbindingarnar á árunum 2004–2007. Menn fóru vel af stað og gerðu það sem þeir ætluðu sér og greiddu umtalsvert inn á skuldbindingarnar 2000/2001 en svo dró úr því einmitt þegar afgangur á ríkissjóði var mestur. Það er sorglegt þegar horft er til baka því að þrátt fyrir allt munar gríðarlega um þessar inngreiðslur eins og við sjáum á því að B-deildin mun eiga fyrir skuldbindingum sínum fram til 2025.

Spurningunni svara ég svo þannig að ég er hjartanlega sammála hv. málshefjanda um að það sem við þurfum að gera er að horfa til framtíðar, þ.e. að setja okkur upp tímasetta áætlun um hvernig við tökumst á við þann vanda. (Forseti hringir.) Það þarf að hefja inngreiðslur meira og betur þegar vel árar hjá ríkinu til að undirbúa það sem annars tæki við 2025 og við eigum að gera skil milli þess sem orðið er, þess sem bíður okkar í framtíðinni og við þurfum að takast á við. (Forseti hringir.) Það er einmitt starf í gangi í þeim efnum bæði í nefnd með öllum aðilum sem að málinu koma og er ráðstefna í undirbúningi um heildarmálefni lífeyrissjóðanna.