úrvinnslugjald.
Virðulegi forseti. Ég mæli fyrir frumvarpi til laga um breytingu á lögum um úrvinnslugjald. Lög þessi hafa tekið nokkrum breytingum frá því að þau voru sett árið 2002 en gert var ráð fyrir í upphafi að upphæð gjalda samkvæmt lögunum mundi breytast reglulega.
Þær breytingar sem frumvarpið mælir fyrir um varða hækkun á fjárhæð úrvinnslugjalds á olíumálningu, blýsýrurafgeymum, pappa- og pappírsumbúðum, plastumbúðum og heyrúlluplasti, ísócyanötum, leysiefnum, halógeneruðum efnasamböndum, olíuvörum, framköllunarefnum og hjólbörðum. Hækkun þessara gjalda er lögð til til að minnka sjóðshalla sem átt hefur sér stað í framangreindum flokkum. Frumvarpið byggist á tillögum stjórnar Úrvinnslusjóðs í samræmi við lög.
Tekjur sjóðsins af úrvinnslugjaldi ráðast af innflutningi og innlendri framleiðslu af vörum sem falla undir lögin og upphæð gjaldsins í hverjum vöruflokki. Vegna mikils samdráttar í verslun og viðskiptum er erfitt að áætla tekjur sjóðsins til langs tíma. Unnið er út frá þeim forsendum að álagt magn árið 2011 verði heldur meira en árið 2010.
Kostnaður af rekstri Úrvinnslusjóðs, annar en skrifstofukostnaður, ræðst af magni úrgangs sem er safnað og ráðstafað af þjónustuaðilum annars vegar og upphæð þjónustugjalds sem greitt er til þeirra þegar staðfesting á ráðstöfun liggur fyrir hins vegar. Greitt er fyrir flutning og ráðstöfun. Í áætlun Úrvinnslusjóðs er safnað magn áætlað út frá þróun í söfnuðu magni undanfarinna ára. Við mat á ráðstöfuðu magni er auk þess stuðst við þróun skilahlutfalls síðustu ára. Meiri óvissa er í þessari spá en áður vegna mikilla sveiflna í innflutningi og framleiðslu vegna hinna sérstöku aðstæðna sem ríkja nú í íslensku þjóðfélagi. Nokkur tími líður frá því að vara er sett á markað þar til úrgangur af hennar völdum fellur til. Þessi tími er frá einhverjum mánuðum upp í mörg ár og fer eftir vörum. Óvissa í mati á úrgangi af þessum völdum er meiri þegar hagsveiflur eru miklar. Stærsti kostnaðarliður Úrvinnslusjóðs er greiðsla til þjónustuaðila, greiðsla skilagjalds í tilfelli ökutækja, fyrir ráðstöfun, þ.e. endurnýting, endurvinnsla og förgun. Almennt er miðað við að þessi kostnaður, þ.e. magntengd greiðsla til þjónustuaðila, hækki um allt að 5% milli 2010 og 2011. Í öllum vöruflokkum nema smurolíu og ökutækjum er hækkun á þessum greiðslum ákveðin hverju sinni af stjórn sjóðsins. Samningur er við olíufélögin um söfnun smurolíuúrgangs og eru greiðslur þar vísitölubundnar. Upphæð skilagjalds á ökutæki er bundin í lögunum.
Tillögur um breytingar á úrvinnslugjaldi miða við langtímamarkmið um að eigið fé í hverjum vöruflokki taki mið af ársveltu í viðkomandi flokki. Eigið fé er ætlað á móti framtíðarskuldbindingum sem koma til vegna þess að kostnaður við endurvinnslu fellur oft ekki á sjóðinn fyrr en nokkrum árum eftir álagningu úrvinnslugjalds. Miðað er við að ná viðeigandi sjóðsstöðu vöruflokka á næstu þremur til fimm árum og að sjóðir verði að jafnaði ekki lægri en 30% af árskostnaði við vöruflokkinn.
Í 1. og 2. gr. eru lagðar til breytingar á úrvinnslugjaldi á pappa- og pappírsumbúðir og plastumbúðir sem og heyrúlluplast. Innflutningur og innlend framleiðsla á þessum vörum hefur dregist saman síðustu tvö ár en með söfnun pappaumbúða til endurvinnslu virðist hlutfallslega vera að aukast. Ákvæði í löggjöf um meðhöndlun úrgangs mæla fyrir um endurvinnsluhlutfall sem ná á fyrir árslok 2011. Áætlun sjóðsins gerir ráð fyrir að þau markmið náist. Í lok árs 2008 féll verð á endurvinnslumörkuðum verulega. Til að halda söfnun gangandi hækkaði sjóðurinn greiðslur til þjónustuaðila tímabundið. Fylgst er náið með þróun á verði fyrir úrgangspappa og pappír á endurvinnslumarkaði erlendis sem hefur verið að braggast auk þess sem íslenska krónan hefur verið tiltölulega stöðug gagnvart evru á árinu 2010. Þetta hefur gefið svigrúm til að lækka greiðslu til þjónustuaðila. Þó að ekki hefði komið til þessarar tímabundnu hækkunar á greiðslum til þjónustuaðila hefði þurft að hækka úrvinnslugjald m.a. vegna hækkandi skilahlutfalls. Gerð er tillaga um hækkun úrvinnslugjalds á pappa og pappírsumbúðir úr 12 kr./kg í 15 kr./kg og á plastumbúðir úr 5 kr./kg í 12 kr./kg.
Hér inni er úrvinnslugjald á heyrúlluplast en í ársbyrjun 2008 var heyrúlluplast og plastumbúðir sameinaðar í einn vöruflokk. Við þetta lækkaði gjald á heyrúlluplast úr 25 kr./kg í 3 kr./kg. Tilkostnaður við innsöfnun á plastumbúðaúrgangi er tiltölulega meiri en vegna pappaumbúða, sérstaklega innsöfnun á heyrúlluplasti þar sem mjög góður árangur hefur náðst.
Í 3. gr. er lögð til hækkun á úrvinnslugjaldi á olíuvörur aðrar en brennsluolíu. Álagt gjald á olíuvörur hefur verið óbreytt í tæp fjögur ár. Allur tilkostnaður við meðhöndlun úrgangsolíu hefur aukist verulega. Gerð er tillaga um hækkun úrvinnslugjalds úr 13 kr./kg í 30 kr./kg.
Í 4. gr. er lögð er til hækkun úrvinnslugjalds á tiltekin leysiefni úr 7 kr./kg í 15 kr./kg. Innflutningur á þeim efnum hefur verið sveiflukenndur á liðnum árum og heldur farið minnkandi.
Vöruflokkurinn halógeneruð efni hefur verið rekinn með neikvæða sjóðsstöðu í nokkurn tíma og erfitt hefur reynst að rétta sjóðinn af. Stórir farmar af uppsöfnuðum úrgangi hafa borist m.a. vegna fyrirtækja sem hafa hætt starfsemi. Reksturinn stefnir í að verða neikvæður á þessu ári og því er í 5. gr. lögð til hækkun úrvinnslugjalds úr 160 kr./kg í 220 kr./kg.
Í 6. gr. er lögð til hækkun á ísócyanöt úr 2,50 kr./kg í 5 kr./kg. Um er að ræða lítinn vöruflokk þar sem lítið þarf út af að bregða til að reksturinn verði neikvæður.
Í 7. gr. er gerð tillaga um hækkun úrvinnslugjalds á olíumálningu úr 30 kr./kg í 35 kr./kg, en rekstur vöruflokksins hefur verið erfiður undanfarin ár. Úrvinnslusjóður hefur átt í samstarfi við framleiðendur, innflytjendur og þjónustuaðila um leiðir til að ná niður kostnaði við meðhöndlun og förgun á þessum efnum. Meðalkostnaður hefur lækkað nánast stöðugt frá árinu 2003 þegar hann var um 144 kr./kg en hann er um 136 kr./kg núna.
Álagt magn blýsýrurafgeyma hefur minnkað verulega síðustu tvö ár en ekki hefur dregið úr söfnun rafgeymaúrgangs að sama skapi og hefur því skilahlutfallið hækkað á milli ára. Óljóst er hver þróunin verður á næstu árum, en innflutningur bíla hefur dregist verulega saman og stefnir í að svo verði áfram. Því er í 8. gr. lögð er til 40% hækkun á úrvinnslugjaldi til að mæta auknum mismun á milli útgjalda sjóðsins og minnkandi tekna.
Undanfarin ár hefur taprekstur verið nokkur á rekstri sjóðs framköllunarefna og erfitt hefur reynst að fá úrvinnslugjald til að standa undir rekstri þess vöruflokks. Skýringin er sú að notkun á þessum efnum fer stöðugt minnkandi vegna stafrænnar tækni við ljósmyndun. Til að bæta upp sjóðstap er í 9. gr. frumvarpsins lögð til 17% hækkun á grunngjaldi.
Í 10. gr. er lögð til veruleg hækkun úrvinnslugjalds á hjólbarða eða 167% hækkun. Í ársbyrjun árið 2003 þegar fyrst var ákveðið að leggja úrvinnslugjald á hjólbarða var gjaldið ákveðið 36 kr./kg. Þá höfðu að meðaltali verið flutt inn á milli 5.000 og 6.000 tonn á hjólbörðum fimm árin þar á undan. Hjólbarðar koma bæði stakir og undir bílum og tækjum til landsins. Árið 2003 voru flutt inn um 5.000 tonn og tekið á móti um 1.615 tonnum til förgunar. Árið 2004 var innflutningur hjólbarða 6.300 tonn og móttekin til meðhöndlunar 4.000 tonn. Innflutningur á hjólbörðum jókst síðan stig af stigi og fór mest í um 9.000 tonn árið 2007 og móttekið magn til endurnýtingar, þar sem bann við urðun hjólbarða tók gildi 2006, var 6.500 tonn. Við þetta varð mikil sjóðsmyndun í vöruflokknum og var gjald á hjólbarða lækkað í 30 kr./kg í ársbyrjun 2005 og aftur í 20 kr./kg 2006 og enn á ný í 15 kr./kg í mars 2007 en við það gekk verulega á hjólbarðasjóðinn. Nú hefur innflutningur hins vegar minnkað mikið eða í 2.600 tonn árið 2009 og móttekið magn til endurnýtingar var 4.600 tonn. Þetta hefur haft verulega neikvæð áhrif á afkomu sjóðsins og því er ofangreind hækkun lögð til á úrvinnslugjaldi í 40 kr./kg eða rúmlega 10% hærra en það var árið 2003.
Virðulegur forseti. Ég legg til að frumvarpinu verði vísað til hv. umhverfisnefndar að lokinni 1. umr.
